Κυριακή 27 Φεβρουαρίου 2011

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΑΠΟΚΡΕΩ


Η τρίτη εβδομάδα του Τριωδίου αρχίζει από την Κυριακή της Αποκράω.Λέγεται έτσι,διότι μετά την Κυριακή αυτή απέχομαι κρέατος.Η Κυριακή αυτή είναι η τελευταία ημέρα της κρεατοφαγίας.Από την ημέρα αυτήν μέχρι το Πάσχα,εκτός των αρρώστων.Καθόλην την εβδομάδα καταλύωμαι γαλακτώδη,αυγά και ψάρι.
« Όταν έλθης,ο Θεός,επί της γης μετά δόξης και τρέμωσι έλκη και βίβλοι ανοίγωνται και τα κρυπτά δημοσιεύωνται,τότε ρύσαι με εκ του πυρός του ασβέστου και αξίωσον εκ δεξιών σου με στήναι,Κριτά δικαιότατε».
Δηλαδή:
Όταν έλθης,ω Θεέ,επί της γης μετά δόξης και τρέμουν από τον φόβον τα σύμπαντα,πύρινος δε ποταμός κυλά προ της δικαστικής Σου Έδρας και παρασύρη εντός του τους καταδικασμένους και ανοίγωνται βιβλία όπου είνε γραμμέναι αι πράξεις των ανθρώπων και τα κρυπτά του καθενός φανερώνωνται ενώπιων όλων,τότε,ω δικαιότατε Κριτά,αξίωσέ με να σταθώ εις τα δεξιά Σου (και να κληνονομήσω την Βασιλείαν Σου).
Έψαλλε η Εκκλησία μας σήμερα,και μας φέρει εις την μνήμην μας την φοβεράν Δευτέραν Παρουσίαν του Κυρίου.
Το δε «Ωρολόγιον» της Εκκλησίας μας γράφει:
«Σκοπός ουν των Αγίων Πατέρων εστίν,ίνα,διά της ενθυμίσεως της φοβεράς εκείνης ημέρας,διεγείρων ημάς εκ του ύπνου της αμέλειας προς εργασίαν της αρετής και προτρέψωσιν εις φιλαδελφίαν και συμπάθειαν.Επειδή δε τη ερχομένη Κυριακή της τυροφάγου ποιούμεν την ανάμνησιν της του Αδάμ εξορίας εκ του Παραδείσου της τρυφής,ήτις εστίν η αρχή του παρόντος βίου,δήλον ότι η σημερινή εορτή λογίζεται ως τελευταία πασών ` διότι εις ταύτην αληθώς τελευτώσι τα ημέτερα πάντα και ο κόσμος αυτός»
ΕΠΙΦΑΝΙΟΥ Ι. ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ

Το προσφυγόπουλο και η μεσάλα του.


Δεν ξέρω πως τα ταίριαξε έτσι ο Θεός και είμαστε στην ίδια οικογένια τρείς Δημητράδες. Ο παππούς, ο πατέρας κι εγώ. Όπως είναι φυσκικό, τον Άγιο Δημήτριο τον έχουμε σε μεγάλη ευλάβεια και τον θεωρούμε προστάτη στο σπιτικό μας. Μάλιστα η ημέρα της γιορτής του είναι για μας κάτι παραπάνω απο εθνική γιορτή.

Τον παππού, όλοι όσοι τον γνωρίζουν , τον φωνάζουν Δημητράκη. Έτσι τον φώναζε η μάνα του, έτσι συνήθισε η γιαγιά μου και όλοι οι άλλοι. Απο τα έξι εγγόνια που έχει, έεώ είμαι ο μεγαλύτερος. Εκείνος όμως εξαιρέσεις  στην αγάπη δεν κάνει. Πάντα τη μοιράζει απλόχερα σε όλους.

Απο τότε που θυμάμαι τον παππού, θυμάμαι και τη μεσάλα του. Όποτε καθόταν στο τραπέζι για φαγητό, καθημερινές ή γιορτές, ο παππούς θα έβαζε πρώτα στο λαιμό τη μεσάλα. Αυτή ήταν μια μεγάλη μπλέ υφαντή πετσέτα  με άσπρες και κόκκινες ρίγες, που είχε σχεδόν λιώσει απ' την πολυκαιρία. Η γιαγιά πολλές φορές , όταν ήταν μέρα γιορτινή ,έβαζε δίπλα του μια άσπρη πετσέτα. Μόλις την έβλεπε, φώναζε:
-Γεωργία, τη μεσάλα!
-Γιορτή σήμερα, Δημητράκη μου.

-Ένα παραπάνω , αφού είναι γιορτή να την τιμήσουμε κιόλας.
Την  παίρνει στα χέρια του, τη φιλά και μετά τη βάζει στο λαιμό του. Θυμάμαι πως πέρισι ανήμερα του Αγίου Δημητρίου δεν άντεξα και τον ρώτησα:
-Μα, τέλος πάντων, παππού, γιατί αυτή την πετσέτα την έχεις σαν τα άγια των αγίων;
-Δημητράκη , δεν είσαι μόνο εσύ που δεν μπορεις να καταλάβεις. Μα και οι μεγάλοι νομίζουν ότι ξεμωράθηκα. Έτσι δεν είναι; Εμένα όμως μου δίνεις την ευκαιρία,  μια και είμαστε σήμερα όλοι μαζί, να σας πω την ιστορία της. Κι όσοι την έχουν ακούσει, ας την ξαναθυμηθούν. Όλοι ξέρετε ότι ήμουν μικρό παιδί , προσφυγόπουλο, όταν ήρθα με την οικογένεια μου απο τη Σμύρνη. 'Ισως ήμασταν απο τις λίγες οικογένειες που δε χάθηκε κανείς. Τόσα, χρόνια, βέβαια , πολλά έχουν γραφτεί και πολλοί έχουν μιλησει για τον αιματοβαμμένο Αύγουστο του 1922.
-Εμάς, παππού, μας μιλησαν και στο σχολείο για τις "χαμένες πατρίδες", λέει η μικρότερη εγγονή του, η Γιωργίτσα.
-Ποτέ , παιδιά μου, να μη λέτε χαμένες . Αξέχαστες , ναι, Χαμένες, ποτέ! Η Σμύρνη ήταν το καμάρι της Μικράς Ασίας. Μια πολιτεία ζηλευτή. Είχε χριστιανικό πληθυσμό περισσότερο απο το μουσουλμανικό. Οι Ελληνες της Μικράς Ασίας είχαν όλο το εμπόριο στα χέρια τους.   Ακόμη όμως και ο γεωργός ήταν άριστος και ο τεχνίτης ο καλύτερος. Γιατί αγαπούσαν τη δουλειά που έκαναν . Είχαν μεράκι. Τη λέξη "βαριέμαι" δεν τήν ήξεραν. Σήμερα τα καημένα τα παιδιά αλλάζουν ένα σωρό δουλειές και καμιά δεν τους ταιριαζει. Δε φταίνε οι δουλειές, φταίει που έλειψε η αγάπη και το μεράκι. Ας είναι,...Λοιπόν , εκεί στη Σμύρνη γεννήθηκα και μεγάλωσα. Η  μάνα μου, Θεός σχωρές την , έλεγε ότι τόσο ξαφνικά έγιναν όλα, που ακόμη και το φαγητό άφησε στη φωτιά. Πόσες φορές δε μας είχε διηγηθεί αυτή την ιστορία. Μέχρι που γέρασε και την πήρε ο θεός, όποτε τα έλεγε, έκλαιε.

"Ξέχνα τα μάνα", της λέγαμε, "ξέχνα τα".

"Όχι παιδάκι μου, ούτε κι εσέις να ξεχάσετε, γιατί όποιος ξεχνάει, την ξαναπαθαίνει".
Εδώ  ο παππούς σταματάει , πίνει δυο γουλιές νερό και συνεχίζει:
-Όταν έγινε το μεγάλο κακό, ήμασταν στο σπίτι μόνοι. Ο πατέρας έλειπε. Άρπαξε η μάνα μας βιαστικά ο,τι χρήματα και χρυσαφικά είχε και τα έβαλε στην τσέπη του μεγάλου μας αδεφρού, του Γιάννη. Ήταν τότε δώδεκα χρονών. Εκείνη πήρε στην αγκαλιά της το εικόνισμα του Άι-Δημήτρη και με το άλλο χέρι έπιασε εμένα, που ήμουν τότε τεσσάρων χρόνων. Οι δύο αδελφές μου, λίγο μεγαλύτερες, γαντζώθηκαν πανών στη φαρδιά της φούστα.
Βγήκαμε έξω . Οι δρόμοι ανθρώπινα ποτάμια  που κατρακυλούσαν στη θάλασσα. Μας παίρνει κι εμάς το ποτάμι. Τα πρόσωπα παραμορφωμένα απο το φόβο. Στον αέρα ένα ουρλιαχρό πανικού. Να χάνει η μάνα το παιδί και το παιδί τη μάνα. Προς τα που να πας να σωθείς; Πίσω φωτιά και μαχαίρι, μπρός η θάλασσα. Και το να πνιγείς, κέρδος. Τέτοιες ώρες ακόμα και ο θάνατος είνα λύτρωση. Ξαφνικά, ένας Τούρκος αρπάζει το Γιάννη μας. Σηκώνει τη χατζάρα του. Η μάνα παρατάει εμάς και ορμάει πάνω του. Με μια δυνατή κλοτσιά τη ρίχνει κάτω.
"Παναγιά μου!", φωνάζει. "Άι-Δημήτρη, σώσε μας!"
 
Η χατζάρα κατεβαίνει με δύναμη και κόβει τη βαριά τσέπη στο παντελόνι του αδελφού μου. Αρπάζει ο Τουρκος τα χρυσά και φεύγει.
Ήταν τέτοιο το ουρλιαχτό της μάνας και οι τσιρίδες οι δικές μας , που φαίνεται ακούστηκαν ίσαμε τον ουρανό. Τα πόδια μας λύθηκαν κι άλλο δε μας βαστούσαν.
Μας τράβηξε η μάνα σε μια άκρη μη μας ποδοπατήσουν και σωριαστήκαμε κάτω.

Έτσι μας βρήκε ένας φίλος του πατέρα μας που έψαχνε να βρεί τη γυναίκα του και τα παιδία του.

Αυτός μας βοήθησε με κάτι γνωριμίες που είχε να μπούμε σε πλοίο.

"Έλα μαζί μας, Μιχάλη",του λέει η μάνα μας.

"Εάν δεν τους βρω, δε φεύγω".

"Αν δεις το Νικόλα, πες του πως έφυγα".


"Ο Θεος μαζί σας".

Όσο ζούσε η μάνα, πάντα τον μνημόνευε και με τους ζωντανούς και με τους πεθαμένους. Ποτέ δε μάθαμε τι απέγινε αυτός ο άνθρωπος.

Καθώς προχωρούσαμε, σκοντάφτω πάνω σ' ένα μικρό μπογαλάκι, Σκύβω ο πιάνω και το σέρνω πίσω μου. Για την ηλικία μου ήταν  κάτι βαρύ.

"Ασ'το , Δημητράκη μου, ασ' το κάτω", μου φώναξε η μανα. Εγώ όμως που ν'ακούσω. Το κρατούσα σφιχτά και το έσερνα.

Πως μπήκαμε στο πλοίο, μόνο ο Θεός το ξέρει. Δεν μπορούσες να ξεχωρίσεις ανθρώπους και πράγματα. Στοιβαγμένοι ο ένας πάνω στον άλλο. Με χίλιους κόπους βρήκε η μάνα μια ακρούλα. Κάθισε κάτω, μας μάζεψε γύρω της και μας σκέπασε με τα χέρια της. Ήμουν μικρός και δεν μπορούσα να καταλάβω τόσο τον κίνδυνο. Απο το πολύ κλάμα μισοκοιμηθήκαμε στην αγκαλιά της. Εκείνη, οπως μας είπε αργότερα, συνεχώς προσευχόταν και παρακαλούσε τον Άι-Δημήτρη να σώσει τον πατέρα μας. Ο  πρώτος που ξύπνησε απο την πείνα ήμουν εγώ.

"Μάνα , πεινάω"

"Κι εγώ"

"Κι εγώ , μάνα"

"Κι εγώ".

