Τι είδους αγάπη;

Του Μακαριστού Μητροπολίτου Σουρόζ Αντωνίου Μπλουμ

«Μα εγώ τους αγαπώ τους ανθρώπους», λέμε συχνά. Δεν ωφελεί καθόλου να κρυβόμαστε πίσω από τέτοιες υπεκφυγές. Όλους τους ανθρώπους όταν βρίσκονται μακριά, τους αγαπάμε! Ένας συγγραφέας απεικονίζει τον χαρακτήρα ενός ήρωά του ως εξής: «Αγαπούσε την ανθρωπότητα σε τέτοιο βαθμό, που έφτανε στο σημείο να μισεί κάθε μεμονωμένο πρόσωπο, επειδή αυτό παραμόρφωνε στα μάτια του την τέλεια εικόνα της ανθρωπότητας». [ Πρόκειται για τον Ντοστογιέφσκι και τον ήρωά του Ιβάν Καραμάζωφ]. Αγαπούσε αληθινά την αφηρημένη έννοια , μη πραγματική (εξιδανικευμένη) ανθρωπότητα∙ ό,τι όμως αφορούσε σε συγκεκριμένο άνθρωπο ή σε ομάδα ανθρώπων δεν μπορούσε να το ανεχτεί , να το αντέξει. Στους πραγματικούς ανθρώπους διέκρινε την ασχήμια, ενώ αυτός ονειρευόταν την τέλεια ομορφιά που δεν υπάρχει ούτε υπήρξε ποτέ , την ομορφιά που κανένας δεν πρόκειται να δει πριν από τη Δευτέρα Παρουσία.
Κι η αγάπη για τους ανθρώπους που τυχαίνει να είναι τριγύρω μας, ίδιας πάστας δεν είναι; Περιορίζεται σε ελάχιστους∙ μα κι αυτούς δεν τους αγαπάμε με την πρώτη, δεν τους αγαπάμε χωρίς να τους θέτουμε προϋποθέσεις∙ οι τσακωμοί είναι ασταμάτητοι, τα αισθήματά μας γίνονται ψυχρά. Και σαν επιστέγασμα όλων έρχεται η αποστροφή μας για τους άλλους.
Ο Απόστολος Παύλος παραγγέλει: Να σηκώνετε ο ένας το φορτίο του άλλου και έτσι θα εφαρμόζετε πλήρως τον νόμον του Χριστού ( Γαλ. 6, 2 «ἀλλήλων τὰ βάρη βαστάζετε, καὶ οὕτως ἀναπληρώσατε τὸν νόμον τοῦ Χριστοῦ:»]. Τούτα τα βάρη δεν είναι μόνο οι δυστυχίες της ζωής, αλλά και το βαρύ φορτίο του προσώπου του άλλου ανθρώπου. Όλοι μπορούμε να σηκώσουμε το βάρος της θλίψης του άλλου, όταν πρόκειται για μια σύντομη αρρώστια, μια πρόσκαιρη διένεξη∙ πόσο φοβερό είναι να βλέπουμε ότι η θλίψη διαρκεί, η αρρώστια παρατείνεται, οι στερήσεις δεν έχουν τέλος. Δεν περνά πολύς καιρός (καιρός ειλικρινούς θλίψης για το πρόσωπο του άλλου και φροντίδας ανιδιοτελούς για τιε ανάγκες του) και απέναντί του ψυχραινόμαστε: «Μα δεν θα τελειώσει ποτέ η αρρώστια του, η ανέχειά του, ο πόνος του; Είναι καιρός πια ν’ αναρρώσει! Είναι καιρός να κουνηθεί κι αυτός λιγάκι, να συνέλθει! Θα πρέπει εγώ ν’ ασχολούμαι μ’ αυτό τον άνθρωπο όλη μου τη ζωή;». Όμως ο Κύριος δεν φέρεται έτσι σ’ εμάς. Όσο διαρκεί η ζωή μας – κάποιες δεκαετίες δηλαδή- ο Κύριος υπομένει, περιμένει, ελπίζει και όλο αυτό τον καιρό , ναι όλο αυτό τον καιρό, μοχθεί να μας προσφέρει βοήθεια…
Δυστυχία δεν σημαίνει ν’ αγαπάμε λίγους ανθρώπους, να μη μπορούμε ν’ αγαπήσουμε μεγάλο πλήθος, να έχουμε καρδιά στενόχωρη [ «στενοχωρεῖσθε ἐν τοῖς σπλάγχνοις ὑμῶν», λέει ο Απόστολος Παύλος ( Β΄ Κορ. 6, 12 ) ]. Δυστυχία είναι να βλέπουμε πόσο θλιβερή και αξιολύπητη είναι η αγάπη μας γι’ αυτούς που ισχυριζόμαστε ότι είναι τα αγαπημένα μας πρόσωπα∙ πόσο κλονισμένη από την ανυπομονησία, πόσο γυμνή από στοργή και ευαισθησία, πόσο παράλογη και εξωφρενική!
Πρέπει να συλλογιστούμε λοιπόν ποια είναι η σχέση μας με τα μέλη του περιβάλλοντός μας και ν’ αναρωτηθούμε: Τι είδους αγάπη έχω προς αυτούς; Μια αγάπη χαράς ή μια αγάπη φορτική; Διότι είναι πράγματι πιθανό, η αγάπη μας να πνίγει κάποιον, να τον κάνει να νιώθει ανελεύθερος, σκλάβος∙ είναι πιθανό κάτω από το βάρος αυτού που εμείς ονομάζουμε «αγάπη», ο αγαπώμενος να υποφέρει. Υποφέρει όταν εμείς νομίζουμε ότι γνωρίζουμε καλύτερα από αυτόν ποιες είναι οι ανάγκες του, πού είναι η χαρά του∙ όταν του αφαιρούμε και το ελάχιστο της ελευθερίας του, της δημιουργικότητάς του∙ όταν επιθυμούμε να διευθύνουμε εμείς οι ίδιοι τη ζωή του, προκειμένου να τον «βελτιώσουμε»…


