Η προσφορά του Αγίου Μητροπολίτου Χρυσόστομου( Καλαφάτη) στον Μακεδονικό Αγώνα.

Κωνσταντῖνος Χολέβας, Πολιτικός Ἐπιστήμων

Ὑπάρχουν ὁρισμένοι ἄνθρωποι πού εἶναι ἀποφασισμένοι νά ἀγωνίζονται, νά θυσιάζονται, νά προσφέρουν. Ἄνθρωποι, σάν τόν Ἅγιο Ἐθνομάρτυρα Χρυσόστομο Καλαφάτη, πού μαρτύρησε γιά τή Πίστη καί τήν Πατρίδα στήν Σμύρνη τό ματωμένο καλοκαῖρι τοῦ 1922. Τό πέρασμά του ἀπό τή Μητρόπολη Δράμας ( 22-7-1902 ἕως 10-6-1909 καί τύποις μέχρι 10-3-1910) συνδέθηκε μέ τό ἀποκορύφωμα τοῦ Μακεδονικοῦ Ἀγῶνος. Ὁ Χρυσόστομος ὡς Μητροπολίτης Δράμας, Ζιχνῶν καί Νευροκοπίου ἐπετέλεσε στό ἀκέραιο τό ἐκκλησιαστικό καί ἐθνικό του καθῆκον καί μαζί μέ ἄλλους κληρικούς καί Μακεδονομάχους ἔσωσε τήν ἑλληνικότητα τῆς Μακεδονίας ἀπό διπλό κίνδυνο. Ἡ Μακεδονία τότε βρισκόταν ὑπό τουρκικό ζυγό. ἀλλά ὀ βουλγαρικός ἐθνικισμός καί ὁ πανσλαβισμός σχεδίαζαν νά διαδεχθοῦν τούς Ὀθωμανούς καί νά τήν ἐνσωματώσουν στή «Μεγάλη Βουλγαρία». Ὁ ἀγώνας ξεκίνησε ὡς ἐκκλησιαστικός μέ τό Σχίσμα τοῦ 1870 καί τήν Βουλγαρική Ἐξαρχία καί γρήγορα ἔλαβε ἐθνικές, στρατιωτικές καί πολιτικές προεκτάσεις. Ὁ Ἑλληνισμός εἶχε ὡς πνευματικό προστάτη τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, ὡς πολιτικό βραχίονα τήν ὀργάνωση τοῦ Ἴωνος Δραγούμη καί τοῦ Λάμπρου Κορομηλᾶ καί ὡς ἔνοπλη ἔκφραση τά μακεδονικά ἀνταρτικά σώματα ἀποτελούμενα ἀπό ἐντοπίους Ἕλληνες τῆς Μακεδονίας καί ἀπό στρατιωτικούς καί ἐθελοντές πού ἦλθαν ἀπό τήν Νότιο Ἑλλάδα καί τήν Κρήτη.
Στίς 23-5-1902, ὅταν ἐξελέγη ἀπό τήν Σύνοδο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ὡς Μητροπολίτης Δράμας ὁ Χρυσόστομος ἀπεχαιρέτησε τόν Πατριάρχη Ἰωακείμ Γ΄ μέ τά ἑξῆς προφητικά λόγια:
«Ἐν ὅλῃ τῇ καρδίᾳ καί ἐν ὅλῃ τῇ διανοίᾳ θά ὑπηρετήσω τήν Ἐκκλησίαν καί τό Γένος, καί ἡ Μίτρα, τήν ὁποίαν αἱ ἅγιαι χεῖρες σου ἐναπέθεσαν ἐπί τῆς κεφαλῆς μου, ἐάν πέπρωται νά ἀπολέσῃ ποτέ τήν λαμπηδόνα τῶν λίθων της, θά μεταβληθῇ εἰς ἀκάνθινον στέφανον μάρτυρος ἱεράρχου.
Ἡ ἐθνική δράση του στή Δράμα εἶχε συντονιστικό καί πνευματικό περιεχόμενο. ἵδρυσε Μητροπολιτικό ναό, Μητροπολιτικό Μέγαρο, Νοσοκομεῖο, Σχολή Ἀρρένων, Σχολή Θηλέων, Γυμναστήριο, Μουσικό Ὅμιλο καί 34 σχολεῖα γιά νά μορφώνονται τά ἑλληνόπουλα. Ἡ Ἐκκλησία, τό Σχολεῖο καί τά Μουσικοφιλολογικά σωματεῖα ἦσαν τήν ἐποχή ἐκεῖνοι οἱ στυλοβάτες τῆς ἀμύνης τοῦ Ἑλληνισμοῦ κατά τῶν τουρκικῶν καί βουλγαρικῶν προπαγανδῶν καί διεφύλαξαν τήν ἐθνική συνείδηση. Παραλλήλως ὁ Χρυσόστομος μέ τά κηρύγματά του καλοῦσε τούς Ἕλληνες νά ἀγωνίζονται μέ κάθε τρόπο κατά τῶν ἐνόπλων Βουλγάρων κομιταζήδων.
Στήν προσπάθειά του αὐτή εἶχε ὡς στενό συνεργάτη τόν Ἱεροδιάκονο τῆς Μητροπόλεως Θεμιστοκλῆ Χατζησταύρου, ὁ ὁποῖος μέ τό ὄνομα Χρυσόστομος ὑπηρέτησε σέ ἐπισκοπικές θέσεις τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καί ἀργότερα ἐξελέγη (τό 1962) Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος. Ὁ Μακαριστός Χρυσόστομος Χατζησταύρου ἐκοιμήθη τό 1968 καί διηγεῖτο μέ σ7υγκίνηση τήν ἀγωνιστική δράση του δίπλα στόν Ἐθνοϊερομάρτυρα Χρυσόστομο Καλαφάτη. Ἐπίσης ὁ Μητροπολίτης Χρυσόστομος συνεργάσθηκε μέ τήν Δημογεροντία τῆς Δράμας, ἡ ὁποία ἀπετελεῖτο ἀπό τούς Κωνσταντῖνο Δαβέλλα, Δημοσθένη Χατζηκυριάκο, Πέτρο Κωνσταντινίδη, Ἀθανάσιο Πέτσο, Μερκούριο Κωνσταντινίδη, Βασίλειο Γρηγοριάδη, Δημήτριο Κωνσταντίνου, Ἀθανάσιο Βαγιανᾶ, Δημήτριο Ἀνθόπουλο, Βλάχο Ἀναγνωστόπουλο, Νικόλαο Χαριτάκη, Μιχαήλ Φέσσα καί Ἀθανάσιο Παπαλούδα. Στήν περιφέρεια Δράμας ἔντονη ἐθνική ἀγωνιστική δράση ἀνέπτυξε καί ἡ οἰκογένεια Κομπόκη, ἡ ὁποία σέ ὅλη τήν διάρκεια τοῦ Μακεδονικοῦ Ἀγῶνος εἶχε ὀκτώ θύματα.
Ὀγκώδης εἶναι ἡ ἀλληλογραφία τοῦ Χρυσοστόμου μέ τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη, τίς Προξενικές Ἀρχές καί τήν ἐπίσημη Ἑλλάδα σχετικά μέ τά δεινά τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἐξ αἰτίας τῆς δράσεως τῶν κομιταζήδων. Σέ μία ἐπιστολή του πρός τό Πατριαρχεῖο τονίζει ὅτι ἡ Μακεδονία ἦταν καί εἶναι χώρα καθαρῶς ἑλληνική, ἀλλά ἡ βουλγαρική ἐθνικιστική προσπάθεια ἀγωνίζεται νά ἀλλοιώσει τήν ἱστορία καί τήν ἐθνογραφία, πράγμα πού μᾶς θυμίζει τίς σημερινές φαιδρότητες τῶν Σκοπίων. Σέ ἄλλη δραματική ἀναφορά του πρός τόν Πατριάρχη Ἰωακείμ Γ΄ (Ἑλληνόβλαχο ἀπό τή Μακεδονία) ὁ Χρυσόστομος θρηνεῖ γιά τίς σφαγές: «Ἐπέπρωτο ἄρα οἱ ποιμένες τοῦ ὀρθοδόξου λαοῦ οὐδέν ἄλλο νά ἔχωμεν ἐνταῦθα καθῆκον εἰ μή νά θρηνῶμεν καθ’ ἑκάστην τά ....ἀσπαίροντα θύματα καί νά θάπτωμεν τούς κατά πᾶσαν ὥραν δολοφονουμένους»!
Τά ὅρια τῆς Μητροπολιτικῆς του περιφερείας ἦσαν ἐκτεταμένα. Ἀπό τό Νέστο ὥς τόν Στρυμώνα, ἀπό τό Νευροκόπι ὥς τό Αἰγαῖο. Ὅταν προκαλοῦσε τήν ὀργή τῶν Τούρκων καί τῶν Βουλγάρων ἄλλαζε προσωρινῶς ἕδρα καί ἀπό τήν Δράμα μετεφέρετο στήν Ἁλιστράτη, κωμόπολη σήμερα τοῦ Νομοῦ Σερρῶν. Γιά νά τονώσει τό φρόνημα τοῦ ποιμνίου του πραγματοπιοῦσε συχνά περιοδεῖες στά χωριά, γεγονός τό ὁποῖο ἐνοχλοῦσε τήν τουρκική Διοίκηση. Σέ μία ἔκθεσή του πρός τόν Ἕλληνα Πρόξενο τῶν Σερρῶν Σαχτούρη ὁ Ὀθωμανός Γενικός Ἐπιθεωρητής τῆς περιοχῆς ἔγραφε: «Ὁ Μητροπολίτης Δράμας ξέφυγε ἀπό κάθε χαλινό, ὕψωσε τήν Ἑλληνιή σημαία τῆς Ἐπαναστάσεως καί τῆς καταλύσεως τοῦ καθεστῶτος καί περιερχόμενοςε τήν περιφέρεια ἐξεγείρει τούς πληθυσμούς, συνεννοεῖται μέ τούς Ἕλληνες ἀντάρτες καί τούς ὠθεῖ ὄχι μόνον ἐναντίον τῶν Βουλγάρων, ἀλλά καί ἐναντίον τῶν Ὀθωμανῶν».
Ὅλα αὐτά προκάλεσαν τήν μῆνιν τῶν Τούρκων, οἱ ὁποῖοι πίεζαν τό Πατριαρχεῖο νά τόν ἀνακαλέσει ἤ νά τόν μεταθέσει. Τελικά στίς 25-8-1907 ἡ Ὀθωμανική Διοίκηση τόν διέταξε νά φύγει ἀπό τήν Δράμα καί νά μεταβεῖ στήν Θεσσαλονίκη. Ὁ Χρυσόστομος ἀρνήθηκε λέγοντας: «Διαταγάς λαμβάνω μόνον ἀπό τόν Οἰκουμενικόν Πατριάρχην Κωνσταντινουπόλεως» Οἱ Τοῦρκοι τόν ἐξεδίωξαν βιαίως. Στίς 17-8-1908 μέ τήν ὑπογραφή τοῦ τουρκικοῦ Συντάγματος τῶν μεταρρυθμίσεων ὁ Χρυσόστομος ἐπέστρεψε στήν Δράμα, ἀλλά τοῦ ἀπηγορεύθη νά περιοδεύσει στά χωριά. Στίς 10-6-1909 ὑποχρεώθηκε πάλι βιαίως νά ἐγκαταλείψει τήν Δράμα καί μετέβη στή Τρίγλια τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ὅπου τοῦ ἀνεκοινώθη ἡ ἐκλογή του στή Μητρόπολη Σμύρνης. Εἶχε ἤδη πρό πολλοῦ προετοιμασθεῖ γιά τό μαρτύριο.
Γιά τήν ἐκδίωξή του ἀπό τήν Δράμα τό 1907 καί γιά τήν ἀγέρωχη πατριωτική στάση τοῦ Μητροπολίτου ὁ ποιητής Γεώργιος Σουρῆς ἔγραψε στήν ἐφημερίδα «Ὁ Ρωμηός» τῆς 8-9-1907 ἕνα μεγάλο ποίημα πού ἄρχιζε ὡς ἑξῆς:

«Στέφανος καί γιά τόν Δράμας
Τόν παπᾶ τόν ἥρωά μας
Ἄφοβος, ἀνδρειωμένος
Γιά τήν Πίστι, γιά τό Γένος
Δείχνει στῆθος μαχητοῦ
Μπρός στίς λόγχες τοῦ στρατοῦ.....»

Ἡ Μακεδονία εὐγνωμονεῖ τόν Ἅγιο Ἐθνομάρτυρα Χρυσόστομο Καλαφάτη.

ΥΓ: (Συμπλήρωση από τον πρόεδρο του ΔΣ/ Ενώσεως Σμυρναίων κύριο Ευάγγελο Τσίρκα).
Η Ένωση Σμυρναίων τιμά τη μνήμη του Εθνομάρτυρος Χρυσοστόμου Σμύρνης με αρχιερατική λειτουργία στον καθεδρικό ναό του Αγίου Κωνσταντίνου Γλυφάδας την Κυριακή 13η Σεπτεμβρίου 2009 και από ώρα 0830.
Η παρουσία σας θα είναι τιμή και αναγνώριση της θυσίας του Αγίου.

Αντιγραφή απο το:

www.diktyo21.gr

Ο ΠΑΠΑΣ ΜΑΣ

Αν είναι ενεργητικός,
τον θεωρούμε υπερβολικά κουρδισμένο

Αν είναι ήρεμος,
τον θεωρούμε τεμπέλη.

Αν έχει γκρίζα μαλλιά ,
τον θεωρούμε γέρο.

Αν είναι νέος ,
λέμε πως δεν έχει εμπειρία.

Αν θέλει να κάνει αλλαγές,
τον θεωρούμε επαναστάτη.

Αν δεν θέλει,
λέμε πως δεν παίρνει πρωτοβουλίες.

Αν κηρύττει κατά της αμαρτίας,
τον θεωρούμε φανατικό.

Αν δεν το κάνει ,
λέμε πως είναι κοσμικός.

Αν χρησιμοποιεί κινήσεις των χεριών
όταν εκφράζεται ,
τον θεωρούμε ηθοποιό.

Αν παραμένει ακίνητος,
τον λέμε ξύλινο.

Αν υψώνει την φωνή του,
λέμε πως φωνάζει πολύ.

Αν δεν υψώνει την φωνή του ,
τον θεωρούμε μονότονο.

Αν είναι στο σπίτι του,
λέμε πως πρέπει να είναι έξω ,
επισκεπτόμενος Ενορίτες.

Αν θεαθεί στον δρόμο,
λέμε πως θα πρέπει
να είναι κλεισμένος μέσα,
ετοιμάζοντας το κήρυγμά του

Αν επισκέπτεται τους πτωχούς ,
τον θεωρούμε σοσιαλιστή.
Αν επισκέπτεται πλούσιους,
λέμε πως κάνει χατήρια.