Εκείνη η φουκαριάρα κοίταξε σαστισμένη γύρω της. Ίσως ήταν το μόνο πράγμα που δεν είχε σκεφτεί. Προσπαθούσε να μας ηρεμίσει."Θα καθίσετε φρόνιμα εδώ και κάτι θα παω να βρώ. Δε θα το κουνήσετε ρούπι. Έβαλε και το μεγάλο μου αδελφό να μας προσέχει. Κάνει να σηκωθεί, μα πανώ στη φαρδιά  της φούστα είναι το μπογαλάκι που κουβαλούσα. Στα γρήγορα λύνει τους κόμπους και δε πιστεύει στα μάτια της. Ένα μεγάλο κεφάλι κίτρινο τυρί. "Σ' ευχαριστώ Θεέ μου, σ' ευχαριστώ", έλεγε συνέχεια, και τα δάκρυα έτρεχαν ποτάμι. Αυτο το τυρί μας έθρεψε όσο ήμαστα στο πλοίο. Μ'αυτήν τη μεσάλα ήταν τυλιγμέο. Για χρόνια πολλά η μάανα μας την φύλαγε στο εικονοστάσι πίσω απο το εικόνισμα του Άι-Δημήτρη σαν καί ιερό.
 -Με τον πατέρα σας, παππού , πότε βρεθήκατε; τον ρωτώ.

Πολύ αργότερα, Πως ήρθε και μας  βρήκε εδώ στη Θεσσαλονίκη , μόνο ο Θεός το ξέρει. Όταν τον ρωτούσαμε , μας έλεγε: "Ο Άι-Δημήτρης μ έφερε κι οι προσευχές της μανας σας". Όπως μας διηγήθηκε , κι εκείνον τον είχαν πιάσει οι Τούρκοι.Θα τον σκότωναν . Ένα Τουρκάκί, ήταν δεν ήταν 16 χρόνων, έπεσε επάνω του με λύσσα.
"Αυτόν τον γκιαούρη  θέλω να τον σκοτώσω εγώ, φώναξε. Έχω μαζί του προηγούμενα."

Πότε κλοτσώντας και πότε βρίζοντας, τον πήγε μέσα σε μια παλιά αποθήκη.
"Κυρ-Νίκο, συγχώρα με που σου φέρθηκα έτσι", του λέει.
Ο πατέρας τον κοίταξε σαστισμένος.  Αυτός εβγαλε το καπέλο του, τον πιάνει απο του ώμους και τον ταρακουνάει.
"Δε με γνώρισες; Ο Αλί είμαι, ο Αλί που μου μάθαινες ιππασία".Αυτό το Τουρκάκι τον έσωσε. Είχαν κι αυτοί φιλότιμο. Πολλές οικογένειες μεγάλωσαν δίπλα -δίπλα.Είχαν αγάπη και βοήθησαν ο ένας τον άλλον. Δυστυχώς όμως, όταν ο φανατισμός και το μίσος μπει στην ψυχή του ανθρώπους , τον κάνει από αρνί λύκο.

Αυτή, λοιπόν, παιδιά  μου, είναι η ιστορία της μασάλας. Για μένα δεν είναι μια απλή πετσέτα. Είναι ένα ιερό κειμήλιο απο την αλησμόνητη Σμύρνη. Τη Σμύρνη μας που φούντωσε, μεγαλούργησε, μα ποτέ δεν πέθανε. Το αίμα που κύλησε ποτάμι έγραψε την ιστορία, για να την ακούσουν οι λαοί  και να ντραπούν. Γιατί όταν ο ένας λαός στενάζει, υπεύθυνοι είναι και οι άλλοι λαοί που ακούν και σωπαίνουν".
Ο παππούς παίρνει τη μεσάλα του και σκουπίζει δυο δάκρυα . Η συγκίνηση όλων μας είναι μεγάλη.
-Το ποίημα σου, παππού, πες μας το ποίημά σου , φωνάζει η εγγονή του η Μαρία και χαλαρώνει λίγο η ένταση.-΄Αντε θα σας το πω και φέτος, γιατί του χρόνου μπορεί να μην είμαι...

Μιρκό κομμάτι απο το βιβλίο της Μυρσίνης Βιγγοπούλου
Δημήτριος
Ο Άγιος , ο παππούς μου και...εγώ
Εκδόσεις- Άθως Παιδικά

Σάββατο 26 Φεβρουαρίου 2011

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΑΠΟΚΡΕΩ


ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΜΕΛΛΟΥΣΗΣ ΚΡΙΣΕΩΣ
45.Επειδή όμως δεν είναι δυνατόν να ίδωμεν αυτά τα πράγματα με τους σωματικούς οφθαλμούς,ανάβα με την σκέψιν,και αφού σταθής επάνω από αυτόν τον ουρανόν,τον οποίον βλέπομεν,στρέψε το βλέμμα προς εκείνον τον ουρανόν,ο οποίος είναι επάνω από αυτόν,εις το το άπειρον ύψος,εις το απλησίαστον φως,εις τας στρατιάς των Αγγέλων,και πάλιν,αφού κατέβης από εκεί επάνω,φέρε εις τον νουν σου την εικόνα εκείνων που γίνονται εδώ εις την γην,και φέρε εις την φαντασίαν σου όσα συμβαίνουν με τους επιγείους βασιλείς,ήτοι τους χρυσοστολισμένους σωματοφύλακας των,και ένα ζεύγοςαπό λευκούς ίππους,στολισμένους με χρυσά στολίσματα,και την χρυσοκόλλητον άμαξά των,με τας χρυσάς ταινίαις που κυματίζουν ολόγυρά των,και δράκοντες κεντημένους επάνω εις ολομέταξα ενδύματα,και ασπίδας με χρυσούς οφθαλμούς,και ίππους στολισμένους με χρυσόν,και χρυσά χαλινάρια` και αφού όλα αυτά τα συγκρατήσης λεπτομερώς,μετέφερε πάλιν τον λογισμόν σου προς τα άνω και σκέψου την φοβεράν εκείνην ημέραν,κατά την οποίαν θα έλθη ο Χριστός διά να κρίνη τον κόσμον.
46. Δεν θα ίδης βεβαίως τότε ζεύγος χρυσοστολισμένων ίππων,ούτε χρυσάς αμάξας,ούτε δράκοντας,ούτε ασπίδας,αλλά θα ίδης τον μεν ουρανόν να ανοίγεται ολόκληρος,τον δε Υιόν του Θεού να κατέρχεται,συνοδευόμενος όχι από είκοσιν η εκατόν,αλλά από μυριάδας Αγγέλων και Αρχαγγέλων.Και όλα αυτά θα είναι γεμάτα από φόβον και τρόμον,όταν οι άνθρωποι,όσοι εγεννήθηκαν έως τότε,από την στιγμήν που επλάσθη ο Αδάμ μέχρι της ημέρας εκείνης,θα ανασταίνωνται από την γην και θα αρπάζωνται εις τον αέρα.Όταν θα ιδής τον Χριστόν να παρουσιάζεται με τόσην λαμπρότητα εκείνην,ώστε ο ήλιος και η σελήνη να χάνουν το φως των εμπρός εις την λαμπρότητα εκείνην,και να αποδίδη δικαιοσύνην εις έκαστον εξ ημών ανάλογα με τα έργα του.
Από το βιβλίο «ΕΚΛΟΓΑΙ ΚΑΙ ΑΠΑΝΘΙΣΜΑΤΑ» ήτοι λόγοι απαρτισθέντες εκ διαφόρων ομιλιών του εν Αγίοις Πατρός ημών
ΙΩΑΝΝΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ ΤΩ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΑΠΟΚΡΕΩ

ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΜΕΛΛΟΥΣΗΣ ΚΡΙΣΕΩΣ
42. Γνωρίζω ότι πολλοί τρέμουν μόνον την κόλασιν`εγώ όμως σας λέγω, ότι η έκπτωσις από την δόξαν των ουρανών είναι πολύ πικροτέρα τιμωρία από την κόλασιν. Εάν δεν ημπορώ να παραστήσω τούτο με τα λόγια ,ουδόλως είναι παράδοξον διότι ούτε των ουρανίων αγαθών γνωρίζομεν την μακαριότητα, διά να εννοήσωμεν καθαρά και την δυστυχίαν, την οποίαν θα δοκιμάσωμεν από την στέρησιν των,αφού ο Απόστολος Παύλος,που εγνώριζεν όλα αυτά καλώς,λέγει ότι το χειρότερον εξ όλων είναι να εκπέση κανείς από την δόξαν του Χριστού. Αυτό θα το μάθωμεν τότε, όταν θα υποστώμεν αυτήν την συμφοράν.
43. Αλλ` εύχομαι ποτέ να μη πάθωμεν τοιαύτην συμφοράν, ω μονογενές Υιέ του Θεού, ούτε να δοκιμάσωμεν ποτέ την ανεπανόρθωτον αυτήν τιμωρίαν. Ανυπόφορος βεβαίως είναι και η κόλασις και η γέεννα  πλην και χιλίας γεέννας εάν προσθέσης, δεν θα ημπορέσης να εκφράσης πόσον τρομερόν είναι το να εκπέσης από την δόξαν εκείνην, το να μισηθής από τον Χριστόν, το να ακούσης από το στόμα Του, ότι ουκ οίδα υμάς (Ματθ.κε΄12), δεν σας γνωρίζω, το να κατηγορηθώμεν ότι τον είδομεν πεινασμένον και δεν του δώσαμεν να φάγη. Καλύτερον δηλαδή είναι να πέσουν επί της κεφαλής μας χίλιοι κεραυνοί, παρά να ίδωμεν το γλυκύ εκείνον πρόσωπον του Χριστού να μας αποστρέφεται, και τους γλυκείς οφθαλμούς Του να μη ανέχονται να μας βλέπουν.
44. Εάν δηλαδή αυτός, μολονότι ήμην εχθρός του και τον εμίσουν και τον απεστρεφόμην, με τόσην επιμονήν προσεπάθησε να με σώση, ώστε ούτε τον εαυτόν του δεν ελυπήθη, αλλά τον παρέδωσε εις τον θάνατον δια την σωηρίαν μου, όταν ύστερα από όλα αυτά δεν καταδεχτώ να του δώσω ούτε ολίγον άρτον, όταν πεινά, με ποίους οφθαλμούς θα τον αντικρύσω; Ειπέ μου λοιπόν`εάν, ενώ είσαι γέρων και ζης μέσα εις την πτωχείαν, κάποιος σου υπέσχετο να σε κάμη δυνατόν και ωραίον υπέρ όλους τους ανθρώπους, και να σου δώση την Βασιλείαν της γης διά χίλια έτη, τι δεν θα ήθελες να πάθης και να κάμης διά να τα αποκτήσης όλα αυτά; Όταν δε ο Χριστός μας υπόσχεται όχι αυτά, αλλά πολύ περισσότερα από αυτά,τα οποία έχει ετοιμάσει δι` εκείνους που τον αγαπούν, πόσα χρήματα δεν θα ήξιζε να δαπανήσωμεν; η καλύτερον πόσας ζωάς δεν θα ήξιζε να θυσιάσωμεν;
Από το βιβλίο «ΕΚΛΟΓΑΙ ΚΑΙ ΑΠΑΝΘΙΣΜΑΤΑ» ήτοι λόγοι απαρτισθέντες εκ διαφόρων ομιλιών του εν Αγίοις Πατρός ημών
ΙΩΑΝΝΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ ΤΩ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

Παρασκευή 25 Φεβρουαρίου 2011

ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤ' ΗΛΙΑ....

