Ετησίως 184 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως καταναλώνουν ναρκωτικά. Η χρήση αφορά στην πλειοψηφία τους άνδρες, ίσως λόγω της εμπλοκής πρότυπων ρόλων. Εξ αυτών, 13.2 εκατομμύρια είναι χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών. Η πλειονότητα πραγματοποιεί την πρώτη επαφή με τις ουσίες σε ηλικία 13 -15 χρόνων. Ως προς τις συνθήκες διαβίωσης, η πλειοψηφία των χρηστών διαμένει με τους γονείς της, ακόμα και μετά τα 30 τους έτη, γεγονός που οδηγεί σε παράταση της εφηβείας και κατ' επέκταση παράταση της εξάρτησης από τον γονέα.
Ευρήματα Συγκριτικής Ψυχολογίας
Πολλές είναι και οι περιπτώσεις ζώων που αναζητούν τις επιδράσεις των ναρκωτικών. Ο αφρικανικός ελέφαντας για παράδειγμα, ταξιδεύει χιλιόμετρα μόνο και μόνο για να μεθύσει με τον καρπό ενός συγκεκριμένου δέντρου που έχει υποστεί ζύμωση. Στο εργαστήριο οι πίθηκοι προτιμούν να πατήσουν τον μοχλό για την κοκαίνη παρά εκείνον του φαγητού. Τα δελφίνια δαγκώνουν το ψάρι του είδους Tetraodontidae το οποίο απελευθερώνει μία τοξίνη, η οποία σε μικρές δόσεις έχει την επίδραση των ναρκωτικών. Οι γάτες τρελαίνονται για το φυτό κάτνιπ. Με βάση λοιπόν των παραπάνω, φαίνεται να υπάρχει μερικές φορές γενετική προδιάθεση για την χρήση ορισμένων ουσιών.
Τι ωθεί τους νέους στα ναρκωτικά;
Γιατί όλο και περισσότεροι νέοι καταφεύγουν στα ναρκωτικά; Τι τους ωθεί σε αυτά; Ποιές είναι οι αοφρμές; Και λέω αφορμές γιατί οι ακόλουθοι λόγοι είναι λόγοι για μια απλή δοκιμή. Για την κατ' εξακολούθηση χρήση των ναρκωτικών ουσιών, υπάρχουν σοβαρότατες αιτίες που θα δούμε παρακάτω.
Τα αίτια, σαφώς είναι πολυπαραγοντικά. Οι οικονομικές δυσκολίες, η ανεργία, η μοναξιά, η κατάθλιψη, ο φόβος, η ανασφάλεια, το αδιέξοδο, τα εργασιακά, κοινωνικά, ερωτικά κ.α. θέματα, η απόγνωση, η απουσία νοήματος, η έλλειψη αξιών και ιδανικών, η απώλεια ενός δικού μας προσώπου, η εύκολη πρόσβαση στα ναρκωτικά, κληρονομικοί παράγοντες, η μεταβολή του κοινωνικού status και γενικότερα οι κοινωνικές συνθήκες που προάγουν και συντηρούν την κατάχρηση των ναρκωτικών.
Έφηβοι και ναρκωτικά
Στην εφηβική ηλικία, οι νέοι διακατέχονται από περιέργεια για το άγνωστο και από άγνοια κινδύνου. Ιδιαίτερα για τα ''μαλακά'' ναρκωτικά όπως είναι το χασίς, υπάρχουν μύθοι για την ακινδυνότητα τους (εδώ είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι χρήστες των ''σκληρών'' ναρκωτικών, είχαν ξεκινήσει με χασίς. Ακόμη, αυτοί που δεν καπνίζουν και δεν πίνουν, είναι λιγότερο πιθανό να δοκιμάσουν χασίς ή κάποιο άλλο ναρκωτικό).
