Το 964μ.χ ιδρύεται απο τον Αθανάσιο τον Αθωνίτη η Μονή Μεγίστης Λαύρας στον Άθωνα.
Οι πρώτοι ασκητές έφτασαν στον Άθω στις αρχές του 8ου αιώνα. Με ένα χρυσόβουλο μάλιστα του Βασιλείου Α΄ορίστηκε για πρώτη φορά ως τόπος ησυχασμού η χερσόνησος το 885μ.χ. Θεμελιωτής του κοινοβιακού μοναχικού βίου θεωρείται ο Τραπεζούντιος άγιος Αθανάσιος, ο οποίος με τη συμπαράσταση του φίλου του αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά(963-969) ίδρυσε την πρώτη μονή στο χώρο, τη Μεγίστη Λαύρα. Λίγα χρόνια αργότερα 971μ.χ., με πρωτοβουλία του αυτοκράτορα Ιωάννη Τσιμισκή, ο ηγούμενος της Μονής του Στουδίου στην Κωνσταντινούπολη, Ευθύμιος, θα συντάξει το πρώτον Τυπικόν της Αθωνικής πολιτείας, τον γνωστό Τράγον. (Υποστηρήχτηκε ότι η κρατική παρέμβαση στη δημιουργία μιας μοναστικής πολιτείας υπαγορεύτηκε κυρίως απο την ανάγκη πνευματικής επιστράτευσης της αυτοκρατορίας στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων με σκοπό την ενδυνάμωση της ορθοδοξίας).
Οι μονές του Αγίου Όρους με τη σειρά ιεραρχίας είναι οι εξής:
1. Μονή Μεγίστης Λαύρας. Η παλαιότερη μονή του Όρους. Ιδρυτής της ήταν ο άγιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης.
2. Μονή Βατοπεδίου. Ιδρύθηκε λιγο μετά το 972μ.χ απο τους Αδριανουπολίτες Αθανάσιο, Νικόλαο και Αντώνιο.
3.Μονή Ιβήρων. Ιδρύθηκε στο τέλος του 10υ αιώνα απο τον Ιωάννη Τορνίκιο και τους Ίβηρες (Γεωργιανούς) Γεώργιο και Ευθύμιο.
4. Μονή Χελανδαρίου. Σερβική μονή που ιδρύθηκε με επικυρωτικό χρυσόβουλο του Αξελίου Γ΄ Κομνηνού (1198). Κτήτορας ήταν ο άγιος Σάββας Ράστκο, γιός του κράλη της Σερβίας Στεφάνου Νεμάνιο. Είναι μια πλούσια μονή, της οποίας το καθολικό έχει σπουδαίες τοιχογραφίες. Το 2004 ένα μεγάλο τμήμα της καταστρα΄φηκε απο πυρκαγιά.
5. Μονή Διονυσίου. Ιδρύθηκε απο τον άγιο Διονύσιο απο την Κορησό της Καστοριάς(1370-1374).Χρηματοδότης υπήρξε ο Αλέξιος Γ΄ο Μέγας Κομνηνός.
6. Μονή Κουτλουμουσίου. Ιδρύθηκε στο πρώτο μισό του 12ου αιώνα πιθανόν απο κάποιο μοναχό απο την Αιθιοπία (κουτλουμάς=άγιος απο την Αιθιοπία)
7. Μονή Παντοκράτορος. Ιδρύθηκε απο τους αδερφούς Ιωάννη και Αλέξιο Στρατηγόπουλο ανάμεσα στο 1260 και το 1270. Ο Αλέξιος υπήρξε ο στρατηγός του Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου, ο οποίος ανακατέλαβε την Κωνσταντινούπολη απο τους Λατίνους.
8. Μονή Ξηροποτάμου. Ιδρύθηκε απο τον όσιο Παύλο τον Ξηροποταμινό, αντίπαλο του αγίου Αθανασίου του Αθωνίτη λίγο μετά την εγκατάστση μοναχών στη Μεγίστη Λαύρα.