Θεέ μου,
δώσε στον παπά μας
υπομονή!

Η εικόνα της Παναγίας Γοργοϋπηκόου, από το Άγιο Όρος, στο Δήμο Σοχού

Πανηγυρίζει στις 8 Σεπτεμβρίου το Μετόχι της Ι. Μ. Δοχειαρίου, Αγίου Όρους, η « Ιερά Μονή Παναγίας Θεοσκεπάστου», Σοχού, που είναι αφιερωμένη στη Γέννηση της Θεοτόκου. Τη Δευτέρα, 7 Σεπτεμβρίου, στις 5.30 το απόγευμα, στην κεντρική πλατεία του Σοχού θα γίνει επίσημη υποδοχή της Θαυματουργής Εικόνας της Παναγίας της Γοργοϋπηκόου, της Ι. Μ. Δοχειαρίου, Αγίου Όρους, από το Δήμο Σοχού.

Θα ακολουθήσει λιτάνευση της Θαυματουργής Εικόνας από το Σοχό προς την Ιερά Μονή Παναγίας Θεοσκεπάστου, και επίσημη υποδοχή Της στη Μονή από το Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Λαγκαδά, κ.κ. Σπυρίδωνα και την Αδελφότητα της Μονής.

Στη συνέχεια, στο Καθολικό της Μονής, θα τελεσθούν οι Ιερές Ακολουθίες του Μικρού Αγιασμού και του Μικρού Εσπερινού.

Στις 8.00 το βράδυ, θα τελεσθεί η Ιερή Αγρυπνία της Εορτής της Γεννήσεως της Θεοτόκου, κατά το Αγιορείτικο Τυπικό και την Τρίτη, 8 Σεπτεμβρίου, κυριώνυμο ημέρα της Εορτής, στις 7.00 το πρωί, Πανηγυρική Αρχιερατική Θεία Λειτουργία. Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας θα ακολουθήσει λιτάνευση της Θαυματουργῆς Εικόνας στα πέριξ της Μονής.

Η Θαυματουργή Εικόνα θα παραμείνει για προσκύνηση στο Μετόχι του Σοχού μέχρι και την εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. (14 Σεπτεμβρίου, και ώρα 2.00, το μεσημέρι). Κάθε μέρα, στις 7.00 το πρωί, θα τελείται η Θεία Λειτουργία, και στις 5.00 το απόγευμα ο Εσπερινός. Μετά τη Θεία Λειτουργία, το πρωί, και μετά τον Εσπερινό, το απόγευμα, θα ψάλλεται η Παράκληση της Θαυματουργής Εικόνας της Παναγίας της Γοργοϋπηκόου.



Αντιγραφή απο το : www.amen.gr

Το ψεύτικο δημοσίευμα του “Έθνους” για δήθεν …ξύρισμα του π.Εφραίμ

Παρασκευή, 4 Σεπτέμβριος 2009

Καμία απόφαση δεν υπάρχει για…ξύρισμα του ηγουμένου Εφραίμ από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.Δεν συγκλήθηκε κανένα δικαστήριο και είναι πραγματικά απορίας άξιον πως βγαίνουν και γράφουν τέτοια πράγματα ότι του ζητάνε να… παραιτηθεί και να μείνει απλός μοναχός. Η επιτροπή που γράφει το “Έθνος” είναι εισηγητική και δεν παίρνει καμία απόφαση.

Δεν γίνεται να διώξεις κάποιον ηγούμενο από την Ιερά Μονή αν δεν το αποφασίσει η ιερά σύναξη της Μονής. Από το ίδιο το μοναστήρι εξαρτάται.

Εντάξει ρε παιδιά να γράφουν όλοι ανάλογα με τα συμφέροντα τους αλλά όχι και έτσι να αναφέρουν ότι …ξυρίζεται ένας μοναχός.

Το ψέμα του “Έθνους” ότι πήγε στην Ρωσία ο π.Αρσένιος είναι τόσο μεγάλο που μόνο σκοπιμότητα υπάρχει. Αφού δεν πήγε στην Ρωσία ο π.Αρσένιος. Με το ζόρι να γράφουν αναλήθειες για εντυπωσιασμό;

Θέλετε και άλλο ψέμα; Η έκταση στην Αμμουλιανή που υποτίθεται ότι το μοναστήρι θα έδινε σε Ρώσους δεν ανήκει στην ιερά μονή!!! Άρα πως θα διαπραγματευόντουσαν οι μοναχοί κάτι που δεν τους ανήκει;

Μια μόνο ερώτηση.

Καλά για όσα γράφουν και είναι αληθινά αλλά για τα ψέματα δεν έχουν φόβο Θεού μέσα τους. Τον Θεό δεν τον φοβούνται;

Αντιγραφή απο το: http://vatopaidi.wordpress.com

Άθως: Το ταξίδι της ψυχής έξω απ’ το χρόνο

«Μια χώρα υπάρχει εις τον κόσμον, το όρος Άθως, άξια μεγάλου θαυμασμού. Έχει θαυμάσιο κλίμα και κάθε είδους βάστηση . Λούζεται απο καθαρές του ήλιου ακτίνε και στολίζεται με δέντρα πολυποίκιλα, με άλση και λειμώνες. Είναι πλούσιο απο έργα ανθρώπων . Εδώ έχουν συγκεντρωθεί όλα τα γνωρίσματα της αρετής, είτε στη φύση κοιτάξει κανείς, είτε στο μοναζικό βίο των ανθρώπων.» - Νικηφόρος Γρηγοράς βυζαντινός ιστορικός.

Μια φορά , πίσω στα χρόνια του μύθου, ένας πελώριος γίγαντας που τον έλεγαν Άθω πέταξε καταπάνω σε έναν θεό έναν τεράστιο βράχο, τον οποίο μετά κατοίκησαν οι άνθρωποι...Κάπως έτσι θα ξεκινούσε ένα παραμύθι για τη χερσόνησο του Άθω. Τα υλικά του ονείρου είναι κι εδώ τα γνωστά, όπως σε όλο το Αιγαίο: πέτρα και βελανίδια, ελιές και γλυκός χειμώνας, αέρας τραγικός και το ταξίδι στο χρόνο ξεκινά. Η ανήσυχη ακτογραμμή της αθωνικής χερσονήσου θα φιλοξενήσει στα μάτια του περιηγητή, του προσκυνητή που δε μπορεί να περάσει τις ιερές πύλες σεβόμενος το άβατο. Πελασγοί και Τρώες που έφτασαν πρόσφυγες εδώ ήταν οι πρώτοι του κάτοικοι, καθώς και Χαλκιδείς που εποίκησαν την «Χαλκιδική» χερσόνησο τον 7ο αι. π.χ. Οι κάτοικοι τιυ γρήγορα ανέπτυξαν αξιόλογο πολιτισμό , αλλά ο Πελοπονησιακός πόλεμος έγινε αιτία να καταστραφούν πολλές πόλεις. Όμως, μπροστα στον κίνδυνο, η ομόνοια είναι η μόνη απάνστηση: το «Κοινό των Χαλκιδέων επί Θράκης» άρχισε να γίνεται υπολογίσημη δύναμη, γι’ αυτό μπήκε στο στόχαστρο του Φιλίππου της Μακεδονίας, του βασιλιά που κατόρθωσε να εντάξει την περιοχή στο Βασίλειό του (348 πχ). Στα ερείπια της πόλης Σάνης του Άθω χτίστηκε μια νέα πόλη και όλη η περιοχή ακολούθησε έκτοτε τη μακεδονική μοίρα. Λίγο προτου ο απόστολος Παύλος φτάσει απο την Εγνατία (50μχ) στη Θες/κη, ο Άθως αποτελεί ρωμαϊκή αποικία-ή τουλάχιστον τμήμα της. Σύμφωνα με μια ρωσική παράδοση , η ίδια η Παναγία, μετά την Ανάσταση , κήρυξε τον χριστιανισμό απο τον κόλπο της μονής Ιβήρων , στον ειδωλολατρικό ως τότε Άθω. Με καταστροφές απο Γότθους και Ούννους πορεύτηκε ως τον 9ο αι., οπότε ξεκίνησε και η συστηματική οργάνωση του ορθόδοξου μοναχισμού. Το Άγιον Όρος, όπως καθιερώθηκε με χρυσόβουλο η ονομασία του Άθω απο τον αυτοκράτορα Αλέξιο Κομνηνό (11ο αι.), ενισχύθηκε με βυζαντινές αυτοκρατορικές επιχορηγήσεις. Ως τον 10 αι., το μεγαλύτερο μέρος της χερσονήσου ήταν ιδιοκτησία των μονών, οι οποίες απορροφούσαν γοργά και κτήματα βυζαντινών αξιωματούχων. Όλες όμως ανεξαιρέτως οι μονές του Όρους αντιμετώπισαν τη μάστιγα των πειρατών και των πυρκαγιών, όπως 3 αιώνες αργότερα θα αντιμετωπίσουν τη λαίλαπα των Καταλανων , οι οποίοι θα λεηλατήσουν 2 ολόκληρα χρόνια ανενόχλητοι τα παραθαλάσσια μέρη. Οι μοναχοί του Άθω εξοντώθηκαν απο Φραγκούς και Λατίνους, ενώ στην περίοδο της Τουρκοκρατίας απόλαυσαν μια κάποια αυτονομία απο τους σουλτάνους. Είναι χαρακτηριστικό ότι απευθύνονταν στις τουρκικές αρχές στα ελληνικά.

Το 1794 ιδρύθηε η Αθωνιάδα Ακαδημία στα πλαίσια μιάς νέας περιόδου ακμής του Όρους, με φωτισμένους δασκάλους. Όλα χάθηκαν όμως μαζί με την Επανάσταση και μόλις μετά το 1826 άρχισαν οι μοναχοί να επιστ΄ρφουν στα ρημαγμένα μοναστήρια, σχδόν πάνω στην ώρα για να τα προστατεύσουν απο το κίνημα του πνασλαβισμού, των 4000(!) ρώσων μοναχών που κατέβηκαν κατά κύματα σύμφωνα με τις πολιτικές οδηγίες της ρωσικής κυβέρνησης. Το 1821 όμως πήραν ανοχτά το μέρος της Επανσάστασης ακολουθώντας τον ήραν Εμμανουήλ Παππά , με αποτέλσμα να εισβάλουν στο Όρος για πρώτη φορά 3000 Τούρκοι και να επικηρύξουν τον αγωνιστή στην αστρονομική τιμή των 2.500.000 γροσίων. Με φροντίδες των μοναχών εστάλησαν 6.000 γυναικόπαιδα με ψαριανά πλοία στα νησιά, ενώ 10.000 μαρτύρησαν ή πουλήθηκαν απο τους Τούρκους. Το 1878, νέες προσπάθειες για ενανάσταση στη Χαλκιδική ματαιώνονται εν οι μονές πρέπει τώρα να αντιμετωπίσουν και τις βουλγαρικές επιδρομές. Τέλος , την περίοδο των βαλκανικών πολέμων (1912) Έλληνες αντάρτες ξεσήκωσαν τα χωριά και κήρυξαν την ένωση με την Ελλάδα.

Στις 5/11/1912 ελληνικά πολεμικά πλοία με επικεφαλής τον «Αβέρωφ» ύψωσαν στο λιμάνι της Δάφνης την ελληνική σημαία. 14 χρόνια αργότερα αναγνωρίζεται απο το ελληνικό κράτος το καθεστός του Αγίου Όρους, αν και ο πληθυσμός του είχε αποδεκατιστεί.

Το 1922 εκατοντάδες πρόσφυγες κατέφυγαν στον Άθω να δουλέψουν στα μοναστηκά κτήματα, απομονωμένοι , διωγμένοι απο τους συμπατριώτες τους ως μιάσματα...Τα περισσότερα σπίτια στην Ουρανούπολη χτίστηκαν για να στεγάσουν τους πρόσφυγεες της Ιωνίας. Λίγο αργότερρα όμως, τα οικονομικά προβλήματα επέβαλλαν το ιδιόρυθμο καθεστός, σύμφωνα με το οποίο κάθε μοναχός ασκήτευε απο μόνος του εξασφαλίζοντας παράλληλα τα προς το ζήν.

Η μοναδική μοναστική πολιτεία στον κόσμο υπήρξε το λίκνο της τυπογραφίας και τς αγιογραφίας, με πανάξιους εκπροσώπους τον Θεοφάνη και τον Πανσέληνο, των οποίων οι βλοσυροί , αυστηροί άγιοι έλαμψαν στα Καθολικά της.

Πρώτος οικιστής θεωρρείται ο Πέτρος ο Αθωνίτης(7ος αι. μχ) και αγρότες μοναχοί που πλήθυναν απο τον 9ο αι. Η περίοδος ανάμεσα στους 10ο και 12ο αι. είναι η χρυσή περίοδος ακμής του Άθω, με την ακτινοβολία του να σκεπάζει όλα τα Βαλκάνια ως τη μακρινή Ρωσία. Τα προνόμια του κύρωσε ο Πορθητής.

Οι μονές επιμένουν ν’ακολουθούν και σήμερα το βυζαντινό ωρολόγιο και το Ιουλιανό ημερολόγιο, τουτέστιν η δύση του ήλιου είναι το πέρας της μέρας.

Το Όρος είναι αυτοδιοικούμενο τμήμα του ελληνικού κράτους. Υπάγεται στο ΥΠΕΞ και διοικείται με το σύστημα του νομού. Μοναστήρια, σκήτες και κελιά, καλύβες και καθίσματα, ερημητήρια, ησυχαστήρια (τα φοβερά Καρούλια ) –όλα αποτελούν την ιερά Κοινότητα του Όρους , το Περιβόλι της Παναγίας. 20 αντιπρόσωποι απο τις ισάριθμες μονές ασκούν ετήσια θητεία κατέχοντας ως σώμα τη δικαστική , νομοθετική και εκτελεστική εξουσία. Για τις καθημερινές υποθέσεις, υπάρχει ο επιστάτης και ο πρωτοεπιστάτης και ιδιωτική αστυνομία. Στις Καρυές , την πρωτεύουσα του Άθω, εδεύει ο πολιτικός διοικητής που εξαρτάται απο το ΥΠΕΞ και έχει συμβουλευτική γνώμη στις συνεδριάσεις της Ιεράς Κοινότητας.

Σήμερα οι ελπίδες είναι πολλές και καλές γι’ αυτό το υπερχρονικό περιβολάκι, που αναμετράται με τους καιρούς υψώνοντας τα πέτρινα τείχη της ψυχής του.