Πολλές φορές παιδιά αυτής της ηλικίας (και όχι μόνο), ξεκινούν τη χρήση για να είναι αρεστά στους άλλους, για να ενταχθούν σε μια ομάδα/παρέα, καθώς φοβούνται μη περιθωριοποιηθούν από τους φίλους τους αν δεν κάνουν κι αυτοί χρήση. Ακόμη, υπάρχει η αντίληψη ότι όσοι παίρνουν ναρκωτικά, γίνονται ξαφνικά δημοφιλείς, μάγκες αφού κάνουν κάτι απαγορευμένο και έχουν περισσότερη κοινωνική άνεση. Αρχίζουν λοιπόν να μιμούνται επιβλαβή για αυτά πρότυπα. Γιατί όμως;
Οποιοσδήποτε διαβάσει τα παραπάνω, ευθύς αμέσως θα αναρωτηθεί: και γιατί ένα παιδί προσπαθεί να είναι αρεστό στους άλλους; και μάλιστα με έναν τέτοιο τρόπο; γιατί να θέλει να ενταχθεί σε μια τέτοια παρέα ενώ υπάρχουν τόσες άλλες; γιατί έχουν πρότυπα αυτά τα παιδιά και όχι κάποια άλλα; Εδώ είναι λοιπόν που προχωράμε σε μια βαθύτερη ανάλυση όλων αυτών, στα πραγματικά αίτια που μας οδηγούν στο επιφανειακό και κατακριτέο: Χρήστης ναρκωτικών.
Ψυχικά αίτια χρήσης ναρκωτικών
Εκ των πραγμάτων, το πρόβλημα δε βρίσκεται στα ναρκωτικά, αλλά σε αυτό που το άτομο αναζητά να βρει σε αυτά ή μέσω αυτών!!! Αυτό που πραγματικά οδηγεί στη συστηματική χρήση και εξάρτηση είναι κάτι βαθύτερο. Όλες οι εξαρτήσεις ξεκινάνε από κάτι που έγινε και προκάλεσε σοβαρό τραύμα στην υπερηφάνεια και στην αυτοεκτίμηση του παιδιού, δημιουργώντας του ψυχικό πόνο και αισθήματα λύπης, ντροπής, ενοχής και αναξιότητας για τον εαυτό.
Όλο αυτό το φορτίο στις πλάτες ενός παιδιού, δεν είναι υποφερτό. Πείθεται ότι με τη χρήση ναρκωτικών θα ξεφύγει από τα προβλήματα του, έστω και πρόσκαιρα, και αυτό του είναι αρκετό. Να αφήσει έστω και για μερικές ώρες αυτό το βαρύ φορτίο κάτω. Έπειτα από αυτό, ο νέος δένεται συναισθηματικά (άρα και εξαρτάται) από τα ναρκωτικά αφού βρέθηκε επιτέλους κάτι να του μειώσει όλα αυτά τα άσχημα συναισθήματα που βιώνει. Ανακουφίζεται από τον ψυχικό πόνο, ανεβαίνει ψυχολογικά και κάνει όλο και περισσότερη χρήση της ουσίας. Μέχρι τη στιγμή που θα πάθει ανοχή σε αυτήν και για να έχει τα ίδια συναισθήματα και κυρίως τη φυγή από τη δυσάρεστη πραγματικότητα βυθίζεται όλο και σε σκληρότερα ναρκωτικά. Έτσι αλυσιδωτά δε κυλάνε ούτως ή άλλως όλα στη ζωή μας;
Προφίλ οικογένειας που αυξάνει τις πιθανότητες για χρήση ναρκωτικών
Η οικογένεια διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο τόσο στη ζωή του ανθρώπου όσο και στη παθογένεση της εξάρτησης αλλά και στη διατήρησή της κυρίως όταν το οικογενειακό περιβάλλον είναι άκαμπτο και στερείται συναισθήματος. Το προφίλ των οικογενειών είναι συνήθως χαρακτηριστικό:
- Ένας εκ των δύο γονέων κάνει συστηματική χρήση αλκοόλ ή ναρκωτικών (μέσω της παρατήρησης και της μίμησης το παιδί μιμείται το πρότυπό του)
- Ένας στους δύο έχει ψυχικά προβλήματα
- Ένας στους δύο έχει απομακρυνθεί από την οικογένεια
- Οι σχέσεις των γονιών με τα παιδιά είναι δύσκολες ενώ συχνή είναι και η ενδοοικογενειακή βία
- Έλλειψη ηρεμίας στο σπίτι, τσακωμοί μεταξύ των γονέων ή των γονέων με τα παιδιά
- Αλλαγή οικογενειακών δομών Π.χ. Διαζύγιο
Όλα αυτά οδηγούν το παιδί σε αναζήτηση μιας ανακούφισης από όλο αυτό, ψάχνει έναν ψεύτικο παράδεισο.