Από το βιβλίο Το μυστήριο της ίασης,
Εκδ. Εν πλω,
Μετάφραση Χ. Κούλας


Περιοδικό «Πειραϊκή Εκκλησία»
Έτος 22ο Τεύχος 238
Ιούνιος 2012

Ένας Καυσοκαλυβίτης μαθητής του γέροντα Πορφυρίου Λόγοι π. Γεωργίου (Αλευρά) Η ελευθερία

ΟΙ ΔΑΙΜΟΝΕΣ υπάρχουν από την κατάχρηση της ελευθερίας. Οι άγγελοι υπάρχουν από την καλή χρήση της ελευθερίας. Όταν βουλιάζεις και ναυαγείς ο ίδιος δεν μπορείς να ασχοληθείς και με τον άλλο που ναυαγεί. Όποιος δεν σέβεται την ελευθερία του άλλου καταστρατηγεί την ελευθερία του Θεού στον άνθρωπο. Ακόμη και ο τρόπος που λες την  καλημέρα έχει σημασία. Η ελευθερία μου περνά μέσα από την ελευθερία του άλλου. Καμιά αρετή δεν λειτουργεί αν δεν υπάρχει ελευθερία. Όταν ένας άνθρωπος χρησιμοποιεί τους νόμους προς ίδιον όφελος, δεν τον υπακούμε. Όταν βομβαρδίσουμε τον εαυτό μας με την ανάγνωση του Ευαγγελίου , τότε μπορούμε να αυξηθούμε πνευματικά. Χορταίνεις με το Ευαγγέλιο. Ο Θεός δίνει 50% ευκαιρίες να σωθείς και 50%   να καταδικασθείς.

Όσο δεν παύει το κυνήγημα γι’ αυτό που αγαπάς τόσο δεν θα παύει και η πρόοδος. Κάθε βράδυ έκανα έλεγχο, τσεκάρισμα. Με στενοχωρούσε ο κακός μου εαυτός. Όταν αγκαλιάζω τον εχθρό μου, τρώει γροθιές ο εγωισμός του. Όταν όμως είναι υποκριτικό το αγκάλιασμα, στερώ και τη δική μου ελευθερία και του άλλου.

