Άραγε τι να σημαίνει το Ψαλτήρι στον αγώνα κατά των λογισμών; Οι Ψαλμοί του Δαβίδ μέσα στους αιώνες αποτέλεσαν το εκφραστικότερο βιβλίο προσευχών για κάθε περίσταση του ανθρώπου. Ο Μέγας Βασίλειος το ονόμασε ως «την γαλήνη των ψυχών». «Ψαλμοί γαλήνη ψυχών , βραβευτής ειρήνης, το θορυβούν και κυμαίνων των λογισμών καταστέλλων». Μέσα στους αιώνες οι προσευχές του Δαβίδ, που τις απηύθυνε σε δύσκολες και χαρούμενες περιστάσεις, είναι οι πιο ταιριαστές προσευχές της καρδιάς του ανθρώπου. Μέσα από το πρωτότυπο και εύχρηστο αυτό προσευχητάρι ανοίγει και εκφράζει και την δική του καρδιά ο κάθε άνθρωπος τον βοηθά με την προσευχητική χρήση του να ανοίξει την ψυχή του και να κλάψει και να εκζητήσει την βοήθεια και την αγάπη του Θεού και να απευθύνει στην πρόνοιά Του. Αυτή είναι η θεραπευτική πρακτική της Εκκλησίας μέσα στους αιώνες, με το να συστήνει στις δύσκολες καταστάσεις και στις ιδεοληψίες και καταθλίψεις το Ψαλτήρι σαν σε μία μόνιμη καταφυγή προσευχής και μελέτης. Ο Δαβίδ που το έγραψε ήταν ένας καρδιακώς προσευχόμενος και εν μετανοία άγιος, για τον οποίο έλεγε ο Θεός ότι βρήκα άνθρωπο «κατά την καρδίαν μου».
Στο προηγούμενο κεφάλαιο αναφέρθηκε το πρόσωπο του Σαούλ και η κατάθλιψη που τον είχε καταλάβει. Η Αγία Γραφή το περιγράφει σαν ένα αρρώστημα βαριάς λύπης, που τον καταλάμβανε και δεν μπορούσε να ησυχάσει. Το μόνο φάρμακο που τον συνέφερε, δεν ήταν κάποια βότανα των γιατρών της εποχής, αλλά το να φωνάζουν τον Δαβίδ να του παίζει το μουσικό όργανο του, το Ψαλτήρι και να του λέει εμμελώς τους Ψαλμούς του. Πνεύμα Θεού με τις προσευχές αυτές έπεφτε πάνω του και ηρεμούσε την καρδιά του, που έπασχε από την κατάθλιψη. Όταν έφευγε ο Δαβίδ, πάλι τον καταλάμβανε το πνεύμα της λύπης. Και μόνιμα καλούσε στο παλάτι του τον μικρόν αυτόν ποιητή και μουσικό για να του παίρνει τη θλίψη.
Για την κάθαρση του νου και την λύτρωση από τον καταιγισμό των λογισμών σωτήριο φάρμακο είναι η παρουσία των Ψαλτηρίου μονίμως στην τσέπη μας, ώστε ευκαίρως ακαίρως να καταφεύγει σ’ αυτό ο άνθρωπος σαν σε λιμάνι χαράς και ειρήνης. Σπουδαίο αντικαταθλιπτικό φάρμακο το βιβλίο τούτο των προσευχών του Δαβίδ, που ενσταλάζει την παράκληση και την ελπίδα και την εμπιστοσύνη και την χαρά του Θεού μέσα στο ανελέητο κυνηγητό των σκέψεων και της απελπισίας του εαυτού μας.
Αρχ. Σεβαστιανός Τοπάλης
Μετάνοια και ψυχική υγεία κατά τον Ιερό Χρυσόστομο
Γ΄. Η άμεση και πρακτική αντιμετώπιση των ψυχικών νοσημάτων από πνευματικής σκοπιάς
3. Το Ψαλτήρι
Έκδοσις Ιεράς Μητροπόλεως Φλωρίνης Πρεσπών και Εορδαίας.
Πέμπτη 3 Σεπτεμβρίου 2009
Εφαίμ Κατουνακιώτης- Διδασκαλία για το Άγιο Πνεύμα
Ένας προσκυνητής παρακάλεσε τον ιερομόναχο Εφραίμ τον Κατουνακιώτη να του μιλήσει για το Άγιο Πνεύμα. Τότε απόρησε ο Πατήρ Εφραίμ και του είπε: εγώ ένας αμαρτωλός να μιλήσω για το Άγιο Πνεύμα; Δεν μπορώ να σου πω τίποτε, κι έσκυψε το κεφάλι του προς τα κάτω, προφανώς για να προσευχηθεί. Κι αμέσως πλημμύρισε το δωμάτιο του με άρρητη ευωδία.
Τετάρτη 2 Σεπτεμβρίου 2009
Ερμηνεία της θείας Λειτουργίας Αγίου Νικολάου -Του Καβάσιλα
Ερμηνεία της θείας Λειτουργίας
ΠΡΟΟΙΜΙΟ
ΕΡΓΟ της θείας Λειτουργίας είναι η μεταβολή των δώρων που προσφέρουν οι πιστοί – του άρτου και του οίνου – σε σώμα και αίμα Χριστού. Και σκοπός της είναι ο αγιασμός των πιστών ,οι οποίοι με τη θεία μετάληψη αποκομίζουν την άφεση των αμαρτιών τους ,την κληρονομία της βασιλείας των ουρανών και κάθε πνευματικό αγαθό. Σε αυτό το έργο και το σκοπό συμβάλλουν οι προσευχές , οι ψαλμωδίες, τα αγιογραφικά αναγνώσματα και όλα εκείνα που τελούνται και λέγονται στη διάρκεια της Λειτουργίας. Μέσα σε αυτά είναι σαν να βλέπουμε σε ένα πίνακα ζωγραφισμένη ολόκληρη τη ζωή του Χριστού , από την αρχή ως το τέλος της. Γιατί ο καθαγιασμός των δώρων, η ίδια δηλαδή η θυσία, διακηρύσσει το θάνατο , την ανάσταση και την ανάληψή Του, καθώς τα δώρα αυτά μεταβάλλονται στο ίδιο το σώμα του Κυρίου ,δηλαδή την έλευσή Του στον κόσμο, τη δημόσια εμφάνισή Του ,τα θαύματα και τη διδασκαλία Του. Κι εκείνα που έπονται της θυσίας, συμβολίζουν την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος στους Αποστόλους , την επιστροφή των ανθρώπων στο Θεό και την κοινωνία τους μαζί Του.
Οι πιστοί που εκκλησιάζονται και συμμετέχουν σε όλα αυτά με προσηλωμένο το νου, γίνονται πιο σταθεροί στην πίστη, πιο θερμοί στην ευλάβεια και την αγάπη τους προς τον Θεό. Με τέτοιες λοιπόν διαθέσεις αξιώνονται να πλησιάσουν και τη φωτιά των μυστηρίων και να μεταλάβουν με κάθε ασφάλεια και οικειότητα.
Αυτό είναι συνοπτικά το νόημα της Θείας Λειτουργίας . Ας την εξετάσουμε τώρα όσο μπορούμε λεπτομερέστερα , αρχίζοντας με εκείνα που τελούνται στην Αγία Πρόθεση.
Η ΠΡΟΣΚΟΜΙΔΗ
Τα τίμια δώρα. Το ψωμί και το κρασί που προσφέρουν οι πιστοί για τη λειτουργία ,και τα οποία συμβολίζουν το σώμα και το αίμα του Κυρίου ,δεν τοποθετούνται από την αρχή στο Θυσιαστήριο για τη θυσία , αλλά πρώτα τοποθετούνται στην αγία Πρόθεση και αφιερώνονται στο Θεό σαν δώρα τίμια – αυτή είναι πλέον και η ονομασία τους.
Προσφέρουμε στο Θεό ψωμί και κρασί ,γιατί αυτά αποτελούν τροφή αποκλειστικά ανθρώπινη ,με την οποία συντηρείται και εκδηλώνεται η ζωή μας. Για αυτό και πιστεύεται πως , όταν προσφέρει κανείς τροφή, είναι σαν να προσφέρει την ίδια τη ζωή. Επειδή λοιπόν με τα μυστήρια ο Θεός μας χαρίζει την ανθρώπινη ζωή ,ήταν φυσικό και το δικό μας δώρο να είναι κατά κάποιο τρόπο ζωή, για να μην είναι αταίριαστη η προσφορά μας με την ανταπόδοση του Θεού ,αλλά να έχει κάτι συγγενικό . Άλλωστε ο Κύριος παρήγγειλε να Του προσφέρουμε ψωμί και κρασί, κι Αυτός πάλι μας ανταποδίδει « άρτον ουράνιον » και « ποτήριον ζωής ». Θέλησε να Του προσφέρουμε εμείς εφόδια της πρόσκαιρης ζωής ,κι Εκείνος να μας αντιπροσφέρει την αιώνια ζωή. Για να φανούν έτσι η χάρη Του σαν αμοιβή και το αμέτρητο έλεός Του σαν πράξη δικαιοσύνης. ..]
Ανάμνηση της σταυρικής θυσίας
Ο ιερέας αφού πάρει στα χέρια του τον άρτο, από τον οποίο θα κόψει το ιερό τμήμα που θα μεταβληθεί σε σώμα Χριστού, λέει: « Εις ανάμνησιν του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού ». Τα λόγια αυτά αναφέρονται σε όλη τη λειτουργία και ανταποκρίνονται στην παραγγελία που άφησε ο Χριστός όταν παρέδωσε το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας: « Τούτο ποιείτε εις την εμήν ανάμνησιν » ( Λουκ. 22: 19 ) .
Αλλά ποια είναι αυτή η ανάμνηση ; Πώς θα θυμηθούμε τον Κύριο στη Λειτουργία και τι θα διηγηθούμε για Αυτόν; Μήπως εκείνα που Τον απέδειξαν Θεό παντοδύναμο; ότι δηλαδή ανέστησε νεκρούς ,χάρισε το φως σε τυφλούς , πρόσταξε τους ανέμους να κοπάσουν, χόρτασε χιλιάδες ανθρώπους με λίγα ψωμιά; Όχι , ο Χριστός δεν ζήτησε να τα θυμόμαστε αυτά, αλλά μάλλον εκείνα που φανερώνουν αδυναμία, δηλαδή τη σταύρωση, το πάθος, το θάνατο. Γιατί τα πάθη ήταν πιο αναγκαία από τα θαύματα. Τα πάθη του Χριστού μας προξενούν τη σωτηρία και την ανάσταση , ενώ τα θαύματα Του αποδεικνύουν μόνο ότι Αυτός είναι ο αληθινός Σωτήρας.
Αφού λοιπόν ο ιερέας πει , « Εις ανάμνησιν του Κυρίου… » , προσθέτει εκείνα που δηλώνουν τη σταύρωση και το θάνατο. Τεμαχίζει δηλαδή με το μαχαίρι τον άρτο, λέγοντας την προφητεία: « Σαν πρόβατο οδηγήθηκε στην σφαγή. Και σαν αρνί αμώμητο ,που παραμένει άφωνο μπροστά σε αυτόν που το κουρεύει, έτσι κι Αυτός δεν ανοίγει το στόμα Του. Καταδικάστηκε σε ταπεινωτικό θάνατο και Του αρνήθηκαν δίκαιη κρίση. Και ποιος μπορεί να μας μιλήσει για την καταγωγή του; Γιατί εξαλείφθηκε η ζωή Του από το πρόσωπο της γης » ( Ης. 53 : 7-8 ) . Κι αφού εναποθέσει στο άγιο Δισκάριο το ιερό τμήμα που έκοψε ( Αμνό ) ,προσθέτει τα λόγια: « Θυσιάζεται ο Αμνός του Θεού ,που παίρνει επάνω Του την αμαρτία των ανθρώπων » ( πρβλ. Ιω 1:29 ). Μετά χαράζει πάνω στον Αμνό το σημείο του σταυρού ,δείχνοντας έτσι τον τρόπο που έγινε η θυσία: με το σταυρό. Ύστερα ,με το μαχαίρι που έχει σχήμα λόγχης ,κεντάει τον Αμνό στο δεξί μέρος και λέει: « Ένας από τους στρατιώτες Του τρύπησε την πλευρά με τη λόγχη ». Και χύνοντας μέσα στο άγιο Ποτήριο κρασί και νερό, συμπληρώνει: « κι αμέσως βγήκε αίμα και νερό » ( Ιω. 19:34 ) . ]
Μνημονεύσεις των ονομάτων
Ο Ιερέας συνεχίζει την Προσκομιδή. Αφαιρεί τώρα μικρά κομματάκια ( μερίδες ) από τους υπόλοιπους άρτους, και σαν δώρα ιερά τα τοποθετεί στο άγιο Δισκάριο ,λέγοντας για το καθένα :
« Εις δόξαν της Παναγίας του Θεού Μητρός » ,η « Εις πρεσβείαν του τάδε Αγίου » ή « Εις άφεσιν αμαρτιών των τάδε ζώντων ή των τάδε τεθνεώτων » .
Τι σημαίνουν αυτά; Ευχαριστία στο Θεό και ικεσία. Γιατί με τα δώρα μας είτε ανταποδίδουμε στον ευεργέτη την ευεργεσία που μας έκανε είτε καλοπιάνουμε κάποιον για να μας ευεργετήσει. Έτσι και εδώ. Η Εκκλησία , με τα δώρα που προσφέρει στο Θεό ,Τον ευχαριστεί γιατί στα πρόσωπα των Αγίων της της δόθηκαν η άφεση των αμαρτιών και η βασιλεία των ουρανών. Και Τον ικετεύει να δοθούν αυτά τα αγαθά και στα παιδιά της που ακόμα ζουν και το τέλος τους είναι αβέβαιο ,καθώς επίσης και σε εκείνα που έχουν πεθάνει ,αλλά με ελπίδες όχι τόσο καλές και σίγουρες. Για αυτό λοιπόν μνημονεύει ονομαστικά πρώτα τους Αγίους, έπειτα τους ζώντες και τέλος τους κεκοιμημένους. Και για τους Αγίους ευχαριστεί, ενώ για τους άλλους ικετεύει.
Κάλυψη των τιμίων δώρων.