Είναι το παιδί μου χρήστης ναρκωτικών;
Τρόποι να καταλάβουν οι γονείς ότι παιδί τους κάνει χρήση ναρκωτικών:
- Τηλεφωνήματα από αγνώστους
- Χρήματα ή αντικείμενα που “χάνονται” από το σπίτι
- Αλλαγές στις παρέες, διακοπή μακροχρόνιας φιλίας
- Αλλαγές στην εξωτερική εμφάνιση
- Ψέματα ή τάση να αποκρύπτουν πράγματα
- Απότομες αλλαγές στη διάθεση, ένταση, νεύρα, απομόνωση
- Επιθετική συμπεριφορά, βίαιες αντιδράσεις
- Απώλεια ενδιαφέροντος για σπορ ή άλλες δραστηριότητες
- Περισσότερες ώρες ύπνου ή αυπνία
- Αντίδραση στις δύσκολες καταστάσεις με οργή, φυγή ή κρίσεις απογοήτευσης
- Αδιαφορία για τη ζωή/ σκέψεις αυτοκτονίας
- Αλουμινόχαρτα, κομμένα καλαμάκια, μαυρισμένα κουτάλια
- Απότομη απώλεια βάρους, εμετοί, διάρροιες
- Κόκκινα μάτια
Για να επιβεβαιώσει ο γονιός αν όντως το παιδί του κάνει χρήση, υπάρχει τεστ ναρκωτικών στα ούρα για ανίχνευση πιθανών τοξικών ουσιών στον οργανισμό του. Μπορεί να απευθυνθεί είτε σε μικροβιολογικό εργαστήριο είτε στο νοσοκομείο της περιοχής του, εφόσον βέβαια παρέχεται αυτή η δυνατότητα
Είμαι γονιός. Πώς μπορώ να καταλάβω ότι το παιδί μου έχει πάθει εξάρτηση;
Σωματική και ψυχική εξάρτηση
Η εξάρτηση υποδηλώνεται από την παρουσία τουλάχιστον τριών από τα ακόλουθα συμπτώματα:
- Έντονη επιθυμία χρήσης
- Ανάπτυξη ανοχής στην ουσία
- Παρουσία στερητικού συνδρόμου με τη μείωση ή τη διακοπή χρήσης της ουσίας
- Εμμονή για χρήση της ουσίας, παρά τον αρνητικό αντίκτυπο που έχει στον χρήστη (δυσλειτουργίες, ψυχολογικά ή σωματικά προβλήματα)
- Εγκατάλειψη σημαντικών δραστηριοτήτων, κοινωνικών, επαγγελματικών και άλλων
- Ανάλωση σημαντικού χρόνου στη χρήση και σε συζητήσεις που αφορούν την ουσία
Η εξάρτηση μπορεί να είναι:
- Σωματική: Όταν ο οργανισμός του χρήστη δεν μπορεί να λειτουργήσει
φυσιολογικά χωρίς την ουσία ή όταν αυτή μειωθεί και εκδηλώνονται διάφορα
σωματικά και ψυχοπαθολογικά συμπτώματα.
- Ψυχική: Όταν ο χρήστης έχει την ανάγκη συνεχούς χρήσης ή κατάχρησης της ουσίας για να διατηρήσει την ψυχική του συνοχή. Η ένταση της ψυχικής εξάρτησης, ποικίλλει ανάλογα με την χρησιμοποιούμενη ουσία και την προσωπικότητα του ατόμου.
Θεοδώρα Τσομπάνη
https://www.psychology.gr/addictions/4655-giati-oi-neoi-strefontai-sta-narkotika.html
