Αιγαίον πέλαγος: Ηρώων πόντος

(Αυτή η θάλασσα των ηρώων)

Αυτή η θάλασσα η δικιά μας είναι στ’  αλήθεια γαλαζοαίματη… Δε θα μπορούσε να ήταν αλλιώς: γαλάζιο είναι το χρώμα του Παραδείσου, γαλάζιο είναι το χρώμα τ’ Ουρανού… γαλάζιο είναι το αίμα των ηρώων… και αλίμονο για τούτη τη θάλασσα έχουν θυσιαστεί πολλοί ήρωες… και με τη θυσία τους την έκαναν παράδεισο… άλλους ξένους γαλαζοαίματους δεν αναγνωρίζει τούτη η θάλασσα: έχει τους δικούς της πρίγκηπες, γεννημένους από τα σπλάχνα της κι όχι από κάποια επαρχία της Βαυαρίας… έχει τους δικούς της ήρωες, τα δικά της παιδιά, τους δικούς της ιππότες και για το χατήρι τους βάφεται τόσο γαλάζια, όσο η παλικαριά τους: είναι η τρέλα τους που την βάφει, είναι το αίμα τους που την ποτίζει, είναι η ψυχή τους που την κρατά ζωντανή… αυτή η θάλασσα η δικιά μας είναι στ’ αλήθεια γαλαζοαίματη, στ’ αλήθεια υπερήφανη, στ’ αλήθεια πονεμένη… σα βωμός ζητά θυσίες, σα μάνα θρηνεί για καθεμιά θυσία, σαν Αρχόντισσα στηρίζεται στους ιππότες της και τους τιμά: πότε Αγαμέμνονας και πότε Ιφιγένεια… αυτή η θάλασσα η δικιά μας είναι από τη μια της άκρη ως την άλλη ένα απέραντο ηρώο: κάθε σταγόνα της είναι δάκρυ και κάθε γυαλάδα της είναι μετάλλιο… και τα παιχνίδια του ήλιου στα νερά της είναι κεριά, οι γλάροι είναι στεφάνια… και κάθε κύμα της είναι ένα ευχαριστώ σε όσους για το χατήρι της έγιναν άγγελοι και την προστατεύουν για πάντα από ψηλά…

Υ.Γ. Τουλίτσης Αναστάσιος, Πανανάς Κωνσταντίνος, Ευαγγέλου Ελευθέριος… τίποτε άλλο…

Μάρω Σιδέρη

ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΣΤ΄ ΛΟΥΚΑ (ΤΕΛΩΝΟΥ & ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ) – 21 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2016

Ιερά Μητόπολις Σερβίων και Κοζάνης

ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΣΤ΄ ΛΟΥΚΑ

- Τελώνου & Φαρισαίου -

(Λουκ. 18, 10-14)

«Καί ὁ τελώνης μακρόθεν ἑστώς…»

Ὁ ἄνθρωπος ποὺ πιστεύει στὸ Θεὸ, ἀγαπητοί ἀδελφοί, αἰσθάνεται πηγαία τὴν ἀνάγκη νὰ προσεύχεται πρὸς τὸν Θεό. Ὅσο μάλιστα πιὸ δυνατὴ εἶναι ἡ πίστη, τόσο πιὸ μεγάλη εἶναι καὶ ἡ ἀνάγκη γιὰ προσευχή. Ἡ προσευχὴ ἀγκαλιάζει ὁλόκληρη τὴν ὕπαρξη τοῦ πιστοῦ. Τὸν τρέφει καὶ τὸν ἀνακαινίζει.

Ἡ ἀναγκαιότητα τῆς προσευχῆς εἶναι πολὺ μεγαλύτερη σήμερα, στὰ πλαίσια τῆς σύγχρονης ἐκκοσμικευμένης ἐποχῆς στὴν ὁποία ζοῦμε. Ὁ πιστὸς αἰσθάνεται σήμερα τὴν ἀνάγκη τῆς προσευχῆς περισσότερο ἀπ’ ὅτι στὸ παρελθόν, διότι μὲ τὴν προσευχὴ σώζεται ἀπὸ τὴν ἀνυπόφορη μοναξιά του. Ἀντλεῖ δύναμη γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγῶνα ποὺ καλεῖται καθημερινὰ νὰ διεξαγάγει.