" Όπου  'ν' Αι-Γιάννης και νερό, κι όπου Αγιολιάς και ράχη"

Στη μια απο τις δυο κορυφές του βουνού είχε στήσει τη σκηνή του ο ερημίτης.  Η μιά , η πιο ψηλή , αγνάντευε ως πέρα, μακυρά στο άγνωνστο βάθος του πελάγου, την πλατιά κι απέραντη θάλασσα- η άλλη ήταν πιό χαμηλή , την έκοβε η πρώτη, δε μπορούσες να δείς απο κει θάλασσα. Τούτη η αψηλότερη κορφή, κατηφόριζε σιγά σιγά, ώσπου έσβηνε αγαληνά κατά το πέλαγος. Στο πιο χαμηλότερο σημείο , εκεί όπου έσμιγε με το νερό, σχημάτιζε μια μικρή αγκαλιά, έναν απάνεμο κόρφο. Απάνωθέ του φώλιαζε το φτωχό, ψαράδικο χωριό, με τ΄άσπρα του σπιτάκια κολλημένα σαν τις πεταλίδες απά στα βράχια-κάμποσες βάρκες λικνίζονται, δεμένες στις δέστρες του, μές στο μικρό, κουκλίστικο πες, λιμανάκι. Η άλλη πλαγιά του δίκορφου βουνού ξεκινούσεν απ' τη χαμηλότερη κορφή  του, και γλιστρώντας πότε πάνω απο ήμερη γη του Θεού και πότε πάνω απο αγριωπά φαράγγια, ερχόταν και σβηούσε πέρα κει κάτω στον κάμπο, σ' ένα ίδιο μικρό, σαν το ψαράδικο χωριό, μια χούφτα οι άνθρωποι κι αυτουνού του χωριού σαν και του άλλου, που δεν έβλεπαν  θάλασσα απο πουθενά. Ακόμα κι απο την κορφή τούτη του βουνού δε μπορούσες ν' αγναντέψεις  τη θάλασσα, γιατί την έσκιαζε η πρώτη , η αψηλότερη.

Εκεί , στη χαμηλότερη απ' τις δυό κορφές, είχε στήσει απο χρόνια τη σκήτη του ο ερημίτης. Μιά κουφάλα απά στο βράχο, μακριά απ' τους ανθρωπους και κοντήτερα στο Θεό. Μοναχός του έσκαψε ο γέροντας και κούφωσε ακόμα πιο πολύ την κουφάλα του βράχου. Έμπηξε κι έναν σιδερένιο σταυρό στ' απανωβράχι του και στο βάθος της σπηλίάς, απίθωσε ένα μαυρισμένο παλαιικό εικόνισμα που είχε φέρει μαζί του, κάνοντας έτσι ξωκλήσι την κουφάλα του βράχου. Το εικόνισμα παράσταινε τον Προφήτ' Ηλία και το αυτοσχέδιο ξωκλήσι ήταν ταμένο στη χάρη του.
Απο που είχε βρεί κι είχε σταλιάσει εκεί δα πα απο δω και χρόνια ο γέρος -ερημίτης, αυτό, κανένας δεν ήξερε να το πεί. Δεν κατέβαινε στο Καμποχώρι ο γέροντας, όσο για τ' αλλο χωριό, το Θαλασσοχώρι, εκεί πιά ούτε που ξέραν αν υπήρχε ξωκλήσι κι ερημίτης.

Δεν είχε ανάγκη να κατηφορίσει  ως το χωριό ο γέροντας του βουνού. Είχε δυο τρία γίδια που τα' βοσκε κι άρμεγε το γάλα τους. Κρέας, ψωμί, δεν έτρωγε ποτές του. Έπινε μονάχα το γάλα που του 'δινάν τα γίδια του, μάζευε δυο τρία χόρτα ένα γύρο, που τα'ρτωγε αλάδιαστα. Κι όσο για τη δίψα του, μια πηγούλα, που δάκρυζε λίγο πιό πέρα απ' το ασκηταρίο του, του έγφτανε για να τον ξεδιψάη με το παραπάνω.

Που και που ν' ανηφορίση ίσαμε κει κανένας στρατοκόπος- να του φέρη λίγο λάδι για το καντήλι που άναβε μέρα νύχτα πάνω απ' το εικόνισμα του Πρφήτ' Ηλία (ήταν το μόνο που δεχόταν απ' όσους ανηφόριζαν και τον έβρισκαν κει πανώ στην ερημιά του). Αν δεν ήταν μες στη σπηλιά του ο γέρο-ερημίτης, κάπου κει κοντά α τριγυρνούσε, βόσκοντας τα γίδια του. Ήταν ένας γέρος αψηλός, λιγνός, σκελετωμένος , μαυρισμένη η όψη του απ'  τον ήλιο, με άκοπα μακριά , άσπρα μαλλιά, που τα' δενε κότσο πίσω στο σβέρκο του κι ίδια μακριά γένια, που κατέβαιαν χαμηλά ως το στέρνο του. Αντί για ρούχο , φορουσε μια γίδινη προβιά, που την έδενε με μιά παλιά , δερμάτινη ζώνη γύρω απο τη μεση του.
Δεν έφτανε συχνά ως εκείνη την ερημιά του ψυχή ανθρώπινη. Έτσι τ' αψηλού που είχε στημένη την αϊτοφωλιά του ο γέροτνας, μονάχα με τα πετούμενα του ουρναού είχε πάρε δώσε, με τα δυο τρία γίδια του και με το Θεό του, που τον έβλεπε πιό κοντα απ' ό,τι οι άνθρωποι που ζούσανε στα δυο χωριά του δίκορφου κείνου βουνού, το Καμποχώρι και το Θαλασσοχώρι.

Ποιός άνεμος τους έφερε ως εκεί κείνη την καλοκαιριάτικη νύχτα; Το δρόμο είχανε χάσει οι στρατολάτες, για το Θαλασσοχώρι τραβούσαν , μα χάσανε το δρόμο και βρέθηκαν απο την άλλη μεριά του βουνού. Ήρθε απόκοντα και μια αναπάντεχη, καλοκαιριάτικη μπόρα, που  τους σάστισε αμόμα πιο πολύ. Πούπετα καλύβι στο δρόμο τους για να τους δεχτεί, στρατοκόπους της νύχτας και της καταιγίδας, πούπετα κάποιο απάγγιο για να σταλιάσουν στην κόχη του.
-Για δείτε, δείτε κει ψηλά που φέγγει ένα φώς! είπε κάποια στιγμή ένας απ' τη συντροφιά.

Η νύχτα είχε πέσει απ' ώρα πολλή, ο ουρανος ήταν πνιγμένος στα σύγνεφα, δε μπορούσεν να'ταν άστρο κείνο που ξάκριζε στην κορφή του βουνού.

Έβαλαν σημάδι οι πεζοπόροι κείνο το φωσάκι που είχε ξεπροβάλει ξαφνικά μπροστά τους, την ίδια στιγμή και το'χασαν απο τα μάτια τους, λες κι ήταν άστρο τ'ουρανού, αστράκι, που μια ξεπρόβελνε και μια χανόταν απο μπροστά τους. Οι αρβύλες που φορούσαν είχανε πιεί το νερό της βροχής κι έκαναν  βαριά, ασήκωτα τα πόδια τους. Κι η βροχή, πότε λιγόστευε και πότε έδινε ξανά και δυνάμωνε , τους βίτσιζε στα πρόσωπα, τρύπωνε στη σάρκα τους κορμού και την περούνιαζε, θάμπωνε τα μάτια τους. Λές να'τανε πλάνεμα του νου εκείνο το φωσάκι, που πότε το'χαναν και πότε το ξανάβρισκαν μπροστά τους;

-Εδώ ο τόπος θα πρέπει να είναι ακατοίκητος, είπε ο πιο νέος στα χρόνια απ΄τη συντροφιά. Δε μπορεί να είναι φως αυτό που βλέπουμε. Κάτι άλλο είναι και μας θαμπώνει ταμάτια. Εξόν αν είναι φως διαβολικό και παει να μας πλανέψει...

Για μια στιγμή , τα λόγια του πήγαν ν'αποθαρρέψουν τους άλλους τέσσερις. Μα πρόφτασε και μίλησε απόκοντα ένας άλλος,  πιό μεστωμένος στα χρόνια απ' όλους.

-Το φως είναι πάντα απ' το Θεό, μη λές κουταμάρες, Ηλία, αποκρίθηκε στο νέο που είχε ξεστομίσει τα άστοχα εκείνα λόγια. Κι αυτό που βλέπουμε , δεν είναι πλανεμα του Σατανά, είναι φως του Θεού, θα το δείς.

Συνέχισαν την πορεία τους οι στρατοκόποι. Τα καινούρια λόγια του συντρόφου τους έριχναν ξανά το λάδι της ελπίδας στο καντήλι της πίστης τους που πήγαινε να θαμρώσει. Τώρα , οι αρβύλες που φορούσαν σα να'χανε γινει αλαφρότερες, σα να 'χαν πάρει ζωή τα κουρασμένα πόδια τους. Κι ο άπιστος Ηλίας της συντροφιάς, έσκυψε το κεφάλι κι υποτάχτηκε στην απόφαση των άλλων : να εξακολουθήσουν την πορεία τους ώσπου να φτάσουν στο φως-στο φως του Θεού, που ξάκριζε, πότε θαμπό, και πότε λαμπερό, ολο ένα μπροστά τους.


-Ηλία, είπε κάποια στιγμή κείνος που πήγαινε μπορστά απ' τους άλλους, δε θες τούτο το φως που βλέπουμε να'ρχεται απο '  κάνα ξωκλήσι του Προφήτ' Ηλία, που έχεις και τ' ονομά του; (Τι σύμπτωση , μάλιστα, ξημέρωνε την άλλη μέρα κι η γιορτή του φίλου τους!). Δε λεν πως, όλα τα ξωκλήσια του Πρφήτ' Ηλία είναι χτισμένα ψηλά, πολύ ψηλά , όσο μπορεί πιο ψηλά στις κορφές των βουνών;

Και τότε, μες στην νυχτιάτικη εκείνη πορειά, μες στη βροχή και τ' ανεμοβροχο, ήρθε κι ακούστηκε η παλιά ιστορία του Πρφήτ' Ηλία. Άρχισε να τη λέει στους άλλους, έτσι καθώς προχωρούσαν ολοένα, ο πιο γέρος της συντροφιάς- ένας άνθρωπος που τα χρόνια του είχαν μεστώσει μαζί με το κορμί και την πίστη.

Ο Προφήτης Ηλίας, λέει , ήταν πρίν ασκητέψει, ναυτικός. Είχε περάσει όλη του τη ζωή στα καράβια, στη θάλασσα. Ώσπου έφτασε μια μερα, που τη μπούχτισε τη θάλασσα, τη βαρέθηκε. Κι είπε να την παρατήσει, να μην ακούσει να μιλάνε πια γι' αυτήν, να βρεί στη στεριά και να ριζώσει κάπου, όπου να μην έχει θάλασσα, νερό. Βγήκε το λοιπόν , απ' το καράβι του , πήρε ένα κουπί μαζί του, και ρίχνοντάς το στον ώμμο του, ξεκίνησε. Που πήγαινε; Μήτε που ήξερε. Κείνο που λαχταρούσε, ήτανε να φτάσει κάπου και να σταθεί μακρυά απ' τη θάλασσα, που τόσα φαρμάκια τον είχε πιοίσει ίσαμε τότε, στα χρόνια, τα πολλά τα χρόνια, που την είχε υπερετήσει.

Με το κουπί φορτωμένος ολοένα στον ώμο ο παλιός ο μαρινάρος, προχωρούσε ολοένα. Ώσπου τέλειωσε κάποτε ο ίσιος δρόμος κι άρχισε ν'ανηφορίζει. Σαν είδε πως είχε αλαργέψει κάμποσο απ' τη θάλασσα, σταμάτησε κάποιον στο δρόμο και τον ρώτησε, δείχνοντας του το κουπί που κουβαλούσε:
-Τ' είν'αυτό όπου κρατώ;
-Κουπί, του αποκρίθηκε ο στρατοκόπος, που τον είχε παρει σίγουρα για παραλοϊσμένο.

Συνέχισε το δρόμο του ο άλλος. Τώρα, σκάλωνε στην πλαγιά ενός βουνού , είχε αφήσει αρκετά πια πίσω του τη θάλασσα. Και πάλι ρώτησε ,τον πρώτο που αντάμωσε στο δρόμο του, να του πεί τι ήταν αυτό που κουβαλούσε στον ώμο του...
-Κουπί, του είπε και κείνος.