Τα όσα ειπώθηκαν και έγιναν πάνω στον Αμνό, για να συμβολίσουν το θάνατο του Κυρίου , είναι απλές περιγραφές και σύμβολα. Ο Αμνός παρέμεινε άρτος ,μόνο που τώρα έγινε δώρο αφιερωμένο στο Θεό, και συμβολίζει το σώμα του Χριστού στην πρώτη Του ηλικία. Για αυτό ο ιερέας αναπαριστά τα θαύματα που έγιναν στον νεογέννητο Κύριο στη φάτνη. Βάζει πάνω στον άρτο τον λεγόμενο Αστερίσκο και λέει : « Και να, το αστέρι ήρθε και στάθηκε πάνων από τον τόπο, όπου ήταν το Παιδί. ( Ματθ. 2 :9 ) . Ύστερα σκεπάζει το Δισκάριο και το Ποτήριο με πολυτελή καλύμματα και θυμιάζει. Γιατί αρχικά ήταν συγκαλυμμένη η δύναμη του Χριστού ,μέχρι τον καιρό που Αυτός άρχισε να θαυματουργεί, και ο Θεός Πατέρας έδινε τη μαρτυρία Του από τον ουρανό.
Αφού λοιπόν ολοκληρωθεί η Προσκομιδή , ο λειτουργός έρχεται στο Θυσιαστήριο, στέκεται μπροστά στην αγία Τράπεζα και αρχίζει τη Λειτουργία. ]
Η ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
Δοξολογία
« Ευλογημένη η βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του αγίου Πνεύματος… » . Με αυτή τη δοξολογία αρχίζει ο ιερέας τη Λειτουργία. Γιατί και οι ευγνώμονες δούλοι το ίδιο κάνουν όταν παρουσιάζονται στον κύριό τους. Πρώτα –πρώτα δηλαδή τον εγκωμιάζουν ,κι έπειτα τον παρακαλούν για τις δικές τους υποθέσεις.
Ειρηνικά
Και ποια είναι η πρώτη αίτηση του ιερέα; « Υπέρ της άνωθεν ειρήνης και της σωτηρίας των ψυχών ημών » . Λέγοντας ειρήνη ,δεν εννοεί μόνο τη μεταξύ μας ειρήνη ,όταν δηλαδή δεν μνησικακούμε εναντίον κανενός ,αλλά και την ειρήνη προς τους εαυτούς μας ,όταν δηλαδή η καρδιά μας δεν μας κατηγορεί για τίποτα. Την αρετή της ειρήνης ,βέβαια, την έχουμε πάντοτε ανάγκη , μα ιδιαίτερα την ώρα της προσευχής, γιατί χωρίς αυτήν κανείς δεν μπορεί να προσευχηθεί σωστά και να απολαύσει κάποιο καλό από την προσευχή του.
Στη συνέχεια παρακαλούμε για την Εκκλησία, για το κράτος και τους άρχοντες, για όσους βρίσκονται σε κινδύνους , για όλους γενικά τους ανθρώπους. Και δεν προσευχόμαστε μόνο για ό,τι ενδιαφέρει την ψυχή ,αλλά και για τα αναγκαία υλικά αγαθά – « υπέρ ευκρασίας αέρων, ευφορίας των καρπών της γης… ». Γιατί ο Θεός είναι ο αίτιος και χορηγός όλων, και σε Αυτόν μόνο πρέπει να έχουμε στραμμένα τα βλέμματά μας.
Σε όλες τις αιτήσεις οι πιστοί επαναλαμβάνουν μια μόνο φράση ,το « Κύριε ελέησον ». Το να ζητάμε το έλεος του Θεού ισοδυναμεί με το να ζητάμε τη βασιλεία Του. Για αυτό και οι πιστοί αρκούνται σε αυτή τη δέηση ,γιατί αυτή τα περιλαμβάνει όλα. ]
Αντίφωνα
Έπειτα αρχίζουν οι ψαλμωδίες που περιέχουν θεόπνευστα λόγια από τους Προφήτες. Τα αντίφωνα – έτσι λέγονται – μας αγιάζουν και μας προπαρασκευάζουν για το μυστήριο. Ταυτόχρονα όμως μας θυμίζουν τα πρώτα χρόνια της παρουσίας του Χριστού στη γη, τότε που Εκείνος δεν φαινόταν ακόμα στον πολύ κόσμο, και για αυτό ήταν απαραίτητα τα προφητικά λόγια. Όταν αργότερα εμφανίστηκε ο Ίδιος ,δεν υπήρχε πλέον ανάγκη των Προφητών, αφού Τον έδειχνε παρόντα ο βαπτιστής Ιωάννης.
Μικρή είσοδος
Την ώρα που ψάλλεται το τρίτο αντίφωνο ,γίνεται η είσοδος του Ευαγγελίου με τη συνοδεία λαμπάδων. Το Ευαγγέλιο το κρατάει ο διάκονος, ή αν δεν υπάρχει διάκονος, ο ιερέας. Ενώ λοιπόν αυτός πρόκειται να εισέλθει στο Ιερό, στέκεται σε μικρή απόσταση από την Ωραία Πύλη και παρακαλεί τον Θεό να τον συνοδεύσουν άγιοι άγγελοι ,για να γίνουν συμμέτοχοί του στην ιερουργία και τη δοξολογία. Στη συνέχεια σηκώνει ψηλά το Ευαγγέλιο ,το δείχνει στους πιστούς και ,αφού εισέλθει στο Θυσιαστήριο ,το αποθέτει στην αγία Τράπεζα.
Η ύψωση του Ευαγγελίου συμβολίζει την ανάδειξη του Κυρίου όταν άρχισε να εμφανίζεται στα πλήθη. Γιατί με το Ευαγγέλιο δηλώνεται ο ίδιος ο Χριστός. Τώρα λοιπόν που φανερώνεται ο Χριστός ,κανείς δεν προσέχει τα λόγια των Προφητών, για αυτό, μετά τη μικρή Είσοδο, ψάλλουμε ό,τι έχει σχέση με την καινούρια ζωή που έφερε ο Χριστός. Υμνούμε τον ίδιο τον Χριστό για όσα έκανε για μας. Εγκωμιάζουμε επίσης την Παναγία ή άλλους Αγίους ,ανάλογα με την εορτή ή τον Άγιο που τιμά η Εκκλησία κάθε φορά.
Τρισάγιος ύμνος
Ανυμνούμε τέλος τον ίδιο τον Τριαδικό Θεό, ψάλλοντας: « Άγιος ο Θεός, άγιος ισχυρός ,άγιος αθάνατος, ελέησον ημάς». Το « Άγιος ,άγιος, άγιος… » αποτελεί τον ύμνο των αγγέλων ( Ης. 6:3 ) . Και τα « Θεός », « ισχυρός » και « αθάνατος » είναι λόγια του προφήτη Δαβίδ: « Εδίψησεν η ψυχή μου προς τον Θεόν, τον ισχυρόν, τον ζώντα » ( Ψαλμ. 41 : 3 ) .
Ψάλλουμε τον Τρισάγιο Ύμνο μετά την είσοδο του Ευαγγελίου ,για να διακηρύξουμε πως με την έλευση του Χριστού άγγελοι και άνθρωποι ενώθηκαν και αποτελούν πλέον μια Εκκλησία. ]
Αναγνώσματα
Αμέσως μετά ο ιερέας παραγγέλλει σε όλους να μη στέκονται με οκνηρία, αλλά να έχουν προσηλωμένο το νου τους σε εκείνα που θα ακολουθήσουν. Αυτό σημαίνει το « Πρόσχωμεν ». Και με το « Σοφία » υπενθυμίζει στους πιστούς τη σοφία με την οποία πρέπει να συμμετέχουν στη Λειτουργία. Αυτή είναι οι καλοί λογισμοί που έχουν όσοι είναι πλούσιοι σε πίστη και ξένοι από καθετί ανθρώπινο. Είναι πράγματι ανάγκη να παρακολουθούμε τη Λειτουργία με τους πρέποντες λογισμούς ,αν βέβαια θέλουμε να μην χάνουμε άδικα τον καιρό μας. Επειδή όμως κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο ,χρειάζεται και η δική μας προσοχή και η εξωτερική υπενθύμιση, ώστε να ξανασυγκεντρώνουμε το νου μας ,που συνεχώς ξεχνιέται και παρασύρεται σε μάταιες φροντίδες.
Επίσης και η εκφώνηση « Ορθοί » περιέχει παραίνεση. Θέλει μπροστά στο Θεό να στεκόμαστε πρόθυμοι, με ευλάβεια και ζήλο πολύ. Και πρώτο σημάδι αυτού του ζήλου είναι η όρθια στάση του σώματός μας. Ύστερα από αυτές τις εκφωνήσεις ,διαβάζονται το Αποστολικό και το Ευαγγελικό ανάγνωσμα. Αυτά δηλώνουν τη φανέρωση του Κυρίου, όπως γινόταν σιγά-σιγά μετά την πρώτη Του εμφάνιση στους ανθρώπους. Στη μικρή Είσοδο το Ευαγγέλιο ήταν κλειστό και συμβόλιζε το διάστημα των τριάντα πρώτων ετών του Κυρίου, τότε που ο Ίδιος ακόμα σιωπούσε. Τώρα όμως που διαβάζονται τα αναγνώσματα ,έχουμε την πληρέστερη αποκάλυψή Του ,με όσα ο Ίδιος δίδασκε δημόσια κι με όσα πρόσταζε τους Αποστόλους να κηρύσσουν.
Μεγάλη Είσοδος
Σε λίγο ο λειτουργός θα προχωρήσει πλέον στη θυσία , και πρέπει τα δώρα που πρόκειται να θυσιαστούν, να τοποθετηθούν στην αγία Τράπεζα . Για αυτό έρχεται τώρα στην Πρόθεση, παίρνει τα τίμια δώρα ,τα κρατάει στο ύψος του κεφαλιού του και βγαίνει από το Ιερό. Προχωρώντας με πολλή κοσμιότητα και με βήμα αργό, τα περιφέρει στο ναό, ανάμεσα στο πλήθος ,συνοδευόμενος από λαμπάδες και θυμιάματα. Τελικά εισέρχεται στο θυσιαστήριο και τα αποθέτει στην αγία Τράπεζα.
Στο πέρασμα του ιερέα οι πιστοί ψάλλουν και προσκυνούν με κάθε σεβασμό παρακαλώντας να τους μνημονεύει την ώρα που θα προσφέρει στο Θεό τα τίμια δώρα. Γιατί ξέρουν πως δεν υπάρχει αποτελεσματικότερη ικεσία από τούτη τη φρικτή θυσία, που καθάρισε δωρεάν όλες τις αμαρτίες του κόσμου.
Η μεγάλη Είσοδος συμβολίζει την πορεία του Χριστού προς την Ιερουσαλήμ, όπου έπρεπε να θυσιαστεί. Καθισμένος τότε πάνω σε ζώο, έμπαινε στην Αγία Πόλη ,συνοδευόμενος και υμνούμενος από τα πλήθη.
Σύμβολο της πίστεως
Ο ιερέας καλεί τώρα τους πιστούς να προσευχηθούν « υπέρ των προτεθέντων τιμίων δώρων » : Ας παρακαλέσουμε τον Θεό να αγιαστούν τα τίμια δώρα που είναι μπροστά μας ,ώστε να εκπληρωθεί έτσι ο αρχικός μας σκοπός.
Ύστερα ,αφού προσθέσει και άλλες αιτήσεις, παρακινεί όλους να έχουν μεταξύ τους ειρήνη ( « Ειρήνη πάσι » ) και αγάπη ( «Αγαπήσωμεν αλλήλους… » ) . Κι επειδή τη μεταξύ μας αγάπη ακολουθεί η αγάπη στο Θεό και η τέλεια και ζωντανή μας πίστη σε Αυτόν , για αυτό, αμέσως μετά ομολογούμε τον αληθινό Θεό: « Πατέρα, Υιόν και άγιον Πνεύμα ,Τριάδα ομοούσιον και αχώριστον » .
«Τας θύρας ,τας θύρας εν σοφία πρόσχωμεν », συμπληρώνει ο λειτουργός. Με αυτό θέλει να πει: « Ανοίξτε διάπλατα όλες τις πόρτες, δηλαδή τα στόματα και τα αυτιά σας, στην αληθινή σοφία, δηλαδή σε όσα υψηλά μάθατε και πιστεύετε για το Θεό. Αυτά συνεχώς να λέτε και να ακούτε, και μάλιστα με ζήλο και προσοχή ».
Τότε οι πιστοί απαγγέλλουν δυνατά το Σύμβολο της Πίστεως ( « Πιστεύω εις έναν Θεόν… » ) .
Αγία αναφορά
« Στώμεν καλώς. Στώμεν μετά φόβου. Πρόσχωμεν την αγίαν αναφοράν εν ειρήνη προσφέρειν », προτρέπει πάλι ο ιερέας. Δηλαδή: « Ας σταθούμε γερά σε όσα ομολογήσαμε με το « Πιστεύω… », χωρίς να κλονιζόμαστε από τους αιρετικούς. Ας σταθούμε με φόβο ,γιατί είναι μεγάλος ο κίνδυνος να πλανηθούμε. Όταν έτσι σταθεροί παραμένουμε στην πίστη, τότε ας προσφέρουμε τα δώρα μας στο Θεό με ειρήνη » .
Στο σημείο αυτό οι πιστοί πρέπει να έχουν στο νου τους και τα λόγια του Κυρίου : « Αν προσφέρεις το δώρο σου στο θυσιαστήριο και θυμηθείς ότι κάποιος κάτι έχει εναντίον σου ,συμφιλιώσου πρώτα μαζί του ,και μετά έλα να προσφέρεις το δώρο σου » ( Ματθ. 5 : 23 -24 ) .
Αφού λοιπόν ο ιερέας ανυψώσει τις ψυχές και τα φρονήματα των πιστών από τα επίγεια προς τα ουράνια, αρχίζει την ευχαριστήρια προσευχή. Μιμείται έτσι τον πρώτο Ιερέα, το Χριστό, που ευχαρίστησε το Θεό Πατέρα προτού παραδώσει το μυστήριο της θείας Ευχαριστίας.
Τον δοξολογεί τώρα κι αυτός και Τον υμνεί μαζί με τους αγγέλους. Τον ευγνωμονεί για όλες τις ευχαριστίες που μας έκανε από την αρχή της δημιουργίας. Τον ευχαριστεί ιδιαίτερα για την έλευση του Μονογενούς Του Υιού στον κόσμο και για την παράδοση του μυστηρίου της θείας Ευχαριστίας. Διηγείται μάλιστα και τα σχετικά με τον Μυστικό Δείπνο ,επαναλαμβάνοντας τα ίδια τα λόγια του Κυρίου : « Λάβετε, φάγετε … Πίετε εξ αυτού πάντες… » ( Ματθ. 26 : 26 – 27 ) .