Ὡστόσο, ὀφείλουμε νὰ ὁμολογήσουμε ὅτι ἡ πλειονότητα τῶν ἀνθρώπων σήμερα δὲν προσεύχεται πιά. Ἢ προσεύχεται πολὺ σπάνια καὶ πάλι σὲ στιγμὲς ἐξαιρετικές. Ἡ κρίση τῆς πίστεως ποὺ κυριαρχεῖ γύρω μας γίνεται καὶ κρίση τῆς προσευχῆς. Ἀκόμη καὶ ὅσοι ἐπιθυμοῦμε νὰ ἀνήκουμε στὸ στρατόπεδο τῶν πιστῶν δὲν προσευχόμαστε συχνά. Δὲν προσευχόμαστε σωστά.

Τὸν ὀρθὸ τρόπο προσευχῆς μᾶς ὑποδεικνύει ἡ σημερινὴ παραβολή, ποὺ ἀναγιγνώσκεται στοὺς ναούς μας κάθε χρόνο κατὰ τὴν παροῦσα Κυριακή, πρώτη της ἱερῆς περιόδου τοῦ Τριωδίου. Ἡ γνήσια καὶ θεάρεστη προσευχὴ ἐνσαρκώνεται ἀπὸ τὸν τελώνη τῆς παραβολῆς. Ὅπως μᾶς βεβαιώνει ὁ Κύριος, ἡ προσευχή του εἰσακούστηκε ἀπὸ τὸν Θεό. Ὁ τελώνης κατέβηκε στὸ σπίτι του δικαιωμένος. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι ὁ τρόπος ποὺ προσευχήθηκε –τρόπος ποὺ εἵλκυσε τὴν ἐπιδοκιμασία τοῦ Κυρίου– μπορεῖ νὰ ἀποτελέσει ὑπόδειγμα καὶ γιὰ μᾶς. Νὰ μᾶς βοηθήσει νὰ προσευχόμαστε ὅσο γίνεται πιὸ σωστά.

Τὸ πρῶτο στοιχεῖο πού μᾶς ἐπισημαίνει ἡ εὐαγγελικὴ ἀφήγηση εἶναι: «Καὶ ὁ τελώνης μακρόθεν ἐστῶς…». Ἡ προσευχή, ὅσο κι ἂν ἀποτελεῖ ἐνέργεια τῆς ψυχῆς καὶ κίνηση πνευματική του ἀνθρώπου, δὲν πραγματοποιεῖται ἐρήμην τοῦ σώματός του. Στὸ ἔργο τῆς προσευχῆς στρατεύεται ὁ ὅλος ἄνθρωπος. Μαζὶ μὲ τὴν ψυχὴ συμπράττει καὶ συναγωνίζεται καὶ τὸ σῶμα. Ἡ στάση τοῦ σώματος ἐμπνέει καὶ βοηθᾶ τὴν ψυχὴ κατὰ τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς.

Αὐτὸ βλέπουμε καὶ στὸν τελώνη τῆς παραβολῆς. Ὁ τελώνης στέκεται μακριὰ ἀπὸ τὸ θυσιαστήριο. Στέκεται διακριτικά. Στέκεται μὲ δέος, μὲ φόβο Θεοῦ. Ἡ στάση μας κατὰ τὴν ὥρα ποὺ προσευχόμαστε ἐκφράζει τὴν ποιότητα τῆς προσευχῆς μας. Μιὰ στάση ποὺ τὴν διακρίνει ἡ εὐλάβεια, τὸ δέος καὶ ἡ συντριβὴ βοηθᾶ νὰ ἐπικοινωνήσουμε πραγματικὰ μὲ τὸν Κύριο. Μᾶς κάνει νὰ συναισθανόμαστε ὅτι βρισκόμαστε σ’ ἕναν ἱερὸ χῶρο, τόπο προσευχῆς καὶ λατρείας. Μᾶς ὑπενθυμίζει ὅτι στεκόμαστε μπροστὰ στὸν Θεὸ καὶ συνδιαλεγόμαστε μαζί Του. «Ἐν τῷ ναῷ ἐστῶτες τῆς δόξης σου, ἐν οὐρανῷ ἐστᾶναι νομίζομεν…».