Κι ο παλιός ο  ναύτης εξακολούθησε το δρόμο του. Περπάταγε όλη τη μέρα. Ήρθε και νύχτωσε κι ακόμα περπατούσε. Και κάθε τόσο, έκανε , την ίδια πάντα ερώτηση , σ' όποιον απαντούσε στο δρόμο του. Κι έπαιρνε την κάθε φορά την ίδια πάντα απάντηση- πως ήταν κουπί κείνο που είχε φορτωμένο στην πλάτη του.
Τώρα, η θάλασσα είχε αρχίσει πιά να ξεμακραίνει πίσω του.  Ο παλιός ο ναυτικός είχε παρέσει την πρώτη πλαγιά του βουνού, γλίστρησε σ' ένα διάσελο κι απο κει ξαναπήρε την ανηφόρα, οδεύοντας για μια δεύτερη , ψηλότερη κορφή, που ορθωνότανε μπροστά του. Είχε ξημερώσει πια που ο άνθωπος με το κουπί σταμάτησε.  Μπρός του  αγνάντευε την φορφή του βουνού , ένα βράχο φαλακρό, δίχως δέντρα, μ' αριά που και που σκοίνα και πουρνάρια ένα γύρο. Γύρισε να δει και πίσω του. Θάλασσα δε φαινόταν τώρα πούπετα- την είχε αφήσει πια για πάντα μακριά του. Τ ' αεράκι που έφτανε απ΄ το βουνό ήρθε και χύθηκε στα πνευμόνια του- του  τα γιόμισε απο θυμάρι κι απο σκοίνο. Κείνο το αγεράκι δεν είχε τίποτε απο αρμύρα δολερή στην πνοή του , ήταν ολοκάθαρο και του αναγάλλιασε τα σωθικά του. Είδε κάποιον που κατέβαινε κείνη την ώρα απ' το βουνό-πήρε βαθιάν ανάσα ο άνθρωπος με το κουπί και τον ρώτησε κι αυτόν, όπως και τους άλλους:
-Τ' είν' αυτό που κουβαλώ;
Πρόσμενε λαχταρισμένος την απάντηση- την ίδια , σίγουρα που είχε ακούσει κι όλες τις άλλες φορές. Κι όμως , τι παράξενο, ο άνθρωπος που είχε ρωτήσει απόμεινε βουβός κι αμήχανος.Κ οίταξε το κουπί που του ' δειχνε ο άλλος, το είδε απο δω, το μάτιασε απο εκεί , τ' άγγιξε στερνά με το χέρι, μήπως και καταλάβει τ'ήταν εκειό το ξύλο που του δείχνανε. Και στο τέλος, αποκρίθηκε απορημένος:
-Δε ξέρω τ' είν' αυτό που κουβαλάς, πατριώτη. Πρώτη μου φορά που το βλέπω.
-Τ'είναι θάλασσα και τ' είναι καράβια;
Ξαναρώτησε ο ναυτικός .Και πάλι ο άλλος δε μπόρεσε να του δώσει απάντηση. Του ήρθε να τον αγκαλιάσει και να τον φιλήσει κείνο τον ευλογημένο τον άνθρωπο ο παλιός ο μαρινάρος. Έριξε και μια ματιά στν κορφή του βουνού π' αντίκρυζε μπροστά του-μήτε μισής ώρας δρόμο- και πήρε την αποφασή του. Είχε φτάσει εκεί που ήθελε. Σε τόπο που δεν ήξεραν τ' είναι κουπί. Οι άνθρωποι δεν είχαν δεί ποτέ τους θάλασσα και καράβια. Εκεί θε ν' άραζε ο παλιός ο ναυτικός, το φαλακρό κείνο βράχο του βουνού θα έκανε απο δω και μπρός για πάντα αραξοβόι του...



Η βροχή είχε αρχίσει πιά να ξεκόβει, το ίδιο και τ'ανεμόβροχο.Τώρα, οι στρατολάτες μπορούσανε και βλέπανε πιό ξεκάθαρο και πιο ξάστερο το φως που ακολουθούσαν. Ωσπου έφτασε η στιγμή που σταθήκανε μπροστά του.

Βρίσκονταν κορφή κορφή στο βουνό. Δεν είχε δέντρα ένα γύρο, μονάχα σκοίνα ξεπλυμένα απ' τη βροχή που ξέχυναν ένα ξέχωρο μύρο. Ανάμεσα σε μια πιο πυκνή τούφα απο σκοίνα ξεχώριζε η μπούκα απο μια σπηλιά. Παραμέρισαν οι άνθρωποι τα σκοίνα που απόκρυβαν το έμπα της- στο βάθος της λαμπύριζε το φως ενό καντηλιού. Ήταν ένα συνηθισμένο φως καντηλιού- πως γινόταν να τους είχε φωτίσει  απο τόση ώρα δρόμο;

Είδαν το γέρο ερημίτη να στέκεται μποροστά στο άνοιγμα της σπηλιάς. Έμοιαζε κιόλας σα να τους περίμενε. Ψηλός, λιγνός, ξερακιανός, πετσί και κόκαλα, μ' άσπρα γένια και μαλλιά κι ένα τομάρι γίδας ριγμένο απάνω του, που έδενε με δεμάτινο ζωνάρι γύρω απο τη μέση του. Άλλος κανένας, ψυχή , ένα γύρω.
-Προσκυνώ σε, γέροντα, έσπασε πρώτος τη σιωπή ο ιο μεγάλος στα χρόνια απο τους πέντε.

Τους είδε ο ερημίτης που έσταζαν τα ρούχα τους απ' το νερό της βροχής και παραμέρισε αμίλητος, να τους αφήσει να περάσουν. Μπαίνοντας εκείνοι, βρέθηκαν σε μια σπηλιά, σ' ένα βαθύ λαγούμι, που τους χωρούσεν όλους. Στο βάθος έκαιγε ένα καντήλι, που έριχνε το φως του πάνω σ' ένα παλιό εικόνισμα, ένα μαύρο ξύλο, που απο κει όπου στέκονταν δε μπορούσαν να ξεχωρίσουν το τι παράσταινε.

-Εδώ μένεις πάντα, γέροντα;

Τον ρώτησε ένας άλλος απ' τη συντροφιά.
Κούνησε το κεφάλι καταφατικά, δίχως πια να μιλήση, ο ερημίτης του βουνού. Οι ξένοι   βάλθηκαν τότε να του εξηγήσουν πως είχαν ξεπέσει ίσαμε κει.

-Δεν είσατε οι πρώτοι , τον άκουσαν τότε να τους μιλάει και να τους λέει- κι η φωνή του γέρου με τ' άσπρα γένια και τη γιδίσια προβιά αχούσε σαν απόκοσμη μέσα απ' το βαθύ κείνο λαγούμι.Σας πήρε απο μπρός το νερό της βροχής κι ήρθατε ως τη σπηλιά μου.

-Μένεις απο χρόνια εδώ, παππού;
-Έπαψα πια να τα μετράω, παιδί μου. Μα θα πρέπει να 'χουν περάσει πολλά, πάρα πολλά, απο τότε που ασκητεύω σ' ετούτη εδώ τη σκήτη. Όταν πρωτόρθα, τα μαλλιά  μου δεν είχαν αρχίσει ακόμα ν'ασπρίζουν...

Τώρα, ήταν άσπρα, κάτασπρα σαν το μπαμπάκι κι έπεφταν ξεχτένιστα ως τη μέση του γυμνού του στέρνου. Κι έτσι όπως τον έβλεπαν να στέκει αντίκρυ τους, ο νούς τους έτρεξε στην ιστορία που είχαν ακούσει πολλή ώρα, στον Προφήτ' Ηλία, που φεύγοντας απο τον κόσμο, πήγε κι ασκήτεψε στην κορφή ενός βουνού. Κι αν το εικόνισμα που έβλεπαν στο βάθος της σπηλιάς δεν ήταν τόσο μαύρο απ' την πολυκαιρία , θα ' λεγαν  πως η ίδια η θωριά του γέρου  που είχαν αντίκρυ τους ήταν ζωγραφισμένη στο μαυρισμένο ξύλο.

-Πάλι καλά που είδαμε το φως απο μακρυά κι οδηγηθήκαμε ως εδώ, είπε τότε ο νεός απ' τη συντροφιά, ο Ηλίας. Μα πάλι...
Εδώ σταμάτησε . Το σαράκι της απιστίας τον κρυφοδάγκωσε. Ήθελε να πεί: Ένα τόσο δα φωσάκι, το φως ενός καντηλιού, και μπόρεσε να μας φωτίσει το δρόμο απο τόσο μακρυά...
-Άμα έχεις, ξεπλύνει την ψυχή σου όπως ξεπλένει η βροχή το σκοίνα, παιδί  μου, ακούστηκε την ίδια στιγμή η φωνή του ερημίτη, που έμοιαζε να είχε μαντέψει τα όσα δέ θέλησε να ξεστομίζει ο νέος, όλα, όλα μπορείς να τα δείς. Ακόμα και τούτο εδώ το φτωχοκάντηλο, που φέγγει μπρός στου Προφήτ' Ηλία το κόνισμα. Αυτό ' ναι που σας φύλαξε να μην πέστε σε κάνα φαράγγι και τσακιστήτε. Κάτι μου έλεγε πως θα' φταναν ίσαμ' εδώ ψυχές οδηγημένες απ' το φως του απόψε.  Γιατί , δικιά του είναι η σκήτη μου και το κόνισμα που βλέπετε δικό του. Εδώ, πα στο βράχο  που φτάσατε, θα βρείτε τ' αραξοβόλι που γυρεύατε.

Η γλώσσα του γέρου ερημίτη είχε πιά λυθεί. Μετρούσε τους ξένους  του με το διαπεραστικό του βλέμμα- κι ας ήταν γέρονας, πολύ γέροντας- απο πάνω ως κάτω. Κείνη την ώρα, η βροχή , που είχε ξεπλύνει τα προσωπα τους, θα' πρεπε να φτάνει ακόμα πιο βαθιά , να τους καθάριζε και να τους ξέπλενε ως και τα μέσα τους.

-Ιδια με κυνήγησε και μένα χρόνια και χρόνια το νερό, άρχισε να τους λέει ο γέροντας ερημίτης. Δούλεψα μια ζωή ολάκερη στη θάλασσα. Ώσπου τη χόρτασα πια, τη βαρέθηκα. Κι είπα να βγω στη στεριά και να συχάσω. Η  θάλασσα είναι δολερή, πλανεύτρα, εκεί που σε γλυκαίνει, εκεί και σ 'αντιμάχεται και σε σκοτώνει. Μ' έριξε συχνά στη αμαρτία και στο πάθος. Εδώ , έχει γαλήνη και παραθάρρια. Ξεντύθηκα τον παλιό άνθρωπο κι είπα να ξαναγεννθώ. Το μόνο που πήρα μαζί μου φεύγοντας , ήταν ένα  τενεκεδένιο κουτί με λάδι και κείνο το κόνισμα που βλέπετε- έδειξε κατά το βάθος της σπηλιάς με το ρικνό , ξέσαρκο δάχτυλο του. Ήταν κάμποσες μέρες που με ξυπνούσε το ίδιο πάντα όνειρο. Ένας γέροντας μ' ασκητική μορφή, άσπρα μαλλιά και γένι, ερχόταν  και μου'λεγε κει που κοιμόνουνα: "Ηλία, ψάξε να με βρείς. Στη θάλασσα μ'έχουν πετάξει. Κι άμα με βρείς, φύγε απ' τη θάλασσα, παράτα την για πάντα , πάρε με μαζί σου και σύρε στην πρώτη αψηλή κορφή βουνού που θ' απαντήσεις μπροστά σου". Ήμουνα νιός και δεν πίστευα. Περιγελούσα κιόλας τ' όνειρο μου, μόλις που το'βλεπα , την ίδια ώρα και το ξεχνούσα...
Ώσπου μια μέρα , που το καράβι του είχε ξεκόψει στα ρηχά, ρίχνοντας την πετονιά του για κάνα ψάρι ο ναυτικός, ανάσυρε ένα δεμάτι  φύκια απο τη θάλασσα. Ανάμεσα τους βρέθηκε σκαλωμένο ένα κομμάτι ξύλο, μαυρισμένο απ' την πολυκαιρία και ξεπλυμένο απο τη θάλασα και την αρμύρα της - ποιός ξέρει πόσυς χρόνους να΄ταν θαμμένο στο βυθό της. Μισά με τα μάτια, τ' άλλα μισά με την ψυχή, μπόρεσε και ξέκρινε πάνω σε κείνο το ξύλο τη μορφή του Προφήτη ο μαρινάρος. Έκανε το σταυρό του ο άνθρωπος , ανασπάστηκε το μαύρο ξύλο, το'χωσε στον κόρφο του και ξεμπάρκαρε.
Δυο μερόνυχτα πορεύτηκε ως που  να φτάσει στην κορφή του βουνού, κατά που τον είχαν ορμηνέψει στ' όνειρό του. Έφτασε πρώτα στην πρώτη απο τις δυο κορφές του , εκεί που φώλιαζε στα πόδια της το Θαλασσοχώρι, μα δε στάθηκε. Η θάλασσα τον κυνηγούσε. Ο Προφήτης, που  τον συντρόφευε στον ύπνο του , τον ορμήνεψε να συνεχίσει το δρόμο του, να φτάσει ίσαμε κει που δε θα'βλεπε άλλο πια θάλασσα. Έτσι , πέρασε στη διπλανή κορφή του βουνού: "Εδώ θα μείνεις", του είπε το ίδιο βράδυ στον ύπνο του ο Προφήτης που τον εδηγούσε, ο συνονόματός του.