• Στον Άθω μπορεί κανείς να πάει πεζοπορώντας, με αυτοκίνητο ή καΐκι, ακολουθώντας τα δημοφιλή δρομολόγια απο την Ουρανούπολη στη Δάφνη ή απο την Ιερισσό ως τη Μεγίστη Λαύρα

Της Κατερίνας Κορρέ
Απο το περιοδικό ‘’άωτον’’

Μονή Κωνσταμονίτου

Το καϊκι ξεκίνησε πολύ πρωΐ, για να παρολάβουμε το εκτυφλωτικό φώς του ήλιου της ανατολής που, ανεβαίνοντας πίσω απο τη ραχοκοκακιά του Άθω, θα μας εμπίδιζε να διακρίνουμε πάνω απο την θαλασσινή αύρα τα μοναστήρια της δυτικής πλευράς. Βυθισμένη μέσα σε δάσος απο βελανιδιές και κυπαρίσσια , η μονή Κωνσταμονίτου δεν διακρίνεται απο τη θάλασσα. Μόλις περάσαμε τον αρσανά μιας άλλης «αθέατης» μονής , της μονής Ζωγράφου, μας πληροφορούν ότι «βρίσκεται εκεί» δείχνοντας αόριστα κάπου στον ορίζοντα του ορεινού κορμού της χερσονήσου , σε ευθεία γραμμή πάνω απο τον αρσανά της. Ο κόσμος μέσα στο καΐκι συζητά για τις θαυματουργές της εικόνες, τον Άγιο Στέφανο και τη Θεοτόκο Αντιφωνήτρια. Σύμφωνα με το θρύλο, η εικόνα του πρώτου ήρθε μόνη της στο Όρος απο τα Ιεροσόλυμα της περίοδο της εικονομαχίας, μοσοκαμμένη και με σχισμή στο αριστερό μάτι. Για την Θεοτόκο Αντιφωνήτρια, υπάρχει ο θρύλος ότι την ημέρα της εορτής της μονής κι ενώ υπήρχε έλλειψη λαδιού , το πιθάρι που βρισκόταν κάτω απο την εικόνα γέμισε με λάδι , ενώ η Παναγία «αντιφώνησε» δηλ. Διαβεβαίωσε τον δύπιστο δοχειάρη (αποθηκάριο) ότι επρόκειτο βέβαια για θαύμα.

Το μοναστήρι πήρε το όμονά το απο την παράδοση , που θέλει την ίδρυσή του απο τον Κώνσταντα, γιο του Μ. Κωνσταντίνου ή απο κάποιον ασκητή απο την Κασταμονή της Μικράς Ασίας. Είχε ταραγμένο βίο. Τον 14ο αι. κατεστράφη απο τους Καταλανόυς και ανοικοδομήθηκε σύμφωνα με χρυσόβουλο του Ιω. Ε΄ Παλαιολόγου το 1351. Η οικονομική κρίση στην οποία την οδήγησαν οι ασήκωτοι τουρκικοί φόροι κόντεψε να την ερημώσει, ενώ τις ζημιές άλλης μιας φωτιάς τον 16ο αι. ανέλαβαν να καλύψουν Σέρβοι ευεργέτες. Η οριστική ανάδειξη της μονής συτελέστηκε το 1819, οπότε και η κυρά-Βασιλική (του Αλή πασά) δώρησε χρήματα στον ηγούμενο Χρύσανθο για την ανοικοδόμηση της ανατολικής της πλευράς. Με πληροφορούν ότι είναι εξίσου εντυπωσιακό με το εξωτερικό , το Καθολικό της, το οποίο ανεγέρθη σωρίς τοιχογραφίες, κατα τον λιτό αγειορείτικο τύπο. Σε 9 ακόμα παρεκκλήσια δεσπόζει η μονή , η οποία διατηρέι και αξιόλογη βιβλιοθήκη, με 110 χειρόγραφα και μεγάλο αριθμό εντύπων βιβλίων.


Μονή Δοχειαρίου

Ο ήλιος αχνοφαίνεται πίσω απο τον Άθω όταν αντικρύζουμε τη μονή Δοχειαρίου , ευτυχώς παραθαλάσσια, με τις βυζαντινές καμάρες , τους πύργους και τους ξύλινους εξώστες. Ο πετρόχτιστος αρσανάς της είναι πολύ κοντά μας, διακρίνω κίνηση στο υπόγειο στέγαστρο του. Η μονή ιδρύθηκε πρίν το 972, απο το μοναχό Ευθύμιο, δοχειάριο της Μεγίστης Λαύρας. Ευεργέτες της υπήρξαν πολλοί βυζαντινοί αυτοκράτορες αλλά δυστυχώς το 1578 χτυπήθηκε ανελέητα απο πειράτες , τη μάστιγα της χερσονήσου , εξαιτίας της επισφαλούς της θέσης δίπλα στη θάλασσα. Το 17-18ο αι. χτίστηκαν νέρες πτέρυγες με χορηγίες μολδοβλάχων ηγεμόνων.

Τους θησαυτούς της όμως άρπαξαν οι Τούρκοι, που δήμευσαν και τα κτήματα της. Η Παναγία Γοργοεπίκοος, το κυριότερο απο τα 9 παρεκκλήσια της, στην περίπτωση αυτή δεν έστερξε να βοηθήσει ώστε να κατατροπωθούν οι καταστροφείς των ιερών κειμηλίων. Οι συνταξιδιώτες μου σχολιάζουν ότι εντούτοις, τύφλωσε τον τραπεζάρη της μονής γιατί περνούσε απο την εικόνα της με αναμένο πυρσό και την κατέστρεφε, αν και τον είχε προειδοποιήσει. «Άγνωσταί αι βουλαί...»

Ένας επιβλητικός βυζαντινός πύργος δεσπόζει στο βόρειο μέρος της μονής και στεγάζει μια βιβλιοθήκη 5.000 βιλίβων , πεςργαμηνών και 441 χειρογράφων , ιδιαίτερα εικονογραφημέων. Το πλινθοπερίκλειστο Καθολικό της, ψηλό και ευρύχωρο, βρίσκεται στο κάτων μέρος της αυλής, πρός τη θάλασσα. Αφιερωμένο στους Ταξιάρχες, περιλαμβάνει εξαιρετικές τοιχογραφίες της κρητικής σχολής, οι περισσότερες απο τις οποίες αποδίδονται στο Τζώρτζη (1586): η ρίζα του Ιεσσαί και η Δευτερα Παρουσία έχουν συζητηθεί αρκετά απο ειδικούς της τέχνης. Το μεγαλύτερο μέρος των τοιχογραφιών όμως επιζωγραφίστηκε το 1855. Εξαιρετικής ομορφιάς και τέχνης είναι επίσης το ξυλόγλυπτο κιβώτιο και το τέμπλο του Καθολικού. Στον οδηγό χαζεύω μια υπέροχη τοιχογραφία: κάποιος αγιος , του οποίου το όνομα δεν διακρίνεται , βγάζει ένα αγκάθι απο το πόδι ένός λιονταριού που τον κοιτάζει με ευγνωμοσύνη. Πρόκειται για μια συμφωνία φωτός ανάμεσα σε δυο φαινομενικά ασυμβίβαστες υπάρξεις, ακριβώς όπως στο Όρος συμβιώνουν το πραγματικό και το υπερβατικό.


Μονή Ξενοφώντος

Λιγότερα απο 20 λεπτά δρόμος χωρίζει τη μονή Ξενοφώντος απο την Δοχειαρίου. Αυτό που εντυπωσιάζει αμέσως με το μάτι , στην θαλασσινή δυτική της πλευρά, είναι η πέτρινη θεμελίωση με τις διακοπτόμενες καμάρες πάνω στην οποία συνωστίζονται τα κελιά των μοναχών αλλά και τα διάφορα δωμάτια για τις άλλες λειτουργίες του συγκροτήματος. Ο τρούλος του καθολικού , αποφασισμένος, ορθώνεται καθαρά στο κέντρο της μονής, αφιερωμένο στον Αγ. Γεώργιο. Ιστορικά η μονή αναφέρεται για πρώτη φορά στα χρόνια του αυτοκράτορα Νικηφόρου Γ΄Βοτανειάτη (1083). Η ιστορία έχει κι εδώ πάρει το γνωστό μονοπάτι :πειρατικές επιδρομές, καταστροφές και ανακαινίσεις με δωρεές βυζάντινών ηγεμόνων των παραδουνάβιων περιοχών , πυρκαγιές που κατέκαψαν τον έντυπο πλούτο της, λεηλασίες και επαχθείς φόροι των τούρκων , ευεργεσίες απο λαϊκούς.

Απο τον σχετικό οδηγό πληροφορούμαι ότι η μονή διαθέτει το μεγαλύτερο ελληνικό καθολικό στο Όρος, με πολύχρωμο μαρμάρινο τέμπλο χωρίς τοιχογραφίες, αλλά με τις περίφημες ψηφιδωτές εικόνες των αγίων Δημητρίου και Γεωργίου. Λίγα μέτρα όμως πιο πάνω, το εύρημα ξαφνιάζει:υπάρχει και δεύτερο , παλαιότερο καθολικό, ο νάρθηκας του οποίου ενσωματώνεται στην δυτική πλευρά των κελιών της τράπεζας, το οποίο φέρει τοιχογραφίες Κρητικής σχολής και ξυλόγλυπτο τέμπλο του17ου αι. οι συνταξιδιώτες μου συμφωνούν ότι τα πολυτιμότερα κειμήλια της μονής είναι το τεμάχιο απο το Τίμιο Ξύλο και τα 300 περίπου χειρόγραφα στην οργανωμένη βιβλιοθήκη.

Η ωραία αγιορείτικη παραλία μπροστά απο τη μονή φιλοξενεί πρός στιγμή δύο βάρκες, ίσως των μοναχών που εφοδιάζουν με ψάρια το μαγειρίο- η περιοχή έχει πολλά χταπόδια, με διαβεβαιώνουν. Ένας χωματόδρομος που ξεκινά απο την παραλία οδηγεί, καθώς έμαθα, στα βοειανατολικά της μονής , στην Σκήτη Ξενοφώντος, όπου έζησε για λίγο ο λογοτέχνης μας Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Αν περνούσα ένα δυο χρόνια πρίν, θα προλάβαινα τις εργασίες συντήρησης και ανοικοδόμησης του εξωτερικού τείχους.

Και η σύγχρονη θλίψη: δύο απ’ τα μεγαλύτερα κειμήλια της μονής , ένα ευαγγλίο του 9ου και ένα του 11ου αι. «αγοράστηκαν» απο τον άγγλο «περιηγητή» R. Curzon. Φυσικά χάθηκαν για πάντα.

Μονή Αγ. Παντελεήμονος.



Ο επόμενος ορμίσκος κρύβει μια επιβλητική έκπληξη: το μοναστήρι του Αγ. Παντελεήμονα, δίπλα στο κύμα, μια ρωσική συμφωνία πέτρας, ασβέστη και τρούλου, που θυμίζει μια μκρή , πολυάνθρωπη πόλη. Κι αυτό ακριβώς φιλοδοξουσε να γίνει το μοναστήρι αυτό , μια πόλη καίριας επιρροής στα Βαλκάνια, μοχλός περισσότερο της επεκτατικής ρωσικής πολιτικής παρά ησυχαστήριο της ψυχής απο τα εγκόσμια.

Η παλιά μονή βρισκόταν στα βορειονατολικά της σημερινής στη θέση Παλαιομονάστηρο, ιδρυμένη και ελληνικότατη πρίν το 988 ως Μονή Θεσσαλονικέως. Καταστράφηκε όμως απο μεγάλη πυργκαγιά. Η ελληνιρωσική « Μονή των Ρούσων» δημιουργήθηκε απο ρώσους μοναχούς. Ισοπεδώθηκε όμως απο Καταλανούς πειρατές. Σέρβοι μοναχοί ήταν εκείνοι που βοήθησαν στην επιβίωση της. Ως τον 18ο αι. ήρθαν τόσοι Ρώσοι , ώστε αλλοιώθηκε ο πληθισμός του μοναστηριού. Μετακόμισαν τότε (1765) στν ωραία παραλία και τα χρήματα για να γίνει εκεί μοναστήρι παρείχαν οι ηγεμόνες της Βλαχίας Καλλιμάχηδες. Η Επανάσταση του 1821 το οδήγησε σε άσχημη κατάσταση. Ρώσοι μοναχοί κατάβαιναν έκτοτε κατά κύματα, με ευλογίες και γενναίες χορηγίες της ρωσικής κυβέρνησης. Ως το 1900, πάνω απο 2.000 ρώσοι μοναχοί κατάλυσαν στην μονή. Φυσικά πλειοψήφησαν και ψήφισαν δικό τους ηγούμενο. Το μοναστήρι έγιεν έτσι ρωσικό. Σχέδια υπήρχαν για τη διμιουργία μια μικρής ρωσικής...πόλης στον Άθω., η Οκτωβριανή Επανάσταση όμως ακύρωση τα πάντα.

Πίσω απο την υπέροχη , βοσταλωτή παραλία υψώνεται , πάνω απο πλατάνια και καστανιές, θεόρατα κτίρια πενταόροφα και εξαόροφα. Πρόκειται για ένα επιβλητικό συγκρότημα 3.000 κελιών στη μέση του οποίου διακρίνονται οι χαρακτηριστικοί βολβόμορφοι τρούλοι του καθολικού της μονής, το οποίο έχει 8 τρούλους επενδεδυμένους με καταπράσσινο μολύβι και συνοδεύεται απο το επίσης κωδωνοστάσιο με την τεράστια καμπάνα των 13 τόνων. Ο ναός, που είναι αφιερωμένος στην Αγία Σκέπη, έχει ταχθεί επίσης και στον Αλέξανδρο Νιέφσκι. Σήμερα, ελάχιστοι Έλληνες επισκέπτες διαλέγουν το μοναστήρι για διανυκτέρευση. Άλλωστε, μόνο δύο απο τον 33 μοναχούς είναι Έλληνες. Τι μένει απο την ιστορία και την πραγματικότητα στην απατηλή μνήμη; Ο παφλασμός των κυμάτων και ο ήλιος να λάμπει στους τρούλους. Ναι, και η γιγάντια καμπάνα που χτυπά, πάντα στην ώρα των ανθρώπων...


Μονή Ξηροποτάμου



Τα ταξίδι συνεχίζεται καθώς το βλέμμα υψώνεται πάνω απο τον κόλπο της Δάφνης, σ’ ένα πλάτωμα του Άθω. Η Μονή Ξηροποτάμου που ορθώνεται , ίσως είναι η παλαιότερη μονή του Όρους. Αφιερωμένη στους 40 Μάρτυρες, στέκει στο μέσο της χερσονήσου. Παλιότερα ήταν μια απο τις πιο πλούσιες μονές, με περιουσία ως τη μονή Ιβήρων και δάσος απο αγριοκαστανιές.