Τον άσωτο προκάλεσε η αγάπη του πατέρα να μετανιώσει. Αν σκοτωνόταν με τον πατέρα του προτού πάρει τα λεφτά, δεν θα είχε το θάρρος να ξαναγυρίσει κοντά του. Θα έλεγε ο γιος: «Πώς να πάω στον πατέρα έτσι τσέτσελο; Αφού με μάλωσε , προτού ασωτεύσω, σκέψου τώρα που είμαι άσωτος». Μπροστά στον πατέρα δεν μπορείς να είσαι υποκριτής. Μπροστά στο\ αγαθό ή θα είσαι αληθινός ή θα κρυφτείς. Μπροστά στο φως είτε κρύβεσαι είτε δείχνεις όπως είσαι, ειδάλλως θα ρεζιλευτείς. Ο Πατέρας προκάλεσε τη μετάνοια του παιδιού του με την αστείρευτη αγάπη. Μπροστά στα μάτια του Θεού αμαρτάνουμε και ο Θεός είναι ατάραχος αλλά και δίκαιος. Πότε ο άνθρωπος είναι απαθής; Όταν δεν στριφογυρίζουν στο μυαλό του τα πάθη των άλλων που ξεσπούν εναντίον του.

Η μητέρα μου, επειδή ήταν στενάχωρη, μας επηρέαζε. Εμένα στα Καυσοκαλύβια και την αδελφή μου στην Ορμύλια. Το έλεγε ο π. Πορφύριος: «Η μητέρα σας επειδή είναι στενάχωρη σας επηρεάζει με αρνητική ενέργεια». Όταν ένα παιδάκι πλησιάσει τον γκρεμό τότε πρέπει η μητέρα του σιγά σιγά να το πιάσει. Αν το τρομάξει και φωνάξει «αχ το  παιδί!», μπορεί να πέσει κάτω από τον τρόμο της μητέρας . Θέλει ψυχραιμία και απαλότητα.

Ο Θεός είναι συνεχώς πάνω μας. Το φως είναι συνεχές . Γιατί κάνουμε διακοπές; Διότι τεμπελιάζουμε να διαβάζουμε τις Γραφές. Μπες μέσα στο σύμπαν. Δικό σου είναι. Τι είναι η Ελλάδα; Μια κουκίδα. Μην παλουκώνεσαι εδώ κάτω, Φύγε από τη γη. Τι είναι το σπίτι σου, το οικόπεδό σου; Κουκίδες στο σύμπαν. Τι κολλάς εδώ; Η κάθε ψυχή είναι στο κομπιούτερ του Θεού. Όταν ανέβεις λίγο παραπάνω , κάνεις ένα άλμα, τότε βλέπεις κάτι από τον Θεό. Βλέπει ο Θεός την καρδιά σου μόλις κάνεις κάτι ανώτερο και σε τσακώνει. Με την ίδια απροσπάθεια που μπήκα στο Άγιον Όρος , με την ίδια απροσπάθεια και βγήκα. Κάθε μέρα σπάω τα νεύρα μου. Θέλει τσαγανό. Έλεγα: «Εγώ ας θλίβομαι, οι άλλοι όμως να μη  στενοχωρούνται». Έφυγα καταπάνω στον Θεό, μέχρι που βρέθηκε ο π. Πορφύριος στη ζωή μου και μεταμορφώθηκα.

Από το βιβλίο: «ΑΡΧΙΜ. ΑΡΣΕΝΙΟΣ ΚΩΤΣΟΠΟΥΛΟΣ

Από το χάος στο φως

Στα ίχνη ενός σπουδαίου ανθρώπου του Θεού»

ΑΘΗΝΑ 2012

Ομιλία για το πώς οι ξένοι γίνονται οικείοι

ἄρα οὖν οὐκέτι ἐστὲ ξένοι καὶ πάροικοι,
ἀλλὰ συμπολῖται τῶν ἁγίων καὶ οἰκεῖοι τοῦ Θεοῦ,
(Εφεσίους 2,19)