Έκανε όπως του είχαν ορίσει στ' όνειρό του ο παλιός ναυτικός. Βρήκε θαμμένη μες στα σκοίνα την κουφάλα κείνη του βράχου. Τη βάθυνε υπομονετικά μ'ένα κομμάτι σίδρο που έτυχε να βρεί μέσα στα σκοίνα. Έστησε σε μια σχισμή της σπηλιάς του βράχου την εικόνα του Αγίου. Με το λάδι που κουβαλούσε μαζί του, έθρεφε τον πρώτο καιρό το καντήλι που κρέμασε πάνω απ' το εικόνισμα του Προφήτ' Ηλία. Αργότερα , που τον έμαθαν οι χωριανοί απ' το Καμποχώρι κι απ' αλλού, του έφερναν εκείνοι το λάδι που είχε ανάγκη. Γιατί το ασκηταριό του ερημίτη του βουνού δεν άργησε να μαθευτεί ένα γύρο.

-Δεν έχω να σας φιλέψω άλλο απο γάλα , είπε αργότερα στους ξένους του ο  ερημίτης.

Εκείνοι άνοιξαν τα σακίδια τους και του  πρόσφεραν ψωμί κι άλλα φαγώσιμα.  Μόνο το ψωμί δέχτηκε, τ' άλλα τα παραμέρισε. Έφερε μια μπουκά στο στόμα του.
-Γλυκό που είναι πάντα το ψωμί...γιατί το βλόγησεν εκείνος, είπε μασώντας αργά αργά τη μπουκιά που είχα βάλει στο ξεδοντιασμένο στόμα του. 

Ύστερα, τους έφερε και τους γέμισε τις κούπες που είχαν μαζί τους με φρέσκο γάλα, αρμεγμένο απ' τον ίδιο μέσα σ' ένα καδούλι. Κι οι στρατολάτες του έδωσαν όσο λάδι είχαν μαζί τους. Το δέχτηκε σα θείο νάμα και το φύλαξε προσεχτικά σε μια σχισμή του βράχου.

Έξω, η βροχή είχε πια σταματήσει , το ίδιο κι ο αγέρας. Οι στρατοκόποι βγήκαν , ο ένας κοντά στον άλλον, απο τη σπηλιά- ο ερημίτης τους ακολούθησε τελευταίος. Τους χτύπησε στο πρόσωπο ο νοτισμένος αέρας, που έσερνε μέσα του ευωδίες απο σκοίνα κι απο θυμάρι. Ο ουρανός είχε ξαστερώσει πια για καλά. Τα σύγνεφα είχαν τώρα σκορπίσει , στο θόλο τ' ουρανού έσβηναν ένα ένα τ' αστέρια. Κόντευε πια να ξημερώσει.
-Ευλογημενο το όνομα του Κυρίου.

Είπε ο ερημίτης κι έκανε το σταυρό του.

 
Του Άλκη Τροπαιάτη



Πέμπτη 24 Φεβρουαρίου 2011

ΨΥΧΟΣΑΒΒΑΤΟ

Την Παρασκευή,της μικρής Αποκριάς,το απόγευμα και το Σάββατο των ψυχών, σε όλες τις Εκκλησίες ψάλλεται μνημόσυνο προς ανάπαυση όλων των ψυχών από τον Αδάμ και την Εύα μέχρι τώρα.
‘’ΣΑΒΒΑΤΟ ΤΩΝ ΨΥΧΩΝ’’
Η αγία Εκκλησία μας τελεί μνημόσυνα υπέρ πάντων των κεκοιμημένων.  Από το ‘’Ωρολόγιον’’ της Εκκλησίας μας αποσπώμεν και πάλιν τα εξής:
‘’ Εξ αυτών των αποστολικών Διαταγών εν βιβλίω η΄,κεφ. Μβ΄,έλαβεν η του Χριστού Εκκλησία την συνήθειαν του επιτελείν τα λεγόμενα τρίτα και ένατα και τεσσαρακοστά και λοιπά μνημόσυνα των κεκοιμημένων.
Επειδή δε πολλοί κατά καιρούς απέθανον άωρα ή εις ξενιτείαν, ή εις θάλασσαν, ή εις όρη και κρημνούς, ίσως δε και πένητες όντες ουκ ηξιώθηκαν των διατεταγμένων μνημοσύνων δια τούτο φιλανθρώπως οι θείοι Πατέρες κινούμενοι, εθέσπισαν σήμερον μνημόσυνον κοινόν πάντων των απ`αιώνος ευσεβώς τελευτησάντων χριστιανών, ίνα και όσοι των μερικών μνημοσύνων ουκ έτυχον συμπεριλαμβανωνται εις το κοινόν τούτο κακείνοι.
Προς τούτοις, επειδή αύριον ποιούμεν την ανάμνησιν της Δευτέρας Παρουσίας του Χριστού, και επειδή οι κεκοιμημένοι ουδέ εκρίθησαν, ουδέ έλαβον έτι την τελείαν αντάμειψιν (Πράξ. Ιζ΄31,Β΄Πέτρ.β΄9,Εβρ. ια΄30-40) ευκαίρως μνημονεύει σήμερον των ψυχών η Εκκλησία και, εις το άπειρον έλεος του Θεού θαρρούσα, δέεται ίνα ελεήση τους αμαρτωλούς. Ότι δε απάντων κοινώς των τεθνεώτων η μνήμη ενθυμίζει τον κοινόν θάνατον και εις ημάς εν καιρώ αρμοδίω και διεγείρει προς μετάνοιαν, τούτο έστι τρίτον αίτιον του παρόντος μνημοσύνου’’
Η Εκκλησία μας ψάλλει κατά την ημέραν αυτήν:
‘’ Ο βάθει σοφίας φιλανθρώπως πάντα οικονομών και το συμφέρον πάσιν απονέμων, μόνε Δημιουργέ, ανάπαυσον, Κύριε,τας ψυχάς των δούλους Σου εν σοι γαρ την ελπίδαν ανέθεντο τω ποιητή και πλάστη και Θεώ ημών’’.
Δηλαδή:
Μόνε Δημιουργέ Κύριε, Συ που πανσόφως και φιλανθρώπως διευθύνεις τα πάντα και εις τον καθένα δίδεις ότι είναι συμφέρον, ανάπαυσε τας ψυχάς των δούλων σου  διότι εις Σε, τον Ποιητήν και Πλάστην και Θεόν μας εστήριξαν όλας τας ελπίδας των.
ΕΠΙΦΑΝΙΟΥ Ι. ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ

Περπατήστε στην Αγία Σοφία, 3D από τον υπολογιστή σας

Δευτέρα 21 Φεβρουαρίου 2011

KYΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΑΣΩΤΟΥ


Η Εκκλησία μας κατά την ημέραν αυτήν μας καλεί να ψάλωμεν προς τον Ουράνιον Πατέρα:
«Της πατρώας δόξης σου αποσκιρτήσας αφρόνως,εν κακοίς εσκόρπισα ον μοι παρέδωκας πλούτον.Όθεν σοι την του ασώτου φωνήν κραυγάζω` Ήμαρτον ενώπιον σου,Πάτερ οικτίρμον ` δέξαι με μετανοούντα και ποίησόν με ως ένα των μισθίων σου».
Δηλαδή:
Αφού,όλως απερισκέπτως,έφυγα μακράν από την πατρικήν Σου δόξαν,εσκόρπισα και κατεσπατάλησα εις κακάς πράξεις τον πλούτον που μου παρέδωσες.Δι αυτό και εγώ επαναλαμβάνω την κραυγήν που είπε προς τον πατέρα του ο Άσωτος Υιός: Ημάρτησα ενώπιον Σου,ω εύσπλαγχνε Πάτερ.Δέξαι με,ερχόμενον πάλιν πλησίον Σου εν μετανοία,καιέχε με πλέον όχι ως υιόν Σου – διότι είμαι ανάξιος αυτής της τιμής -,αλλ` ως ένα από τους μισθωτούς υπηρέτας Σου.
Η παραβολή του Ασώτου είναι ανεξάντλητος εις νοήματα.Δεν θα ήτο υπερβολή αν ελέγομεν ότι ολόκληρον το έργον της Θείας Οικονομίας ευρίσκεται μέσα εις αυτήν.
Αδελφοί μου!
Την ημέραν της Κυριακής του Ασώτου εορτάζομεν ΟΛΟΙ. Όλοι έχομεν την εορτήν μας.Όλοι ανεξαιρέτως! Όλοι είμεθα άσωτοι υιοί,απομακρυθέντες από τον Οίκον του Ουρανίου Πατρός μας και κατασπαταλήσαντες εις την αμαρτίαν τα δώρα Του.Ας επιστρέψωμεν μετανοημένοι εις τας Θείας Αγκάλας του Πατρός μας και ας κραυγάσωμεν:
« Πάτερ αγαθέ,εμακρύνθην από σου` μη εγκαταλείπης με,μηδέ αχρείον δείξης της βασιλείας σου` ο εχθρός ο παμπόνηρος εγύμνωσέ με και ηρέ μου τον πλούτον` της ψυχής τα χαρίσματα ασώτως διερσκόρπισα.Αναστάς ουν,επιστρέψας προς σε, εκβοώ` Ποίησόν με ως ένα των μισθίων σου,ο δι εμέ εν Σταυρώ τας αχράντους σου χείρας άπλωσας,ίνα του δεινού θηρός αφαρπάσης με και την πρώτην καταστολήν επενδύσης με,ως μόνος πολυέλεος».
Δηλαδή:
Ω αγαθέ Πάτερ,εγώ έφυγον μακράν από Σε` Συ όμως μη με αφήσης εγκαταλελειμένον,ούτε να με θεωρήσης άχρηστον διά την Βασιλείαν Σου.Αναγνωρίζω ότι ο παμπόνηρος εχθρός,ο Διάβολος,με εγύμνωσε από πάσαν αρετήν και μου αφήρεσε τον πλούτον των δώρων Σου,αναγνωρίζω ότι διερσκόρπισα ασώτως τα χαρίσματα της ψυχής.
Ναι,Κύριε,αναγνωρίζω όλα αυτά!Αλλά τώρα έχω σηκωθή από την πτώσιν μου,έχω επιστρέψει εν μετανοία προς Σε και αναφωνώ: Κύριέ μου,δέξαί με ως ένα των μισθωτών υπηρετών Σου,Συ που από άπειρον ευσπλαγχνίαν ήπλωσες εις τον Σταυρόν τας αναμαρτήτους χειράς Σου δι` εμέ,διά να με αρπάσης από το στόμα του φοβερού θηρίου,του Διαβόλου,και να με ενδύσης πάλιν με την πρώτην ένδοξον στολήν.
EΠΙΦΑΝΙΟΥ Ι. ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ

Πέμπτη 17 Φεβρουαρίου 2011

Ασκητές στον κόσμο.(2)