Ἡ ταπείνωση ἀποτελεῖ βασικὴ προϋπόθεση τῆς προσευχῆς. Καὶ ὅταν λέμε ταπείνωση κατὰ τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς ἐννοοῦμε βαθιὰ συναίσθηση τῆς ἁμαρτωλότητάς μας. Αὐτὴ ἡ ταπείνωση σφραγίζει καὶ τὴν προσευχὴ τοῦ τελώνη, ὁ ὁποῖος «οὐκ ἤθελεν οὐδὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς τὸν οὐρανὸν ἐπάραι»· δὲν ἤθελε, δηλαδή, οὔτε τὰ μάτια του νὰ σηκώσει στὸν οὐρανό. Τὸ σκυμμένο κεφάλι καὶ τὸ χαμηλωμένο βλέμμα τοῦ τελώνη μαρτυρεῖ τὴν ταπείνωση καὶ τὴ συντριβή του, ποὺ μεταποιεῖται σὲ θερμὴ ἱκεσία, σ’ ἕνα πύρινο αἴτημα, ὁ Θεὸς νὰ τὸν ἐλεήσει καὶ νὰ τὸν συγχωρήσει.

Χωρὶς ταπείνωση καὶ χωρὶς συντριβὴ εἶναι ἀδύνατο νὰ προσευχηθοῦμε. Ὁ Θεὸς ἐπιβλέπει «ἐπὶ τὴν προσευχὴν τῶν ταπεινῶν» (Ψαλμ. 101, 18). Προσευχόμαστε μὲ ταπείνωση καὶ συντριβή; Ἑλκύουμε τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Ὁ Κύριος εἰσακούει τὴν προσευχή μας. Προσευχόμαστε μὲ αὐτοπεποίθηση καὶ κομπασμό; Ὁ Θεὸς ἀπορρίπτει τὴν προσευχή μας. Ἀρνεῖται νὰ δεχτεῖ τὴν ἱκεσία μας.

Ἡ συναίσθηση τῆς ἁμαρτωλότητας ὁδηγεῖ στὴ συντριβὴ καὶ τὴ μετάνοια. Καὶ τὰ ἱερὰ αὐτὰ συναισθήματα ποὺ συγκλονίζουν τὴν καρδιά του, ὁ τελώνης τὰ ἐκφράζει μὲ τὸ χτύπημα τοῦ στήθους του: «ἀλλ’ ἔτυπτε τὸ στῆθος αὐτοῦ».

Τὸ στῆθος ἐμπερικλείει καὶ τὴν καρδιά μας. Καὶ ὅλοι γνωρίζουμε ὅτι ἐὰν εἶναι ἡ καρδιὰ καθαρή, γίνεται ὁ τόπος ὅπου ἐπαναπαύεται ἡ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἀντίθετα, ἂν ἡ καρδιὰ κυριαρχεῖται ἀπὸ πάθη γίνεται κατασκότεινος ἅδης.

Ἡ προσευχή μας ἀπαιτεῖ συντριβὴ καρδιᾶς καὶ εἰλικρινῆ μετάνοια. Καὶ τὴν εἰλικρίνεια τῆς μετανοίας μας ἐκφράζει καὶ τὸ χτύπημα τοῦ στήθους. Παράλληλα φανερώνει τὴν ἐσωτερικὴ διάσταση τῆς προσευχῆς. Τὸ χρέος νὰ προσευχόμαστε «ἐν τῷ κρυπτῷ», ὅπως ἀλλοῦ συνιστᾶ ὁ Κύριος μας (Ματθ. 6,6).