Πριν από την έλευση του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, φαινόταν πως μόνον οι Ιουδαίοι ήταν κοντά στον Θεό, ενώ οι ειδωλολάτρες πόρρω απείχαν από τον Θεό. Αλλά στην πραγματικότητα , Ιουδαίοι και ειδωλολάτρες ήταν εξίσου απομακρυσμένοι απ’ τον Θεό και από την αληθινή λατρεία Του. Μετά ήλθε Εκείνος στον κόσμο, ο Σωτήρας Χριστός˙ καὶ ἐλθὼν εὐηγγελίσατο εἰρήνην ὑμῖν τοῖς μακρὰν καὶ εἰρήνην τοῖς ἐγγύς (Εφεσίους 2,17)˙ και έτσι έφερε τόσο τους Ιουδαίους όσο και τους ειδωλολάτρες ἐν ἑνὶ Πνεύματι πρὸς τὸν πατέρα (ο.π. 2,18).

Στην καινή κτίση ή στον καινό άνθρωπο ή στην Εκκλησία του Θεού το Πνεύμα είναι ένα!

Οποιοσδήποτε εισέρχεται στην Εκκλησία του Θεού λαμβάνει αυτό το Πνεύμα, ώστε όσο και αν αυξάνεται σε μέλη η Εκκλησία , παραμένει πάντοτε το ένα και το αυτό Πνεύμα του Θεού.

Ανεξαρτήτως του πόσα έθνη ή φυλές ή γένη προσέρχονται στην Εκκλησία του Θεού, το Πνεύμα δεν αλλάζει, αλλά παραμένει πάντοτε ένα και το αυτό Πνεύμα! Γι’ αυτό οι εθνικοί δεν είναι ξένοι και πάροικοι στην Εκκλησία, αλλά συμπολίται των αγίων και οικείοι του Θεού, όπως και άλλα μέλη της Εκκλησίας. Διότι η Εκκλησία είναι θεμελιωμένη στην αγιότητα και ο θεμέλιος λίθος της είναι ο υπεράνω πάντων των αγίων Άγιος Θεός και σύμφωνα με το σχέδιό Του , όλα τα μέλη της θα έπρεπε να είναι άγιοι!

Όλοι εκείνοι που έζησαν πριν από τον Χριστό, αλλά έζησαν προσκαρτερούντες τον Χριστό και ελπίζοντες σ’ Αυτόν, όπως και όσοι έζησαν μετά Χριστόν και Τον αναγνώρισαν ως Κύριο, Υιό του Θεού, Σωτήρα, Λυτρωτή, Αναστάντα και Δικαιοκρίτη, και αυτοί επίσης λέγονται άγιοι.

Η αμαρτία χωρίζει και αποξενώνει απ’ τον Θεό , αλλά δια του Ιησού Χριστού ο χωρισμός και η αποξένωση εξαφανίστηκαν και όλοι οι πιστοί, πρώην Ιουδαίοι ή εθνικοί, έγιναν οικείοι του Θεού δια του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και χάρις σ’ Αυτόν.

Αδελφοί μου, ο Χριστός μας έδωσε κάτι υψηλότερο και πολυτιμότερο απ’ αυτή την ίδια τη ζωή! Μας έδωσε την ειρήνη και τη φιλία με τον Θεό και αυτό το δώρο είναι απείρως ανώτερο και πιο ακριβό από τη ζωή την αποξενωμένη από τον Θεό!

Ω Κύριε Ιησού Χριστέ, Δημιουργέ και Χορηγέ της Ειρήνης, διατήρησέ μας ως το τέλος ενωμένους με την ειρήνη Σου.

Σοί πρέπει πάσα δόξα, τιμή και προσκύνησις, εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.