Η παράδοση αναφέρει πως φτιάχτηκε απο την αυτοκράτειρα Πουλχερία το 424 ή τον Παύλο Ξηροποταμίτη το 960 μ.Χ. Ως πρός τον καθορισμό του περιουσιακού πλούτου της μονής , αυτός καθορίστηκε απο έναν αγώνα...βάδην μεταξύ των ιδρυτών μοναχών Αθανασίου και Παύλου , της Μεγίστης Λαύρας και Ξηροποτάμου αντίστοιχα. Για να προσδιοριστούν τα κτήματα που θα κατείχε η κάθε μονή, οι μοναχοί συμφώνησαν να ξεκινήσουν το περπάτημα απο τον Όρθο, ώσπου να συναντηθούν και, όση απόσταση κάλυπτε ο καθένας αυτή θα ανήκε και στη μονή του. Ο πονηρός μοναχός Παύλος όμως ξεκίνησε πρίν τον Όρθο, τον οποίο έψαλε...καθ’ οδόν! Έχοντας το προβάδισμα, συνάντησε τον Αθανάσιο στη σημερινή μονή Αγ. Παύλου , καλύπτωντας τα μέγιστα σε απόσταση.

Τα κειμήλια της αρκετά και μοναδικά, διασώθηκαν απο τις τουλάχιστον τέσσερις καταστροφικές φωτιές στην ιστορία της ( η τελευταία το 1952 και 1972), της έκαψαν ολοσχερώς. Ιδιαίτερη ακμή σημείωσε τους 12-12ο αι., αλλά στα χρόνια της Φραγκοκρατίας άρχισε να παρακμάζει.

Η Μονή Ξηροποτάμου είναι ασφαλώς απο τις πιο όμορφες με καστρόπετρα στα θεμέλια της και πορφυρές καμάρες στα παράθυρα των κελιών. Απο μακρυά διακρίνονται μόνο οι εξώστες της, ξύλινες κατασκευές που επεκτείνουν τη θέα στο αθωνικό άπειρο. Αυτό το άπειρο θα μετρούσε και ο μοναχός Καισάριος με χάρακα στον Άθω: «για τούτον και σε δίκαιον σε ονομάζουν όλοι της Παναγίας Δέσποινας, κήπον και περιβόλι...»


Μονή Σίμωνος Πέτρας



Φώς και θάλασσα...Ο ταπεινός αρσανάς της μονής Σίμωνος Πέτρας δεν προδιαθέτει για τον υποβλητικό κυρίαρχο του, το ομώνυμο επταόροφο (!) μοναστήρι που ακροβολίζεται πάνω σε μια κάθετη πλαγιά του βουνού. Τα αριστούργημα αυτό της αρχιτεκτονικής, εκμεταλλεύεται το χάος του Άθω κάνοντας το προμαχώνα του.

Το υπερβατικό σημάδευε πάντα την ιστορία του μοναστηριού, ήδη απο την ίδρυσή του. Λέγεται ότι ο Όσιος Σίμων το έχτισε σε αυτή τη θέση τον 14ο αι. ακολουθώντας ένα χριστουγεννιάτικο αστέρι. Κι όταν οι χτίστες που προσελήφθησαν για να το φτιάξουν φοβήθηκαν να μετεωριστούν πάνω απο το γκρεμό, ένα θαύμα τους απέδειξε ότι «το θέλει ο Θεός»: ο υποτακτικός που κερνούσε τους χτίστες, γλίστρισε κι έκανε να πέσει στον γκρεμό, αλλά επί πτερύγων σηκώθηκε, ολοζώντανος και χαμογελαστός. Η «Νέα Βηθλεέμ» τάχθηκε βέβαια στη γέννηση του Χριστού.

Τα κατακόρυφα βράχια προς στιγμή σε ξεγελούν...Το μοναστήρι φαίνεται χαμηλού ύψους απο το μικρό καϊκάκι μας· η πέτρινη θεμελίωση του παραμένει κρυμμένη απο τον βραχώδη όγκο που υψώνεται μπροστά στα μάτια μας. Εντούτοις , η πέτρα του Σίμωνα θα γινόταν ασπίδα του, αφού μόνο ένας απο τους επιδρομείς των υπολοίπων μονών του Άθω τόλμησε να φτασει ως εδώ-κι αυτοί ήταν Τούρκοι. Επενειλημμένες όμως πυρκαγιές(ιδίως εκείνη του 1580 που την κατέστρεψαν τον πλούτο του, αφήνοντάς το σχεδόν απο αγιογραφίες και κειμήλια.

Κοινοβιακή μμονή, στα μέσα του προηγούμενου αιώνα ίσα που είχε πεντέξι μοναχούς· τα χρέη της ήταν πολλά και η κατάσταση του χτίσματος επικίνδυνη. Ευτυχώς, εκτεταμένα αναστηλωτικά έργα γίνονται σήμερα και ο πληθυσμός της ενισχύθηκε απο μορφωμένους νέους μοναχούς των μετεώρων οι οποίοι , σύμφωνα με την πάνδημη εππιβεβαίωση των συνεπιβατών μου στο καϊκάκι, είναι οι πιο χαμογελαστοί του Όρους. Το μάτι βέβαια εξακολουθεί να δυσπιστεί για την ασφάλεια που παρέχουν οι απλωταριές της, τα μπαλκόνια εκείνα που ζώνουν τους ορόφους του συγκροτήματος κοιτάζοντας το θαλασσινό ορίζοντα μέχρι εκεί που παύει πια να ορίζει...Ίσως όμως κι αυτο να είναι θέμα πίστης τελικά.



Μονή Γρηγορίου.



«Ένας μικρός παράδεισος!» σκέφτηκα καθώς πλέαμε στον όρμο της μονής Γρηγορίου και αντικρύζοντας τον τρισχαριωμένο αρσανά της. Η μονή των δύο Γρηγορίων που είναι αφιερωμένη στον Άγ. Νικόλαο, βρίσκεται λίγο πιο πάνω, χτισμένη στα απόμερα βράχια της ακτής, σε μια απο τις ωραιότερες τοποθεσίες της χερσονήσου. Για χρόνια φτωχο , το μικρό μοναστήρι πορεύθηκε απο χρήματα που έστελναν παραδουνάβιοι ηγεμωνες. Αγαρηνοί πειρατές, φτώχεια και φωτιές ( η μεγαλύτερη το 1761 που το κετέστρεψε ολοσχερώς), δεν μπόιρεσαν να κάμψουν την πίστη των μοναχών του Ιωακείμ Μακρυγένη , που κατάφεραν να το ξαναχτίσουν μετά απο 22 χρόνια. Σμαραγδένια, κυπαρίσσια και κληματαριές, καλοστρωμένα καλντερίμια που οδηγόυν εντός του περιβόλου της μονής, μια συμφωνία απο εξώστε, βυζαντινές καμάρες, παράθυρα και πέτρα, προσφέρεται απλώχερα σταμάτια μας, αφού η μονή είναι χρισμένη κυριολακτικά πάνω στο κύμα.

Κοινοβιακή μονή, κατέχει αρκετούς θησαυρούς, και σημαντική βιβλιοθήκη. Το καθολικό της είνα αγιογραφημένο απο λαϊους ζωγράφους της Καστροιάς. Το σημαντικότερο όμως μετά το τεμάχιο του Τιμίου Ξύλου είναι η φορητή εικόνα της Παναγιάς Γαλακτοτροφούσας, που απεικονίζει τη Θεοτόκο να θηλάζει το μικρό Χριστό- λικνισμένη στα λαγάζι του Αιγαίου, θα πρόσθετα...

Μονή Διονυσίου

Σε απόσταση μόλις 10 λεπτών απο τη μονή Γρηγορίου , είναι η επόμενη μονή. Ο ήλιος έχει σηκωθεί πια για τα καλά (είναι περίπου 10:30) το πρωί. Λουσμένη στο φως πάνω απο έναν απότομο βράχο που κρέμεται κυριολεκτικά πάνω απο τα κεφάλια μας, είναι «φυτρωμένη» η μονή Διονυσίου, απο τις μεγαλύτερες του Όρους. Ο όσιο Διονύσιος κατάφερε να χτίσει τα τείχει και του πύργο της μονής της «Νέας Πέτρας» το 1362 χάρη στις γενναίες χορηγίες των Κομνηνών της Τραπεζούντας, των Παλαιολόγων και των Μολδοβλαχών ηγεμόνων.

Οι ξύλινοι εξώστες κρέμονται 80 μ πάνω απο τη θάλασσα. Ούτε κι αυτό το μοναστήρι γλίτωσε απο τη φωτιά. Απο την ερήμωση όμως το έσωσαν οι χορηγίες ιδιωτών , όπως ο Ιω. Φραγγόπουλος, πρεσβευτής της Αυστρίας στην Κωνσταντινούπολη (1800) που κοινοβίασαν στη μονή και της μεταβίβασαν την περιουσία τους όταν πεθανάν.

Το καθολικό της μονή, πεντάτρουλο και μολυβδοσκέπαστο , είναι αφιερωμένο στον Ιω. Πρόδρομο. Παρουσιάζει ιδιαίτερο αριχτεκτονικό σχήμα, ιδίως στην ανατολική του πλευρά που σχηματίζονται τα «τυπικαριά», εξωτερικά οκταγωνικοί και σωτερικά κυκλικοί χώροι για λατευτικούς σκοπούς. Οι εξαιρετικές τοιχογραφίες του καθολικού ανήκουν στον κρητικό Τζώρτζη και στον Ευφρόσυνο (1542), ενώ σπουδαίο είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού , επιχρυσωμένο με ατόφιο χρυσάφι και στολισμένο με φίλντισι. Κι όμως το σημαντικότερο κειμήλιο για τον ελληνισμό βρίσκεται στο παρεκκλήσι της Θεοτόκου: Η «Παναγιά του Ακάθιστου Ύμνου» η αρχαιότερη εικόνα της Θεοτοκου απο κηρομάστιχο. Σύμφωνα με το θρύλο, αυτή την εικόνα έφερε ο πατριάρχης Σέργιος σε λιτανεία στα τείχη της Κωνστανινούπολης, όταν απειλήθηκε η ύπαρξη της βασιλεύουσας απο τους Αβάρους (626 μ.Χ.) , τα ταραγμένα χρόνια του «Τη Υπαρμάχω» και του υγρου πυρός...

Μονή Αγ. Παύλου

Ο Άθωνας στεφανώνει τον Άγιο Παύλο, που χτίστηκε πλάι σε ένα μεγάλο χείμαρρο ( της Καλάθας), κάστρο περισσότερο παρά μοναστήρι, αφιερωμένο στην Υπαπαντή του Κυρίου. Στην απόληξη της ξηράς, οι μεγάλοι όγκοι στρογγυλεμένων βράχων μαρτυρούν τις συχνές πλημμύρες που απειλούν την περιοχή( κάποτε ονομαζόταν «Δύο Χείμαρροι».

Η παράδοση το θέλει να ιδρύθηκε στα τέλη του 8ου αι. απο το μοναχό Παύλο Ξηροποταμηννό, στα τελευταία χρόνια της ζωής του. Χάρη όμως στις προσπάθειες των σέρων μοναχών Ραδώνια και Πηγάση και τις χορηγίες των Παλαιολόγων , έγινε πραγματικό μονστήρι.

Απρόσμενη εύνοια βρήκε και απο τη Μάρα, μητριά του Μωάμεθ Β΄του Πορθητή, ο οποίος της χάρισε θησαυρούς που είχε κατακλέψει απο την Πόλη στην τραγική Άλωση του 1453, ανάμεσα στους οποίους και τα δώρα των μάγων στο Χριστό. Λέγεται ότι η Μάρα, που ήταν Σέρβα, θέλησε να μεταφέρι η ίδια τα δώρα στη μονή , αλλά μια φωνή τη σταμάτησε λε΄γοντάς της ότι στο Όρος υπάρχει βασίλισσα , η Θεοτόκος. Ο σουλτάνος βέβαια δεν παρέλειψε να απειλησει και τελικά να καταληστέψει το μοναστήρι, το οποίο δεν έσωσαν οι γραφικές επάλξεις του. Στα χρόνια της Επανάστασηςερημώθηκε αφού οι μοναχοί προσέτρεξαν στον Αγώνα. Μετά απο πυρκαγιές (φυσικά), πλημμύρες και καταστροφές, χρειάστηκε να ξαναχτιστεί σχεδόν απο την αρχή την εποχή των βαλκανικών πολέμων. Το παλιό καθολικό της μονης είχε τοιχογραφίες της μακεδονικής σχολής, που δυστιχώς δεν σώζονται.

Αυτο που διατηρείται ευτυχώς είναι ιστορικά έγγραφα , χειρογραφα κώδικες και 15.000 περίπου έντυπα βιβλία , στην καλά ργανωμένη βιβλιοθήκη της.

Μονή Μεγίστης Λαυρας.

Στην στροφή του πλοίου προς τον βορρά, ο καιρός φαίνεται προς στιγμή να χαλάει. Τα βράχια γίνονται πιο απόκρημνα κι εμείς σκεφτόμαστε τον υπερήφανο περσικό στόλο του Μαρδόνιου των 30.000 στρατιωτών, 2500 χρόνια μακριά απο αυτο το δροσερό Αύγουστο του 2004 , που ναυάγησε στα νερά του Νυμφαίου , στην προσπάθεια του να κυριεύσει τη Μακεδονία. Ο επόμενος σατράπης της Περσίας , ο Ξέρξης, ήταν πιο εφευρετικός: έσυρε τα πλοία του απο τα Νέα Ρόδα, το πιο στενό σημείο της χερσονήσου , μέσα στα ασφαλή νερά του Σιγγιτικού κόλπου. Οι θησαυροί της μονής είναι πάμπολλοι αλλά πρακτικά αθώρητοι , αφου τρείς μοναχοί φυλάσσουν τα τρία διαφορετικά κλειδιά του σκευοφυλακίου. Έτσι , οι σημεντικές κλοπές απο «προσκυνητές» περιορίστηκαν στη βιβλιοθήκη: ο περίφημος Ευθάλιος κώδικας του 6ου αι. απόμεινε με 8 φύλλα- τα υπόλοιπα κατέληξαν σε 33 διαφορετιές ευρωπαϊκές βιβλιθήκες!

Πιό ευκρινή στον ήρεμο κατέβασμα του Άθω στην θάλασσα είναι η σκήτη της Αγίας Άννας και τα φοβερά Καρούλια, οι αετοφωλιές των ασκητών της αδιάκοπης ροσευχής: «...κατευθυνθήτων η προσευχή μου ως θυμίαμα ενώπιόν Σου...». βρίσκονται στην Έρημο των αμέτρητων απόκρημνων χαραδρών , στο περιθώριο του βιωμενου χρόνου.