Ο ιερέας αφού πει , « Έχοντας λοιπόν στο νου μας αυτή τη σωτήρια εντολή και όλα όσα έχουν γίνει για μας, δηλαδή τη σταύρωση, την ταφή , την τριήμερη ανάσταση ,την ανάληψη στους ουρανούς, την ενθρόνιση στα δεξιά του Πατέρα, τη δεύτερη και ένδοξη πάλι παρουσία » , καταλήγει με την εκφώνηση : « Τα σα εκ των σων σοι προσφέροντες κατά πάντα και δια πάντα, σε υμνούμεν, σε ευλογούμεν, σοι ευχαριστούμεν , Κύριε, και δεόμεθά σου, ο Θεός ημών » .
Με τούτα τα λόγια είναι σαν να λέει στον ουράνιο Πατέρα: « Σου προσφέρουμε την ίδια εκείνη προσφορά που ο ίδιος ο Μονογενής Σου Υιός πρόσφερε σε Εσένα ,το Θεό και Πατέρα. Και προσφέροντάς την , Σε ευχαριστούμε ,γιατί κι Εκείνος προσφέροντάς την Σε ευχαριστούσε. Τίποτα δικό μας δεν προσθέτουμε σε αυτή την προσφορά των δώρων . γιατί δεν είναι δικά μας έργα τούτα τα δώρα, αλλά δικά Σου δημιουργήματα. Ούτε και δική μας επινόηση είναι αυτός ο τρόπος της λατρείας ,αλλά Εσύ μας τον δίδαξες κι Εσύ μας παρακίνησες να Σε λατρεύουμε με αυτόν τον τρόπο. Για αυτό , όσα Σου προσφέρουμε ,είναι εξ' ολοκλήρου δικά Σου … » .
Την ίδια στιγμή ο ιερέας προσπίπτει και ικετεύει θερμά το Θεό. Παρακαλεί για τα δώρα που έχει μπροστά του , ώστε να δεχτούν το πανάγιο και παντοδύναμο Πνεύμα Του και να μεταβληθούν ο μεν άρτος στο ίδιο το άγιο σώμα του Χριστού ,ο δε οίνος στο ίδιο το άχραντο αίμα Του.
Μετά από αυτές τις ευχές, η θεία ιερουργία ολοκληρώθηκε. Τα δώρα αγιάστηκαν! Η θυσία πραγματοποιήθηκε ! Το μεγάλο θύμα και σφάγιο, που θυσιάστηκε για χάρη του κόσμου, βρίσκεται μπροστά στα μάτια μας, πάνω στην αγία Τράπεζα! Γιατί ο άρτος δεν είναι πλέον τύπος του Δεσποτικού σώματος . Είναι το ίδιο το πανάγιο σώμα του Κυρίου που δέχτηκε όλες εκείνες τις προσβολές, τα ραπίσματα, τα φτυσίματα, τις πληγές, τη χολή, τη σταύρωση. Και ο οίνος είναι το ίδιο το αίμα που ξεπήδησε όταν σφαζόταν το σώμα. Αυτό είναι το σώμα ,αυτό είναι το αίμα που έλαβε σύσταση από το Άγιο Πνεύμα ,που γεννήθηκε από τον Παρθένο Μαρία ,που θάφτηκε ,αναστήθηκε την τρίτη ημέρα, ανέβηκε στους ουρανούς και κάθησε στα δεξιά του Πατέρα.
Και πιστεύουμε πως έτσι είναι , γιατί ο ίδιος ο Κύριος είπε:
« Τούτο εστί το σώμά μου… τούτο εστί το αίμα μου » ( Μαρκ. 14 : 22,24 ) . Και γιατί ο ίδιος παρήγγειλε στους Αποστόλους και σε όλη την Εκκλησία : « Τούτο ποιείτε εις την εμήν ανάμνησιν » ( Λουκ. 22 : 19 ) . Δεν θα πρόσταζε να επαναλαμβάνουν αυτό το μυστήριο ,αν δεν είχε σκοπό να τους δώσει δύναμη να το επιτελούν. Και ποια είναι η δύναμη; Το Άγιο Πνεύμα . Αυτό είναι που με το χέρι και τη γλώσσα των ιερέων τελεσιουργεί τα μυστήρια. Ο λειτουργός είναι υπηρέτης της χάριτος του αγίου Πνεύματος ,χωρίς να προσφέρει τίποτε από τον εαυτό του. Για αυτό και δεν έχει σημασία αν τύχει να είναι ο ίδιος γεμάτος αμαρτίες. Κάτι τέτοιο δεν νοθεύει την προσφορά των δώρων ,τα οποία είναι πάντοτε ευάρεστα στο Θεό. Όπως κι ένα φάρμακο που κατασκευάστηκε από άνθρωπο άσχετο με την ιατρική επιστήμη, δεν χάνει τη θεραπευτική του δράση, αρκεί μόνο να κατασκευάστηκε σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού.
Αφού λοιπόν συμπληρωθεί η θυσία ,ο ιερέας , βλέποντας μπροστά του το ενέχυρο της θείας φιλανθρωπίας , τον Αμνό του Θεού, ευχαριστεί και ικετεύει. Ευχαριστεί το Θεό για όλους τους Αγίους, γιατί στο πρόσωπό τους η Εκκλησία βρήκε εκείνο που ζητεί ,τη βασιλεία των ουρανών. Ιδιαίτερα – « εξαιρέτως » - ευχαριστεί για την υπερευλογημένη Θεοτόκο και αειπάρθενο Μαρία, γιατί αυτή υπερβαίνει κάθε αγιωσύνη. Και ικετεύει ο ιερέας για όλους τους πιστούς – τους κεκοιμημένους και τους ζώντες - γιατί αυτοί δεν έφτασαν στην τελειότητα ακόμα κι έχουν ανάγκη από προσευχή.
Θεία Κοινωνία
Σε λίγο ο λειτουργός θα κοινωνήσει ο ίδιος και θα προσκαλέσει και τους πιστούς στα θεία μυστήρια. Επειδή όμως δεν επιτρέπεται σε όλους ανεξαίρετα η θεία μετάληψη, ο ιερέας, υψώνοντας τον ζωοποιό Άρτο και δείχνοντας Τον, εκφωνεί: « Τα άγια τοις αγίοις ». Είναι σαν να λέει: « Να ο Άρτος της ζωής! Τον βλέπετε. Λοιπόν, τρέξτε να μεταλάβετε. Όχι όμως όλοι, αλλά όποιος είναι άγιος. Γιατί τα άγια επιτρέπονται μόνο στους αγίους » .
Αγίους εδώ εννοεί όχι μόνο εκείνους που έφτασαν στην τελειότητα της αρετής ,αλλά κι εκείνους που αγωνίζονται να φτάσουν σε αυτήν, έστω κι αν ακόμα υστερούν. Για αυτό οι χριστιανοί, αν δεν πέφτουν σε θανάσιμα αμαρτήματα που τους εμποδίζουν από το Χριστό και τους νεκρώνουν πνευματικά, δεν έχουν κανένα εμπόδιο να κοινωνούν ».
Στην εκφώνηση του ιερέως, « Τα άγια τοις αγίοις », οι πιστοί αποκρίνονται δυνατά: « Εις άγιος, εις Κύριος, Ιησούς Χριστός, εις δόξαν Θεού Πατρός » . Γιατί κανείς δεν έχει την αγιότητα από μόνος του , ούτε είναι και κατόρθωμα της ανθρώπινης αρετής, αλλά, όλοι από τον Χριστό την αντλούν. Και όπως, αν κάτω από τον ήλιο τοποθετηθούν πολλοί καθρέφτες, όλοι ακτινοβολούν ,και νομίζεις ότι βλέπεις πολλούς ήλιους ,ενώ στην πραγματικότητα ένας είναι ο ήλιος που αστράφτει σε όλους τους καθρέφτες, έτσι και ο μόνος Άγιος , ο Χριστός, καθώς διαχέεται με τη μετάληψη μέσα στους πιστούς ,φαίνεται σε πολλές ψυχές και παρουσιάζει πολλούς ως αγίους. Αυτός όμως είναι ο ένας και μοναδικός Άγιος.
Αφού λοιπόν με αυτόν τον τρόπο συγκαλέσει ο λειτουργός τους πιστούς στο ιερό δείπνο, μεταλαμβάνει πρώτα ο ίδιος και οι άλλοι κληρικοί που βρίσκονται στο άγιο Βήμα. Προηγουμένως όμως χύνει θερμό νερό μέσα στο άγιο Ποτήριο, πράγμα που υποδηλώνει την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος στην Εκκλησία. Γιατί αυτό το ζεστό νερό, επειδή και νερό είναι αλλά και φωτιά έχει μέσα του λόγω του βρασμού, φανερώνει το Άγιο Πνεύμα ,το οποίο με « ύδωρ ζων » ( Ιω. 7 : 38 ) το παρομοίασε ο Κύριος ,και με τη μορφή της φωτιάς κατέβηκε στους Αποστόλους την ημέρα της Πεντηκοστής.
Στη συνέχεια ο ιερέας στρέφεται προς το εκκλησίασμα και , δείχνοντας τα Άγια ,προσκαλεί όσους θέλουν να κοινωνήσουν , να προσέλθουν « μετά φόβου Θεού και πίστεως ». Να μην καταφρονήσουν δηλαδή την ταπεινή εμφάνιση που έχουν το σώμα και το αίμα του Κυρίου , αλλά να πλησιάσουν έχοντας επίγνωση της αξίας των μυστηρίων και πιστεύοντας ότι αυτά προξενούν την αιώνια ζωή σε εκείνους που μεταλαμβάνουν.
Το σώμα και το αίμα του Χριστού είναι αληθινή τροφή και αληθινό ποτό. Και όταν τα μεταλαμβάνει κανείς, δεν μετατρέπονται αυτά σε ανθρώπινο σώμα, όπως γίνεται με τις συνηθισμένες τροφές, αλλά το ανθρώπινο σώμα μεταβάλλεται σε εκείνα. Όπως και το σίδερο ,όταν έρθει σε επαφή με τη φωτιά, γίνεται κι αυτό φωτιά. Δεν κάνει τη φωτιά σίδερο.
Τη θεία Κοινωνία τη δεχόμαστε βέβαια με το στόμα, αλλά αυτή εισέρχεται πρώτα στην ψυχή κι εκεί πραγματοποιείται η ένωσή μας με το Χριστό, όπως λέει και ο Απόστολος Παύλος: « Εκείνος που ενώνεται με τον Κύριο, γίνεται ένα πνεύμα με Αυτόν » ( Α Κορ. 6 : 17 ) . Χωρίς την ένωσή του με το Χριστό, ο άνθρωπος ,από μόνος του ,είναι ο παλαιός άνθρωπος ,ο άνθρωπος που δεν έχει τίποτα κοινό με το Θεό.
Ποια όμως είναι εκείνα που ζητάει από εμάς ο Χριστός για να μας αγιάσει με τα θεία μυστήρια; Είναι η κάθαρση της ψυχής, η πίστη και η αγάπη στο Θεό, ο διακαής πόθος και η λαχτάρα μας για τη θεία Κοινωνία. Αυτά ελκύουν τον αγιασμό, κι έτσι πρέπει να κοινωνούμε. Γιατί πολλοί είναι εκείνοι που προσέρχονται στα μυστήρια, και όχι μόνο δεν ωφελούνται καθόλου, αλλά φεύγουν χρεωμένοι με αμέτρητες αμαρτίες.
Απόλυση
Αφού κοινωνήσουν οι πιστοί, εύχονται να παραμείνει μέσα τους ο αγιασμός που έλαβαν και να μην προδώσουν τη χάρη ούτε να χάσουν τη δωρεά.
Ο ιερέας τους καλεί τώρα να ευχαριστήσουν με ζήλο το Θεό για τη θεία μετάληψη. Γι’ αυτό λέει : «Ορθοί … αξίως ευχαριστήσωμεν τω Κυρίω». Όχι δηλαδή ξαπλωμένοι ούτε καθισμένοι ,αλλά υψώνοντας την ψυχή και το σώμα προς Αυτόν. Και οι πιστοί με λόγια της Γραφής δοξολογούν το Θεό, που είναι αίτιος και χορηγός όλων των αγαθών: «Είη το όνομα Κυρίου ευλογημένον από του νυν και έως του αιώνος» ( Ψαλμ. 112:2 ) . Αφού ψάλλον τρεις φορές αυτόν τον ύμνο, ο ιερέας βγαίνει από το θυσιαστήριο, στέκεται μπροστά στο πλήθος και απευθύνει την τελευταία ευχή: «Χριστός ο αληθινός Θεός ημών…». Ζητάει από τον Κύριο να μας σώσει με το έλεός Του ,γιατί από τον εαυτό μας δεν έχουμε να επιδείξουμε τίποτε άξιο σωτηρίας. Γι’ αυτό και ως πρεσβευτές μνημονεύει πολλούς Αγίους και ιδιαίτερα την Παναγία Του Μητέρα.
Τέλος ο λειτουργός μοιράζει το αντίδωρο. Αυτό έχει αγιαστεί, καθώς προέρχεται από τον αρχικό άρτο, που προσφέραμε στο Θεό για την τελετή της θείας Ευχαριστίας. Οι πιστοί παίρνουν με ευλάβεια το αντίδωρο, φιλώντας το δεξί χέρι του ιερέα. Γιατί αυτό το χέρι ,μόλις πριν, άγγιξε το πανάγιο σώμα του Χριστού, δέχτηκε από εκείνο τον αγιασμό, και τον μεταδίδει τώρα σε όσους το ασπάζονται.
Εδώ η θεία Λειτουργία φτάνει στο τέλος της και το μυστήριο της θείας Ευχαριστίας ολοκληρώνεται. Γιατί και τα δώρα που προσφέραμε στο Θεό αγιάστηκαν και τον ιερέα αγίασαν και στο υπόλοιπο πλήρωμα της Εκκλησίας μετέδωσαν τον αγιασμό τους.
Για όλα αυτά λοιπόν στο Χριστό, στον αληθινό Θεό μας, πρέπει κάθε δόξα, τιμή και προσκύνηση, μαζί τον άναρχο Πατέρα Του και το πανάγιο Πνεύμα Του, τώρα και πάντοτε και στην ατέλειωτη αιωνιότητα. Αμήν.