9. Μονή Ζωγράφου. Ιδρυτές της ήταν οι αδερφοί Ιωάννης , Μωυσής και Ααρών απο την αχρίδα την εποχή του Λέοντος ΣΤ΄του Σοφού (880-912).
10. Μονή Δοχειαρίου. Ιδρύθηκε απο τον άγιο Ευθύμιο, μαθητή του αγίου Αθανασίου του Αθωνίτη(10ος αιώνας)
11.Μονή Καρακάλου. Ιδρύθηκε απο κάποιον μοναχό Καρακάλα στις αρχές του 11ου αιώνα.
12. Μονή Φιλοθέου. Ιδρύθηκε απο το όσιο Φιλόθεο σύγχονρο του αγίου Αθανασίου τουΑθωνίτη(10ος Αιώνας. Στο μοναστήρι αυτό ασκήτευσε ο άγιο Κοζμάς ο Αιτωλός.
13. Μονή Σίμωνος Πέτρα. Ιδρύθηκε στα μέσα του 14ου αιώνα απο τον όσιο Σίμωνα, ασκητή στο Άγιο Όρος.
14. Μονή Αγίου Παύλου. Ιδρύθηκε και αυτή απο τον Παύλο τον Ξηροποταμηνό το 10ο αιώνα.
15 Μονή Σταυρονικήτα. Ιδρύθηκε το 10 αιώνα και πήρε την και πήρε την ονομασία της απο τους μοναχούς Σταύρο και Νικήτα που μόναζαν προηγουμένως στο χώρο. Στη μονή εργάστηκε ο Κρητικός ζωγράφος Θεοφάνης (1546μ.χ)
16. Μονή Ξενοφώντος. Ιδρύθηκε απο τον όσιο Ξενοφώντα το 10ο αιώνα .
17. Μονή Γρηγορίου. Ιδρύθηκε το 14ο αιώνα απο τον άγιο Γρηγόριο το Νεότερο ή κατ' άλλους απο τον άγιο Γρηγόριο τον Σιναϊτη.
18. Μονή Εσφιγμένου. Ιδρύθηκε πρίν το 1016μ.χ
19.Μονή Αγίου Παντελεήμονος. Στη σημερινή του θέση βρίσκεται απο το 1765μ.χ. Κατοικείται κυρίως απο Ρώσους μοναχούς.
20.Μονή Κασταμονίτου. Ιδρύθηκε τον 11ο αιώνα απο κάποιον μοναχό απο την Κασταμονή της Μ. Ασίας. Την ενίσχυσε οικονκά και η κυρά -Βασιλική, σύζυγος του Αλή πασά των Ιωαννίνων.
Δοιηκητική πρωτεύουσα του Αγίου Όρους είναι οι Καρυές. Στον Πρωτάτο ναό του 10ου αιώνα, που είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου, υπάρχουν τοιχογραφίες του Μανουήλ Πανσέληνου(αρχές 14ου αιώνα).
Σάββατο 30 Οκτωβρίου 2010
Παρασκευή 29 Οκτωβρίου 2010
Παιδεία ή εκπαίδευση;
Αντιγραφή απο: http://anthiteacherwoman.blogspot.com/
Στους Νόμους του Πλάτωνα αναφέρεται πως σκοπός της παιδείας είναι η διαπαιδαγώγηση του ανθρώπου προς την αρετή από την παιδική ηλικία, ώστε να γίνει τέλειος πολίτης και μέσα στα πλαίσια της δικαιοσύνης να ξέρει να άρχει και να άρχεται.