Ιδρυτής της Λαύρας «των Μελανών», που παθανότατα θεμελιώθηκε στην θέση της πελασγικής πόλης Ακρόθωοι, είναι ο σοφός φίλος του αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά, ο μοναχός Αθανάσιος. Είναι κρίμα που ο περίπλους εμποδίζει τον επισκέπτη να αντικρίσει τις μελαγχολικές, γλυκές μορφές των αγίων του κρητικού ζωγράφου Θεοφάνη στο Καθολικό της μονής του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, που κοιτάζουν εξεταστικά τις εναγώνιες φροντίδες του σημερινού ανθρώπου για τα εγκόσμια. Σίγουρα ο Ιω. Κουκουζέλης, μεγάλος πρωτοψάλτης , προσπάθησε να τις συναγωνιστεί υψώνοντας στον αχώρητο ασύγκρους ύμνους. Η ίδια η Παναγία , μαγεμένη απο τις μελωδίες του , ζήτησε να συνεχίσει να τις ψέλνει πληρώνοντας τον ένα χρυσό νόμισμα για τον κόπο του.

Μονή Καρακάλου

Τα νερά εδώ είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα γι’ αυτό , με την παραμικρή ένδειξη κακοκαιρίας , τα ταξιδάκια απο Ιεροσσό στον όρμο της Μορφωνούς κι ως την Μ. Ιβήρων , δεν πραγματοποιούνται.

Η μονή Καρακάλου , που χτίστηκε στα χρόνια του μοιραίου αυτοκράτορα Ρωμανού Δ΄Διογένη, αγναντεύει τη θάλασσα απο ένα πλάτωμε στη ΒΑ πλαγιά του Άθω. Μετά απο την πλήρη ερήμωση της τον 13ο αι., ανακαινίστηκε απο τους Παλαιολόγους. Άλλη μια μεγάλη καταστροφή τον 16ο αι. κάλυψε ο ηγεμόνας της Βλαχίας Πέτρος, που μόνασε εδώ. Το μοναστήρι υπέφερε επίσης απο Άραβες και Λατίνους πειρατές, ενώ πλήρωσε την ενεργή συμμετοχή του στην αντίσταση κατά των Τούρκων· μάλιστα, ο ηγούμενος της Δαμασκηνός, εκδιώχθηκε επειδή ενίσχυσε τον οπλαρχηγό Καρατάσο. Στα τέλη του 19ου αι. πολλοί ρώσοι μοναχοί επεχείρησαν να καταλάβουν τη μονή, κατά τον τρόπο που το έκαναν στην Παντελεήμονος· αλλά εδώ δεν τα κατάφερων.

Η μονή φρόυρείται στα ΝΔ απο έναν επιβλητικό πύργο , τον μεγαλύτερο στο Όρος, ορατό απο μεγάλη απόσταση και καλοδιατηρημένο. Απο τη μεριά της θάλασσας, την προστατεύει ο πύργος του αρσανα της, έργο του 16ου αι,. ο οποίος φέρει προτείχισμα και επάλξεις. Βρίσκεται χαμηλώτερα, πνιγμένος στις βελανιδιές, εφοδιασμένος στο μπαρμπακά του , με κανόνια στραμμένα προς τη θάλασσα. Η είσοδος σε αυτόν γινόταν με σκάλα που την έσυραν απο το εσωτερικό.

Το βυσσινί Καθολικό είναι αφιερωμένο στους αποστόλους Πέτρο και Παύλο. Τοιχογραφήθηκε απο τον φημισμένο Θεοφάνη Κρή. Στο εικονοστάσιο του ναού βρίσκεται η θαυμάσια εικονα των αποστόλων Πέτρου και Παύλου , έργο του Κων/νου Παλαιοκαπά, ενώ στο ξυλόγλυπτο μεταβυζαντινό τέμπλο του σώζεται αξιόλογη φορητή εικόνα των 12 Αποστόλων , έργο του Διονυσίου εκ Φουρνά (1722)

Η μονή διατηρεί μκρό αρχείο και βιβλιοθήκη χειρογράφων.




Μονή Φιλοθέου



Κτισμένη σε ένα πλάτωμε 300μ. πάνω απο τη θάλασσα μέσα σε πυκνό καστανόδασος, η Μονή Φιλοθέου ατενίζει τη θάλασσα, τη Λήμνο και τη μαρτυρική Ίμβρο. Είναι αφιερωμένη στν Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Στο κατάφυτο οροπέδιο, τοποθετείται στους αρχαίους χρόνους το Ασκληπιείο.

Η μονή ιδρύθηκε απο τον ήσυχο Φιλόθεο , τον 10ο αι. Ο Νικηφόρος Βοτανειάτης και ο ηγεμόνας της Βλαχίας Γρηγόριος Γκίκας υπήρξαν ευεργέτες της. Μετά απο πολλά δεινά, κατάφερε να ακμάσει τον 18ο αι. οπότε και στα κελιά της ασκήτεψε ο ιεραπόστολος Κοσμάς Αιτωλός. Όμως, μια φοβερή φωτιά του 1871, την κατέστρεψε, αφήνοντας ανέπαφο μόνο ένα μικρό μέρος της, στο οποίο πριλαμβάνεται και το μολυβδοσκέπαστο Καθολικό , με το παμπάλαιο κυπαρίσσι που το συντροφεύει πιστά. Στους επόμενους αιώνες, η προσπάθεια εκσλαβισμού του μοναστηριού απο ρώσους καλόγερους δεν τελεσφόρησε.

Μέσα, στο Καθολικό η «Γλυκοφιλούσα», το φυλάκτό μιας πατρικίας, ήρθε απο τη Πόλη ταξιδεύοντας πάνω στα κύματα την εποχή της Εικονομαχίας.





Μονή Ιβήρων






Στο άνοιγμα ενός γραφικού ορμίσκου , πλάι στις εκβολές ενός μεγάλου χειμάρρου, βρίσκεται η Μονή Ιβήρων, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Ιδρύθηκε τον 10ο αι. απο τον Βυζαντινό αξιωματούχο Ιω. Τορνίκιο.

Ένας τρυφερός θρύλος ζωντανεύει την εικόνα ενός ταπεινού παρεκκλησίου, απο τα 16 που ανήκουν στην μονή αυτή στο ταξίδι της κοντά στους ανθρώπους: μια βυζαντινή γυναίκα της μικρασιατική Νίκαιας, την περίοδο της εικονομαχίας, για να σώσει την εικόνα της Παναγιάς, την έριξε στη θάλασσα. Η εικόνα εμφανίστηκε μετά απο 70 χρόνια στα ανοκτά του Άθω, στη βάση μιας πύρινης ουρανομήκους φλόγας. Ένας ενάρετος ασκητής περπάτησε στα κύματα με την προτροπή της Παναγίας και την έφερε στη μονή. Η εικόνα επέμενε να εγκαταλείπει το ιερό του Καθολικού , εμφανιζόμενη στην πόρτα της πύλης, όπου τελικά φτιάχτηκε το εκκλησάκι της Πορταΐτισας. Όταν κάποτε Άραβες πάτησαν τη μονή κι ένας απο αυτούς τρύπησε την εικόνα με το σπαθί του, βγήκε αίμα. Συγκλονισμένος ο εισβολέας, έμεινε στην υπηρεσία της Παναγιάς , ο Άγιος Βάρβαρος.

Κάτι επίσης απρόσμενο που συναντά ο προσκυνητής στη μονή, είναι η σύζευξη της αρχαίας σοφίας με τη βυζαντινή μυσταγωγία: στο νάρθηκα του παρεκκλησίου εικονίζονται οι αρχαίοι Έλληνες σοφοί Σόλων , Σοφοκής, Θουκιδίδης, Πλάτων , Αριστοτέλης και Πλούταρχος και οι βασιλείς Αλέξανδρος και Δαρείος. Μια δικαιοσύνη γνώσης, η επιβράβευση του πνεύματος. Η μονή άλλωστε υπήρξε σπουδαίο πνευματικό κέντρο τον 16ο αι. οπότε και καλλιεργημένοι μοναχοί, όπως οι Παχώμιος Ρουσάνος, Συμεών Καβάσιλας και Θεοφάνης Ελεαβούλκος, διακόνησαν στα δώματά της.


Στο σκευοφυλάκιο φυλάσσονται ανεκτίμητοι θησαυροί , ανάμεσα στους οποιους ο Σάκος του Τσιμισκή , στολισμένος με λιοντάρια και δικέφαλους αετούς, ένα αρχιτεκτονικό ένδυμα του 15ου αι. Αυτά τα θαύματα, τις εντυπωσιακές πτέρυγες, τους θησαυρούς και την αποθησαυρισμένη γνώση , μόνο το εξαιρετικό αθωννίτικο κρασί του Μυλοποτάμου , που παράγεται λίγα χιλιομετρα πιο πάνω απο το μοναστήρι μπορεί να συναγωνιστεί. Το κρασί όμως, όπως και το θαύμα, επιβεβαιώνει κι αυτό τελικά, απο στόμα σε στόμα, την ύπαρξη μια υπερβατικής πραγματικότητας πλάι στην ανθρώπινη , η οποία μερικές φορές δεν διστάζει να συνομιλήσει μαζί της.

Μονή Σταυρονικήτα



Ο μικρότερος ναός του όρους είναι ένα κάστρο , με επάλξεις και πολεμίστρες, ριζωμένο πάνω σ’ένα θαλασσοδαρμένο βράχο , το οποίο ιδρύθηκε επί Ιω. Τσιμισκή απο το μοναχό Νικηφόρο Σταυρονικήτα (ή Στραβονικήτα). Πιθανότερο όμως είναι να χτίστηκε απο τον πατρίκιο Νικήτα, που γιορτάζε την επομενη της Υψώσεως του Σταυρού.

Προσαρτήθηκε αρχικά στις μονές Κουτλουμουσίου και Φιλοθέου , ξέπεσε σε κελί και αργότερα επανήλθε σε τάξη μονής. Η περιορισμένη του περιουσία αφιερώθηκε στον Αγώνα· με την τουρκική εισβολή, τις φωτιές και τα χρέη ερήμωσε και τέθηκε υπο την κηδεμονία της Ιεράς Κοινότητας. Οικονομικές δυσκολίες είχε ώς το 1967, οπότε ομάδα μοναχών της Σκήτης Ιβήρων με επικεφαλής τον γέρονταΠαΐσιο, το ξανάκαναν εύρωστο κοινόβιο. Το 2000 έγιναν αναστηλωτικές εργασίες στον πύργο του και στο παλιό υδραγωγίο, στην είσοδο της μονής. Την άνοιξη το μοναστήρι πνίγεται στους ασπάλαθους, τις κουμαριές και τα λουλούδια, ένα κόσμημα ακροβολισμένο στον αθωνίτικο βράχο. Μοναδικό του κειμήλιο είναι η ψηφιδωτή εικόνα του Αγ. Νικολάου «Στρειδά» η οποία ανέβηκε απο το βυθό μετά απο 500 χρόνια, όπου την είχαν πετάξει πειρατές, έχοντας στο μέτωπο του α΄γιου κολλημένο ένα στρείδι. Η επίσης μικρή βιβλιοθήκη φιλοενεί 5.000 έντυπα και λίγα χειρόγραφα. Στο Καθολικό του διασώζεται μεγαλειώδης τοιχογράφιση του Θεοφάνη, ενώ τα κελιά των 40 περίπου μοναχών του είναι χτισμένα με θέα την αάγρια ομορφιά της θάλασσας.


Μονή Παντοκράτορος



Το μοναστήρι της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος είναι χτισμένο πάνω στα χαμηλά βράχια της ακτής, δίπλα στο ρέμα. Το ακανόνιστο πολύπλευρο σχήμα των κτιριακών εγκαταστάσεων, με τείχους γύρω και οχυρωματικό πύργο στην δυτική πλευρά, ξαφνιάζει για το χαρακτήρα του οικοδομήματος. Στην περιοχή αυτή πρός το εσωτερικό του Άθω υπάρχουν συνοικισμοί με πολυάριθμες μοναχικές καλύβες και η πρώην ρωσική κοινοβια σκήτη του προφήτη Ηλία.

Το παραμύθι αυτό του 14ου αι., ιδρύθηκε απο τα αδέλφια Αλέξιο και Ιωάννη, βυζαντινούς αξιωματούχους. Ανοικοδομήθηκε απο τον Μανουήλ Παλαιολόγο μετά απο φωτιά που το έκαψε ολοσχερώς, το 1393. Ρημάχτηκε κατόπιν απο τους πειρατές, αλλά μπόρεσε να ορθοποδήσει με τη βοήθεια του μολδαβού ηγεμόνα Ιω. Μαυροκορδάτου και των ρώσων τσάρων. Έλαβε ενεργά μέρος στην επανάσταση της Χαλκιδικής εξοπλίζοντας τον Εμμανουήλ Παπά με τα κανόνια και τα κειμήλια του. Υπήρξε επίσης σπουδαίο βιβλιογραφικό κεντρο με κώδικες (περγαμηνές) και έντυπα. Ο Καποδίστριας του επέστρεψε όσα δεν είχαν εξαργυρωθεί μετά το 1830. Το 1992 έγινε η μονή κοινοβιακή.

Στο παρεκκλήσι της Κοίμησης της Θεοτόκου υπάρχει η μόνη εικόνα στο Άθω που παρουσιάζει ολόσωμη την Παναγία, η «Γερόντισσα». Κατά την παράδοση , η Παναγία φώναξε μέσα απο την εικόνα τον ιερέα να συντομεύσει τη λειτουργία για να προλάβει να μεταλάβει ο γέροντας ηγούμενος και να πεθάνει ήσυχος. Απο τα λοιπά κειμήλεια, σώζεται τμήμα απο την ασπίδα του αγίου Μερκουρίου και τεμάζιο απο το Τιμιο Ξύλο


Μονή Κουτλουμουσίου



Η μονή αυτή βρίσκεται σε θαυμάσια κατάφυτη πλαγιά. Ιδρύθηκε πρίν το 988 αλλά καταστράφημε ολοσχερώς κι επανιδρύθηκε τον 13ο αι. από τον Κωνσταντίνο της οικογένειας Κουτλουμούς. Μια άλλη πράδοση θέλει το όνομα ν’ανήκει σε Σελτζούκο Τούρκο του 11ου αι. («Κουτλουμούς, στα τουρκικά σημαίνει «ο εξ Αιθιοπίας άγιος»), που αλλαξοπίστησε και μόνασε εδώ.