Από το βιβλίο: «Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς
Πνευματικό ημερολόγιο
Ο Πρόλογος της Αχρίδος
Βίοι Αγίων, Ύμνοι, Στοχασμοί και Ομιλίες για κάθε ημέρα του χρόνου.
Νοέμβριος»
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΘΩΣ

ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΓΕΡΟΝΤΟΛΑΓΝΕΙΑΣ

Οι έννοιες «Γεροντισμός» και «Γεροντολαγνεία» αποτελούν την παθογένεια της σχέσεως μεταξύ του γέροντα/πνευματικού και του εξομολογουμένου χριστιανού. Όταν η παθογένεια ξεκινά από τον πρώτο , τότε μιλάμε για «Γεροντισμό»˙ όταν χαρακτηρίζει τον δεύτερο, για «Γεροντολατρεία», χωρίς να παραβλέπουμε και την περίπτωση της αμφίδρομης επίδρασης από τον «Γεροντισμό» στη «Γεροντολαγνεία» και τ’ ανάπαλιν.
Ως «Γεροντισμό» εννοούμε την τάση του Γέροντα/πνευματικού να πατρονάρει τους χριστιανούς που εξομολογεί επεμβαίνοντας σε όλο το φάσμα της προσωπικής, οικογενειακής, επαγγελματικής και κοινωνικής τους ζωής, και μάλιστα με ιδιοτελή τρόπο. Δεν πρόκειται για το θυσιαστικό ανιδιοτελές ενδιαφέρον του πνευματικού για τις ψυχές που ο Θεός του εμπιστεύθηκε , και που φυσικά θα εκτείνεται σ’ όλο το εύρος της ζωής, αφού η πνευματική ζωή δεν είναι τίποτε άλλο παρά Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ μας. Στον «Γεροντισμό» το ενδιαφέρον είναι προσχηματικό και κίβδηλο, αφού ζητούμενο είναι η ανάπαυση του πνευματικού και όχι η σωτηρία των πιστών. Δυστυχώς μέσα στην Εκκλησία μας υπάρχουν «μικροκλίματα» όπου στρατολογούνται οπαδοί που εύκολα μπορούν να καταλήξουν δούλοι και υπηρέτες , αντί να είναι ελεύθεροι εν Χριστώ.
Ο Γεροντισμός αποτελεί ΑΡΝΗΣΗ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΠΑΤΡΟΤΗΤΑΣ. Η ευθύνη του πνευματικού είναι ένας σταυρός , στον «Γεροντισμό» όμως ο σταυρός μετατρέπεται σε αναπαυτική πολυθρόνα , αφού χαρίζει στον κληρικό/πνευματικό άνεση, τιμή και δόξα. Ο πνευματικός που πάσχει από αυτό το σύνδρομο ουσιαστικά δεν ποιμαίνει τους χριστιανούς του, αλλά τ0ν εαυτό του.
Ψυχολογικά ο «Γεροντισμός» μπορεί να νοηθεί ως μια εναγώνια προσπάθεια του πνευματικού να είναι ΑΝΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΤΟΣ και ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟΣ στα πνευματικά τέκνα του, ώστε να αισθάνεται ο ίδιος ΧΡΗΣΙΜΟΣ και να αποκτά ταυτότητα, οντότητα και ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ μέσα από την πνευματική σχέση. Δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες ο πνευματικός καταρρέει όταν απολέσει κάποιο πνευματικό του τέκνο που για τον α ή β λόγο αναζητά άλλον πνευματικό πατέρα. Υπάρχουν σίγουρα εκκλησιαστικά αίτια για την εμφάνιση του «Γεροντισμού», όμως σε προσωπικό επίπεδο αυτός γεννάται από τη χαμηλή αυτοεκτίμηση του πνευματικού και από τη ναρκισιστική του ανάγκη να παράγει αντίγραφα του εαυτού του. Ο «Γεροντισμός» συνιστά ακύρωση της πνευματικής πατρότητας και καθιστά ΑΔΥΝΑΤΗ την εν Χριστώ ελευθερία των πιστών.