Ἡ προσευχὴ, ποὺ συνεχῶς (αὐτὸ φανερώνει ἡ μετοχὴ «λέγων») ἀπηύθηνε πρὸς τὸν Θεὸ ὁ τελώνης, ἦταν: «ὁ Θεός, ἰλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ». Δηλαδή: Θεέ μου, σπλαχνίσου καὶ συγχώρεσέ με τὸν ἁμαρτωλό. Τὰ λόγια αὐτὰ τοῦ τελώνη μᾶς δείχνουν τὴν βαθιὰ αὐτογνωσία ποὺ εἶχε. Γνώριζε καλὰ καὶ συναισθανόταν βαθιὰ τὴν ἁμαρτωλότητά του. Γι’ αὐτὸ καὶ δὲ ζητᾶ τίποτε ἄλλο ἀπὸ τὸ Θεὸ παρὰ νὰ τὸν σπλαχνιστεῖ καὶ νὰ τὸν ἐλεήσει.

Τὴν προσευχή μας, κοντὰ στὰ ἄλλα, θὰ πρέπει νὰ τὴ διακρίνει καὶ ἡ αὐτογνωσία. Χωρὶς συναίσθηση τῆς ἁμαρτωλότητάς μας καὶ ἐπίγνωση τῆς ἀδυναμίας μας δὲν μποροῦμε νὰ προσευχηθοῦμε σωστά. Ἡ ἔπαρση καὶ ἡ ἠθικὴ αὐτάρκεια ἀποτελοῦν τὴ μεγαλύτερη ἀπειλή τῆς πνευματικῆς ζωῆς καί, φυσικά, καὶ τῆς προσευχῆς. Αὐτὸ δὲ ποὺ ἐπιβάλλεται νὰ ἀποτελεῖ τὸ κύριο αἴτημά μας στὴν προσευχὴ εἶναι ὁ Κύριος νὰ μᾶς χαρίσει τὸ ἔλεός Του. Ὅταν ζητοῦμε τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ, ζητοῦμε τὰ πάντα. Καὶ ὅταν μᾶς δίνει ὁ Θεὸς τὸ μέγα ἔλεός Του, μᾶς δίνει τὰ πάντα. Κάθε ἀγαθό. Ὅλες τὶς εὐλογίες Του.

Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί,

Ἀναφέρεται στὸ Γεροντικὸ πώς κάποτε μερικοὶ μοναχοὶ ρώτησαν τὸν ἀββά Ἀγάθωνα: «Ποιὰ ἀρετή, πάτερ, τῆς μοναχικῆς πολιτείας εἶναι αὐτὴ ποῦ ἔχει περισσότερο κόπο;». Καὶ ὁ ἀββάς τοὺς εἶπε: «Συχωρήσατε μέ, ἀλλὰ θαρρῶ πὼς δὲν ὑπάρχει ἄλλος μεγαλύτερος κόπος, ἀπὸ αὐτὸν ποὺ χρειάζεται ὁ ἄνθρωπος γιὰ νὰ προσευχηθεῖ στὸν Θεό. Διότι πάντοτε, ὅταν ὁ ἄνθρωπος θέλει νὰ προσευχηθεῖ, οἱ δαίμονες θέλουν νὰ τὸν ἀνακόψουν, ἐπειδὴ γνωρίζουν ὅτι μὲ τίποτε ἄλλο δὲν ἐμποδίζονται, ὅσο μὲ τὴν προσευχὴ πρὸς τὸν Θεό. Καὶ κάθε ἀρετὴ τῆς ἀσκητικῆς ζωῆς ποὺ θὰ μποροῦσε νὰ ἐπιδιώξει ὁ ἄνθρωπος, ἂν δείξει στὴν προσπάθειά του ἐγκαρτέρηση, βρίσκει ἀνάπαυση. Ὅμως τὸ ἔργο τῆς προσευχῆς μέχρι τὴν ἔσχατη ἀναπνοή μας ἀπαιτεῖ ἀγώνα».

Ὅσο ὑψηλὸ ἔργο εἶναι ἡ προσευχή, τόσο μεγαλύτερη προσπάθεια ἀπαιτεῖ. Γιὰ νὰ προσευχηθοῦμε χρειάζεται ἀγῶνας. Γιὰ νὰ ’ναι ἡ προσευχή μας γνήσια ἀπαιτεῖται προσοχή. Ὁ τελώνης τῆς σημερινῆς παραβολῆς μᾶς προσφέρει ἕνα ἀπὸ τὰ πιὸ ὑπέροχα ὑποδείγματα ἀληθινῆς καὶ θεάρεστης προσευχῆς. Ἀμήν

π. Δ.Χ.Χ.

Ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως

Ο Απόστολος της Κυριακής 21 Φεβρουαρίου 2016

Ὄχι μόνο ἐγώ,

ἀλλὰ καὶ ὅλοι ὅσοι θέλουν

νὰ ζήσουν μὲ εὐσέβεια,

σύμφωνα μὲ τὸ θέλημα

τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ,

θὰ ἀντιμετωπίσουν

διωγμούς.

(Β´ Τιμ. γ´ 10-15)

Τέκνον Τιμόθεε, παρηκολούθηκάς μου τῇ διδασκαλίᾳ, τῇ ἀγωγῇ, τῇ προθέσει, τῇ πίστει, τῇ μακροθυμίᾳ, τῇ ἀγάπῃ, τῇ ὑπομονῇ, τοῖς διωγμοῖς, τοῖς παθήμασιν, οἷά μοι ἐγένοντο ἐν ᾿Αντιοχείᾳ, ἐν ᾿Ικονίῳ, ἐν Λύστροις. Οἵους διωγμοὺς ὑπήνεγκα! καὶ ἐκ πάντων με ἐρρύσατο ὁ Κύριος. Καὶ πάντες δὲ οἱ θέλοντες εὐσεβῶς ζῆν ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ διωχθήσονται· πονηροὶ δὲ ἄνθρωποι καὶ γόητες προκόψουσιν ἐπὶ τὸ χεῖρον, πλανῶντες καὶ πλανώμενοι. Σὺ δὲ μένε ἐν οἷς ἔμαθες καὶ ἐπιστώθης, εἰδὼς παρὰ τίνος ἔμαθες, καὶ ὅτι ἀπὸ βρέφους τὰ ἱερὰ γράμματα οἶδας, τὰ δυνάμενά σε σοφίσαι εἰς σωτηρίαν διὰ πίστεως τῆς ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ.

Απόδοση σε απλή γλώσσα

Τέκνον Τιμόθεε, ἐσὺ συμπορεύτηκες μαζί μου στὴ διδασκαλία, στὸν τρόπο ζωῆς, στοὺς σκοπούς, στὴν πίστη, στὴ μακροθυμία, στὴν ἀγάπη, στὴν ὑπομονή, στοὺς διωγμούς, στὰ παθήματα σὰν αὐτὰ ποὺ ὑπέμεινα στὴν ᾿Αντιόχεια, στὸ ᾿Ικόνιο, στὰ Λύστρα. Τί διωγμοὺς ὑπέφερα! Κι ἀπ’ ὅλα μὲ γλίτωσε ὁ Κύριος. Κι ὄχι μόνο ἐγώ, ἀλλὰ καὶ ὅλοι ὅσοι θέλουν νὰ ζήσουν μὲ εὐσέβεια, σύμφωνα μὲ τὸ θέλημα τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, θὰ ἀντιμετωπίσουν διωγμούς. Μόνο οἱ πονηροὶ ἄνθρωποι καὶ οἱ ἀπατεῶνες θὰ προκόβουν στὸ χειρότερο· θὰ ἐξαπατοῦν τοὺς ἄλλους καὶ οἱ ἄλλοι θὰ τοὺς ἐξαπατοῦν. ᾿Εσὺ ὅμως νὰ μένεις σ’ αὐτὰ ποὺ ἔμαθες καὶ ποὺ γιὰ τὴν ἀξιοπιστία τους ἔχεις τεκμήρια. Ξέρεις ἀπὸ ποιὸν τὰ ἔμαθες· καὶ μὴ λησμονεῖς ὅτι ἀπὸ τὴ βρεφική σου ἡλικία γνωρίζεις τὴ Γραφή, ποὺ μπορεῖ νὰ σὲ κάνει σοφὸ ὁδηγώντας σε στὴ σωτηρία διὰ τῆς πίστεως στὸν ᾿Ιησοῦ Χριστό.

 http://www.synodoiporia.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=4234:o-apostolos-tis-kyriakis-21-fevrouariou-2016&catid=30&Itemid=143