Από το « Φωνή των Πατέρων »
23
Αγίου Νικολάου
Του Καβάσιλα
ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
ΕΚΔΟΣΗ ΙΒ ΄
130η χιλιάδα
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ
ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ
ΠΡΟΟΙΜΙΟ
ΕΡΓΟ της θείας Λειτουργίας είναι η μεταβολή των δώρων που προσφέρουν οι πιστοί – του άρτου και του οίνου – σε σώμα και αίμα Χριστού. Και σκοπός της είναι ο αγιασμός των πιστών ,οι οποίοι με τη θεία μετάληψη αποκομίζουν την άφεση των αμαρτιών τους ,την κληρονομία της βασιλείας των ουρανών και κάθε πνευματικό αγαθό. Σε αυτό το έργο και το σκοπό συμβάλλουν οι προσευχές , οι ψαλμωδίες, τα αγιογραφικά αναγνώσματα και όλα εκείνα που τελούνται και λέγονται στη διάρκεια της Λειτουργίας. Μέσα σε αυτά είναι σαν να βλέπουμε σε ένα πίνακα ζωγραφισμένη ολόκληρη τη ζωή του Χριστού , από την αρχή ως το τέλος της. Γιατί ο καθαγιασμός των δώρων, η ίδια δηλαδή η θυσία, διακηρύσσει το θάνατο , την ανάσταση και την ανάληψή Του, καθώς τα δώρα αυτά μεταβάλλονται στο ίδιο το σώμα του Κυρίου ,δηλαδή την έλευσή Του στον κόσμο, τη δημόσια εμφάνισή Του ,τα θαύματα και τη διδασκαλία Του. Κι εκείνα που έπονται της θυσίας, συμβολίζουν την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος στους Αποστόλους , την επιστροφή των ανθρώπων στο Θεό και την κοινωνία τους μαζί Του.
Οι πιστοί που εκκλησιάζονται και συμμετέχουν σε όλα αυτά με προσηλωμένο το νου, γίνονται πιο σταθεροί στην πίστη, πιο θερμοί στην ευλάβεια και την αγάπη τους προς τον Θεό. Με τέτοιες λοιπόν διαθέσεις αξιώνονται να πλησιάσουν και τη φωτιά των μυστηρίων και να μεταλάβουν με κάθε ασφάλεια και οικειότητα.
Αυτό είναι συνοπτικά το νόημα της Θείας Λειτουργίας . Ας την εξετάσουμε τώρα όσο μπορούμε λεπτομερέστερα , αρχίζοντας με εκείνα που τελούνται στην Αγία Πρόθεση.
Η ΠΡΟΣΚΟΜΙΔΗ
Τα τίμια δώρα. Το ψωμί και το κρασί που προσφέρουν οι πιστοί για τη λειτουργία ,και τα οποία συμβολίζουν το σώμα και το αίμα του Κυρίου ,δεν τοποθετούνται από την αρχή στο Θυσιαστήριο για τη θυσία , αλλά πρώτα τοποθετούνται στην αγία Πρόθεση και αφιερώνονται στο Θεό σαν δώρα τίμια – αυτή είναι πλέον και η ονομασία τους.
Προσφέρουμε στο Θεό ψωμί και κρασί ,γιατί αυτά αποτελούν τροφή αποκλειστικά ανθρώπινη ,με την οποία συντηρείται και εκδηλώνεται η ζωή μας. Για αυτό και πιστεύεται πως , όταν προσφέρει κανείς τροφή, είναι σαν να προσφέρει την ίδια τη ζωή. Επειδή λοιπόν με τα μυστήρια ο Θεός μας χαρίζει την ανθρώπινη ζωή ,ήταν φυσικό και το δικό μας δώρο να είναι κατά κάποιο τρόπο ζωή, για να μην είναι αταίριαστη η προσφορά μας με την ανταπόδοση του Θεού ,αλλά να έχει κάτι συγγενικό . Άλλωστε ο Κύριος παρήγγειλε να Του προσφέρουμε ψωμί και κρασί, κι Αυτός πάλι μας ανταποδίδει « άρτον ουράνιον » και « ποτήριον ζωής ». Θέλησε να Του προσφέρουμε εμείς εφόδια της πρόσκαιρης ζωής ,κι Εκείνος να μας αντιπροσφέρει την αιώνια ζωή. Για να φανούν έτσι η χάρη Του σαν αμοιβή και το αμέτρητο έλεός Του σαν πράξη δικαιοσύνης. ..]
Ανάμνηση της σταυρικής θυσίας
Ο ιερέας αφού πάρει στα χέρια του τον άρτο, από τον οποίο θα κόψει το ιερό τμήμα που θα μεταβληθεί σε σώμα Χριστού, λέει: « Εις ανάμνησιν του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού ». Τα λόγια αυτά αναφέρονται σε όλη τη λειτουργία και ανταποκρίνονται στην παραγγελία που άφησε ο Χριστός όταν παρέδωσε το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας: « Τούτο ποιείτε εις την εμήν ανάμνησιν » ( Λουκ. 22: 19 ) .
Αλλά ποια είναι αυτή η ανάμνηση ; Πώς θα θυμηθούμε τον Κύριο στη Λειτουργία και τι θα διηγηθούμε για Αυτόν; Μήπως εκείνα που Τον απέδειξαν Θεό παντοδύναμο; ότι δηλαδή ανέστησε νεκρούς ,χάρισε το φως σε τυφλούς , πρόσταξε τους ανέμους να κοπάσουν, χόρτασε χιλιάδες ανθρώπους με λίγα ψωμιά; Όχι , ο Χριστός δεν ζήτησε να τα θυμόμαστε αυτά, αλλά μάλλον εκείνα που φανερώνουν αδυναμία, δηλαδή τη σταύρωση, το πάθος, το θάνατο. Γιατί τα πάθη ήταν πιο αναγκαία από τα θαύματα. Τα πάθη του Χριστού μας προξενούν τη σωτηρία και την ανάσταση , ενώ τα θαύματα Του αποδεικνύουν μόνο ότι Αυτός είναι ο αληθινός Σωτήρας.
Αφού λοιπόν ο ιερέας πει , « Εις ανάμνησιν του Κυρίου… » , προσθέτει εκείνα που δηλώνουν τη σταύρωση και το θάνατο. Τεμαχίζει δηλαδή με το μαχαίρι τον άρτο, λέγοντας την προφητεία: « Σαν πρόβατο οδηγήθηκε στην σφαγή. Και σαν αρνί αμώμητο ,που παραμένει άφωνο μπροστά σε αυτόν που το κουρεύει, έτσι κι Αυτός δεν ανοίγει το στόμα Του. Καταδικάστηκε σε ταπεινωτικό θάνατο και Του αρνήθηκαν δίκαιη κρίση. Και ποιος μπορεί να μας μιλήσει για την καταγωγή του; Γιατί εξαλείφθηκε η ζωή Του από το πρόσωπο της γης » ( Ης. 53 : 7-8 ) . Κι αφού εναποθέσει στο άγιο Δισκάριο το ιερό τμήμα που έκοψε ( Αμνό ) ,προσθέτει τα λόγια: « Θυσιάζεται ο Αμνός του Θεού ,που παίρνει επάνω Του την αμαρτία των ανθρώπων » ( πρβλ. Ιω 1:29 ). Μετά χαράζει πάνω στον Αμνό το σημείο του σταυρού ,δείχνοντας έτσι τον τρόπο που έγινε η θυσία: με το σταυρό. Ύστερα ,με το μαχαίρι που έχει σχήμα λόγχης ,κεντάει τον Αμνό στο δεξί μέρος και λέει: « Ένας από τους στρατιώτες Του τρύπησε την πλευρά με τη λόγχη ». Και χύνοντας μέσα στο άγιο Ποτήριο κρασί και νερό, συμπληρώνει: « κι αμέσως βγήκε αίμα και νερό » ( Ιω. 19:34 ) . ]
Μνημονεύσεις των ονομάτων
Ο Ιερέας συνεχίζει την Προσκομιδή. Αφαιρεί τώρα μικρά κομματάκια ( μερίδες ) από τους υπόλοιπους άρτους, και σαν δώρα ιερά τα τοποθετεί στο άγιο Δισκάριο ,λέγοντας για το καθένα :
« Εις δόξαν της Παναγίας του Θεού Μητρός » ,η « Εις πρεσβείαν του τάδε Αγίου » ή « Εις άφεσιν αμαρτιών των τάδε ζώντων ή των τάδε τεθνεώτων » .
Τι σημαίνουν αυτά; Ευχαριστία στο Θεό και ικεσία. Γιατί με τα δώρα μας είτε ανταποδίδουμε στον ευεργέτη την ευεργεσία που μας έκανε είτε καλοπιάνουμε κάποιον για να μας ευεργετήσει. Έτσι και εδώ. Η Εκκλησία , με τα δώρα που προσφέρει στο Θεό ,Τον ευχαριστεί γιατί στα πρόσωπα των Αγίων της της δόθηκαν η άφεση των αμαρτιών και η βασιλεία των ουρανών. Και Τον ικετεύει να δοθούν αυτά τα αγαθά και στα παιδιά της που ακόμα ζουν και το τέλος τους είναι αβέβαιο ,καθώς επίσης και σε εκείνα που έχουν πεθάνει ,αλλά με ελπίδες όχι τόσο καλές και σίγουρες. Για αυτό λοιπόν μνημονεύει ονομαστικά πρώτα τους Αγίους, έπειτα τους ζώντες και τέλος τους κεκοιμημένους. Και για τους Αγίους ευχαριστεί, ενώ για τους άλλους ικετεύει.
Κάλυψη των τιμίων δώρων.
Τα όσα ειπώθηκαν και έγιναν πάνω στον Αμνό, για να συμβολίσουν το θάνατο του Κυρίου , είναι απλές περιγραφές και σύμβολα. Ο Αμνός παρέμεινε άρτος ,μόνο που τώρα έγινε δώρο αφιερωμένο στο Θεό, και συμβολίζει το σώμα του Χριστού στην πρώτη Του ηλικία. Για αυτό ο ιερέας αναπαριστά τα θαύματα που έγιναν στον νεογέννητο Κύριο στη φάτνη. Βάζει πάνω στον άρτο τον λεγόμενο Αστερίσκο και λέει : « Και να, το αστέρι ήρθε και στάθηκε πάνων από τον τόπο, όπου ήταν το Παιδί. ( Ματθ. 2 :9 ) . Ύστερα σκεπάζει το Δισκάριο και το Ποτήριο με πολυτελή καλύμματα και θυμιάζει. Γιατί αρχικά ήταν συγκαλυμμένη η δύναμη του Χριστού ,μέχρι τον καιρό που Αυτός άρχισε να θαυματουργεί, και ο Θεός Πατέρας έδινε τη μαρτυρία Του από τον ουρανό.
Αφού λοιπόν ολοκληρωθεί η Προσκομιδή , ο λειτουργός έρχεται στο Θυσιαστήριο, στέκεται μπροστά στην αγία Τράπεζα και αρχίζει τη Λειτουργία. ]
Η ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
Δοξολογία
« Ευλογημένη η βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του αγίου Πνεύματος… » . Με αυτή τη δοξολογία αρχίζει ο ιερέας τη Λειτουργία. Γιατί και οι ευγνώμονες δούλοι το ίδιο κάνουν όταν παρουσιάζονται στον κύριό τους. Πρώτα –πρώτα δηλαδή τον εγκωμιάζουν ,κι έπειτα τον παρακαλούν για τις δικές τους υποθέσεις.
Ειρηνικά
Και ποια είναι η πρώτη αίτηση του ιερέα; « Υπέρ της άνωθεν ειρήνης και της σωτηρίας των ψυχών ημών » . Λέγοντας ειρήνη ,δεν εννοεί μόνο τη μεταξύ μας ειρήνη ,όταν δηλαδή δεν μνησικακούμε εναντίον κανενός ,αλλά και την ειρήνη προς τους εαυτούς μας ,όταν δηλαδή η καρδιά μας δεν μας κατηγορεί για τίποτα. Την αρετή της ειρήνης ,βέβαια, την έχουμε πάντοτε ανάγκη , μα ιδιαίτερα την ώρα της προσευχής, γιατί χωρίς αυτήν κανείς δεν μπορεί να προσευχηθεί σωστά και να απολαύσει κάποιο καλό από την προσευχή του.
Στη συνέχεια παρακαλούμε για την Εκκλησία, για το κράτος και τους άρχοντες, για όσους βρίσκονται σε κινδύνους , για όλους γενικά τους ανθρώπους. Και δεν προσευχόμαστε μόνο για ό,τι ενδιαφέρει την ψυχή ,αλλά και για τα αναγκαία υλικά αγαθά – « υπέρ ευκρασίας αέρων, ευφορίας των καρπών της γης… ». Γιατί ο Θεός είναι ο αίτιος και χορηγός όλων, και σε Αυτόν μόνο πρέπει να έχουμε στραμμένα τα βλέμματά μας.
Σε όλες τις αιτήσεις οι πιστοί επαναλαμβάνουν μια μόνο φράση ,το « Κύριε ελέησον ». Το να ζητάμε το έλεος του Θεού ισοδυναμεί με το να ζητάμε τη βασιλεία Του. Για αυτό και οι πιστοί αρκούνται σε αυτή τη δέηση ,γιατί αυτή τα περιλαμβάνει όλα. ]
Αντίφωνα
Έπειτα αρχίζουν οι ψαλμωδίες που περιέχουν θεόπνευστα λόγια από τους Προφήτες. Τα αντίφωνα – έτσι λέγονται – μας αγιάζουν και μας προπαρασκευάζουν για το μυστήριο. Ταυτόχρονα όμως μας θυμίζουν τα πρώτα χρόνια της παρουσίας του Χριστού στη γη, τότε που Εκείνος δεν φαινόταν ακόμα στον πολύ κόσμο, και για αυτό ήταν απαραίτητα τα προφητικά λόγια. Όταν αργότερα εμφανίστηκε ο Ίδιος ,δεν υπήρχε πλέον ανάγκη των Προφητών, αφού Τον έδειχνε παρόντα ο βαπτιστής Ιωάννης.
Μικρή είσοδος
Την ώρα που ψάλλεται το τρίτο αντίφωνο ,γίνεται η είσοδος του Ευαγγελίου με τη συνοδεία λαμπάδων. Το Ευαγγέλιο το κρατάει ο διάκονος, ή αν δεν υπάρχει διάκονος, ο ιερέας. Ενώ λοιπόν αυτός πρόκειται να εισέλθει στο Ιερό, στέκεται σε μικρή απόσταση από την Ωραία Πύλη και παρακαλεί τον Θεό να τον συνοδεύσουν άγιοι άγγελοι ,για να γίνουν συμμέτοχοί του στην ιερουργία και τη δοξολογία. Στη συνέχεια σηκώνει ψηλά το Ευαγγέλιο ,το δείχνει στους πιστούς και ,αφού εισέλθει στο Θυσιαστήριο ,το αποθέτει στην αγία Τράπεζα.