Η «Γεροντολατρεία» κινείται με αντίστροφη φορά απ’ ό,τι ο «Γεροντισμός». Ο ίδιος ο όρος μαρτυρά ότι στην περίπτωση αυτή αντικαθιστούμε τη λατρεία του εν Τριάδι Θεού με τη λατρεία του Γέροντα/ πνευματικού. Αυτό, βέβαια, δεν γίνεται με τόσο προφανή τρόπο. Εκδηλώνεται ύπουλα και ενώ στην ουσία πρόκειται για μέγιστη ασέβεια – κατ’ ουσίαν για αθεΐα- λαμβάνει τη μορφή της πλέον ακραιφνούς ευσέβειας. Δεν θα πρέπει, και στην περίπτωση αυτή να συγχέουμε τον σεβασμό και την αγάπη που έχουμε στον πνευματικό μας πατέρα , με την άμετρη εξάρτηση από τον πνευματικό, που οδηγεί σε φαινόμενα προσωπολατρείας ολοκληρωτικού τύπου. Η «Γεροντολατρεία» αποτελεί κατ΄ουσίαν άρνηση του Χριστού εκ μέρους του εξομολογούμενου χριστιανού, αφού τη θέση του Χριστού έχει καταλάβει ο Γέροντας. Υπάρχουν ψυχολογικά και κοινωνικά αίτια που οδηγούν σε μια τέτοια στάση. Η ψυχική ανωριμότητα, η ανάγκη να λαμβάνει κανείς διαρκώς εντολές, που προέρχεται από μια πατερναλιστική διαπαιδαγώγηση μέσα στην οικογένεια, η ανικανότητα για λήψη αποφάσεων και για ανάληψη πρωτοβουλιών, επίσης η κοινωνική ανάγκη για σιγουριά , ασφάλεια και αναφορά σε κάποιο πρότυπο, αλλά και η αναζήτηση σημείου αναφοράς μέσα σε έναν κόσμο που αλλάζει είναι κάποια από αυτά.
Είναι παρατηρημένο εμπειρικά ότι ο ναρκισιστής πνευματικός που θέλει να επιβεβαιώνεται και να κατισχύει επάνω στα πνευματικά του τέκνα θα θέλξει περισσότερο προσωπικότητες με ανίσχυρο χαρακτήρα που επιθυμούν την ταύτιση μαζί του. Είναι αξιοσημείωτο ότι στο «μικροκλίμα» που αναπτύσσεται γύρω από τον Γέροντα παρατηρούνται διαγκωνισμοί για το ποιος θα είναι ο πλησιέστερος, ποιος θα τον υπηρετεί τακτικότερα κ.ο.κ. ,διαγκωνισμοί που πολλές φορές οδηγούν αρκετούς μακριά από τον Γέροντα, αλλά –φευ-και μακριά από την Εκκλησία.
Σίγουρα όλοι οι κληρικοί έχουμε κατά καιρούς δεχθεί , αν δεν έχουμε αναζητήσει κι’ όλας, την κολακεία του κόσμου. Και είναι βέβαιο ότι όλοι οι πνευματικοί ζητούμε από τους χριστιανούς μας να λαμβάνουν υπ’ όψιν τους τις συμβουλές που κατά καιρούς του δίδουμε , ιδιαίτερα κατά την ποιμαντική καθοδήγηση. Θα πρέπει όμως πάντα κατά την άσκηση της ευθυνοφόρου διακονίας του μυστηρίου της εξομολογήσεως να έχουμε προ οφθαλμών μας το ρητό του αγίου Σιλουανού «Οι τέλειοι δεν λέγουν τίποτε αφ’ εαυτών, αλλά αφήνουν να ομιλεί δι’ αυτών το Άγιο Πνεύμα».
Είναι θεμελιώδης αρχή της πνευματικής καθοδήγησης το να μικρύνει ο πνευματικός τον εαυτό του για να έρθει ο Θεός και για να αναπαυθεί ο ταλαιπωρημένος αδελφός. Ο μακαριστός Γέροντας Σωφρόνιος Ζαχάρωφ έβαζε τους εξομολογούμενους να κάθονται σε υψηλότερο κάθισμα απ’ ότι εκείνος ακριβώς για να δώσει συμβολικά να καταλάβουν ότι είναι ο υπηρέτης της σωτηρίας τους και όχι κύριος της ζωής τους. Κύριος είναι μόνον Ένας…



Από το βιβλίο: «Εκ Περιθωρίου. Άρθρα- Ομιλίες- Διαλέξεις»
Αρχιμανδρίτης
Σωφρόνιος Αθ. Γκουτζίνης
Ξάνθη 2006