Διαβάζοντας τα φιλοσοφικά αυτά λόγια, πολλές φορές σκέφτομαι ότι οι περισσότεροι από εμάς σκοντάφτουμε πάνω στη σύγχυση δυο λέξεων: παιδεία και εκπαίδευση. Συχνά θα έχετε ακούσει περίφημες φράσεις μεγαλυτέρων σε μικρότερους:
Κι ενώ πολλοί κρίνουν το αποτυχημένο εκπαιδευτικό σύστημα, εννοούν την ελλιπή παροχή παιδείας στα σύγχρονα Ελληνόπουλα. Άραγε, χρησιμοποιούμε σωστά τους όρους παιδεία και εκπαίδευση;
- "Μα τι μαθαίνετε στο σχολείο, παιδιά;"
- "Τα σημερινά παιδιά δεν ξέρουν πού πάνε τα τέσσερα".
- "Η παιδεία έχει τα χάλια της".
- "Κάποτε μαθαίναμε. Τώρα τα παιδιά βγαίνουν αμόρφωτα", κ.α.
Εκπαίδευση σημαίνει συστηματική και οργανωμένη διαδικασία αγωγής και μάθησης μέσα από θεσμοθετημένες βαθμίδες: Πρωτοβάθμια, Δευτεροβάθμια και Τριτοβάθμια.
Παιδεία όμως σημαίνει μόρφωση και ταυτόχρονα διάπλαση χαρακτήρα. Μπορεί η λέξη να παράγεται από το ρήμα παιδεύω (δηλαδή διδάσκω, εκπαιδεύω). Αλλά η παίδευσις της ελληνικής αρχαιότητας σήμαινε άσκηση σώματος και ψυχής, η οποία απέβλεπε στην πνευματική καλλιέργεια, την ανάταση του πνεύματος και τη διαμόρφωση ικανού χαρακτήρα.
Αναρωτιέμαι λοιπόν πώς είναι δυνατόν να μιλούμε για παιδεία στο εκπαιδευτικό σύστημα, όταν μια συγκυρία προϋποθέσεων συντείνουν στη διαφοροποίηση της έννοιας:
α) Ο παράγοντας χρόνος (40 ή 45 λεπτά) δεν είναι επαρκής για παίδευση.
β) Τα σημερινά παιδιά είναι τόσο αδιάφορα με τη ζωή τους, ώστε η μάθηση στο σχολείο να έχει μεταβληθεί σε καταναγκαστικά έργα.Σε ποιους να κάνουν μάθημα οι καθηγητές, όταν οι δέκτες (μαθητές) δεν θέλουν να ακούσουν;
γ) Η εισχώρηση της τεχνολογίας είτε απομάκρυνε τα παιδιά από τα βιβλία ή κι ακόμα δημιούργησε μια πάλη-διαπάλη ανάμεσα στους "ψηφιακούς" και τους "παραδοσιακά κείμενους" καθηγητές. (Ομολογώ ότι προσωπικά είμαι στο μέσον!)
δ) Η παρεχόμενη γνώση των βιβλίων είναι απαιτητική και συνάμα ογκώδης. Φυσικό κι επόμενο είναι να απομακρύνει τη γεμάτη σφρίγος κι ενθουσιασμό νεότητα!
Και είναι γεγονός ότι όλοι μας είμαστε φορείς συνυπευθυνότητας της έλλειψης παιδείας στη χώρα μας. Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα μπορεί να χωλαίνει, όμως ο παράγοντας παιδεία είναι καθαρά ατομικός.
Επί παραδείγματι, όταν η νέα γενιά διδάσκεται από την οικογένεια και την κοινωνία (κάποιες φορές κι από το σχολείο) να γλεντάει με τις καταλήψεις, να αδιαφορεί για την πυρά δημόσιου χρήματος ή να σκέφτεται ότι εφόσον δεν κάνει μάθημα, θα την "αράξει" σε μπιλιαρδάδικα, ίντερνετ καφέ και καφετέριες, πού να αναζητήσουμε την παιδεία; Στην ελλιπή γνώση των σχολείων; Λάθος.