Οι χορηγίες απο τις παραδουνάβιες ηγεμονίες συνετέλσαν στην ακμή του μα κόντεψαν να αλλοιώσουν τον πληθυσμό του: ο Ιω. Βλαδισλάος αξίωσε αποδοχή των Ρουμάνων μοναχών , σε σημείο που να ανατραπεί η φυσιογνωμία της μονής – ο παμπόνηρος μοναχός Χαρίτων όμως απεσπασε γραπτή διαβεβαίωση του βασιλιά για τα πρωτεία των Ελλήνων μοναχών και την αποκλειστικότητα να εκλέγονται οι ηγούμενοι μόνο απο αυτούς, χωρίς να χάσει την οικονομκήενίσχυση. Κατέληξε μητροπολίτης Ουγγροβλαχίας. Τον 15ο αι. το συγκρότημα ήταν ένα απο τα ισχυρότερα του Όρους· δύο φοβερές πυρκαγιές όμως φρέναραν την ακμή του.

Απο τα παρεκκλήσια του , το σπουδαιότερο είναι της Φοβεράς Πρστασίας (1733). Στην ομώνυμη θαυματουργική εικόνα ο μικρός Χριστός σφίγγει φοβισμένος έναν άγγελο που του δείχνει τα όργανα της Σταύρωσης, σταυρό , λόγχη, καλάμι και σπόγγο.
Το σφιχταγκάλιαμα της ορθοδοξίας με την αρχαιότητα και εδώ: αρχαία επιτύμβια στήλη ανάγλυφη παράσταση είναι εντοιχισμένη αριστερά της αυλής της μονής.

Μονή Χελανδαρίου



«Τοις σέρβοις δώρον αιώνιον», έγραφε το χυσόβουλο ου Αλεξίου Γ΄ Κομνηνού για την αθέατη απο την ακτή μονή Χελανδαρίου. Το κτιριακό της συγκρότημα είναι απο τα ωραιότερα του Όρους. Είναι επίσης το δεύτερο σε έκταση εδαφών μοναστήρι του Άθωνα, με πολλά κειμήλια, παλαιοσλαβικούς κώδικες, και πολύτιμη συλλογή εικόνων , ανάμεσα στις οποίες ξεχωρίζει η Παναγιά Τριχερούσα.

Η μονή υπήρχε απο τον 10ο αι. μα στα τέλη του 12ου ήρθαν Σέρβοι μοναχοί με επικεφαλής τον πρίγκιπα Ράστκο κι επικράτησαν. Τον 18ο αι. κι όσο οι Σέρβοι ήταν απασχολημένοι με τους μουσουλμάνους, η μονή κόντεψε να γίνει βουλγάγικη. Μετά όμως απο μια επίσκψη του σέβου βασιλιά, αποφασίστηκε η εννίσχυση της και το σεβικό στοιχείο ανέκαμψε.

Εξωτερικά το μοναστήρι δινει την εντύπωση φρουρίου , με τον οχωρωματικό του περίβολο, τη διάταξη των οικοδομών του και δύο πύργους. Ένας ακόμη πύργος υπάρχει έξω απο το μονστήρι πρός το βορρά πηγαίνοντας για τον αρσανά του, ο πύργος του Μιλούτιν.

Αν και υπάρει η παράδοση ότι η μονή έλκει το όνομά της απο το βυζαντικό πλοιάριος χελάνδιο, πιθανότατα έτσι λεγόταν ο ιδρυτής της ( χιλιαντάρ στα σέρβικα). Αφιερωμένο στα Εισόδια της Θεοτόκου, απο τον 13ο αι. έγινε το πνευματικό και θρηκευτικό κέντρο του σερβικού λαού.

Παλιαολόγοι , Σέρβοι και Ρώσοι το ευεργέτησαν – και όχι άδικα, όπως αποδείχτηκε. Οι σέρβοι μοναχοί συμπαραστάθηκαν στους αγώνες του Όρους για την ενσωμάτωση του με την Ελλάδα ιδίως στους βαλκανικούς πολέμους.

Δε μπορεί κανείς παρά να θαυμάσει την αρμονικότατη διάταξη, τα σαφή βυζαντινά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά, την πλαστικότητα και το δέσμο των χρωμάτων με το παριβάλλον του Άθω. Όλα αυτά βέβαια αν το δει απο κοντά...


Μονή Ζωγράφου




Ο ταπεινός αρσανάς της βουλγαρικής μονής Ζωγράφου δεν μας προϊδεάζει για ένα επιβλητικό κτίσμα στο εσωτερικό της αθωνικής πλαγιάς κι αυτό γιατί, για να επισκεφτεί κανείς το μοναστήρι , πρέπει να βαδίσει περίπου μια ώρα απο τον αρσανά του στη δασωμένη πλαγιά. Ιδρύθηκε απο τους αδερφούς Μωϋσή, Ααρών και Ιωάννη που κατάγονταν απο την Αχρίδα, τον 9ο αι., επί λέοντος Σοφού. Μια γλαφυρή παράδοση επεξηγεί το όνομα της μονσής: επειδή οι κτήτορες της διφωνούσαν ως πρός την αφιέρωση του μοναστηριού, άφησαν μια πλάκα στο Καθολικό και προσευχήθηκαν για το θαύμα. Η πλάκα βρέθηκε ζωγραφισμένη με τον Αγ. Γεώργιο- «δια χειρός αγνώστου ζωγράφου».

Υπερασπίζοντας σθεναρά την ορθοδοξία , οι μοναχοί της παραδόθηκαν στην πυρά γιατί δεν θέλησαν την ένωση των εκκλησιών επί Μιχαήλ Παλαιολόγου (1276). Μετά την άλωση της Πόλης το μοναστήρι κόντεψε να ερημωθεί εντελώς. Στίς αρχές του 18ου αι. μετά απο χορηγίες μολδαβών , βρέθηκαν να οικούν σε αυτό αρκετοί Έλληνες, βούλγαροι και Σέρβοι μοναχοί, αλλά απο τα 1845 επικράτησε το βουλγαρικό στοιχείο. Οι μοναχοί αυτοί δεν πήραν μέρος στο σχίσμα στο τέλος του 19ου αι. και ονομάστηκαν «βουλγαρορθόδοξοι».

Αργότερα η μονή έμπλεξε στο κίνημα του πανσλαβισμού , όταν εγκαταστάθηκε στα κελιά της ο βούλγαρος μοναχός Παΐσιος , ο οποίος έγραψε την ιστορία του βουλγαρικού έθνους. Στη βιβλιοθήκη της μονής φυλάσσεται το χειρόγραφο αυτό, ίσως το πιο σπουδαίο γραπτό κειμήλιο της ιστορία του βουλγαρικού έθνους.

Η αχειροποίητος εικονα του Αγ. Γεωργίου φυλάσσεται στο δεξί προσκυνητάρι του καθολικού της μονής. Λέγεται μάλιστα ότι ένας ολιγόπιστος επίσκοπος ακοόυμπησε το δάκτυλό του πάνω της κι εκείνο αποκόπηκε- ράγμα που φαίνεται κολλημένο στην εικονα. Επίσης, για την εικόνα της Παναγιάς Ακαθίστου λέγεται ότι όταν επρίκειτο να τους επιτεθούν πειρατές, ένας απο τους μοναχούς διάβαζε συνεχώς τον Ακάθιστο ενώπιον της Παναγίας, τους ειδοποίησε κι έτσι γλίτωσαν.

Μονή Βατοπεδίου



Σ’ έναν απάνεμο ορμίσκο, πρίσω ακριβώς απο τον αρσανά της, απλώνεται σε μια κατάφυτη πλαγιά το επιβλητικό συγκρότημα της μνής Βατοπεδίου. Το πολύγωνικό σχήμα της , καθαρά φρουριακού χαρακτήρα, κρύβει στο κέντρο του μια πελώρια πλακώστρωτη αυλή, όπου βρίσκεται ένα άλικο Καθολικό. Πρόκειται για ένα επιβλητικό συγκρότημα πορφυρών κελιών , με πύργο στα δυτικά., χτισμένο στα ίχνη της αρχαίας πολίχνης Δίον. Κατέχει τη δεύτερη υέση στην αθωνική ιεραρχία. Κατά την παράδοση , την παραθασάσσια μονή ίδρυσε ο Μ. κωνσταντίνος αλλά ως κτήτορες της φέρονται και οι αδριανουπολίτες αδερφοί Αθανάσιος, Νικόλας και Αντώνιος(972-80). Είναι αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό· πως όχι, αφού το πολυτιμότερο κειμήλιο της είναι, η Ζώνη της Θεοτόκου.

Η ονομασία της, πραγματικό και συμβολική: ονομάζεται Βατοπέδιον, επειδή υπάρχουν πολλοί βάτοι στο πεδινό μέρος μπροστά απο το μοναστήρι ή Βατοπαίδιον, γιατί η Θεοτόκος έσωσε το γιο του αυτοκράτορα Θεοδώσιου Α΄απο ναυάγιο ξεβράζοντά τον στη στεριά αυτή, πλάι σε μια βάτο.

Καμάρι της μονής και όλου του Όρους αποτέλεσε η Αθωνιάδα Εκκλησιαστική Σχολή , η οποία στεγαζόταν σε ανεξάρτητο κτίριο απεναντι απο το μοναστήρι και παρείχε στους νέους μοναχούς γνώσεις αξιώσεων.

Η μναστηριακή κοινότητα προσπάθησε να επιβιώσει απο πολλά δεινά...Την Τουρκοκρατία, οι δυσβάσταχτοι φόροι τη γονάτισαν κι αναγκάστηκε να πουλήσει πολλά απο τα χρήματα της μονής. Μόλις τον 18ο αι. ανορθώθηκε οικονομικά.

Διατηρεί ακόμα μεγάλο αριθμό παρεκκλησίων και σπάνια κειμήλια, όπως τμήμα απο το καλάμι που έδιναν ξύδι στο Χριστό και ο πολύτιμος ίασπις, το πολύχρωμο κύπελλο του Μανουήλ Παλαιολόγου που μετέτρεπε το δηλητήριο σε άκακο υγρό. Η βιβλιοθήκη του είναι επίσης πάμπλουτη σε χειρογραφα.

Μονή Εσφιγμένου



Μετά τον αρσανά του Χελανδαρίου , σε ένα γαληνεμένο ορμίσκο, η θάλασσα ηρεμεί μπροστά στους τοίχους της απομονωμένης μονής Εσφιγμένου· μα είναι σίγουρο πως χτυπά αλύπητα το αυστηρότερο μοναστήρι στο Όρος, όταν σηκαθεί μπουρίνι. Είναι αλήθεια πως ο συντηριτισμός του το έφερε σε σύγκουση με την Κοινότητα: απο το 1974 η μονή δε στέλνει αντιπρόσωπο στην Ιερά Κοινότητα και στις λειτουργίες της δεν μνημμονεύει το πατριάρχη. Λέγεται ότι ο αυστηρός χαρακτήρας θεμελιώθηκε μαχί με την ίδρυση της μονής (10ος αι.) : ο πρώτος μοναχός επέμενε να φορά το ράσο του υπερβολικά σφιγμένο στη μέση· απο τότε , το όνομα της μονής έγινε συνώνυμο της προσκόλλησης στους κανόνες της ορθοδοξίας και στη στρατιωτική πειθαρχία που ακολουθούν οι μοναχοί της.

Η μονή καταγράφεται ως ιδρυμένη απο την Πουλχερία, αδερφή του αυτοκράτορα Θεοδοσίου. Τα δύσκολα χρόνια ήρθαν μπροστά της απο χωρίς: το 1045 έγινε τρομερή καταστροφή απο καθίζηση στη περιοχή· οι Τούρκοι ακολουθως ερήμωσαν το καστρομνάστηρο, που εγκαταλείφθηκε για χρόνια, - τα ψυλά τείχη και οι δυο πύργοι του δε μπόρεσαν να το υπερσπιστούν. Στηνανασύσταση του βοήθησε ο τσάρος της Ρωσίας Αλέξανδρος.

Η μονή είναι αφιερωένη στην Ανάληψη του Κυρίου. Το όνομα της πιθανότατα προέρχεται απο την «περισφυγμένη» θέση της ανάμεσα σε τρείς λόφους (Ζωοδόχου Πηγής, Σαμάρειας, Γριμποβίτσας). Το πολυτιμότερο φυλαχτό της; Ο σταυρός της Πουλχερίας, απο αστραφτερούς πολύτιμους λίθους.

Επίλογος.


Ο περίπλους του Αγίου Όρους είναι ομολογουμένως πιο «ελαφρύς» απο την επίσκεψη στις μονές και τη συζήτηση με τους ασκητές. Το άβατο όμως είναι αυστηρό για τις γυναίκες- μα σεβαστό-, όσο κι αν στηρίζεται σε μια αντίφαση: τους απαγορεύει να περάσουν στο εσωτερικό της μοναστικής πολιτείας, μιας πολιτείας που είαι αφιερωμένης σε μια γυναίκα, την Παναγία!

Για τον περιηγητή- προσκυνητή όμως που καταφέρνει να διαπεράσει τα ψηλά τείχη, ο περίπλους της Αθωνικής Πολιτείας έχει μόνο να δώσει: όλη η ιστορία, ζωντανή μέσα απο τα κτίσματα και το θρύλο που τα συνοδεύει , μοιάζει να είναι συνοδοιπόρος, συνταξιδιώτης σε ένα εσωτερικό ταξίδι. Φωτιές και πρειατές, εχθροί και καταπατητές, δε μπόρεσαν να κάμψουν το φρόνημα των μοναχών , ούτε όμως και την εκπεφρασμένη εμμονή τους να συνεχίσουν την κοινή μοίρα με τον υπόλοιπο ελληνισμό. Τον ΄Αγιον Όρος είναι ένα υπερεθνικό , αυτόνομο «κρατικό» μόρφωμα, αλλά παραμένει ελληνικότατο και προσανατολισμένο στην ιστορική πορεία της πατρίδας, όσο και αν έπαθε ακολουθώντας τη.

Καρδιά της ύπαρξης του είναι η συνομιλία του με το θεία, μια κουβεντούλα ψιθιριστή χωρίς εξάρσεις, που μαθαίνει την ταπεινότητα και στην πιο υπερφίαλη ματιά. Οι ασκητές του αναζητούν τη θεϊκή φλόγα στην απόλυτη μοναξιά , στο άγριο του τοπίου, στην έρημο των ανθρώπων. Πολλοί χαρακτήρισαν την κίνηση απομάκρυνσης απο τα εγκόσμια ως ανθρώπινο παράδοξο, μιας και η φύση των ανθρώπου βρίσκεται πλάι στον άλλο, στην συντροφικότητα, στην φροντίδα για την επιβίωση. Αυτό όμως το παράδοξο επιλέχθηκε για να συναντήσει το άλλο μεγάλο παράδοξο, που είναι η ύπαρξη του Θεού, η απουσία.