Στη συνέχεια συνέβη το εξής μ' αυτον τον τσαγκάρη. Κάποια μέρα ένας χριστιανός πήγε στον Όσιο Παφνούτιο και του λέει:
-Πάτερ, εγώ με κάποιον παπά μάλωσα και δεν ξέρω, αν με καταράσθηκε ή είπε κακό λόγο, αλλά ήδη αυτός κοιμήθηκε και δεν συγχωρηθήκαμε.Τώρα τι γίνεται;
-Εγώ δεν μπορώ να σε βοηθήσω σ' αυτήν την περίπτωσι, αλλά υπάρχει κάποιος άνθρωπος άγιος, που θα σε στείλω κι αυτός θα σε βοηθήση.
-Ποιός είναι αυτός;
-Πήγαινε κάτω στην Αλεξάνδρεια , στο τάδε μέρος, σ' ένα υπόγειο υπάρχει ένας τσαγκάρης. Πές το ότι σ' έστειλα εγώ·  ανάφερε την υπόθεση  σου κι αυτός θα σε βοηθήσει.
Κι ο χριστιανός είπε μέσα σου: "Κύριε, ελέησον· ένας ασκητής δεν μπορεί και μπορεί ένας λαϊκός;" Αλλά για την υπακοή , πήγε τον βρήκε και του είπε την υπόθεση. Του λέει ο τσαγκάρης:
-Για περίμενε εδώ μέχρι να νυτώσει.
Περίμενε, νύχτωσε και τον παίρνει μαζί του και πάνε έξω απο την εκκλησία της πόλεως. Του λέγει:
-Περίμενε εδώ.
Πηγαίνει ο τσαγκάρης μπροστά στην μεγάλη πόρτα της εκκλησίας, την σταρώνει αυτός ο άγιος κι αγνός χριστιανός, κι ανοίγει μόνη της. Μέσα η εκκλησία ήταν φωτοστόλιστη κι ακούγονταν ψαλμωδίες ουράνιες. Μπαίνει μέσα και κοιτάζει και βγαίνει έξω. 
Λέει στον άνθρωπο:
-Για πήγαινε μέσα και κοίταξε δεξιά-αριστερά στους χωρούς· θα δείς τον ιερέα εκεί;
Πηγαίνει μέσα βλέπει και βγαίνει λέγοντας:
-Ναι είναι στον αριστερό χορό και ψάλλει.
-Έλα μαζί μου.
Μπαίνουν μέσα και παει ο άγιος χριστιανός μπροστά και λέει στον ιερέα.
-Πάτερ, συγχώρεσε τον δούλο του Θεού...γιατί έσφαλε σαν άνθρωπος. Εσύ σαν άνθρωπος άγιος δος του την συγγνώμη.
-Συγχωρεμένος και λελυμένος να είσαι!
Τον παίρνει και βγαίνουν έξω και του λέει:
-Μηδαμώς να αναφέρεις αυτό , που είδες, σε κανένα. Πήγαινε στον καλό, αδελφέ μου, και σώζου.

Τρίτη 15 Φεβρουαρίου 2011

Ασκητές στον κόσμο.

Ο Αββάς Παφνούτιος , ασκητής με μεγάλα χαρίσματα, κάποτε προσευχήθκε στον Θεό και είπε:
-Θεέ μου, με ποιόν με έχεις κατατάξει; Με ποιόν είμαι ίσιος, με ίδιο μέτρο στην αρετή;
Κι ακούει φωνή που του λέει:
-Κάτω στην Αλεξάνδρεια υπάρχει ένας φτωχός άνθρωπος, ένας τσαγκάρης μέσα σ' ένα υπόγειο. Μ' αυτόν είσαι στο ίδιο μέτρο αρετής.
-Εγώ ασκητής , απο παιδί στην έρημο, είμαι ίσος μ' εναν λαϊκό άνθρωπο, μ' ένα παντρεμένο;
-Ναι μ' αυτόν είσαι ίσος.
Την άλλη μέρα ο άγιος παίρνει το ραβδάκι του, το τορβαδάκι του, βάζει λίγο παξιμάδι και τραβάει για την Αλεξάνδρεια. Κατεβαίενι στην πολη, πάει και βρίσκει τον κοσμικό και του λέει:
-Χριστιανέ μου, τι κάνεις εδώ;
-Τι να κάνω Πάτερ, αμαρτωλός άνθρωπος είμαι. Είμαι ο χειρότερος άνθρωπος του κόσμου.
-Μπορούμε να μιλήσουμε;
-Μπορούμε.
-Ποιά είαι η αρετή σου, που εργάζεται;
-Εγώ αρετή; Με βλέπεις πως είμαι. Μέσα στον κόσμο ζω και συμφύρομαι. Εσείς μάλιστα, έχετε αρετές.
-Όχι, κάτι κάνεις εσύ.
-Δεν κάνω τίποτα.
-Εμένα μου το έδειξε ο Θεός και δεν μπορείςνα που πείς ψέματα. Προσευχήθκα και μου είπε ότι είμαστε στο ίδιο μέτρο της αρετής. Δεν μπορεί να είσαι τυχαίος.
-Με συγχωρείτε, Πάτερ· εάν τούτο που γίνεται, θεωρείται ότι είναι κάτι, θα σου το πω. Εγώ παντρεύτηκα· κι απο τη στιγμή που έβαλα το στεφάνι, είπα στη γυναίκα μου:"Αν μ' αγαπάς, να ζήσουμε εν παρθενία, να ζήσουμε σαν αδέλφια, για να αγωνισθούμε για τον αγιασμο της ψυχής μας" ."Στέργεις;". "Στέργω". Και έκτοτε ζούμε εν αγνότητι και παθενία.


Δευτέρα 14 Φεβρουαρίου 2011

Αγάπη και αυτογνωσία


Ασφαλώς, ως αγωνιζόμενοι χριστιανοί, νιώθουμε μέσα μας τη λαχτάρα για αγάπη προς τους άλλους. Ασφαλώς μας συγκινεί η σκέψη να αγαπούμε τον ένα όπως όλους μαζί και όλους όπως τον ένα. Μεγάλος αυτός ο πόθος, αν υπάρχει μέσα μας, και ίσως είναι το πιο μεγάλο επιδιωκτέο τέλος. Όμως δεν πρέπει να λησμονούμε την πραγματικότητά μας, ποιοι ακριβώς είμαστε, ποια είναι η φυσική μας κατάσταση, προτού επιχειρηθεί η εν Χριστώ μεταμόρφωσή μας στο καμίνι της αγάπης για τον ίδιο και διά μέσου Αυτού για τους αδελφούς μας συνανθρώπους.

Συχνά μιλώντας για αγάπη λησμονούμε το έδαφος, στο οποίο αυτή φυτρώνει. Γι’ αυτό συμβαίνει τούτο το παράδοξο, ενώ ο πόθος μας για αγάπη μπορεί να είναι πολύ μεγάλος, όμως ο τόπος, όπου πρέπει να αναπτυχθεί, η καρδιά μας δηλαδή, που την πλημμυρίζει αυτός ο πόθος, συμβαίνει να είναι εντελώς ακατάλληλος για ένα τέτοιο ουράνιο φυτό. Με τον τρόπο αυτό, μπορεί να «ωδίνει όρος και να τίκτει μυν», να παρουσιάζεται δηλαδή μια πολύ μεγάλη δυσαναλογία ανάμεσα σ’ αυτό, που ποθούμε και σε αυτό, που θέλουμε να πραγματοποιήσουμε. Πρώτιστο έργο μας με άλλα λόγια είναι, προκειμένου να εξασκήσουμε έργο αληθινό αγάπης, να αναγνωρίσουμε και να συνειδητοποιήσουμε την πνευματική μας ποιότητα, ποιοι δηλαδή είμαστε στην πραγματικότητα.

Η αληθινή γνώση του εαυτού μας και η ειλικρίνεια έναντί του θα μας πείσει, ότι βασικά έχουμε μια σχεδόν ακατανίκητη τάση να αναζητούμε φανερά ή όχι, συνειδητά ή όχι, θεληματικά ή όχι, τον ίδιο τον εαυτό μας διά μέσου της αγάπης προς τους άλλους. Μπορεί να αναζητούμε μόνο τη δική μας συναισθηματική ευφορία και μια συγκινησιακή έκταση, μια ευχαρίστηση προσωπική μέσω της αγάπης, πράγμα που άλλοι θα επεδίωκαν με άλλα μέσα. Και το ερώτημα είναι: κάνουμε τα έργα της αγάπης και γενικά αγαπούμε, για να ικανοποιούμε τον εαυτό μας με το ευάρεστο συναίσθημα, που αυτή δημιουργεί, και αυτό θέλουμε μόνο, και όχι τη χαρά και την ευτυχία του άλλου; Και μπορεί έτσι να κάνουμε το έργο της αγάπης π.χ. μόνο για να ακούμε ευχαριστίες, για να μας αναγνωρίζουν ως ευεργέτες, για να κάνουν λόγο για μας, και από την άλλη να αποφεύγουμε δύσκολες περιπτώσεις αγάπης και κόπους και θυσίες, που δεν πρόκειται να αναγνωρισθούν. Γι’ αυτό πρέπει να μάθουμε και να κάνουμε φρόνημά μας, πως το κύριο χαρακτηριστικό της αγάπης είναι η αυτολησμοσύνη και το «μη ζητείν τα εαυτής». Γι’ αυτό άλλωστε συνιστά ο Κύριος το «μη γνώτω η αριστερά (μας) τι ποιεί η δεξιά» μας και την όσο γίνεται με περισσότερη επιμέλεια «εν τω κρυπτώ» διενέργειά της.

(Από το βιβλίο του π. Ευσεβίου Βίττη «Εμείς και η αγάπη μας» των εκδόσεων «Ορθόδοξος Κυψέλη»)