Η ύψωση του Ευαγγελίου συμβολίζει την ανάδειξη του Κυρίου όταν άρχισε να εμφανίζεται στα πλήθη. Γιατί με το Ευαγγέλιο δηλώνεται ο ίδιος ο Χριστός. Τώρα λοιπόν που φανερώνεται ο Χριστός ,κανείς δεν προσέχει τα λόγια των Προφητών, για αυτό, μετά τη μικρή Είσοδο, ψάλλουμε ό,τι έχει σχέση με την καινούρια ζωή που έφερε ο Χριστός. Υμνούμε τον ίδιο τον Χριστό για όσα έκανε για μας. Εγκωμιάζουμε επίσης την Παναγία ή άλλους Αγίους ,ανάλογα με την εορτή ή τον Άγιο που τιμά η Εκκλησία κάθε φορά.
Τρισάγιος ύμνος
Ανυμνούμε τέλος τον ίδιο τον Τριαδικό Θεό, ψάλλοντας: « Άγιος ο Θεός, άγιος ισχυρός ,άγιος αθάνατος, ελέησον ημάς». Το « Άγιος ,άγιος, άγιος… » αποτελεί τον ύμνο των αγγέλων ( Ης. 6:3 ) . Και τα « Θεός », « ισχυρός » και « αθάνατος » είναι λόγια του προφήτη Δαβίδ: « Εδίψησεν η ψυχή μου προς τον Θεόν, τον ισχυρόν, τον ζώντα » ( Ψαλμ. 41 : 3 ) .
Ψάλλουμε τον Τρισάγιο Ύμνο μετά την είσοδο του Ευαγγελίου ,για να διακηρύξουμε πως με την έλευση του Χριστού άγγελοι και άνθρωποι ενώθηκαν και αποτελούν πλέον μια Εκκλησία. ]
Αναγνώσματα
Αμέσως μετά ο ιερέας παραγγέλλει σε όλους να μη στέκονται με οκνηρία, αλλά να έχουν προσηλωμένο το νου τους σε εκείνα που θα ακολουθήσουν. Αυτό σημαίνει το « Πρόσχωμεν ». Και με το « Σοφία » υπενθυμίζει στους πιστούς τη σοφία με την οποία πρέπει να συμμετέχουν στη Λειτουργία. Αυτή είναι οι καλοί λογισμοί που έχουν όσοι είναι πλούσιοι σε πίστη και ξένοι από καθετί ανθρώπινο. Είναι πράγματι ανάγκη να παρακολουθούμε τη Λειτουργία με τους πρέποντες λογισμούς ,αν βέβαια θέλουμε να μην χάνουμε άδικα τον καιρό μας. Επειδή όμως κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο ,χρειάζεται και η δική μας προσοχή και η εξωτερική υπενθύμιση, ώστε να ξανασυγκεντρώνουμε το νου μας ,που συνεχώς ξεχνιέται και παρασύρεται σε μάταιες φροντίδες.
Επίσης και η εκφώνηση « Ορθοί » περιέχει παραίνεση. Θέλει μπροστά στο Θεό να στεκόμαστε πρόθυμοι, με ευλάβεια και ζήλο πολύ. Και πρώτο σημάδι αυτού του ζήλου είναι η όρθια στάση του σώματός μας. Ύστερα από αυτές τις εκφωνήσεις ,διαβάζονται το Αποστολικό και το Ευαγγελικό ανάγνωσμα. Αυτά δηλώνουν τη φανέρωση του Κυρίου, όπως γινόταν σιγά-σιγά μετά την πρώτη Του εμφάνιση στους ανθρώπους. Στη μικρή Είσοδο το Ευαγγέλιο ήταν κλειστό και συμβόλιζε το διάστημα των τριάντα πρώτων ετών του Κυρίου, τότε που ο Ίδιος ακόμα σιωπούσε. Τώρα όμως που διαβάζονται τα αναγνώσματα ,έχουμε την πληρέστερη αποκάλυψή Του ,με όσα ο Ίδιος δίδασκε δημόσια κι με όσα πρόσταζε τους Αποστόλους να κηρύσσουν.
Μεγάλη Είσοδος
Σε λίγο ο λειτουργός θα προχωρήσει πλέον στη θυσία , και πρέπει τα δώρα που πρόκειται να θυσιαστούν, να τοποθετηθούν στην αγία Τράπεζα . Για αυτό έρχεται τώρα στην Πρόθεση, παίρνει τα τίμια δώρα ,τα κρατάει στο ύψος του κεφαλιού του και βγαίνει από το Ιερό. Προχωρώντας με πολλή κοσμιότητα και με βήμα αργό, τα περιφέρει στο ναό, ανάμεσα στο πλήθος ,συνοδευόμενος από λαμπάδες και θυμιάματα. Τελικά εισέρχεται στο θυσιαστήριο και τα αποθέτει στην αγία Τράπεζα.
Στο πέρασμα του ιερέα οι πιστοί ψάλλουν και προσκυνούν με κάθε σεβασμό παρακαλώντας να τους μνημονεύει την ώρα που θα προσφέρει στο Θεό τα τίμια δώρα. Γιατί ξέρουν πως δεν υπάρχει αποτελεσματικότερη ικεσία από τούτη τη φρικτή θυσία, που καθάρισε δωρεάν όλες τις αμαρτίες του κόσμου.
Η μεγάλη Είσοδος συμβολίζει την πορεία του Χριστού προς την Ιερουσαλήμ, όπου έπρεπε να θυσιαστεί. Καθισμένος τότε πάνω σε ζώο, έμπαινε στην Αγία Πόλη ,συνοδευόμενος και υμνούμενος από τα πλήθη.
Σύμβολο της πίστεως
Ο ιερέας καλεί τώρα τους πιστούς να προσευχηθούν « υπέρ των προτεθέντων τιμίων δώρων » : Ας παρακαλέσουμε τον Θεό να αγιαστούν τα τίμια δώρα που είναι μπροστά μας ,ώστε να εκπληρωθεί έτσι ο αρχικός μας σκοπός.
Ύστερα ,αφού προσθέσει και άλλες αιτήσεις, παρακινεί όλους να έχουν μεταξύ τους ειρήνη ( « Ειρήνη πάσι » ) και αγάπη ( «Αγαπήσωμεν αλλήλους… » ) . Κι επειδή τη μεταξύ μας αγάπη ακολουθεί η αγάπη στο Θεό και η τέλεια και ζωντανή μας πίστη σε Αυτόν , για αυτό, αμέσως μετά ομολογούμε τον αληθινό Θεό: « Πατέρα, Υιόν και άγιον Πνεύμα ,Τριάδα ομοούσιον και αχώριστον » .
«Τας θύρας ,τας θύρας εν σοφία πρόσχωμεν », συμπληρώνει ο λειτουργός. Με αυτό θέλει να πει: « Ανοίξτε διάπλατα όλες τις πόρτες, δηλαδή τα στόματα και τα αυτιά σας, στην αληθινή σοφία, δηλαδή σε όσα υψηλά μάθατε και πιστεύετε για το Θεό. Αυτά συνεχώς να λέτε και να ακούτε, και μάλιστα με ζήλο και προσοχή ».
Τότε οι πιστοί απαγγέλλουν δυνατά το Σύμβολο της Πίστεως ( « Πιστεύω εις έναν Θεόν… » ) .
Αγία αναφορά
« Στώμεν καλώς. Στώμεν μετά φόβου. Πρόσχωμεν την αγίαν αναφοράν εν ειρήνη προσφέρειν », προτρέπει πάλι ο ιερέας. Δηλαδή: « Ας σταθούμε γερά σε όσα ομολογήσαμε με το « Πιστεύω… », χωρίς να κλονιζόμαστε από τους αιρετικούς. Ας σταθούμε με φόβο ,γιατί είναι μεγάλος ο κίνδυνος να πλανηθούμε. Όταν έτσι σταθεροί παραμένουμε στην πίστη, τότε ας προσφέρουμε τα δώρα μας στο Θεό με ειρήνη » .
Στο σημείο αυτό οι πιστοί πρέπει να έχουν στο νου τους και τα λόγια του Κυρίου : « Αν προσφέρεις το δώρο σου στο θυσιαστήριο και θυμηθείς ότι κάποιος κάτι έχει εναντίον σου ,συμφιλιώσου πρώτα μαζί του ,και μετά έλα να προσφέρεις το δώρο σου » ( Ματθ. 5 : 23 -24 ) .
Αφού λοιπόν ο ιερέας ανυψώσει τις ψυχές και τα φρονήματα των πιστών από τα επίγεια προς τα ουράνια, αρχίζει την ευχαριστήρια προσευχή. Μιμείται έτσι τον πρώτο Ιερέα, το Χριστό, που ευχαρίστησε το Θεό Πατέρα προτού παραδώσει το μυστήριο της θείας Ευχαριστίας.
Τον δοξολογεί τώρα κι αυτός και Τον υμνεί μαζί με τους αγγέλους. Τον ευγνωμονεί για όλες τις ευχαριστίες που μας έκανε από την αρχή της δημιουργίας. Τον ευχαριστεί ιδιαίτερα για την έλευση του Μονογενούς Του Υιού στον κόσμο και για την παράδοση του μυστηρίου της θείας Ευχαριστίας. Διηγείται μάλιστα και τα σχετικά με τον Μυστικό Δείπνο ,επαναλαμβάνοντας τα ίδια τα λόγια του Κυρίου : « Λάβετε, φάγετε … Πίετε εξ αυτού πάντες… » ( Ματθ. 26 : 26 – 27 ) .
Ο ιερέας αφού πει , « Έχοντας λοιπόν στο νου μας αυτή τη σωτήρια εντολή και όλα όσα έχουν γίνει για μας, δηλαδή τη σταύρωση, την ταφή , την τριήμερη ανάσταση ,την ανάληψη στους ουρανούς, την ενθρόνιση στα δεξιά του Πατέρα, τη δεύτερη και ένδοξη πάλι παρουσία » , καταλήγει με την εκφώνηση : « Τα σα εκ των σων σοι προσφέροντες κατά πάντα και δια πάντα, σε υμνούμεν, σε ευλογούμεν, σοι ευχαριστούμεν , Κύριε, και δεόμεθά σου, ο Θεός ημών » .
Με τούτα τα λόγια είναι σαν να λέει στον ουράνιο Πατέρα: « Σου προσφέρουμε την ίδια εκείνη προσφορά που ο ίδιος ο Μονογενής Σου Υιός πρόσφερε σε Εσένα ,το Θεό και Πατέρα. Και προσφέροντάς την , Σε ευχαριστούμε ,γιατί κι Εκείνος προσφέροντάς την Σε ευχαριστούσε. Τίποτα δικό μας δεν προσθέτουμε σε αυτή την προσφορά των δώρων . γιατί δεν είναι δικά μας έργα τούτα τα δώρα, αλλά δικά Σου δημιουργήματα. Ούτε και δική μας επινόηση είναι αυτός ο τρόπος της λατρείας ,αλλά Εσύ μας τον δίδαξες κι Εσύ μας παρακίνησες να Σε λατρεύουμε με αυτόν τον τρόπο. Για αυτό , όσα Σου προσφέρουμε ,είναι εξ' ολοκλήρου δικά Σου … » .
Την ίδια στιγμή ο ιερέας προσπίπτει και ικετεύει θερμά το Θεό. Παρακαλεί για τα δώρα που έχει μπροστά του , ώστε να δεχτούν το πανάγιο και παντοδύναμο Πνεύμα Του και να μεταβληθούν ο μεν άρτος στο ίδιο το άγιο σώμα του Χριστού ,ο δε οίνος στο ίδιο το άχραντο αίμα Του.
Μετά από αυτές τις ευχές, η θεία ιερουργία ολοκληρώθηκε. Τα δώρα αγιάστηκαν! Η θυσία πραγματοποιήθηκε ! Το μεγάλο θύμα και σφάγιο, που θυσιάστηκε για χάρη του κόσμου, βρίσκεται μπροστά στα μάτια μας, πάνω στην αγία Τράπεζα! Γιατί ο άρτος δεν είναι πλέον τύπος του Δεσποτικού σώματος . Είναι το ίδιο το πανάγιο σώμα του Κυρίου που δέχτηκε όλες εκείνες τις προσβολές, τα ραπίσματα, τα φτυσίματα, τις πληγές, τη χολή, τη σταύρωση. Και ο οίνος είναι το ίδιο το αίμα που ξεπήδησε όταν σφαζόταν το σώμα. Αυτό είναι το σώμα ,αυτό είναι το αίμα που έλαβε σύσταση από το Άγιο Πνεύμα ,που γεννήθηκε από τον Παρθένο Μαρία ,που θάφτηκε ,αναστήθηκε την τρίτη ημέρα, ανέβηκε στους ουρανούς και κάθησε στα δεξιά του Πατέρα.
Και πιστεύουμε πως έτσι είναι , γιατί ο ίδιος ο Κύριος είπε:
« Τούτο εστί το σώμά μου… τούτο εστί το αίμα μου » ( Μαρκ. 14 : 22,24 ) . Και γιατί ο ίδιος παρήγγειλε στους Αποστόλους και σε όλη την Εκκλησία : « Τούτο ποιείτε εις την εμήν ανάμνησιν » ( Λουκ. 22 : 19 ) . Δεν θα πρόσταζε να επαναλαμβάνουν αυτό το μυστήριο ,αν δεν είχε σκοπό να τους δώσει δύναμη να το επιτελούν. Και ποια είναι η δύναμη; Το Άγιο Πνεύμα . Αυτό είναι που με το χέρι και τη γλώσσα των ιερέων τελεσιουργεί τα μυστήρια. Ο λειτουργός είναι υπηρέτης της χάριτος του αγίου Πνεύματος ,χωρίς να προσφέρει τίποτε από τον εαυτό του. Για αυτό και δεν έχει σημασία αν τύχει να είναι ο ίδιος γεμάτος αμαρτίες. Κάτι τέτοιο δεν νοθεύει την προσφορά των δώρων ,τα οποία είναι πάντοτε ευάρεστα στο Θεό. Όπως κι ένα φάρμακο που κατασκευάστηκε από άνθρωπο άσχετο με την ιατρική επιστήμη, δεν χάνει τη θεραπευτική του δράση, αρκεί μόνο να κατασκευάστηκε σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού.
Αφού λοιπόν συμπληρωθεί η θυσία ,ο ιερέας , βλέποντας μπροστά του το ενέχυρο της θείας φιλανθρωπίας , τον Αμνό του Θεού, ευχαριστεί και ικετεύει. Ευχαριστεί το Θεό για όλους τους Αγίους, γιατί στο πρόσωπό τους η Εκκλησία βρήκε εκείνο που ζητεί ,τη βασιλεία των ουρανών. Ιδιαίτερα – « εξαιρέτως » - ευχαριστεί για την υπερευλογημένη Θεοτόκο και αειπάρθενο Μαρία, γιατί αυτή υπερβαίνει κάθε αγιωσύνη. Και ικετεύει ο ιερέας για όλους τους πιστούς – τους κεκοιμημένους και τους ζώντες - γιατί αυτοί δεν έφτασαν στην τελειότητα ακόμα κι έχουν ανάγκη από προσευχή.