Τα σημερινά σχολεία δεν διδάσκουν παιδεία. Διδάσκουν εκπαίδευση. Ο όρος παιδεία με σημασία μορφωτική ή αυτομορφωτική (σύμφωνα με το πρόσφατο θέμα του Υπουργείου Παιδείας στις Πανελλαδικές) είναι ευρύτερος και σαφώς χρειάζεται αυστηρά την οικογενειακή αγωγή, αλλά και την ηθελημένη συμμετοχή του παιδευομένου, με χρονοδιάγραμμα μιας ζωής, ώστε να ανοίξουν οι ορίζοντες πνεύματος και ψυχής.
Η εκπαίδευση πάλι που παρέχουν οι βαθμίδες σχολείου ή σχολών δίνουν τις κατευθυντήριες δομές, ώστε ο κάθε νέος ή η κάθε νέα να γνωρίζουν, προκειμένου να αποφασίσουν προς τη δημιουργία του δικού τους πνευματικού δρόμου.
Συνεπώς, δεν μπορούμε να μιλούμε για παιδεία στο σχολείο, μια κι ο όρος είναι προφανώς πολύπλοκος στην έννοιά του και προϋποθέτει πολλές συνιστώσες.
Στο σχολείο η λέξη εκπαίδευση σημαίνει κυρίως σύστημα αγωγής και αναγκαίων γνώσεων, ώστε να καθίσταται δυνατή η εξέλιξη του ατόμου σε υπεύθυνο και συνειδητό πολίτη. Τώρα, εύλογα θα αναρωτιέστε: με το ισχύον εκπαιδευτικό σύστημα τα Ελληνόπουλα διδάσκονται τα απαραίτητα, όταν μέσα από τη διδακτέα ύλη προβλέπεται η διδασκαλία σωρείας γνώσεων και συστηματικής αξιολόγησης με μεγάλο βαθμό δυσκολίας; Σαφώς και όχι. Ίσως όλα αυτά που διαβάζετε να είναι προϊόντα σκέψης μιας ιδεατής εκπαιδευτικά κοινωνίας. Αντίθετα, η σύγχρονη εκπαίδευση οδηγεί το μαθητή σε αδιέξοδα.
Μπορεί ο Σερ Φράνσις Μπέικον να διακήρυττε ότι η γνώση είναι δύναμη, αλλά όπως έλεγε ο αείμνηστος Πρόεδρος Δημοκρατίας, Κωνσταντίνος Τσάτσος: "Δεν υπάρχει Δημοκρατία, όπου δεν υπάρχει Παιδεία. Μόνο άτομα με πραγματική Παιδεία μπορούν να συγκροτήσουν μια Δημοκρατία και ακριβώς αυτή η Παιδεία λείπει πέρα από το ανεκτό όριο στις περισσότερες από τις σύγχρονες Δημοκρατίες".
Είναι γεγονός πως η ελληνική παιδεία συνεχώς εξελίσσεται, όταν το ίδιο το άτομο επιλέγει αυτοβούλως να διευρύνει τους ορίζοντές του. Αναμφισβήτητα, ο όρος παιδεία δεν είναι κοινωνική ευθύνη μιας πολιτείας (όπως η εκπαίδευση), αλλά σύνολο γνώσεων, εμπειριών και κλίσεων, που σε μια εξιδανικευμένη κοινωνία σμιλεύει την ψυχή του ανθρώπου, όπως ένας γλύπτης το άψυχο κομμάτι μαρμάρου. Αντίθετα, ο δάσκαλος ή ο καθηγητής απλώς εφαρμόζει στον μαθητή του εμπράκτως τα λόγια του Ανατόλ Φρανς:"Ξύπνησέ του την
Μερικές φορές εμείς οι άνθρωποι έχουμε την ανάγκη να διεκδικήσουμε μια θέση στη ζωή μέσα από τη δυνατότητα της μόρφωσης. Κι ίσως έχουμε μια αφηρημένη ιδέα περί παιδείας μέσα στο μυαλό μας. Κι όμως η παιδεία δεν είναι αποθήκη γνώσεων. Η διεύρυνση πνεύματος είναι εκείνη που ελευθερώνει το άτομο, εξανθρωπίζει την ψυχή, συντείνει στην ελεύθερη έκφραση του ανθρώπου, οπλίζοντάς την με κριτική, με ευθύνη και πνεύμα συνεργασίας.