Εντούτοις, σύμφωνα με τα λεγόμενα όσων έχουν επισκεφθεί τις μονές και τους μοναχούς του Όρους, οι τελευταίοι δεν είναι διόλου πικρόχολοι , περιχαρακωμένοι στα πιστεύω τους, οχυρωμένοι σε μια μονολιθικότητα που δήθεν θα διαφυλάξει την κεκτημένη πίστη απο τους πειρασμούς του εξωτερικού κόσμου. Είναι ανοιχτοί στον κόσμο, καλόβολοι και γεναιόδωροι κατά κοινή ομολογία, με μια σοφία κατασταλαγμένη πάνω στην διαρκή πάλη με τον εαυτό τους. Μετά απο μια θαλασσινή ματιά στο Όρος, όποτε σκέφτομαι τους μοναχούς του, αναπολώ την φανταστική φιγούρα του αρχοντάρη που έρχεται να κεράσει λουκουμάκι τους ταξιδιώτες.

Ίσως αυτό που μου έλειψε μόνο είναι να αγγίξω μια απλωταριά σαν εκείνες της Σιμωνόπετρας ή ν’αγναντέψω τα καραβάκια του περίπλου φορτωμένα με ταξιδιώτες απο τις επάλξεις της Μονής Εσφιγμένου. Παρόλα αυτά , με την ολοκλήρωση του ταξιδιού δεν κατασταλάζει μέσα σου καμιά θλίψη· μόνο μια γαλήνη αισθάνεσαι, νοτισμένος απο το βορινό αεράκι της ανατολικής πλευράς και ένα δέος στη θύμηση εκείνου που διάβασες στον ταξιδιωτικό οδηγό: ότι με ουρανό καθαρό , αν ανεβεί κανείς στην κορυφή του Άθω, στα 2.050μ, μπορεί να ξεχωρίσει στο βάθος την Πόλη των πόλεων.

Η αδυναμία είναι συνυφασμένη με την ανθρώπινη φύση που προσπαθεί να απαλλαγεί αν και δνε μπορεί να βρεί τον τρόπο. Όμως, ένα καντηλάκι πάνω απο το αιώνιο καί στον Άθω, έλεγαν οι παλιοί και ο Θεός θα συγχωράει την ανθρώπινη αδυναμία όσο αυτό το καντηλάκι είναι αναμμένο.

Της Κατερίνας Κορρέ
Περιοδικό ''άωτον''

ΚΑΝΩΝ ΠΑΡΑΚΛΗΤΙΚΟΣ ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ ΙΩΑΚΕΙΜ ΚΑΙ ΑΝΝΑΝ

ΚΑΝΩΝ ΠΑΡΑΚΛΗΤΙΚΟΣ

ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ ΘΕΟΠΑΤΟΡΑΣ

ΙΩΑΚΕΙΜ ΚΑΙ ΑΝΝΑΝ


Μετά τον Ευλογητόν, το, Κύριε εισάκουσον…
Είτα τα, Θεός Κύριος∙ και το Τροπάριον. Ηχος Δ΄


Ο Υψωθείς εν τω Σταυρώ.

Ιωακείμ του θαυμαστού και της Άννης, των παραδόξως την Παρθένον τεκόντων, πίστει ημείς δεόμεθα κραυγάζοντες∙ ρύσασθε Προπάτορες , του Σωτήρος εκ νόσων, θερμαίς υμών δεήσεσι, πειρασμών και κινδύνων, και ταίς γαστρί εχούσαις γυναιξί, την ευτοκίαν ταχέως δωρήσασθε.

Δόξα Και νυν Θεοτόκιον. Ου σιωπήσωμεν…
Ωδή Α΄. Ηχός Πλ. Δ΄. Υγράν διοδεύσας.

Τους αξιωθέντας τεκείν εν γη, την υψηλοτέραν , ασυγκρίτως των Σεραφείμ, Ιωακείμ και Άνναν τους ενθέους, εκδυσωπείν υπέρ ημών ικετεύσωμεν.

Ολοτρόπω νεύσει προς τον Θεόν, προσέχοντες όντως, οι Προπάτορες του Χριστού, εκύησαν φύσεως τοίς νόμοις, την Θεότόκον, ην δυσώπειν ου παυόμεθα.

Υπερτέραν ζώντες ήδη ζωήν, εν αφθάρτω βίω, ικετεύσατε τον Θεόν, Ιωακείμ και Άννα, παρασχείν μοι, τω τεθλιμμένω χαράν υπερκόσμιον.

Θεοτοκιον.
Σαρκός μου τα πάθη τα χαλεπά, αίτησαι σον Τόκον, θανατώσαι , ω Μαριάμ, και νεκρόν με όντα αμαρτίαις, αναζωώσαι ως φύσει φιλάνθρωπος.

Ωδή Γ΄. Συ ει το στερέωμα.
Στειρεύουσα, Ένθεε, τεκείν ως Κτίστην, ικεύτευες, ούτω και νύν, δυστοκίας πάσης , τας εγκύους απάλλαξον.

Ο χάριν την ένθεον, τεκείν πλουτήσας Θεόπαιδα, Ιωακείμ, πρέσβευε Κυρίω, λυτρωθήναι κινδύνων με..

Υμνους νυν προσάξωμεν, προς τους Θεόπαιδα τέξαντας, Ιωακείμ, και Άνναν την θείαν, και πιστώς μακαρίσωμεν..

Θεοτόκιον
Σε πλουτούντες στήριγμα, και προστασία, Πανάχραντε, των πειρασμών, και δεινών παντοίων , εκλυτρούμεθα τάχιον.


Ωδή Δ΄Εισακήκοα Κύριε

Γηθοσύνως γεραίρομεν, και πιστώς νυνί ικετεύομεν, του Σωτήρος τους Πρπάτορας, ίνα λυτρωθώμεν πάσης θλίψεως.

Οι Σωτήρος Προπάτορες, Άννα και Ιωακείμ οι Θεόληπτοι, αυτώ δέησιν προσάξατε, πάσης ημάς ρύσασθαι κακώσεως.

Νεκρωθέντα με πταίσμασι, και δεινοίς παντοίοι εξαναστήσατε, Θεοπάτορες Πανένδοξοι, και εις αφθαρσίαν οδηγήσατε.

Θεοτόκιον
Εν δεινοίς αμαρτήμασι, την ψυχήν μολύνας ο άθλιος, προς την σκέπην σου, Θεόνυμφε, καταφεύγω λύσιν εξαιτούμενος.

Ωδή Ε΄. Φώτισον ημάς.
Ιθυνον αεί, ξυνωρίς Θεομακάριστε, προς τα του Κυρίου προστάγματα, πάντα μου βίον, και προς φώς με καθοδήγησον.

Σώφρονι ζωή, ελλαμθέντες, Θεοπάτορες, πάντας σωφρονείν αξιώσατε, και καθαρότητος πληρώσατε.

Πάντας, Αγαθοί, αγαθότητος στειρεύοντας, θείω φέγγει ημάς λάμψατε, ως παρθενίας το αγλάϊσμα γεννήσαντες.

Θεοτόκιον
Ασπιλε Θεόν, η τεκούσα την καρδίαν μου, μολυνθείσαν πάθεσι συ αγίασον , αγιωτέρα των Αγγέλων ούσα, Πανάγνε.


Ωδή ΣΤ΄. Ιλάσθητι μου.
Νενεκρωμένον τον νούν, εκ των κακών μου, Θεόληπτοι, υμών πρεσβείαι θερμαίς, ήδη αναστήσατε, και πάσης με ρύσασθε, θλίψεως και νόσου , και δεινών του πολεμήτορος.

Απώθου, ω ταπεινή, φορτία δυσβάστακτα, αμαρτιών και Χριστού , Προπάτορσι βόησον , αεί ενισχύειν σε, τον φόρτον βαστάζειν , του Χριστού τον ελαφρότατον.

Γενού μοι καταφυγή , ω Ξυνωρίς υπερθαύμαστε, των Προπατόρων Χριστού , και θεία αντίληψις, τη πασχούση δούλη σου , υπό δυστοκίας , ης απάλαξόν με δέομαι.

Θεοτόκιον
Νοσούντες και πειρασμοίς, δεινοίς αεί συνεχόμενοι, Παρθενομήτορ Αγνή, προς σε καταφεύγομεν, και πίστει βοώμεν∙ ρύσαι τους σούς δούλους, περιστάσεων και θλιψεων.


Διάσωσον , Ξυνωρίς θεία των Θεοπατόρων , Ιωακείμ και Άννης ημάς από θλίψεων , και νόσων , ταίς υμών ικεσίαις.

Και Θεοτόκιον. Αχραντε…

Ο Ιερεύς μνημονεύει∙ είτα το Κοντάκιον Ήχος Β

Ως μέγιστοι δύο αστέρες ηνέγκατε, την Αυγήν όντως την πάμφωτον, την τω κόσμω τον μέγαν Ήλιον εξανατείλασαν∙ διό συν Αυτή Αυτόν ικετεύσατε, Ιωακείμ και Άννα Θεόφρονες, σωθήναι τους πίστει υμάς γεραίροντας.

Είτα το Προκείμενον. Ήχος Δ΄.

Ώμοσε Κύριος τω Δαυΐδ αλήθειαν , και ου μη αθετήσει αυτήν∙ εκ καρπού της κοιλίας σου θήσομαι επί του θρόνου σου.

Στίχος . αγαλλιάσθαι , δίκαιοι εν Κυρίω∙ Τοις ευθέσι πρέπει αίνεσις

Ευαγγέλιον. Εκ του κατά Λουκάν (Η΄. 16-21).


Είπεν ο Κύριος∙ Ουδείς, λύχνον άψας, καλύπτει αυτόν σκεύει, ή υποκάτω κλίνης τίθησιν∙ αλλ’ επί λυχνίας επιτίθησιν, ίνα οι εισπορευόμενοι βλέπωσι το φώς. Ου γαρ εστι κρυπτόν , ο ου φανερόν γενήσεται∙ ουδέ απόκρυφον , ο ου γνωσθήσεται, και εις φανερόν έλθη. Βλέπετε ουν πως ακούετε∙ ος γαρ αν έχη, δοθήσεται αυτώ, και ός αν μη έχη ,και ο δοκεί έχειν αρθήσεται απ’ αυτόυ∙ Παρεγένοντο δε προς αυτόν η Μήτηρ και οι αδελφοί αυτού, και ούκ ηδύναντο συντυχείν αυτώ διά τον όχλον. Και απηγγέλθη αυτώ, λεγόντων∙ η μήτηρ σου και οι αδελφοί σου εστήκασιν έξω, ιδείν σε θέλοντες. Ο δε αποκριθείς είπε προς αυτούς. Μήτηρ μου και αδελφοί σου εισίν , οι τον λόγον του Θεού ακούοντες,και ποιούντες αυτόν.

Δόξα
Ταίς των Θεοπατόρων πρεσβείαις…

Και νυν.

Ταίς της Θεοτόκου…

Στίχος. Ελεήμον, ελέησον με ο Θεός… Και το παρόν Προσόμοιον.

Ήχος Πλ. Β΄. Μεταβολή των θλιβομένων

Μεταβολή παντός κινδύνου , απαλλαγή παντοίων νόσων υπάρχουσα, Δυάς ευλογημένη, Ιωακείμ και Άννα, σώσατε πόλιν και λαόν, ταίς Υμών ενθέρμοις ικεσίαις, προς τον εκ Παρθένου γεννηθέντα, εκ πάσης ασθενείας και θλίψεως.

Το, Σώσον ο Θεός τονΛαόν σου κ.λ.π.
Ωδή Ζ΄. Παίδες Εβραίων.

Ελέους οι τέξαντες την βρύσιν, ω προπάτορες Χριστού του Ζωοδότου, ταίς πρεσβείαις Υμών, παύσατε ψυχάς νόσον, τους προς υμάς προσφεύγοντας, και τα πάθη της καρδίας.

Λάμψει Παροπάτορες Σωτήρος, του Υιού της Θεόπαιδος Μαρίας, καταυγάσατε νύν , ψυχάς των ανυμνούντων , και την υμών πανήγυριν μετά πόθου εκτελούντων.

Ιδε, Ιωακείμ θεόφρον, την ασθένειαν ψυχής μου της αθλίας, και εχθρών των δεινών, και πάσης άλλης βλάβης, ρύσαι με ταίς πρεσβείαις Σου , ιν’ αεί σε μακαρίζω.

Θεοτόκιον

Γένος, Παρθένε, ορθοδόξων, συνεχόμενον κινδύνοις τε και νόσοις, σοι προστρέχει θερμώς, και πίστει ανακράζει, σώσον με παναμώμητε, παναγίαις σου πρεσβείαις.

Ωδή Η΄. Τον Βασιλέα

Απεγνωσμένω, ω Ξυνωρίς μακαρία εκ του πλήθους παθών των ψυχοφθόρων, βίου εναρέτου, γενού μοι οδηγία.

Ιλεων, Άννα, τον Σωτήρα, γενέσθαι, ταίς πασχούσαις αει εκδυσώπει, και της δυστοκίας, αυτάς ελευθέρωσαι.

Νοσούντων πάντων, Θεοπάτορες θείοι, ιατρούς Υμάς αναγνωρίζων, πίστει καταφεύγω, υμών τη προστασία.

Θεοτόκιον

Ως ορθοδόξων η αντίληψις, Μήτερ, και βοήθεια, ελπίς τε και σκέπη, τον συ προσφυγόντα, σκέπασον, ω Παρθένε.

Ωδή Θ΄. Κυρίως Θεοτόκον

Παρθένου της Πανάγνου, Γεννήτορες όντες, τους εκτελούντας την μνήμην υμών, Πανένδοξοι δεινών παντοίων , λυτρωθήναι καθικετεύσατε.

Οικτήρατε, Πατέρες, της Αειπαρθένου, ως συμπαθείς εμέ τον ακάθαρτον, και λαμπηδόνων φωτός, του θείου εμπλήσατε.

Θεόν τον σαρκωθέντα, Ιωακείμ και Άννα, υπέρ ημών ικετεύειν μη παύσητε, του λυτρωθήναι κινδύνων , και νόσων και θλίψεων.

Θεοτόκιον

Ω Θεοτόκε Κόρη, σώσον τον σον δούλον, και εκ κινδύνων και νόσων απάλλαξον, ταίς μητρικαίς σου χρωμένη, πρεσβείαις Άσπιλε.

Το Άξιον εστίν ως αληθώς. Και τα παρόντα Μεγαλυνάρια.

Δεύτε ευφημίσωμεν οι Πιστοί, Ιωακείμ και Άνναν, τους Προπάτορας του Χριστού, τους εξ επαγγελίας και της φύσεως νόμοις, τεκόντας την Παρθένον και Θεομήτορα..