Θεία Κοινωνία
Σε λίγο ο λειτουργός θα κοινωνήσει ο ίδιος και θα προσκαλέσει και τους πιστούς στα θεία μυστήρια. Επειδή όμως δεν επιτρέπεται σε όλους ανεξαίρετα η θεία μετάληψη, ο ιερέας, υψώνοντας τον ζωοποιό Άρτο και δείχνοντας Τον, εκφωνεί: « Τα άγια τοις αγίοις ». Είναι σαν να λέει: « Να ο Άρτος της ζωής! Τον βλέπετε. Λοιπόν, τρέξτε να μεταλάβετε. Όχι όμως όλοι, αλλά όποιος είναι άγιος. Γιατί τα άγια επιτρέπονται μόνο στους αγίους » .
Αγίους εδώ εννοεί όχι μόνο εκείνους που έφτασαν στην τελειότητα της αρετής ,αλλά κι εκείνους που αγωνίζονται να φτάσουν σε αυτήν, έστω κι αν ακόμα υστερούν. Για αυτό οι χριστιανοί, αν δεν πέφτουν σε θανάσιμα αμαρτήματα που τους εμποδίζουν από το Χριστό και τους νεκρώνουν πνευματικά, δεν έχουν κανένα εμπόδιο να κοινωνούν ».
Στην εκφώνηση του ιερέως, « Τα άγια τοις αγίοις », οι πιστοί αποκρίνονται δυνατά: « Εις άγιος, εις Κύριος, Ιησούς Χριστός, εις δόξαν Θεού Πατρός » . Γιατί κανείς δεν έχει την αγιότητα από μόνος του , ούτε είναι και κατόρθωμα της ανθρώπινης αρετής, αλλά, όλοι από τον Χριστό την αντλούν. Και όπως, αν κάτω από τον ήλιο τοποθετηθούν πολλοί καθρέφτες, όλοι ακτινοβολούν ,και νομίζεις ότι βλέπεις πολλούς ήλιους ,ενώ στην πραγματικότητα ένας είναι ο ήλιος που αστράφτει σε όλους τους καθρέφτες, έτσι και ο μόνος Άγιος , ο Χριστός, καθώς διαχέεται με τη μετάληψη μέσα στους πιστούς ,φαίνεται σε πολλές ψυχές και παρουσιάζει πολλούς ως αγίους. Αυτός όμως είναι ο ένας και μοναδικός Άγιος.
Αφού λοιπόν με αυτόν τον τρόπο συγκαλέσει ο λειτουργός τους πιστούς στο ιερό δείπνο, μεταλαμβάνει πρώτα ο ίδιος και οι άλλοι κληρικοί που βρίσκονται στο άγιο Βήμα. Προηγουμένως όμως χύνει θερμό νερό μέσα στο άγιο Ποτήριο, πράγμα που υποδηλώνει την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος στην Εκκλησία. Γιατί αυτό το ζεστό νερό, επειδή και νερό είναι αλλά και φωτιά έχει μέσα του λόγω του βρασμού, φανερώνει το Άγιο Πνεύμα ,το οποίο με « ύδωρ ζων » ( Ιω. 7 : 38 ) το παρομοίασε ο Κύριος ,και με τη μορφή της φωτιάς κατέβηκε στους Αποστόλους την ημέρα της Πεντηκοστής.
Στη συνέχεια ο ιερέας στρέφεται προς το εκκλησίασμα και , δείχνοντας τα Άγια ,προσκαλεί όσους θέλουν να κοινωνήσουν , να προσέλθουν « μετά φόβου Θεού και πίστεως ». Να μην καταφρονήσουν δηλαδή την ταπεινή εμφάνιση που έχουν το σώμα και το αίμα του Κυρίου , αλλά να πλησιάσουν έχοντας επίγνωση της αξίας των μυστηρίων και πιστεύοντας ότι αυτά προξενούν την αιώνια ζωή σε εκείνους που μεταλαμβάνουν.
Το σώμα και το αίμα του Χριστού είναι αληθινή τροφή και αληθινό ποτό. Και όταν τα μεταλαμβάνει κανείς, δεν μετατρέπονται αυτά σε ανθρώπινο σώμα, όπως γίνεται με τις συνηθισμένες τροφές, αλλά το ανθρώπινο σώμα μεταβάλλεται σε εκείνα. Όπως και το σίδερο ,όταν έρθει σε επαφή με τη φωτιά, γίνεται κι αυτό φωτιά. Δεν κάνει τη φωτιά σίδερο.
Τη θεία Κοινωνία τη δεχόμαστε βέβαια με το στόμα, αλλά αυτή εισέρχεται πρώτα στην ψυχή κι εκεί πραγματοποιείται η ένωσή μας με το Χριστό, όπως λέει και ο Απόστολος Παύλος: « Εκείνος που ενώνεται με τον Κύριο, γίνεται ένα πνεύμα με Αυτόν » ( Α Κορ. 6 : 17 ) . Χωρίς την ένωσή του με το Χριστό, ο άνθρωπος ,από μόνος του ,είναι ο παλαιός άνθρωπος ,ο άνθρωπος που δεν έχει τίποτα κοινό με το Θεό.
Ποια όμως είναι εκείνα που ζητάει από εμάς ο Χριστός για να μας αγιάσει με τα θεία μυστήρια; Είναι η κάθαρση της ψυχής, η πίστη και η αγάπη στο Θεό, ο διακαής πόθος και η λαχτάρα μας για τη θεία Κοινωνία. Αυτά ελκύουν τον αγιασμό, κι έτσι πρέπει να κοινωνούμε. Γιατί πολλοί είναι εκείνοι που προσέρχονται στα μυστήρια, και όχι μόνο δεν ωφελούνται καθόλου, αλλά φεύγουν χρεωμένοι με αμέτρητες αμαρτίες.
Απόλυση
Αφού κοινωνήσουν οι πιστοί, εύχονται να παραμείνει μέσα τους ο αγιασμός που έλαβαν και να μην προδώσουν τη χάρη ούτε να χάσουν τη δωρεά.
Ο ιερέας τους καλεί τώρα να ευχαριστήσουν με ζήλο το Θεό για τη θεία μετάληψη. Γι’ αυτό λέει : «Ορθοί … αξίως ευχαριστήσωμεν τω Κυρίω». Όχι δηλαδή ξαπλωμένοι ούτε καθισμένοι ,αλλά υψώνοντας την ψυχή και το σώμα προς Αυτόν. Και οι πιστοί με λόγια της Γραφής δοξολογούν το Θεό, που είναι αίτιος και χορηγός όλων των αγαθών: «Είη το όνομα Κυρίου ευλογημένον από του νυν και έως του αιώνος» ( Ψαλμ. 112:2 ) . Αφού ψάλλον τρεις φορές αυτόν τον ύμνο, ο ιερέας βγαίνει από το θυσιαστήριο, στέκεται μπροστά στο πλήθος και απευθύνει την τελευταία ευχή: «Χριστός ο αληθινός Θεός ημών…». Ζητάει από τον Κύριο να μας σώσει με το έλεός Του ,γιατί από τον εαυτό μας δεν έχουμε να επιδείξουμε τίποτε άξιο σωτηρίας. Γι’ αυτό και ως πρεσβευτές μνημονεύει πολλούς Αγίους και ιδιαίτερα την Παναγία Του Μητέρα.
Τέλος ο λειτουργός μοιράζει το αντίδωρο. Αυτό έχει αγιαστεί, καθώς προέρχεται από τον αρχικό άρτο, που προσφέραμε στο Θεό για την τελετή της θείας Ευχαριστίας. Οι πιστοί παίρνουν με ευλάβεια το αντίδωρο, φιλώντας το δεξί χέρι του ιερέα. Γιατί αυτό το χέρι ,μόλις πριν, άγγιξε το πανάγιο σώμα του Χριστού, δέχτηκε από εκείνο τον αγιασμό, και τον μεταδίδει τώρα σε όσους το ασπάζονται.
Εδώ η θεία Λειτουργία φτάνει στο τέλος της και το μυστήριο της θείας Ευχαριστίας ολοκληρώνεται. Γιατί και τα δώρα που προσφέραμε στο Θεό αγιάστηκαν και τον ιερέα αγίασαν και στο υπόλοιπο πλήρωμα της Εκκλησίας μετέδωσαν τον αγιασμό τους.
Για όλα αυτά λοιπόν στο Χριστό, στον αληθινό Θεό μας, πρέπει κάθε δόξα, τιμή και προσκύνηση, μαζί τον άναρχο Πατέρα Του και το πανάγιο Πνεύμα Του, τώρα και πάντοτε και στην ατέλειωτη αιωνιότητα. Αμήν.
Από το « Φωνή των Πατέρων »
23
Αγίου Νικολάου
Του Καβάσιλα
ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
ΕΚΔΟΣΗ ΙΒ ΄
130η χιλιάδα
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ
ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ
Μεγάλου Βασιλείου-Προς τους Νέους, Όπως αν εξ ελληνικών ωφελοίντο λόγων .
«…δεν πρέπει εις όλα κατά σειράν τα διδάγματα αυτών να προσέχετε , αλλ’ όταν μεν σας διηγούνται κατορθώματα ή λόγους ανδρών αγαθών, πρέπει ν’ αγαπάτε και να μιμήσθε αυτούς και να προσπαθήτε, όσον είναι δυνατόν , όμοιοι προς τούτους να είσθε· όταν όμως πονηρούς εικονίζουν ανθρώπους, τας εικόνας ταύτας ν’ αποφεύγετε πρέπει, με φραγμένα τα ώτα, όπως ο Οδυσσεύς, κατά την διήγησίν των , απέφυγε την μουσικήν των Σειρήνων, διότι η των κακών λόγων συνήθειας και προς τας πράξεις τας πονηράς οδηγεί. Δια τούτο ακριβώς πρέπει να πάντα τρόπον την ψυχήν μας να προφυλάττωμεν , μήπως με των λόγων την ηδονήν και κακόν τι από απροσεξίαν δεχθωμεν, όπως και όσοι με το μέλι καταπίνουν και δηλητήρια.
Δεν θα επαινέσωμεν λοιπόν τους ποιητάς ούτε όταν εικονίζουν ανθρώπους υβριστάς ή εμπαίκτας ή ερωτευμένους ή μεθυσμένους, ούτε όταν την ευτυχίαν περιορίζουν εις τράπεζαν πλούσιαν και δεφθαρμένα άσματα· δεν θα προσέξωμεν δε καθόλου , όταν ομιλούν περί θεών και προ πάντων όταν διηγούνται ότι ούτοι είναι πολλοί και μάλιστα ουδέ ειρηνεύουν μεταξύ των· διότι, ως γνωρίζετε, εκείνοι πολεμούν αδελφός προς αδελφόν και πατήρ τέκνα και ταύτα πάλιν κρυφά πολεμούν τους γονείς των. Τας μοιχείας δε των θεών και τους έρωτας και τας φανεράς σαρκικάς αυτών μίξεις, και μάλιστα του κορυφαίου όλων- όπως λέγουν οι ποιηταί- και ανωτάτου, του Διός, όσα και περί ζώων δεν θα έλεγε τις χωρίς να κοκκινήσει, αυτά θα τ’αφήσωμεν εις τους ανθρώπους του θεάτρου.
Τα αυτά ακριβώς έχω να είπω και περί των πεζογράφων, και μάλιστα όταν συγγράφουν προς διασκέδασιν των ακροατών. Δεν θα μιμηθώμεν επίσης και των ρητόρων την τέχνην της ψευδολογίας· διότι ούτε εις τα δικαστήρια ούτε εις τας άλλας πράξεις είναι το ψεύδος ωφέλιμον, αφού επροτιμήσαμεν τον ορθόν και αληθινόν δρόμον της ζωής…Θα προτιμήσωμεν όμως να παραδεχθώμεν εκείνα τα διδάγματα των ,εις τα οποία την αρετήν επήνεσαν ή την κακίαν κατέκριναν. Διότι , όπως η απόλαυσις των ανθέων δια με τους άλλους εις μόνην την ευωδίαν και το χρώμα περιορίζεται, ενώ αι μέλισσαι, ως γνωστόν ,και μέλι από τούτων λαμβάνουν, ομοίως και εδώ, όσοι εις τα συγγράμματα ταύτα δεν επιδιώκουν μόνον της ηδονήν και την χάριν του λόγου, δύνανται και ωφέλειαν τινά απ’ αυτών ν’ αποθησαυρίσουν εις την ψυχήν.
Πρέπει λοιπόν ημείς τα συγγράμματα ταύτα σύμφωνα προς την όλην εικόνα των μελισσών να μελετώμεν· διότι και εκείναι ούτε εις όλα τα άνθη πετούν με τον ίδιο τρόπο, ούτε όπου επικαθήσουν όλα να λάβουν επιχειρούν· αλλ’ αφού παραλάβουν όσον εις την εργασίαν των χρήσιμον είναι, το άλλο αφήνουν και φεύγουν. Και ημείς αν είμεθα φρόνιμοι, θα παραλάβωμεν από τούτων όσα μας είναι κατάλληλα και προς την αλήθειαν συγγενή, το δε υπόλοιπον θα παρατρέξωμεν. Και όπως το τριανάφυλλον κόπτωμεν , αλλ’ αποφεύγωμεν τας ακάνθας του θάμνου του, ομοίως και των συγγραμμάτων τούτων θα παραλάβωμεν ό,τι ωφέλιμον , αλλά θα προφυλαχθώμεν από τα βλάβερά.»
Δεν θα επαινέσωμεν λοιπόν τους ποιητάς ούτε όταν εικονίζουν ανθρώπους υβριστάς ή εμπαίκτας ή ερωτευμένους ή μεθυσμένους, ούτε όταν την ευτυχίαν περιορίζουν εις τράπεζαν πλούσιαν και δεφθαρμένα άσματα· δεν θα προσέξωμεν δε καθόλου , όταν ομιλούν περί θεών και προ πάντων όταν διηγούνται ότι ούτοι είναι πολλοί και μάλιστα ουδέ ειρηνεύουν μεταξύ των· διότι, ως γνωρίζετε, εκείνοι πολεμούν αδελφός προς αδελφόν και πατήρ τέκνα και ταύτα πάλιν κρυφά πολεμούν τους γονείς των. Τας μοιχείας δε των θεών και τους έρωτας και τας φανεράς σαρκικάς αυτών μίξεις, και μάλιστα του κορυφαίου όλων- όπως λέγουν οι ποιηταί- και ανωτάτου, του Διός, όσα και περί ζώων δεν θα έλεγε τις χωρίς να κοκκινήσει, αυτά θα τ’αφήσωμεν εις τους ανθρώπους του θεάτρου.