Και βέβαια παιδεία χωρίς αγάπη Θεού κάνει τον άνθρωπο στείρο, αποπροσανατολισμένο, χωρίς ψυχική γαλήνη. Ο Σωκράτης είπε πως "η παιδεία είναι πανηγύρι της ψυχής, διότι σ' αυτήν υπάρχουν πολλά θέματα και ακούσματα της ψυχής". Όμως ο Ιουστίνος Πόποβιτς διατράνωνε: "Η παιδεία, χωρισμένη από την αγιότητα, γίνεται μια τραγική ματαιοπονία."
Σ' αυτή την τραγική εποχή που η νεότητα μαραίνεται από τον ψυχικό βόρβορο και την τραγική μοναξιά, καθώς η σύγχρονη εκπαίδευση δεν έχει ελληνορθόδοξο χαρακτήρα, ας συναισθανθούμε πως κάθε αλλαγή του κόσμου προϋποθέτει να θέλουμε να αλλάξουμε πρώτα εμείς τον εαυτό μας. Ας απομακρυνθούμε από μεγάλα κηρύγματα και κινήματα. Μιλώντας με αγάπη και Χάρη θεού στα παιδιά μας, δίνουμε το έναυσμα και το ερέθισμα να θερμανθεί στην ψυχή τους ένας ναός της αρετής. Ελπίζουμε μάλιστα η νέα γενιά να συνειδητοποιήσει πως η επανάσταση ενός ανθρώπου ξεκινάει πρώτα ατομικά, ενώ η τελική πνευματική της ολοκλήρωση είναι θέμα προσωπικής ευθύνης της νεότητας.
Ας σκεφτούμε αν θέλουμε μορφωμένους ή εγγραμμάτους, όπως έλεγε κι ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, απαντώντας μόνοι μας στο δίλημμα : Οι νέοι άνθρωποι που μεγαλώνουμε κι ανατρέφουμε διαλέγουμε να διδάσκονται απλώς σχολική εκπαίδευση ή συνειδητή αντίληψη καλλιέργειας της παιδείας ως θεματοφύλακες ελληνικού πολιτισμού και Ορθόδοξων αντιλήψεων;
Προβληματισμός και ευθύνη των μεγαλυτέρων τα λόγια του Μεγάλου Βασιλείου: «Παιδεία μόνη τῶν κτημάτων ἀναφαίρετον καὶ ζῶντι καὶ τελευτήσαντι παραμένουσα»(Η παιδεία είναι η μόνη από τα αποκτήματα που δεν αφαιρείται κι όσο ζει ο άνθρωπος, αλλά κι όταν πεθάνει).
β) Τα σημερινά παιδιά είναι τόσο αδιάφορα με τη ζωή τους, ώστε η μάθηση στο σχολείο να έχει μεταβληθεί σε καταναγκαστικά έργα.Σε ποιους να κάνουν μάθημα οι καθηγητές, όταν οι δέκτες (μαθητές) δεν θέλουν να ακούσουν;
γ) Η εισχώρηση της τεχνολογίας είτε απομάκρυνε τα παιδιά από τα βιβλία ή κι ακόμα δημιούργησε μια πάλη-διαπάλη ανάμεσα στους "ψηφιακούς" και τους "παραδοσιακά κείμενους" καθηγητές. (Ομολογώ ότι προσωπικά είμαι στο μέσον!)