Σώσατε, Προπάτορες του Χριστού, τας εγκυμονούσας, και λυτρώσατε ταίς ευχαίς, υμών δυστοκίας και πάσης άλλης βλάβης, ως παρρησίαν έχοντες προς τον Κύριον.


Πρεσβεύσατε, Θεόληπτοι, τω Χριστώ, ρυσθήναι εκ νόσων, και παντοίων αμαρτιών, τους πίστει τιμώντας την σεπτήν υμών μνήμην, και δούναι ευτοκίαν πάσαις επίτευξιν

Και θεοτόκιον. Πάσαι των Αγγέλων.
Τρισάγιον. Και το τροπάριον.Ήχος Β΄.

Των δικαίων Θεοπατόρων, Κύριε, την μνήμην εορτάζοντες, δι’ αυτών σε δυσωπούμεν. Σώσον τας ψυχάς ημών

Ο Ιερεύς ως έθος μνημονεύει.
Εν τη Απολύσει, προσκυνούντες την αγίαν Εικόνα ψάλλομεν το παρόν
Προσόμοιον. Ήχος Β΄.

Ότε εκ του ξύλου σε νεκρόν…

Δεύτε φιλοδίκαιοι πιστώς, δεύτε οι Ορθόδοξοι πάντες, συνεορτάσωμεν, την σεπτήν πανήγυριν, των Προπατόρων Χριστού, και συμφώνως υμνήσωμεν, αυτούς εκβοώντες∙ ρύσασθε, Θεόληπτοι, ημάς εκ θλίψεων, νόσων και πολλών εγκλημάτων , και λιταίς υμών ευτοκίαν, πάσαις ταίς επίτευξι δωρήσασθαι.

Η συνεχής Θεία Κοινωνία

Μέσα σ’ αυτή την προσπάθεια έρχεται και ένας άλλος γλυκύς και ειρηνικός τρόπος κάθαρσης του νού κι αυτός είναι η συνεχής Θεία Κοινωνία. Είναι αυτό που λέγει έναν τροπάριο της ακολουθίας της Θείας Μεταλήψεως.

«Θεού το Σώμα και θεοί με και τρέφει,

Θεοί το πνεύμα τον δε νούν τρέφει ξένως»

Αυτός ο λόγος, «τρέφει ξένως», σημαίνει πως το Σώμα και το Αίμα του Χριστού που κοινωνούμε είναι η τροφή που καθαρίζει τους ακάθαρτους λογισμούς και αλλοιώνει αγαθώς τα φρονήματα προς ευσέβειαν. Ο λόγος αυτός μας λέγει ότι η μετοχή στα Άγια Μυστήρια φέρει κατά μυστικό τρόπο την υγεία της ψυχής και του σώματος.

Η συνεχής παρουσία της Θείας Κοινωνίας προσδίδει μυστικά δύο ευλογίες για την αντιμετώπιση των λογισμών, το ένα είναι η δύναμη της αντίστασης και το άλλο είναι ο θείος έρωτας.

Η παρουσία του Χριστού μέσα μας με την συνεχή Θεία Κοινωνία ντύνει τον πιστό με μια αγγελική πανοπλία για να μπορεί να αντέχει στα δόλια βέλη του πονηρού. Όλα αυτά συμβαίνουν μέσα στην ύπαρξη του χριστιανού κατά μυστικό τρόπο , όπως το λέγει η προσευχή αυτή της Θείας Μεταλήψεως: «Είναι το Σώμα του Θεού που τον θεώνει και τον τρέφει, τους θεώνει το πνεύμα και τρέφει το νού με θεϊκό τρόπο». Ο νούς και η καρδιά του αγιάζονται και δυναμώνουν και αποκτούν την δύναμη να αντιστέκονται. Και λέγει ο Ιερός Χρυστόστομος:

«Η Θεία Κοινωνία είναι ένας ποταμός πιο δυνατός και πιο σφοδρός απ’ τη φωτιά, που όμως δεν κατακαίει, αλλά περιλούει και πυρπολεί αφλέκτως αυτόν που παίρνει αυτή την τροφή των αγγέλων μέσα του. Να! όπως παίρνεις το χρυσό και καθώς λειώνει στη φωτιά, αν ήταν δυνατόν να γίνει και να βουτούσες μέσα στο χέρι σου ή τη γλώσσα σου σ’ αυτόν ,τότε αμέσως θα γινόταν χρυσή , έτσι κι εδώ κι ακόμη πιο πολύ χρυσώνει την ψυχή σου το αίμα του Χριστού».

Με τη συνεχή θεία κοινωνία δυναμώνει η θέληση του πιστού και στηρίζεται από τον Χριστό με «πνεύμα ηγεμονικό» μπροστά στην ολισθηρότητα των λογισμών. Αντιστέκεται στον πειρασμό με μια δύναμη που ξεπηδά μόνη της από την καρδιά του. Μάλλον πρέπει να πούμε καλύτερα πως ο Χριστός είναι Αυτός που πολεμά και κάνει τον αγώνα και σώζεται ο πιστός εφ’ όσον είναι εντός του. Αφήνει σ’ αυτόν να πολέμα και να υπερασπίζεται. Στην πνευματική πρακτική διαπιστώνει κανείς ότι πολλές περιπτώσεις ανθρώπων μέσα από την συνεχή Θεία Κοινωνία έχουν θεραπευθεί από διάφορα ψυχικά νοσήματα.

Πολύ όμορφα και πάλι ο ίδιος ο Ιερός Πατήρ μιλά για το αίμα του αμνού που άλειψαν το Πάσχα οι Εβραίοι στις πόρτες τους και σώθηκαν από τον ολοθρευτή άγγελο και το αντιπαραβάλλει με το Αίμα του Χριστού, που κοινωνούμε στην Θεία Ευχαριστία

«Βλέπεις πως το αίμα εκείνο το αναίσθητο, το άψυχο, έσωσε τους ανθρώπους που έχουν ψυχές όχι επειδή ήταν αίμα, αλλά επειδή συμβόλιζε και προφήτευε την θυσία και το αίμα του Χριστού και όταν είδε ο ολοθρευτής το αίμα επιχρισμένο τις πόρτες, δεν τόλμησε να μπει μέσα. Έτσι λοιπόν και τώρα, όταν βλέπει ο διάβολος όχι πια το αίμα εκείνο το συμβολικό χρισμένο στις πόρτες, αλλά το αληθινό Αίμα του Χριστού χρισμένο στο στόμα των πιστών , στην πόρτα του χριστοφόρου ναού, δεν θα διστάσει πολύ περισσότερο; Διότι , αν άγγελος είδε τον συμβολικό αυτόν τύπο και ντράπηκε, πολύ περισσότερο ο διάβολος δεν θα φύγει βλέποντας αυτό το Σώμα και το Αίμα του Χριστού;».

Ο διάβολος φοβάται την Θεία Κοινωνία. Είναι αυτό που τον πονά και τον διαλύει και αδυνατεί και υποχωρεί, όταν βρίσκεται μπροστά στους συνεχώς κοινωνούντας των Αγίων Μυστηρίων. Είναι όντως το μυστικό φάρμακο που θεραπεύει τον ποικίλο λογισμό που κολλάει σαν πειρασμός μέσα στην σκέψη και καταναγκαστικά τον εμπαίζει.

Πολύ πρακτικά μας μιλάει για το θέμα αυτό ο άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων:

«Αν το δηλητήριο του εγωισμού σε κάνει να υποφέρεις τρομερά όπως πάντα, λάβε το μυστήριο και ο ταπεινός άρτος θα σου δώσει τη γαλήνη. Αν η ζήλια μαραίνει με τον καυτερό της άνεμο την καρδιά σου , λάβε τον άρτο των αγγέλων και η πραγματική αγάπη θα φουντώσει μέσα σου. Αν η τεμπελιά σ’ έχει κυριεύσει και νοιώθεις πως δεν έχεις κέφι για προσευχή και γα άσκηση της αγάπης στο διπλανό σου, δυναμώσου με το Σώμα και το Αίμα του Χριστού. Ασφαλώς η καρδιά σου θα γεμίσει από αγάπη. Επιτέλους αν νιώθεις να σε πιέζει ο πειρασμός για να κάνεις μια ανήθικη πράξη, ω! τότε, προπαντός τότε! λάβε το μεγαλύτερο από τα μυστήρια, και το πανάγιο σώμα του Χριστού θα σε κάνει κ’ εσένα αγνό και ολόλευκο σαν κρίνο».

Με τη συνεχή παρουσία Του κυρίου μαραίνει τον πειρασμό και ειρηνεύει την καρδιά του ανθρώπου. Είναι προτιμότερο πάνω στον πειρασμό , αντί να ξεριζώνει κάποιος με τα χέρια του το δένδρο αυτό και να πονά χωρίς αποτέλεσμα, καλύτερα να τον μαραίνει με την αγάπη στον Χριστό και την διαρκή παρουσία Του. « Η αγάπη του Χριστού νικά την αγάπη του κόσμου, «έρως έρωτι νικάται». Χριστιανός είναι αυτός που την ζωή του την συμπλέκει σε έναν μεγάλο έρωτα με τον Θεό και όχι σε έναν φόβο και άγχος για την αμαρτία και την ενοχικότητα. Δεν παλεύει τόσο με τους πειρασμούς και τον διάβολο, γιατί τους περιφρονεί και αδιαφορεί για τον πόλεμο τους, αλλά παλεύει με έναν σκοπό, να αγαπήσει πιο πολύ τον Χριστό. Αυτός ο θείος έρωτας έρχεται κατά κύριο λόγο με τη συνεχή Θεία Κοινωνία του τιμίου Σώματος και Αίματος του Κυρίου. Αυτός ο Χριστός , εντός ημών, έχει μόνο την δύναμη να μαράνει εξ ολοκλήρου τους πειρασμούς.

Οι Εβραίοι , κάθε φορά που ατένιζαν το πρόσωπο του Μωϋσή όταν κατέβαινε απ’ το Σινά, θαμπώνονταν και δεν μπορούσαν να τον αντικρύσουν , διότι έλαμπε σαν ήλιος. Έτσι ακριβώς , λέει ο Ι. Χρυσόστομος, «και οι δαίμονες εκθαμβούνται , τρέμουν και αποφεύγουν να βλέπου το πρόσωπο ενός που μεταλαμβάνει, διότι εκείνη την ώρα μία θεϊκή φωτιά ξεπετάγεται από το στόμα , θέμα θαυμαστό στους αγγέλους , φοβερό στον διάβολο».

Η συνεχής Θεία Κοινωνία με τα χρόνια που περνούν γίνεται το ουράνιο φάρμακο της ψυχικής ηρεμίας και της αγγελικής αλλαγής του ανθρώπου. Εγκαθίσταται μέσα στην καρδιά του ο θείος έρωτας. Το Σώμα και το Αίμα του Χριστού γίνεται το εμβόλιο της ψυχής του. Και όπως ένα άγριο δένδρο δεν μπορεί να αλλάξει όσο και να το σκαλίζουμε, όσο και να το ποτίζουμε, παρά μονάχα εάν το εμβολιάσουμε, έτσι και ο άνθρωπος, άγριο δένδρο με πάθη και αδυναμίες,, εμβολιάζεται και μεταμορφώνεται με το ουράνιο μπόλι, το Σώμα και το Αίμα του Χριστού. Γίνεται από «αγριαέλαιος» «καλιέλαιος». Η καλλιέργεια τα ψυχής και η ειρήνευσή της από τους πειρασμούς του νου και της καρδίας γίνεται με μυστικό τρόπο και μέσα στον χρόνο από τον γεωργό Χριστό. Έλεγε: «Αυτομάτη γάρ η γη καρποφορεί». Η συνεχής Θείας Κοινωνία φέρει τον αληθινό αγιασμό και την απάθεια στους πειρασμούς. Εξάλλου , χριστιανός είναι μόνο εκείνος που ζει συνεχώς εν μετανοία και εγκεντρισμένος στο σώμα του Χριστού με την συνεχή Θεία Κοινωνία.

Όμως η συνεχής Θεία Κοινωνία δεν μπορεί να εφαρμοστεί με ωφελιμιστικό τρόπο , ούτε και με καταναγκαστικό, διότι δεν πρόκειται ποτέ να ωφελήσει. Η Θεία Κοινωνία δεν είναι ένα αντικαταθλιπτικό φάρμακο, που το παίρνει κανείς δι’ επιβολής και εξ ανάγκης στην δυσκολία, περιμένοντας μαγικά το θαύμα, αλλά είναι η εξ όλης καρδίας ένωση μας με τον ίδιο τον Θεό, που ζει μέσα μας και εμείς εγκεντρισμένοι στο Σώμα Του. Ο πιστός που ζει στην Εκκλησία με την συνεχή Θεία είναι Θεοφόρος και Χριστοφόρος, όμαιμος και σύναιμος του Χριστού, κι αυτό μέσα στον χρόνο φέρει τον καρπό του, την κάθαρση του νου και της καρδιάς. Όπου κατοικεί ο Χριστός βασιλεύει η πηγαία χαρά και ειρήνη. Η συμμετοχή στο Ιερό Μυστήριο με την προετοιμασία των ευχών της Θείας Μεταλήψεως οδηγούν σε μία συναίσθηση των αμαρτιών και σε έναν θείο έρωτα και εκζήτηση του ελέους του Θεού. Ο φόβος Θεού και ο πόθος Θεού είναι ο άριστος της καρδιάς τρόπος προετοιμασίας για την Κοινωνία του Θεού. Και εδώ όταν λέμε φόβο Θεού δεν σημαίνει τον τρόμο του ανθρώπου σαν να βρίσκεται ενώπιον ενός αδυσώπητου άρχοντος που πρόκειται να τον τιμωρήσει και να τον κατακόψει και ως καταναγκασμένος δούλος τον φοβάται, αλλά σημαίνει την εν μετανοία και μετά δακρύων συναίσθηση των αμαρτιών του, καθώς και την γλυκεία αγάπη και συγχώρηση του Θεού. Όταν ο άνθρωπος μέσα στην καρδιά του διεργάζεται το μυστήριο της μετανοίας καθώς και το μυστήριο του θείου πόθου και έρωτος, τότε τα άχραντα Μυστήριο και ο Άρτος της Ζωής είναι καθαρτικός του νου τρόπος.

Αρχ. Σεβαστιανός Τοπάλης

Μετάνοια και ψυχική υγεία κατά τον Ιερό Χρυσόστομο

Γ΄. Η άμεση και πρακτική αντιμετώπιση των ψυχικών νοσημάτων από πνευματικής σκοπιάς

4.Η συνεχής Θεία Κοινωνία.

Έκδοσις Ιεράς Μητροπόλεως Φλωρίνης Πρεσπών και Εορδαίας.