Τα αυτά ακριβώς έχω να είπω και περί των πεζογράφων, και μάλιστα όταν συγγράφουν προς διασκέδασιν των ακροατών. Δεν θα μιμηθώμεν επίσης και των ρητόρων την τέχνην της ψευδολογίας· διότι ούτε εις τα δικαστήρια ούτε εις τας άλλας πράξεις είναι το ψεύδος ωφέλιμον, αφού επροτιμήσαμεν τον ορθόν και αληθινόν δρόμον της ζωής…Θα προτιμήσωμεν όμως να παραδεχθώμεν εκείνα τα διδάγματα των ,εις τα οποία την αρετήν επήνεσαν ή την κακίαν κατέκριναν. Διότι , όπως η απόλαυσις των ανθέων δια με τους άλλους εις μόνην την ευωδίαν και το χρώμα περιορίζεται, ενώ αι μέλισσαι, ως γνωστόν ,και μέλι από τούτων λαμβάνουν, ομοίως και εδώ, όσοι εις τα συγγράμματα ταύτα δεν επιδιώκουν μόνον της ηδονήν και την χάριν του λόγου, δύνανται και ωφέλειαν τινά απ’ αυτών ν’ αποθησαυρίσουν εις την ψυχήν.
Πρέπει λοιπόν ημείς τα συγγράμματα ταύτα σύμφωνα προς την όλην εικόνα των μελισσών να μελετώμεν· διότι και εκείναι ούτε εις όλα τα άνθη πετούν με τον ίδιο τρόπο, ούτε όπου επικαθήσουν όλα να λάβουν επιχειρούν· αλλ’ αφού παραλάβουν όσον εις την εργασίαν των χρήσιμον είναι, το άλλο αφήνουν και φεύγουν. Και ημείς αν είμεθα φρόνιμοι, θα παραλάβωμεν από τούτων όσα μας είναι κατάλληλα και προς την αλήθειαν συγγενή, το δε υπόλοιπον θα παρατρέξωμεν. Και όπως το τριανάφυλλον κόπτωμεν , αλλ’ αποφεύγωμεν τας ακάνθας του θάμνου του, ομοίως και των συγγραμμάτων τούτων θα παραλάβωμεν ό,τι ωφέλιμον , αλλά θα προφυλαχθώμεν από τα βλάβερά.»
Ο ιερός Γρηγόριος και η θύραθεν σοφία
«…Άλλοι εξ αυτών εθεοποίησαν τον ήλιο, την σελήνη , τους αστέρας, επειδή αυτά είναι αναγκαία στοιχεία για την ανθρώπινη ζωή. Άλλοι θαυμάζοντας τους δυνατούς ή τους ρωμαλέους ή τους ωραίους, κατέληξαν συν τω χρόνω, στην θεοποίησι και λατρεία τους. Οι πλέον εμπαθείς απ’ αυτούς θεοποίησαν τα πάθη, δηλ. το θυμό, την κακουργία, την μέθη, την ασέλγεια κλπ. Από τους θεούς άλλους μεν τους ετοποθέτησαν στην γή, άλλους στον ουρανό κι άλλους κάτω από την γή (στα καταχθόνια). Η τελευταία δε αυτή τοποθέτηση ήταν η μόνη ορθή πράξη τους.
Τους ετίμησαν τους θεούς τους κάνοντας αγάλματα, με ζωοθυσίες, με ασελγείς πράξεις, ακόμη και με ανθρωποθυσίες. Ακόμη ετίμησαν ως θεούς διάφορα τετράποδα και ερπετά,γελοιοποιώντας έτσι φοβερά τον εαυτό τους, ώστε να δερωτάται κάποιος: ποιοι αξίζουν περισσότερη περιφρόνησι, οι θεοί αυτοί ή αυτοί που προσκυνούν τέτοιους θεούς; Μάλλον δε οι δεύτεροι , διότι ενώ έχουν λογική φύσι, κατήντησαν σε τέτοια παραλογία και έγιναν παιχνίδια στα χέρια του πονηρού διαβόλου».
Αρχίμ. Επιφάνιου Θεοδωρόπουλου- Ο ιερός Γρηγόριος και η θύραθεν σοφία, Άρθρα Μελέται, Επιστολές.
Τους ετίμησαν τους θεούς τους κάνοντας αγάλματα, με ζωοθυσίες, με ασελγείς πράξεις, ακόμη και με ανθρωποθυσίες. Ακόμη ετίμησαν ως θεούς διάφορα τετράποδα και ερπετά,γελοιοποιώντας έτσι φοβερά τον εαυτό τους, ώστε να δερωτάται κάποιος: ποιοι αξίζουν περισσότερη περιφρόνησι, οι θεοί αυτοί ή αυτοί που προσκυνούν τέτοιους θεούς; Μάλλον δε οι δεύτεροι , διότι ενώ έχουν λογική φύσι, κατήντησαν σε τέτοια παραλογία και έγιναν παιχνίδια στα χέρια του πονηρού διαβόλου».
Αρχίμ. Επιφάνιου Θεοδωρόπουλου- Ο ιερός Γρηγόριος και η θύραθεν σοφία, Άρθρα Μελέται, Επιστολές.
Τρίτη 1 Σεπτεμβρίου 2009
1η Σεπτεμβρίου . Αρχή της Ινδίκτου
Ο σελιδοδείκτης που έχω για τα καθ’ ημέρα απολυτίκια και κοντάκια αγίων χθες το απόγευμα μετά την ακολουθία της θ΄ ώρας με οδήγησε στο μήνα Σεπτέμβριο. Για να το κάνω αυτό αναγκάστηκα να επιστρέψω στην αρχή του δεύτερου μέρους του μικρού ωρολογίου.
Αυτή η κίνηση από μόνη της με βοήθησε να καταλάβω ότι μέσα σε αυτό το λειτουργικό βιβλίο της εκκλησίας μας κάτι τελείωσε και κάτι μόλις αρχίζει. Ο χρόνος του κόσμου, η εκκλησία μέσα στον κόσμο, ο χρόνος για της εκκλησία, ο λειτουργικός χρόνος.
Με κούρασε η αναζήτηση μου για βοηθητικά στοιχεία στο διαδίκτυο χθες, με προβλημάτισε, με μπέρδεψε. Μου άνοιξε όμως και παράθυρα σε μια άλλη οπτική των όλων όσων η εκκλησία μας προτρέπει να ζήσουμε μέσα από την καθ΄ ημέραν ανάγνωση του μικρού ωρολογίου.
Σήμερα ας αρκεστούμε σε όσα εδώ και αιώνες η εκκλησία μας θυμίζει για τη σημερινή εορτή
ΜΗΝ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ
Έχων ημέρας 30. Ή ημέρα έχει ώρας 12 και ή νυξ ώρας 12.
1. Αρχή της Ινδίκτου*, ήτοι του νέου έτους και μνήμη του οσίου πατρός ημών Συμεών του Στυλίτου· και ή σύναξης της ύπεραγίας Θεοτόκου των Μιασηνών και του άγιου μάρτυρος Αειθαλά· και των αγίων τεσσαράκοντα γυναικών και Άμμου διακόνου και διδασκάλου αυτών και των αγίων μαρτύρων Καλλίστης, Εύόδου και Ερμογένους των αυταδέλφων και μνήμη του δικαίου Ιησού του Ναυή* και ανάμνησης του μεγάλου εμπρησμού. Kαι του αγίου νεομάρτυρoς Αγγελή
Σήμερα η Εκκλησία γιορτάζει την αρχή της Ινδίκτου, δηλαδή του νέου έτους, σύμφωνα με την αρχαία ρωμαϊκή συνήθεια και πολιτική τάξη, κατά την οποία στην πρώτη Σεπτεμβρίου άρχιζε το οικονομικό έτος. Οι ύμνοι και οι ευχές που αναπέμπονται σήμερα στους ναούς, μας δίνουν να εννοήσωμε την μεγάλη σημασία και αξία που έχει ο χρόνος για τη ζωή μας. Είναι το κεφάλαιο που δεν μπορεί να πει κανένας πως δεν τόλαβε, είναι η προθεσμία και η πίστωση χρόνου που παρέχεται στον καθένα, για να εργασθή το αγαθό. Ο Ιησούς Χριστός λέει στα ιερά Ευαγγέλια· "εργάζεσθε έως ημέρα εστί...". Η ημέρα αυτή είναι ο παρών βίος, ο χρόνος της ζωής μας σε τούτο τον κόσμο, το κεφάλαιο που μας εμπιστεύεται ο Θεός, για να το εκμεταλλευτούμε. Συγχρόνως όμως μας υπενθυμίζουν οι σημερινοί ύμνοι, οτι χωρίς την ευλογία του Θεού είναι μάταιος κάθε κόπος στη ζωή μας. "Ευλόγησον τον στέφανον του ενιαυτού...".
Ἀπολυτίκιον τῆς Ἰνδίκτου, Ἦχος β´
Ὁ πάσης δημιουργὸς τῆς κτίσεως, ὁ καιροὺς καὶ χρόνους ἐν τῇ ἰδίᾳ ἐξουσία θέμενος, εὐλόγησον τὸν στέφανον τοῦ ἐνιαυτοῦ τῆς χρηστότητός σου Κύριε, φυλάττων ἐν εἰρήνῃ τοὺς Βασιλεῖς καὶ τὴν πόλιν σου, πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου, καὶ σῶσον ἡμᾶς.
Ἀπολυτίκιον τοῦ Ὁσίου, Ἦχος α´
Ὑπομονῆς στύλος γέγονας, ζηλώσας τοὺς προπάτορας Ὅσιε, τὸν Ἰὼβ ἐν τοῖς πάθεσι, τὸν Ἰωσὴφ ἐν τοῖς πειρασμοῖς, καὶ τὴν τῶν Ἀσωμάτων πολιτείαν, ὑπάρχων ἐν σώματι, Συμεὼν Πατὴρ ἡμῶν Ὅσιε, πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Κοντάκιον τοῦ Ὁσίου, Ἦχος β´. Αὐτόμελον
Τὰ ἄνω ζητῶν, τοῖς κάτω συναπτόμενος, καὶ ἅρμα πυρός, τὸν στύλον ἐργασάμενος, δι᾽ αὐτοῦ συνόμιλος, τῶν Ἀγγέλων γέγονας Ὅσιε, σὺν αὐτοῖς Χριστῷ τῷ Θεῷ, πρεσβεύων ἀπαύστως ὑπὲρ πάντων ἡμῶν.
* Αρχή της Ινδίκτου : οι πληροφορίες είναι πολλές και προσωπικά εμένα με μπέρδεψε η αναζήτηση μου στο διαδίκτυο παρ’ όλα αυτά σε αυτον τον δικτυακό τόπο βρήκα κάτι το οποίο δεν συνάντησα αλλού.
Αντιγραφή απο :
http://wra9.blogspot.com
Μήνυμα της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου επί τη αρχή της Ινδίκτου 1/9/2009
+ Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Σ
ΕΛΕῼ ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ
ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ
ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΧΑΡΙΝ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗΝ ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥ ΠΑΣΗΣ ΤΗΣ ΚΤΙΣΕΩΣ ΚΥΡΙΟΥ
ΚΑΙ ΘΕΟΥ ΚΑΙ ΣΩΤΗΡΟΣ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ
* * *
ΕΛΕῼ ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ
ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ
ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΧΑΡΙΝ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗΝ ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥ ΠΑΣΗΣ ΤΗΣ ΚΤΙΣΕΩΣ ΚΥΡΙΟΥ
ΚΑΙ ΘΕΟΥ ΚΑΙ ΣΩΤΗΡΟΣ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ
Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,
Καθώς ἐγκαινιάζομεν τό νέον ἐκκλησιαστικόν ἔτος, στοχαζόμεθα ἐκ νέου τήν κατάστασιν τῆς τοῦ Θεοῦ κτίσεως. Ἀναλογιζόμεθα τό παρελθόν καί μετανοοῦμεν δι᾿ ὅλα ὅσα ἔχομεν πράξει ἤ ἀμελήσει νά πράξωμεν διά τήν φροντίδα τῆς γῆς· προσβλέπομεν εἰς τό μέλλον καί προσευχόμεθα νά μᾶς χορηγηθῇ σοφία διά νά μᾶς καθοδηγῇ εἰς ὅλας μας τάς σκέψεις καί τάς πράξεις.
Οἱ τελευταῖοι δώδεκα μῆνες ὑπῆρξαν ἐποχή μεγάλης ἀβεβαιότητος δι᾿ ὁλόκληρον τόν κόσμον. Τά χρηματοοικονομικά συστήματα, τά ὁποῖα ἐνεπιστεύοντο τόσον πολλοί ἄνθρωποι διά νά τούς παράσχουν τά ἀγαθά τῆς ζωῆς, παρέσχον ἀντιθέτως φόβον, ἀβεβαιότητα καί πενίαν. Ἡ παγκοσμιοποιημένη οἰκονομία εἶχεν ὡς ἀποτέλεσμα νά πληγοῦν ὅλοι – ἀκόμη καί οἱ πλέον πτωχοί, οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται πολύ μακράν τῶν συναλλαγῶν τῶν μεγάλων ἐπιχειρήσεων.