Και είναι γεγονός ότι όλοι μας είμαστε φορείς συνυπευθυνότητας της έλλειψης παιδείας στη χώρα μας. Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα μπορεί να χωλαίνει, όμως ο παράγοντας παιδεία είναι καθαρά ατομικός.
Συνεπώς, δεν μπορούμε να μιλούμε για παιδεία στο σχολείο, μια κι ο όρος είναι προφανώς πολύπλοκος στην έννοιά του και προϋποθέτει πολλές συνιστώσες.
περιέργεια. Αυτή αρκεί, για να ανοίξει το πνεύμα. Μην το παραφορτώσεις. Δώσε του απλώς μια σπίθα."
Σ' αυτή την τραγική εποχή που η νεότητα μαραίνεται από τον ψυχικό βόρβορο και την τραγική μοναξιά, καθώς η σύγχρονη εκπαίδευση δεν έχει ελληνορθόδοξο χαρακτήρα, ας συναισθανθούμε πως κάθε αλλαγή του κόσμου προϋποθέτει να θέλουμε να αλλάξουμε πρώτα εμείς τον εαυτό μας. Ας απομακρυνθούμε από μεγάλα κηρύγματα και κινήματα. Μιλώντας με αγάπη και Χάρη θεού στα παιδιά μας, δίνουμε το έναυσμα και το ερέθισμα να θερμανθεί στην ψυχή τους ένας ναός της αρετής. Ελπίζουμε μάλιστα η νέα γενιά να συνειδητοποιήσει πως η επανάσταση ενός ανθρώπου ξεκινάει πρώτα ατομικά, ενώ η τελική πνευματική της ολοκλήρωση είναι θέμα προσωπικής ευθύνης της νεότητας. Προβληματισμός και ευθύνη των μεγαλυτέρων τα λόγια του Μεγάλου Βασιλείου: «Παιδεία μόνη τῶν κτημάτων ἀναφαίρετον καὶ ζῶντι καὶ τελευτήσαντι παραμένουσα»(Η παιδεία είναι η μόνη από τα αποκτήματα που δεν αφαιρείται κι όσο ζει ο άνθρωπος, αλλά κι όταν πεθάνει).
Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ
Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ
και μυρσίνη συ δοξαστική
μη παρακαλώ σας μη
λησμονάτε τη χώρα μου!
Αετόμορφα έχει τα ψηλά βουνά
στα ηφαίστεια κλήματα σειρά
και τα σπίτια πιο λευκά
στου γλαυκού το γειτόνεμα!
Τα πικρά μου χέρια με τον κεραυνό
τα γυρίζω πίσω απ' τον καιρό
τους παλιούς μου φίλους καλώ
με φοβέρες και μ' αίματα!
Σημείωση: Ο νοητός ήλιος της δικαιοσύνη που αναφέρει ο ποιητής , είναι ο Θεός, σύμφωνα και με τον Αγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο.
Τετάρτη 27 Οκτωβρίου 2010
Η βοήθεια της Θεοτόκου το '40
Μαρτυρία του Γέροντα Αμβρόσιου Λάζαρη
Στον πόλεμο εκείνιο του '40 βρέθηκα κι εγώ μέσα εκεί, στα βουνά της Αλβανίας , απο Οκτώβριο μήνα, 28 Οκτωβρίου , μέχρι το τέλος Μαρτίου, που κράτησε ο πόλεμος εκείνος. Και δεν θα σας το κρύψω, παιδιά μου, ότι η μεγάλη προστασία της Παρθένου τότε εφύλαξε τα παιδιά και το ελληνικό Έθνος. Που όχι αυτά που γίνονται σήμερα, και πολυ τραγικότερα γίνονταν την εποχή εκείνη. Και θα σας πω, 2-3 φορές βρέθηκα μέσα στο κύκλωμα εκείνο της καταστροφής. Αλλά η Χάρις του Παντοδυνάμου Θεού εφύλαγε τον στρατό μας. Και ενώ εβομβάρδιζαν τας πόλεις και τα χωριά , τα θύματα ήταν τόσο λίγα. Και σε μία περίπτωση δική μου, ατομική, με 10 στρατιώτες που είχα, έπεσε η βόμβα σε 10 μέτρα απόσταση και σκάβει επά στον βράχο και- θα πιστέψετε; σε 10 μέτρα απόσταση δεν επληγώθη κανένας στρατιώτης. Τόση ήτανε η δύναμη της Θεοτόκου που μας φύλαγε τότε.