http://vatopaidi.wordpress.com

Κυριακή 13 Φεβρουαρίου 2011

Περί ταπεινοφροσύνης



1. Ο αββάς Αντώνιος βυθίζοντας κάποια φορά βαθιά τη σκέψη του στου Θεού τα κρίματα ζήτησε να μάθει:
«Κύριε, είπε, πώς μερικοί ζούν λίγα χρόνια και πεθαίνουν, ενώ άλλοι φτάνουν στα βαθιά γεράματα;
Γιατί κάποιοι ζουν μέσα στη φτώχεια και άλλοι πλουτίζουν;
Και πώς συμβαίνει άδικοι να πλουτίζουν και δίκαιοι άνθρωποι να ΄ναι φτωχοί;»
Άκουσε τότε μια φωνή να του λέει:
«Αντώνιε, τον εαυτό σου πρόσεχε. Αυτά είναι κρίματα Θεού και δεν σου συμφέρει να τα μάθεις».
2. Είπε ο αββάς Αντώνιος στον αββά Ποιμένα ότι η σπουδαιότερη εργασία που έχει να κάνει ο άνθρωπος είναι να αναλαμβάνει την ευθύνη των σφαλμάτων του ενώπιον του Θεού και να αναμένει πειρασμό μέχρι τελευταίας του πνοής.
3. Είπε επίσης:
«Είδα όλες τις παγίδες του διαβόλου απλωμένες πάνω στη γη και στενάζοντας είπα:
Ποιος άραγε μπορεί να τις προσπεράσει αυτές;
Και άκουσα μια φωνή να μου λέει: Η ταπεινοφροσύνη».
4. Όποιος δεν δοκιμάσθηκε σε πειρασμούς -είπε άλλη φορά- δεν θα μπορέσει να μπει στη Βασιλεία του Θεού.
5. Επισκέφθηκαν κάποτε Γέροντες τον αββά Αντώνιο, μαζί τους ήταν και ο αββάς Ιωσήφ. Θέλοντας ο Γέροντας να τους δοκιμάσει, τους είπε ένα ρητό από την αγία Γραφή και άρχισε από τους νεώτερους να τους ρωτάει ποιο είναι το νόημά του. Ο καθένας έλεγε όπως το καταλάβαινε, και ο Γέροντας του απαντούσε:
«Δεν το βρήκες».
Τελευταίο απ΄όλους ρώτησε τον αββά Ιωσήφ:
«Εσύ τι νομίζεις ότι σημαίνει ο λόγος αυτός;»
«Δεν γνωρίζω» απάντησε εκείνος.
Λέει τότε ο αββάς Αντώνιος:
«Οπωσδήποτε ο αββάς Ιωσήφ βρήκε τον δρόμο, γιατί είπε: δεν γνωρίζω».
7. Έκαναν έφοδο κάποτε οι δαίμονες στον αββά Αρσένιο μέσα στο κελί του και τον ταλαιπωρούσαν. Έφθασαν κάποια στιγμή οι διακονητές του και καθώς ήσαν έξω από το κελί, τον άκουσαν να κραυγάζει προς τον Θεό και να λέει:
«Θεέ μου, μη με εγκαταλείψεις. Δεν έκανα τίποτε το καλό ενώπιόν σου αλλά βοήθησέ με κατά την αγαθότητά σου να βάλω αρχή».
23. Ρωτήθηκε ο αββάς Αμμωνάς τι είναι «η στενή και τεθλιμμένη οδός». Και αποκρίθηκε:
«Η στενή και τεθλιμμένη οδός είναι να πολεμάει ο άνθρωπος τους λογισμούς του και να κόβει τα δικά του θελήματα από αγάπη για τον Θεό. Και αυτό σημαίνει το ρητό: Εγκαταλείψαμε εμείς τα πάντα και σε ακολουθήσαμε».
28. Έλεγε ο μακαριστός Γρηγόριος ο Θεολόγος:
«Πώς θα κατέβουμε προς την σωτήρια ταπεινοφροσύνη, χωρίς να εγκαταλείψουμε τον ολέθριο όγκο της υπερηφανείας; Εάν παντοτνά επιδιώκουμε την ταπεινοφροσύνη και δεν αδιαφορούμε σε καμιά περίπτωση, με την ιδέα ότι τάχα δεν βλαπτόμαστε από αυτό. Διότι η ψυχή εξομοιώνεται προς το αντικείμενο με το οποίο ασχολείται και διαπλάθεται σύμφωνα μ΄αυτά που πράττει και παίρνει το ανάλογο σχήμα μ΄αυτά.
Για σένα λοιπόν και η εμφάνιση και το ένδυμα, το βάδισμα όσο και το κάθισμα, η τροφή και η όλη εικόνα της ζωής σου, ακόμη και το στρώσιμο του κρεβατιού και το σπίτι και τα αντικείμενα που υπάρχουν μέσα σ΄αυτό, όλα ας είναι προσαρμοσμένα για λιτή ζωη. Αλλά και η ψαλμωδία και το άσμα και η καλή συμπεριφορά προς τον πλησίον, και αυτά ας κλίνουν προς τη λιτότητα περισσότερο παρά στην υπερβολή.
Μην κομπάζεις, σε παρακαλώ, με λόγους επιδεικτικούς, ούτε με άσματα υπερβολικά καλλίφωνα, ούτε με συζητήσεις υπερήφανες και δυσνόητες, αλλά σε όλα να αφαιρείς από το μέγεθος.
Καλοσυνάτος μεταξύ των φίλων, ήπιος στον υπηρέτη, ανεξίκακος στους θρασείς, φιλάνθρωπος στους ανήμπορους, η παρηγοριά σ΄όσους υποφέρουν, παρών σ΄όσους θλίβονται, μ΄ένα λόγο μη παραβλέποντας κανέναν, γλυκύς όταν απευθύνεσαι σε κάποιον, ανοιχτόκαρδος στην εξυπηρέτηση, πρόθυμος και καταδεκτικός προς όλους.
30. Έλεγε ο αββάς Επιφάνιος:
«Η Χαναναία κραυγάζει και εισακούεται, η αιμορροούσα σωπαίνει και καλοτυχίζεται, ο Φαρισαίος μιλάει δυνατά και καταδικάζεται, ο Τελώνης ούτε ανοίγει το στόμα και δικαιώνεται».
31. Είπε ο αββάς Ευάγριος: Αρχή σωτηρίας είναι το να καταδικάζεις τον εαυτό σου.
40. Είπε επίσης ότι αυτός που έχει ταπείνωση δεν έχει γλώσσα να πει σε κάποιον ότι είναι αμελής ή να αντιμιλήσει σ΄εκείνον ο οποίος τον ταλαιπωρεί, ούτε έχει μάτια να δει ή να αντιληφθεί άλλου ανθρώπου ελαττώματα, ούτε αυτιά ν΄ακούσει πράγματα που δεν ωφελούν την ψυχή του. Στόμα δεν έχει να φανερώσει ελαττώματα κάποιου ή να θλίψει κάποιον με τα λόγια του ούτε έχει ενδιαφέροντα με κάποιον εκτός των δικών του αμαρτημάτων. Αντίθετα, είναι ειρηνικός προς όλους τους ανθρώπους, γιατί αυτό είναι εντολή του Κυρίου και όχι γιατί χαρίζεται κάποια άλλη αδυναμία.
Γιατί κι αν νηστεύει κανείς όλη την εβδομάδα και κάνει πολλούς κόπους έξω από την πορεία αυτή, πάνε χαμένοι όλοι οι κόποι του.
41. Είπε ο αββάς Ησαίας:
«Η συνειδητή παράδοση του εαυτού μας στον Θεό, και η υπακοή στις εντολές του με ταπείνωση, φέρνουν την αγάπη και η αγάπη φέρνει την απάθεια».
43. Ρώτησαν τον αββά Ησαία τι είναι ταπείνωση, κι εκείνος είπε:
«Ταπείνωση είναι να θεωρούμε τον εαυτό μας πιο αμαρτωλό απ΄όλους τους ανθρώπους και να εξουθενώνουμε τον εαυτό μας ότι τίποτε καλό δεν κάναμε ενώπιον του Θεού.
Και η εργασία της ταπείνωσης είναι η εξής: Να σιωπούμε, να μη ψηφίζουμε τον εαυτό μας σε καμιά περίπτωση, να μην είμαστε φιλόνικοι, να είμαστε έτοιμοι για υποταγή, με το βλέμμα χαμηλωμένο, τον θάνατο να έχουμε πρό οφθαλμών, να μην χρησιμοποιούμε το ψέμα και τον αργό λόγο. Να μην αντιμιλούμε στον μεγαλύτερο, να μη θέλουμε να περάσει ο λόγος μας, να υπομένουμε τις περιφρονήσεις, να μισήσουμε την ανάπαυση, να βιάζουμε τον εαυτό μας σε κάθε περίπτωση, να είμαστε νηφάλιοι, να κόψουμε το θέλημά μας, να μην προκαλούμε κανέναν και να μη φθονούμε κανένα».
46. «Ας μη μιλάει η γλώσσα σου -είπε άλλη φορά- αλλά η πράξη. Ο λόγος σου να΄ναι ταπεινός περισσότερο απ΄ό,τι η πράξη.
Μην μιλήσεις ερήμην της συνειδήσεώς σου και μη διδάξεις χωρίς ταπείνωση, για να δεχθεί η γη τον σπόρο σου».
49. Βρέθηκε κάποτε ο αββάς Θεόδωρος με αδελφούς και την ώρα που έτρωγαν, ευλαβικά έπαιρναν τα ποτήρια, αμίλητοι, αλλά δεν έλεγαν το «συγχώρησον». Είπε τότε ο αββάς Θεόδωρος: «Έχασαν οι μοναχοί την ευγένειά τους, να λένε: συγχώρησον».
50. Ο ίδιος είπε:
«Καμιά αρετή δεν μπορεί να συγκριθεί με το να μην εξουθενώνουμε τους άλλους».
59. Έλεγε ο αββάς Ιωάννης:
«Η πόρτα του ουρανού είναι η ταπείνωση.
Και οι Πατέρες μας, περνώντας με χαρά μέσα από πολλές καταφρονήσεις, μπήκαν στην πόλη του Θεού».
60. Είπε επίσης: «Η ταπεινοφροσύνη και ο φόβος του Θεού είναι πάνω απ΄όλες τις αρετές».
61. Ρώτησε κάποια φορά:
- «Ποιος πούλησε τον Ιωσήφ;»
- «Οι αδελφοί του» αποκρίθηκε ένας αδελφός.
- «Όχι» του λέει ο Γέροντας, «η ταπείνωσή του τον πούλησε, γιατί μπορούσε να πεί «είμαι αδελφός τους» και να αντιδράσει, αλλά σώπασε και χάρη στην ταπείνωση πούλησε τον εαυτό του. Και η ταπείνωσή του τον κατέστησε άρχοντα στην Αίγυπτο».
62. Είπε ο αββάς Ιωάννης:
«Αφήσαμε το ελαφρύ φορτίο, δηλαδή το να μεμφόμαστε τον εαυτό μας και κουβαλάμε το βαρύ, δηλαδή το να δικαιώνουμε τον εαυτό μας».
63. Ο ίδιος καθόταν στη σύναξη και στέναξε μη γνωρίζοντας ότι κάποιος είναι πίσω του.
Όταν το κατάλαβε, έβαλε μετάνοια λέγοντας: «Συγχώρεσέ με, αββά, είμαι ακόμη ακατήχητος».
76. Ρώτησε αδελφός τον αββά Κρόνιο:
- «Με ποιόν τρόπο φθάνει ο άνθρωπος στην ταπεινοφροσύνη;»
- «Με τον φόβο του Θεού» απαντά ο Γέροντας.
- «Και τι κάνοντας -ρωτάει πάλι ο αδελφός- φθάνει στον φόβο του Θεού;»
- «Όπως τα βλέπω εγώ -λέει ο Γέροντας- με το να περιμαζεύει τον εαυτό του από κάθε τι και να τον δίνει σε κόπο σωματικό με όση δύναμη έχει, και να θυμάται την έξοδό του από τον κόσμο αυτό και την κρίση του Θεού».
81. Ρώτησαν τον αββά Λογγίνο:
- «Ποια απ΄όλες τις αρετές είναι μεγαλύτερη, πάτερ;»
Και ο Γέροντας είπε:
- «Σκέφτομαι ότι όπως η υπερηφάνεια είναι η χειρότερη απ΄όλες τις αμαρτίες, αφού κι από τον ουρανό έριξε κάποιους, αντίστοιχα και η ταπεινοφροσύνη έχει τη δύναμη και απ΄αυτά τα απύθμενα βάθη να ανεβάσει πάνω τον άνθρωπο, έστω κι αν έχει αμαρτήσει όσο και ο διάβολος. Γι΄αυτό και ο Κύριος μακαρίζει αυτούς που έχουν ταπεινό φρόνημα».
84. Πήγαινε κάποτε ο αββάς Μακάριος από το Έλος στο κελί του κρατώντας βλαστούς.
Και ξαφνικά τον συναντάει ο διάβολος πάνω στον δρόμο μ΄ένα δρεπάνι στο χέρι.
Έκανε να τον χτυπήσει αλλά δεν το κατόρθωσε και του λέει:
- «Πολλή αντίσταση υπάρχει σε σένα, Μακάριε, γιατί η δύναμή μου δεν ενεργεί επάνω σου.