Ἡ παροῦσα κρίσις δίδει τήν εὐκαιρίαν ἀντιμετωπίσεως τῶν προβλημάτων μέ διαφορετικόν τρόπον, διότι αἱ μέθοδοι αἱ ὁποῖαι ἐδημιούργησαν τά προβλήματα αὐτά δέν εἶναι δυνατόν νά εἶναι καί ἡ καλλιτέρα λύσις των. Χρειάζεται νά εἰσαγάγωμεν τήν ἀγάπην εἰς ὅλας τά συναλλαγάς μας, τήν ἀγάπην ἡ ὁποία ἐμπνέει θάρρος καί συμπόνοιαν. Ἀνθρωπίνη πρόοδος δέν σημαίνει ἁπλῶς συσσώρευσιν πλούτου καί ἄκριτον ἀνάλωσιν τῶν πόρων τῆς γῆς. Ἡ ἀντιμετώπισις τῆς παρούσης κρίσεως ἔχει ἀποκαλύψει τάς ἀξίας τῶν ὀλίγων οἱ ὁποῖοι διαμορφώνουν τάς τύχας τῆς κοινωνίας μας. Ἐκείνων οἱ ὁποῖοι δύνανται νά ἐξεύρουν χρηματικά ποσά πέραν πάσης φαντασίας διά τήν στήριξιν τοῦ χρηματοοικονομικοῦ συστήματος τό ὁποῖον τούς ἐπρόδωσεν, ἀλλά δέν εἶναι πρόθυμοι νά διαθέσουν οὔτε τό ἐλάχιστον κλάσμα τῶν ποσῶν αὐτῶν διά τήν θεραπείαν τῆς οἰκτρᾶς καταστάσεως εἰς τήν ὁποίαν ἔχει περιέλθει ἡ κτίσις, ἐξ αἰτίας αὐτῶν ἀκριβῶς τῶν ἀξιῶν των, ἤ διά τήν σίτισιν τῶν πεινώντων τοῦ κόσμου ἤ διά τήν ἐξασφάλισιν ποσίμου ὕδατος εἰς τούς διψῶντας τοῦ κόσμου, θύματα καί αὐτούς τῶν ἰδίων ἀξιῶν. Εἰς τό πρόσωπον ἑκάστου πεινασμένου παιδιοῦ ἀναγράφεται ἕν ἐρώτημα δι᾿ ἡμᾶς καί δέν πρέπει νά ἀποστρέψωμεν τό βλέμμα διά νά ἀποφύγωμεν τήν ἀπάντησιν. Διατί συνέβη αὐτό; Εἶναι πρόβλημα ἀνθρωπίνης ἀνικανότητος ἤ ἀνθρωπίνης βουλήσεως;
Ἔχομεν καταστήσει τήν ἀγοράν τό ἐπίκεντρον τοῦ ἐνδιαφέροντός μας, τῆς δράσεώς μας καί, ἐν τέλει, τῆς ζωῆς μας, λησμονοῦντες ὅτι ἡ ἐπιλογή μας αὐτή θά ἐπηρεάσῃ τήν ζωήν τῶν μελλοντικῶν γενεῶν, καί θά περιορίσῃ τόν ἀριθμόν τῶν ἰδικῶν των ἐπιλογῶν, αἱ ὁποῖαι θά εἶναι πιθανῶς περισσότερον προσανατολισμέναι πρός τήν εὐημερίαν τοῦ ἀνθρώπου καί τῆς κτίσεως. Ἡ ἀνθρωπίνη οἰκονομία μας, ἡ ὁποία μᾶς ἔχει καταστήσει καταναλωτάς, χωλαίνει. Ἡ Θεία Οἰκονομία, ἡ ὁποία μᾶς ἔχει πλάσει κατ᾿ εἰκόνα τοῦ ἀγαπῶντος Δημιουργοῦ, μᾶς καλεῖ νά ἀγαπήσωμεν καί νά φροντίσωμεν ἅπασαν τήν κτίσιν. Ἡ εἰκών τήν ὁποίαν ἔχομεν διά τόν ἑαυτόν μας ἀντανακλᾶται εἰς τόν τρόπον μέ τόν ὁποῖον συμπεριφερόμεθα πρός τήν κτίσιν. Ἐάν πιστεύωμεν ὅτι δέν εἴμεθα τίποτε ἄλλο παρά καταναλωταί, τότε ἐπιδιώκομεν τήν καταξίωσιν καταναλίσκοντες σύμπασαν τήν γῆν· ἄν ὅμως πιστεύωμεν ὅτι εἴμεθα πλασμένοι καθ᾿ ὁμοίωσιν τοῦ Θεοῦ, τότε δρῶμεν μετά φροντίδος καί ἐλέους καί προσπαθοῦμεν νά γίνωμεν ἐκεῖνο τό ὁποῖον ἐπλάσθημεν νά εἴμεθα.
Ἄς προσευχηθῶμεν διά τήν εὐλογίαν τοῦ Θεοῦ κατά τήν Διάσκεψιν τῶν Ἡνωμένων Ἐθνῶν διά τήν Κλιματικήν Ἀλλαγήν εἰς τήν Κοπεγχάγην τόν Δεκέμβριον, ὥστε αἱ ἀνεπτυγμέναι βιομηχανικῶς χῶραι νά συνεργασθοῦν μέ τάς ἀναπτυσσομένας διά τήν μείωσιν τῶν βλαβερῶν ρυπογόνων ἐκπομπῶν, ὥστε νά ὑπάρξῃ βούλησις διά τήν συγκέντρωσιν καί συνετήν διαχείρισιν τῶν ἀπαιτουμένων χρημάτων πρός λῆψιν τῶν ἀναγκαίων μέτρων καί ὥστε νά συνεργασθῶμεν ἅπαντες διά νά διασφαλίσωμεν ὅτι τά τέκνα μας θά δύνανται νά ἀπολαμβάνουν τά ἀγαθά τῆς γῆς τήν ὁποίαν καταλείπομεν εἰς αὐτά. Πρέπει νά ὑπάρξῃ δικαιοσύνη καί ἀγάπη εἰς ὅλας τάς πτυχάς τῆς οἰκονομικῆς δραστηριότητος· τό κέρδος, καί δή τό βραχυπρόθεσμον, δέν ἠμπορεῖ καί δέν πρέπει νά ἀποτελῇ τό μοναδικόν κίνητρον τῶν πράξεών μας.
Ἄς ἀνανεώσωμεν ἅπαντες τήν δέσμευσίν μας νά συνεργασθῶμεν προκειμένου νά ἐπιφέρωμεν τάς ἀλλαγάς διά τάς ὁποίας προσευχόμεθα, νά ἀπορρίψωμεν κάθε τι τό ὁποῖον βλάπτει τήν κτίσιν, νά μεταβάλωμεν τόν τρόπον σκέψεώς μας καί, ὡς ἐκ τούτου, νά μεταβάλωμεν ριζικῶς τόν τρόπον ζωῆς.
Ἡ χάρις τοῦ Δημιουργοῦ καί Προνοητοῦ Θεοῦ, σύν τῇ πατρικῇ εὐχῇ καί Πατριαρχικῇ ἡμῶν εὐλογίᾳ, εἴη μετά πάντων ὑμῶν.
,βθ’ Σεπτεμβρίου α’
Καθώς ἐγκαινιάζομεν τό νέον ἐκκλησιαστικόν ἔτος, στοχαζόμεθα ἐκ νέου τήν κατάστασιν τῆς τοῦ Θεοῦ κτίσεως. Ἀναλογιζόμεθα τό παρελθόν καί μετανοοῦμεν δι᾿ ὅλα ὅσα ἔχομεν πράξει ἤ ἀμελήσει νά πράξωμεν διά τήν φροντίδα τῆς γῆς· προσβλέπομεν εἰς τό μέλλον καί προσευχόμεθα νά μᾶς χορηγηθῇ σοφία διά νά μᾶς καθοδηγῇ εἰς ὅλας μας τάς σκέψεις καί τάς πράξεις.
Οἱ τελευταῖοι δώδεκα μῆνες ὑπῆρξαν ἐποχή μεγάλης ἀβεβαιότητος δι᾿ ὁλόκληρον τόν κόσμον. Τά χρηματοοικονομικά συστήματα, τά ὁποῖα ἐνεπιστεύοντο τόσον πολλοί ἄνθρωποι διά νά τούς παράσχουν τά ἀγαθά τῆς ζωῆς, παρέσχον ἀντιθέτως φόβον, ἀβεβαιότητα καί πενίαν. Ἡ παγκοσμιοποιημένη οἰκονομία εἶχεν ὡς ἀποτέλεσμα νά πληγοῦν ὅλοι – ἀκόμη καί οἱ πλέον πτωχοί, οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται πολύ μακράν τῶν συναλλαγῶν τῶν μεγάλων ἐπιχειρήσεων.
Ἡ παροῦσα κρίσις δίδει τήν εὐκαιρίαν ἀντιμετωπίσεως τῶν προβλημάτων μέ διαφορετικόν τρόπον, διότι αἱ μέθοδοι αἱ ὁποῖαι ἐδημιούργησαν τά προβλήματα αὐτά δέν εἶναι δυνατόν νά εἶναι καί ἡ καλλιτέρα λύσις των. Χρειάζεται νά εἰσαγάγωμεν τήν ἀγάπην εἰς ὅλας τά συναλλαγάς μας, τήν ἀγάπην ἡ ὁποία ἐμπνέει θάρρος καί συμπόνοιαν. Ἀνθρωπίνη πρόοδος δέν σημαίνει ἁπλῶς συσσώρευσιν πλούτου καί ἄκριτον ἀνάλωσιν τῶν πόρων τῆς γῆς. Ἡ ἀντιμετώπισις τῆς παρούσης κρίσεως ἔχει ἀποκαλύψει τάς ἀξίας τῶν ὀλίγων οἱ ὁποῖοι διαμορφώνουν τάς τύχας τῆς κοινωνίας μας. Ἐκείνων οἱ ὁποῖοι δύνανται νά ἐξεύρουν χρηματικά ποσά πέραν πάσης φαντασίας διά τήν στήριξιν τοῦ χρηματοοικονομικοῦ συστήματος τό ὁποῖον τούς ἐπρόδωσεν, ἀλλά δέν εἶναι πρόθυμοι νά διαθέσουν οὔτε τό ἐλάχιστον κλάσμα τῶν ποσῶν αὐτῶν διά τήν θεραπείαν τῆς οἰκτρᾶς καταστάσεως εἰς τήν ὁποίαν ἔχει περιέλθει ἡ κτίσις, ἐξ αἰτίας αὐτῶν ἀκριβῶς τῶν ἀξιῶν των, ἤ διά τήν σίτισιν τῶν πεινώντων τοῦ κόσμου ἤ διά τήν ἐξασφάλισιν ποσίμου ὕδατος εἰς τούς διψῶντας τοῦ κόσμου, θύματα καί αὐτούς τῶν ἰδίων ἀξιῶν. Εἰς τό πρόσωπον ἑκάστου πεινασμένου παιδιοῦ ἀναγράφεται ἕν ἐρώτημα δι᾿ ἡμᾶς καί δέν πρέπει νά ἀποστρέψωμεν τό βλέμμα διά νά ἀποφύγωμεν τήν ἀπάντησιν. Διατί συνέβη αὐτό; Εἶναι πρόβλημα ἀνθρωπίνης ἀνικανότητος ἤ ἀνθρωπίνης βουλήσεως;
Ἔχομεν καταστήσει τήν ἀγοράν τό ἐπίκεντρον τοῦ ἐνδιαφέροντός μας, τῆς δράσεώς μας καί, ἐν τέλει, τῆς ζωῆς μας, λησμονοῦντες ὅτι ἡ ἐπιλογή μας αὐτή θά ἐπηρεάσῃ τήν ζωήν τῶν μελλοντικῶν γενεῶν, καί θά περιορίσῃ τόν ἀριθμόν τῶν ἰδικῶν των ἐπιλογῶν, αἱ ὁποῖαι θά εἶναι πιθανῶς περισσότερον προσανατολισμέναι πρός τήν εὐημερίαν τοῦ ἀνθρώπου καί τῆς κτίσεως. Ἡ ἀνθρωπίνη οἰκονομία μας, ἡ ὁποία μᾶς ἔχει καταστήσει καταναλωτάς, χωλαίνει. Ἡ Θεία Οἰκονομία, ἡ ὁποία μᾶς ἔχει πλάσει κατ᾿ εἰκόνα τοῦ ἀγαπῶντος Δημιουργοῦ, μᾶς καλεῖ νά ἀγαπήσωμεν καί νά φροντίσωμεν ἅπασαν τήν κτίσιν. Ἡ εἰκών τήν ὁποίαν ἔχομεν διά τόν ἑαυτόν μας ἀντανακλᾶται εἰς τόν τρόπον μέ τόν ὁποῖον συμπεριφερόμεθα πρός τήν κτίσιν. Ἐάν πιστεύωμεν ὅτι δέν εἴμεθα τίποτε ἄλλο παρά καταναλωταί, τότε ἐπιδιώκομεν τήν καταξίωσιν καταναλίσκοντες σύμπασαν τήν γῆν· ἄν ὅμως πιστεύωμεν ὅτι εἴμεθα πλασμένοι καθ᾿ ὁμοίωσιν τοῦ Θεοῦ, τότε δρῶμεν μετά φροντίδος καί ἐλέους καί προσπαθοῦμεν νά γίνωμεν ἐκεῖνο τό ὁποῖον ἐπλάσθημεν νά εἴμεθα.
Ἄς προσευχηθῶμεν διά τήν εὐλογίαν τοῦ Θεοῦ κατά τήν Διάσκεψιν τῶν Ἡνωμένων Ἐθνῶν διά τήν Κλιματικήν Ἀλλαγήν εἰς τήν Κοπεγχάγην τόν Δεκέμβριον, ὥστε αἱ ἀνεπτυγμέναι βιομηχανικῶς χῶραι νά συνεργασθοῦν μέ τάς ἀναπτυσσομένας διά τήν μείωσιν τῶν βλαβερῶν ρυπογόνων ἐκπομπῶν, ὥστε νά ὑπάρξῃ βούλησις διά τήν συγκέντρωσιν καί συνετήν διαχείρισιν τῶν ἀπαιτουμένων χρημάτων πρός λῆψιν τῶν ἀναγκαίων μέτρων καί ὥστε νά συνεργασθῶμεν ἅπαντες διά νά διασφαλίσωμεν ὅτι τά τέκνα μας θά δύνανται νά ἀπολαμβάνουν τά ἀγαθά τῆς γῆς τήν ὁποίαν καταλείπομεν εἰς αὐτά. Πρέπει νά ὑπάρξῃ δικαιοσύνη καί ἀγάπη εἰς ὅλας τάς πτυχάς τῆς οἰκονομικῆς δραστηριότητος· τό κέρδος, καί δή τό βραχυπρόθεσμον, δέν ἠμπορεῖ καί δέν πρέπει νά ἀποτελῇ τό μοναδικόν κίνητρον τῶν πράξεών μας.
Ἄς ἀνανεώσωμεν ἅπαντες τήν δέσμευσίν μας νά συνεργασθῶμεν προκειμένου νά ἐπιφέρωμεν τάς ἀλλαγάς διά τάς ὁποίας προσευχόμεθα, νά ἀπορρίψωμεν κάθε τι τό ὁποῖον βλάπτει τήν κτίσιν, νά μεταβάλωμεν τόν τρόπον σκέψεώς μας καί, ὡς ἐκ τούτου, νά μεταβάλωμεν ριζικῶς τόν τρόπον ζωῆς.
Ἡ χάρις τοῦ Δημιουργοῦ καί Προνοητοῦ Θεοῦ, σύν τῇ πατρικῇ εὐχῇ καί Πατριαρχικῇ ἡμῶν εὐλογίᾳ, εἴη μετά πάντων ὑμῶν.
,βθ’ Σεπτεμβρίου α’
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