Στον πόλεμο εκείνιο του '40 βρέθηκα κι εγώ μέσα εκεί, στα βουνά της Αλβανίας , απο Οκτώβριο μήνα, 28 Οκτωβρίου , μέχρι το τέλος Μαρτίου, που κράτησε ο πόλεμος εκείνος. Και δεν θα σας το κρύψω, παιδιά μου, ότι η μεγάλη προστασία της Παρθένου τότε εφύλαξε τα παιδιά και το ελληνικό Έθνος. Που όχι αυτά που γίνονται σήμερα, και πολυ τραγικότερα γίνονταν την εποχή εκείνη. Και θα σας πω, 2-3 φορές βρέθηκα μέσα στο κύκλωμα εκείνο της καταστροφής. Αλλά η Χάρις του Παντοδυνάμου Θεού εφύλαγε τον στρατό μας. Και ενώ εβομβάρδιζαν τας πόλεις και τα χωριά , τα θύματα ήταν τόσο λίγα. Και σε μία περίπτωση δική μου, ατομική, με 10 στρατιώτες που είχα, έπεσε η βόμβα σε 10 μέτρα απόσταση και σκάβει επά στον βράχο και- θα πιστέψετε; σε 10 μέτρα απόσταση δεν επληγώθη κανένας στρατιώτης. Τόση ήτανε η δύναμη της Θεοτόκου που μας φύλαγε τότε.
Aνήμερα της 28ης Oκτωβρίου 1940
Tο απόσπασμα που ακολουθεί προέρχεται από το προσωπικό ημερολόγιο του Γιώργου Θεοτοκά. Είναι μια αυθεντική μαρτυρία, γραμμένη εν θερμώ την ίδια μέρα που ξέσπασε ο Eλληνοϊταλικός πόλεμος. Ο συγγραφέας καταγράφει τα προσωπικά του αισθήματα αλλά και τις πρώτες αντιδράσεις των κατοίκων της Aθήνας, όταν μαθαίνουν το νέο.
Kηφισιά, 28 Oκτωβρίου 1940
Ξυπνώ με τις καμπάνες που σημαίνουν την κήρυξη του πολέμου και τον πρώτο συναγερμό. Επιτέλους είμαστε μέσα! Ο ωραιότατος καιρός, οι καμπανοκρουσίες, κάποια κίνηση ιδιαίτερη, κάποια έξαψη που αισθάνουμαι τριγύρω μου, στο σπίτι, όλα αυτά προσδίδουν, από την πρώτη στιγμή, στην ημέρα που αρχίζει, μια όψη εορτάσιμη, πανηγυρική. Η πρώτη μου σκέψη είναι: «Tο μεσημέρι το αργότερο θα έρθουν τα αεροπλάνα να μας βομβαρδίσουν».
Ξεκινώ για την Aθήνα νωρίτερα από την συνηθισμένη μου ώρα. Στο δρόμο, ενώ πηγαίνω για τον Πλάτανο να πάρω το λεωφορείο, με συνοδεύει μια γρια προσφυγίνα, μαγείρισσα σε κάποιο σπίτι όπως μου λέει, που τρέχει να πάει στον Πειραιά να δει τι γίνουνται τα παιδιά της. Είναι πανικόβλητη, μου μιλά για την καταστροφή της Σμύρνης, για τα πτώματα στους δρόμους.