Το Ευαγγέλιο της Κυριακής 21 Φεβρουαρίου 2016 - Τελώνου και Φαρισαίου

Σᾶς βεβαιώνω πὼς αὐτὸς
ἔφυγε γιὰ τὸ σπίτι του ἀθῶος
καὶ συμφιλιωμένος μὲ τὸν Θεό,
ἐνῶ ὁ ἄλλος ὄχι·
γιατὶ ὅποιος ὑψώνει τὸν ἑαυτό του
θὰ ταπεινωθεῖ,
κι ὅποιος τὸν ταπεινώνει
θὰ ὑψωθεῖ.


(Λουκ. ιη´ 10-14)
Εἶπεν ὁ Κύριος τήν παραβολήν ταύτην· ἄνθρωποι δύο ἀνέβησαν εἰς τὸ ἱερὸν προσεύξασθαι, ὁ εἷς Φαρισαῖος καὶ ὁ ἕτερος τελώνης. ῾Ο Φαρισαῖος σταθεὶς πρὸς ἑαυτὸν ταῦτα προσηύχετο· ὁ Θεός, εὐχαριστῶ σοι ὅτι οὐκ εἰμὶ ὥσπερ οἱ λοιποὶ τῶν ἀνθρώπων, ἅρπαγες, ἄδικοι, μοιχοί, ἢ καὶ ὡς οὗτος ὁ τελώνης· νηστεύω δὶς τοῦ σαββάτου, ἀποδεκατῶ πάντα ὅσα κτῶμαι. Καὶ ὁ τελώνης μακρόθεν ἑστὼς οὐκ ἤθελεν οὐδὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς τὸν οὐρανὸν ἐπᾶραι, ἀλλ᾿ ἔτυπτεν εἰς τὸ στῆθος αὐτοῦ λέγων· ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ.
Λέγω ὑμῖν, κατέβη οὗτος δεδικαιωμένος εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ ἢ γὰρ ἐκεῖνος· ὅτι πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται, ὁ δὲ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται.

Απόδοση σε απλή γλώσσα
Εἶπε ὁ Κύριος τήν παραβολή· Δύο ἄνθρωποι ἀνέβηκαν στὸν ναὸ γιὰ νὰ προσευχηθοῦν, ὁ ἕνας ἦταν Φαρισαῖος κι ὁ ἄλλος τελώνης. ῾Ο Φαρισαῖος στάθηκε ἐπιδεικτικὰ κι ἔκανε τὴν ἑξῆς προσευχὴ σχετικὰ μὲ τὸν ἑαυτό του· “Θεέ μου, σ’ εὐχαριστῶ ποὺ ἐγὼ δὲν εἶμαι σὰν τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους ἅρπαγας, ἄδικος, μοιχός, ἢ καὶ σὰν αὐτὸν ἐδῶ τὸν τελώνη. ᾿Εγὼ νηστεύω δύο φορὲς τὴν ἑβδομάδα καὶ δίνω στὸν ναὸ τὸ δέκατο ἀπ’ ὅλα τὰ εἰσοδήματά μου”. ῾Ο τελώνης, ἀντίθετα, στεκόταν πολὺ πίσω καὶ δὲν τολμοῦσε οὔτε τὰ μάτια του νὰ σηκώσει στὸν οὐρανό. Χτυποῦσε τὸ στῆθος του καὶ ἔλεγε· “Θεέ μου, σπλαχνίσου με τὸν ἁμαρτωλό”.
Σᾶς βεβαιώνω πὼς αὐτὸς ἔφυγε γιὰ τὸ σπίτι του ἀθῶος καὶ συμφιλιωμένος μὲ τὸν Θεό, ἐνῶ ὁ ἄλλος ὄχι· γιατὶ ὅποιος ὑψώνει τὸν ἑαυτό του θὰ ταπεινωθεῖ, κι ὅποιος τὸν ταπεινώνει θὰ ὑψωθεῖ».

 http://www.synodoiporia.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=4235:to-evaggelio-tis-kyriakis-21-fevrouariou-2016-telonou-kai-farisaiou&catid=32&Itemid=145