Ταυτοπάθεια ή Αυτοσυγκράτηση;

«Όταν ο αββάς Μωϋσής , ο Αιθίοπας, εμφανίσθηκε για πρώτη φορά στον χώρο του Μοναστηριού, οι Πατέρες άρχισαν να τον περιπαίζουν και να τον ταπεινώνουν, λέγοντας:

-       Τι θέση έχει ο Αιθίοψ αυτός ανάμεσά μας;

Τότε ο αββάς Μωυσής, όπως ο ίδιος έλεγε αργότερα, ταράχθηκε μεν, αλλά δεν μίλησε. Όταν δε για δεύτερη φορά , οι κληρικοί τον έβρισαν  και τον έδιωξαν από τον χώρο του Ιερατείου, τότε όχι μόνο δεν ταράχθηκε, αλλά και επέπληξε τον εαυτό του λέγοντας:

-       Πηλόδερμε Νέγρε! Καλά σου έκαμαν! Αφού δεν είσαι άνθρωπος, τι θέλεις και έρχεσαι εν μέσω των ανθρώπων;

Με τον τρόπον αυτό , ο Αββάς Μωυσής απέδειξε πως δεν είναι αδύνατο να μη θυμώνει και να μη ταράσσεται κανείς. Αυτό άλλωστε βεβαιώνει και ο Δαβίδ, λέγοντας»

«'Ητοιμάσθην και ουκ εταράχθην" ( ψαλμ. 118, 60 ) .

Η αυτογνωσία και η εκ αυτής ταπείνωση είναι ηρωικές καταστάσεις. Συνήθως οι άνθρωποι, εγωισταί και υπερήφανοι, θεωρούν ηρωισμό να ανταποδίδουν τις ύβρεις και τις προσβολές που τους απευθύνουν (κακώς βέβαια) άλλοι. Ο νόμος του φυσικού ανθρώπου είναι ο νόμος της ταυτοπάθειας και της εκδίκησης, «ὀφθαλμὸν ἀντὶ ὀφθαλμοῦ καὶ ὀδόντα ἀντὶ ὀδόντος». Ο νόμος του Χριστού όμως είναι ο νόμος της αυτογνωσίας και της ταπείνωσης. «ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν μὴ ἀντιστῆναι τῷ πονηρῷ·(=στον πονηρό άνθρωπο). ἀλλ’ ὅστις σε ῥαπίζει εἰς τὴν δεξιὰν σιαγόνα, στρέψον αὐτῷ καὶ τὴν ἄλλην·. καὶ τῶ θέλοντί σοι κριθῆναι (= που διεκδικεί)  καὶ τὸν χιτῶνά σου λαβεῖν, ἄφες αὐτῶ καὶ τὸ ἱμάτιον·καὶ ὅστις σε ἀγγαρεύσει μίλιον ἕν, ὕπαγε μετ᾽ αὐτοῦ δύο. Τῶ αἰτοῦντί σε δός, καὶ τὸν θέλοντα ἀπὸ σοῦ δανίσασθαι μὴ ἀποστραφῇς. ( Ματθ. Ε’ 38-42 ) .

Σχολιάζοντας την θέση αυτή του Χριστού, μπορούμε να παρατηρήσουμε τα εξής:

Πρώτον, η ύβρις και η προσβολή του άλλου είναι πράξεις ηθικά μεμπτές και κατακριτέες. Ο ίδιος ο Χριστός καταδίκασε τις ύβρεις: «ὃς δ᾿ ἂν εἴπῃ τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ “ρακά” (= ανόητε) , ἔνοχος ἔσται τῷ συνεδρίῳ· ὃς δ᾿ ἂν εἴπῃ “μωρέ” (= βλάκα) , ἔνοχος ἔσται εἰς τὴν γέενναν τοῦ πυρός.  ( Ματθ. ε΄22 ) .

Δεύτερον , η ταυτοπάθεια και η εκδίκηση φαίνονται πως είναι η ενδεδειγμένη και δυναμική μέθοδος απόκρουσης των ύβρεων. Στην ουσία όμως η δυναμική απόκρουση των ύβρεων λειτουργεί υπέρ του υβριστή , διότι δικαιώνει τους χαρακτηρισμούς του για το πρόσωπο του προσβληθέντος.

Τρίτον, η αυτοσυγκράτηση και η μη ανταπόδοση, αφ΄ ενός, προϋποθέτουν ισχυρό χαρακτήρα και , αφ’ ετέρου , αποδεικνύουν εκ των πραγμάτων την ανακρίβεια των ισχυρισμών του υβριστή. Ο υβριζόμενος και μη ανταποδίδων, ενώ δεν χάνει τίποτε, φανερώνει ταυτόχρονα τον εσωτερικό του πλούτο και τις δυνάμεις αυτοσυγκράτησης που διαθέτει. Ο άνθρωπος που είναι εσωτερικά πλούσιος δεν φοβάται από τίποτε εξωτερικό και από κανέναν άλλον, παρά μόνο από τον ίδιο τον εαυτό του.

Από το βιβλίο: «+ Μητροπολίτου Αχελώου
ΕΥΘΥΜΙΟΥ (Κ. ΣΤΥΛΙΟΥ)
ΟΙ ΑΕΤΟΙ
Ορθόδοξο Θεολογικό Αγιολόγιο»
ΕΚΔΟΣΕΙΣ: ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΣΤΕΓΗ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