Στο λεωφορείο διαβάζω την εφημερίδα και ξεχνιούμαι. Απάθειά μου. Οι επιβάτες μιλούν για τον πόλεμο με πολλή ψυχραιμία και κάποτε με ευθυμία.
Μετά τους Aμπελόκηπους, μπαίνοντας στην Aθήνα, αντικρίζω την πρώτη πολεμική εικόνα και αισθάνουμαι την πρώτη συγκίνηση της ημέρας. Μια στρατιωτική μονάδα φεύγει από τα Παραπήγματα. Οι στρατιώτες είναι άοπλοι. Είναι πολύ νέοι και καλά ντυμένοι. Τραγουδούν, γελούν και παίζουν φάπες, κάνουν σαν παιδιά που ξεκινούν για μια ευχάριστη εκδρομή. Μες στο λεωφορείο μου μια γυναίκα ξαφνικά αρχίζει να κλαίει με λυγμούς, μια άλλη κλαίει κρυφά, στρέφει το πρόσωπό της έξω για να μην τη δουν.
Φτάνω στο γραφείο, συζητώ με τον Aλέκο για τις εκκρεμείς υποθέσεις, ύστερα βγαίνω στην οδό Bουκουρεστίου. Παντού υπάρχει μια κίνηση ασυνήθιστη, αλλά τίποτα που να μοιάζει με φόβο. Ο κόσμος είναι γενναίος και εύθυμος, πηγαινοέρχεται στους δρόμους, συζητεί με θέρμη, αλλά χωρίς υπερβολική νευρικότητα.
Ξαναβρίσκω όλη την απάθειά μου που είχε θαρρείς κλονιστεί για μια στιγμή στο λεωφορείο. Αισθάνουμαι ότι ανήκω σ’ ένα σύνολο που δεν έχασε την αυτοπειθαρχία του.
Στην γωνιά Bουκουρεστίου και Σταδίου μια αρκετά μεγάλη διαδήλωση νέων έχει επιτεθεί στα γραφεία της Ala Litoria. Σπάζουν πόρτες, μπαίνουν μέσα και τα σπάνουν όλα, γεμίζουν το δρόμο με συντρίμμια και χαρτιά. Το νεανικό πλήθος φωνάζει και γελά. Αισθάνουμαι ότι μου μεταδίδει τον ενθουσιασμό του, φωνάζω κι εγώ και γελώ.
Σιγά, σιγά η Aθήνα παίρνει το ύφος των μεγάλων εθνικών εορτών, κάτι που θυμίζει λ.χ. τα Eκατόχρονα της Eλληνικής Eπανάστασης, αλλά πιο αυθόρμητα και πιο νεανικά. Καιρός θαυμάσιος, καταγάλανος ουρανός. Πλήθη νέων (…) έχουν χυθεί στους κεντρικούς δρόμους , με λάβαρα, σημαίες, δάφνες, μουσικές. (…) O κόσμος συμμετέχει σ‘ αυτές τις εκδηλώσεις, χειροκροτεί, ζητοκραυγάζει. Είχα πολλά, πάρα πολλά χρόνια να δω τέτοιο ενθουσιασμό στην Aθήνα. Αισθάνεται κανείς ένα πάθος μες στον αέρα, ένα ενθουσιασμό, μια λεβεντιά. Ξύπνησε το ελληνικό φιλότιμο, είναι κάτι ωραίο. Και μια τέλεια εθνική ενότητα. Είναι η πρώτη φορά που αισθάνουμαι τέτοιαν ομόνοια να βασιλεύει στον τόπο.
Γ.Θεοτοκάς
Tετράδια Hμερολογίου 1939-1953
Bιβλιοπωλείον της Eστίας
Kείμενα Nεοελληνικής Λογοτεχνίας, A’ γυμνασίου
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