Ό,τι κάνεις, κάνω κι εγώ, εσύ νηστεύεις, νηστεύω κι εγώ, εσύ αγρυπνείς, εγώ δεν κοιμάμαι καθόλου.
Ένα πράγμα μόνο είναι στο οποίο με νικάς».
- «Και ποιο είναι αυτό;» τον ρωτάει ο αββάς Μακάριος.
- «Η ταπείνωσή σου -απαντά- και γι΄αυτό δεν μπορώ να σε νικήσω».
93. Είπε ο αββάς Μωυσής:
- «Εάν ο άνθρωπος δεν κρατά μέσα στην καρδιά του ότι είναι αμαρτωλός, ο Θεός δεν τον εισακούει».
- «Και τι σημαίνει -ρωτάει ο αδελφός- να κρατάς στην καρδιά σου ότι είσαι αμαρτωλός;»
Και απαντά ο Γέροντας:
- «Εκείνος που σηκώνει συνειδητά τις αμαρτίες του, δεν βλέπει τις αμαρτίες του πλησίον».
94. Αδελφός ρώτησε τον αββά Μωυσή:
- «Σε κάθε κόπο που κάνει ο άνθρωπος, τι είναι αυτό που θα τον βοηθήσει;»
- «Ο Θεός, -του απαντά ο Γέροντας- είναι αυτός πού βοηθάει, διότι είναι γραμμένο στη Γραφή: Ο Θεός είναι καταφυγή και δύναμή μας και βοηθός πανίσχυρος στις θλίψεις πού μας βρίσκουν».
- «Και οι νηστείες -ξαναρωτά ο αδελφός- και οι αγρυπνίες που κάνει ο άνθρωπος, τι σκοπό έχουν;»
- «Αυτές -του λέει ο Γέροντας- ταπεινώνουν την ψυχή. Και η Γραφή λέει:
Δές την ταπείνωσή μου και τον κόπο μου και συγχώρεσε όλες τις αμαρτίες μου. Και εάν η ψυχή θα φέρει τους καρπούς αυτούς, θα την σπλαχνιστεί ο Θεός χάρη σ΄αυτά».
96. Είπε ο αββάς Ματώης:
«Όσο περισσότερο προσεγγίζει ο άνθρωπος τον Θεό, τόσο πιο πολύ αμαρτωλό χαρακτηρίζει τον εαυτό του. Ο προφήτης Ησαϊας όταν είδε τον Θεό αποκαλούσε τον εαυτό του ταλαίπωρο και βρωμερό».
97. Έλεγε επίσης:
«Όταν ήμουν νέος, είχα τον λογισμό ότι ίσως κάποια καλή εργασία κάνω. Τώρα όμως που γέρασα, βλέπω ότι καμιά καλή εργασία δεν έχω κάνει».
98. Αδελφός επισκέφθηκε τον αββά Ματώη και του λέει:
- «Πώς οι Σκητιώτες έκαναν περισσότερα απ΄αυτά πού λέει η Γραφή αγαπώντας τους εχθρούς τους παραπάνω από τον εαυτό τους;»
Και ο αββάς Ματώης του είπε:
- «Εγώ μέχρι τώρα ακόμη δεν έχω καταφέρει να αγαπώ σαν τον εαυτό μου εκείνον που με αγαπά».
102. Αδελφός ρώτησε τον αββά Ματώη:
- «Τι να κάνω πού με στενοχωρεί η γλώσσα μου, γιατί σαν βρεθώ ανάμεσα σε ανθρώπους, δεν μπορώ να την συγκρατήσω και τους κατακρίνω για κάθε καλή πράξη αλλά και τους ελέγχω. Τι να κάνω λοιπόν;»
Και ο Γέροντας αποκρίθηκε:
- «Εάν δεν μπορείς να κυριαρχήσεις στη γλώσσα σου, πάνε να ζήσεις μόνος, γιατί αυτό είναι αδυναμία σου. Αυτός που μένει μαζί με αδελφούς, δεν πρέπει να είναι τετράγωνος, αλλά στρογγυλός για να κυλάει προς όλους».
Και πρόσθεσε ο Γέροντας:
- «Το ότι ζω μόνος δεν είναι από αρετή αλλά από αδυναμία. Δυνατοί είναι αυτοί που βάζουν τον εαυτό τους ανάμεσα σε ανθρώπους».
107. Είπε ο αββάς Ξάνθιος:
«Το σκυλί είναι σε καλύτερη μοίρα από μένα, διότι και αγάπη έχει και δεν θα κριθεί».
112. Είπε ο αββάς Ποιμήν:
«Έχουμε πολλούς πειρασμούς, γιατί δεν αποδεχόμαστε την τάξη στην οποία είμαστε, καθώς και το όνομά μας, όπως μας λέει η Γραφή. Δεν βλέπουμε τη γυναίκα τη Χαναναία που αποδέχθηκε τον χαρακτηρισμό που της έκανε ο Κύριος και γι΄αυτό την ανέπαυσε; Επίσης την Αβιγαία που είπε στον Δαβίδ: Εγώ έφταιξα, κι εκείνος την άκουσε και την αγάπησε; Η Αβιγαία εκπροσωπεί την ψυχή και ο Δαβίδ την Θεότητα. Εάν λοιπόν η ψυχή μεμφθεί τον εαυτό της ενώπιον του Κυρίου, ο Κύριος την αγαπά».
113. Είπε ο αββάς Ποιμήν:
«Μην έχεις περί πολλού τον εαυτό σου, αλλά να προσκολληθείς σε άνθρωπο που η ζωή του είναι σωστή».
114. Αδελφός ρώτησε τον αββά Ποιμένα:
- «Το υψηλό φρόνημα τι είναι;»
Και ο Γέροντας του είπε:
- «Το να υπεραμύνεσαι το δίκιο σου».
121. Αδελφός είπε στον αββά Ποιμένα:
- «Εάν πέσω σε ελεεινό παράπτωμα, με κατατρώει ο λογισμός μου κατηγορώντας με «πώς έγινε και έπεσες;»
Και ο Γέροντας του λέει:
- «Όποια ώρα πέσει ο άνθρωπος σε κάποιο σφάλμα και πεί «ήμαρτον», αμέσως παύει ο λογισμός».
125. Είπε ο αββάς Ποιμήν:
«Ο άνθρωπος έχει ανάγκη από την ταπεινοφροσύνη και τον φόβο του Θεού όλη την ώρα, όπως συμβαίνει με την αναπνοή από τη μύτη του».
127. Είπε επίσης:
«Το να είναι παραδομένος κανείς στον Θεό με απόλυτη εμπιστοσύνη, το να μην έχει περί πολλού τον εαυτό του και το να παραιτείται από το θέλημά του, αυτά είναι εργαλεία της ψυχής».
129. Είπε ο αββάς Ποιμήν ότι ο μακάριος αββάς Αντώνιος έλεγε:
«Η μεγάλη δύναμη του ανθρώπου είναι το να αναλαμβάνει την ευθύνη των σφαλμάτων του ενώπιον του Κυρίου και να αναμένει πειρασμό μέχρι τελευταίας του αναπνοής».
133. Είπε πάλι:
«Να μην κάνεις το θέλημά σου. Ανάγκη είναι να ταπεινώνεις τον εαυτό σου για χάρη του αδελφού σου».
135. Είπε επίσης:
«Αυτό που γνωρίζει ένας άνθρωπος και πού δεν το τήρησε πώς μπορεί να το διδάξει στον άλλον;»
163. Κάποιος αδελφός ρώτησε τον αββά Σισόη:
- «Ποια είναι η οδός που οδηγεί στην ταπείνωση;»
Και του απαντά ο Γέροντας:
- «Η οδός που οδηγεί στην ταπεινοφροσύνη είναι:
η εγκράτεια, η προσευχή στον Θεό και ο αγώνας να έχει κανείς τον εαυτό του κατώτερο από οποιονδήποτε άνθρωπο».
165. Είπε ο αββάς Σαρματάς:
«Προτιμώ άνθρωπο πού αμάρτησε, εάν κατάλαβε ότι αμάρτησε και μετανοεί, παρά άνθρωπο πού δεν αμάρτησε και έχει τον εαυτό του για ενάρετο».
172. Είπε κάποιος Γέροντας:
«Μη λές μόνο λόγια ταπείνωσης, αλλά να έχεις φρόνημα ταπεινό, γιατί χωρίς ταπεινοφροσύνη είανι αδύνατον να υψωθείς στην κατά Θεόν εργασία».
177. Ρώτησαν κάποιον Γέροντα πώς αποκτά η ψυχή ταπείνωση.
Και απάντησε:
«Όταν νοιάζεται μόνον για τα δικά της σφάλματα».
179. Είπε Γέροντας:
«Η ταπείνωση δεν οργίζεται, ούτε κάνει κάποιον να οργιστεί».
182. Είπε Γέροντας:
«Αυτόν που τον τιμούν ή τον επαινούν περισσότερο απ΄ότι αξίζει, πολύ ζημιώνεται, ενώ εκείνος που δεν τιμάται καθόλου από τους ανθρώπους, θα δοξασθεί από τον Θεό».
187. Είπε Γέροντας:
«Σε κάθε πειρασμό μην κατηγορείς τους ανθρώπους αλλά μόνο τον εαυτό σου λέγοντας: εξαιτίας των αμαρτιών μου μου συμβαίνουν αυτά».
193. Είπε Γέροντας:
«Μην πιστέψεις μέσα σου πώς επαγρυπνείς για την σωτηρία σου πιο πολύ απ΄τον αδελφό σου και πώς είσαι πιο ασκητικός απ΄αυτόν, αλλά μ΄ένα πνεύμα πτωχείας εν Χριστώ και με αγάπη ανυπόκριτη, να είσαι υποταγμένος στη χάρη του Χριστού για να μην σε βρει πνεύμα υπερηφάνειας και χάσεις τον κόπο σου. Γιατί έχει γραφεί: Αυτός που νομίζει ότι στέκεται καλά στα πόδια του, ας προσέξει μην πέσει. Να είναι αρτυμένη η ζωή σου με αλάτι μέσα στο πνεύμα του Κυρίου».
194. Είπε Γέροντας:
«Ουδέποτε ξέφυγα απ΄τα μέτρα μου για ν΄ανεβώ ψηλότερα, ούτε πάλι ταράχθηκα, γιατί αναγκάστηκα να ταπεινωθώ. Η όλη φροντίδα μου είναι να παρακαλώ τον Θεό, ώσπου να με απαλλάξει απ΄τον παλαιό άνθρωπο».
197. Σε κάποιον απ΄τους αδελφούς παρουσιάστηκε ο διάβολος μετασχηματισμένος σε άγγελο φωτός και του ΄πε:
«Εγώ είμαι ο Γαβριήλ και στάλθηκα σε σένα».
Κι εκείνος απάντησε:
«Πρόσεξε μήπως στάλθηκες για κάποιον άλλον, γιατί εγώ δεν είμαι άξιος».
Κι εκείνος αμέσως έγινε άφαντος.
198. Έλεγαν οι Γέροντες ότι κι αν ακόμη σου παρουσιαστεί πραγματικός άγγελος, μην το πιστέψεις, αλλά ταπεινώσου λέγοντας:
«Δεν είμαι άξιος να δω άγγελο, μια που ζω μέσα στην αμαρτία».
199. Έλεγαν για κάποιο Γέροντα ότι εκεί που καθόταν στο κελί του κι έκανε τον αγώνα του, έβλεπε φανερά μπροστά του τους δαίμονες και τους εξευτέλιζε. Βλέποντας ο διάβολος τον εαυτό του να νικιέται απ΄τον Γέροντα, πήγε και παρουσιάστηκε λέγοντας:
«Εγώ είμαι ο Χριστός».
Μόλις τον είδε ο Γέροντας έκλεισε τα μάτια του. Του λέει τότε ο διάβολος:
«Γιατί κλείνεις τα μάτια σου; Εγώ είμαι, ο Χριστός».
Του αποκρίθηκε ο Γέροντας:
«Εγώ δεν θέλω να δω εδώ τον Χριστό».
Και μόλις τ΄άκουσε ο διάβολος έγινε άφαντος.
200. Σ΄άλλο Γέροντα έλεγαν οι δαίμονες:
«Θέλεις να δείς τον Χριστό;»
Κι εκείνος τους είπε:
«Να χαθείτε και σεις και αυτά που λέτε. Εγώ πιστεύω στον Χριστό μου πού είπε: Εάν σας πει κάποιος, να, εδώ ο Χριστός, να, εκεί ο Χριστός, να μην πιστέψετε». Κι αμέσως εξαφανίστηκαν.
208. Κάποιος αδελφός ρώτησε ένα Γέροντα:
- «Ποια είναι η προκοπή του ανθρώπου που τη θέλει κι ο Θεός;»
Κι απάντησε ο Γέροντας:
- «Η προκοπή του ανθρώπου είναι η ταπείνωση, γιατί όσο κάποιος κατεβαίνει προς την ταπείνωση, τόσο ανεβαίνει σε προκοπή».
210. Είπε Γέροντας:
«Εάν πεις σε κάποιον, συγχώρησέ με, ταπεινώνοντας τον εαυτό σου, καίς τους δαίμονες».
213. Ρωτήθηκε κάποιος Γέροντας τι είναι ταπείνωση.
Κι απάντησε:
«Η ταπείνωση είναι μεγάλο και Θεϊκό έργο, ο δρόμος που οδηγεί στην ταπείνωση είναι οι σωματικοί κόποι και το να θεωρεί κανείς τον εαυτό του πιο αμαρτωλό απ΄όλους και κατώτερο όλων».
Και είπε ο Γέροντας:
«Αυτό στην πράξη σημαίνει να μην προσέχει κανείς ξένες αμαρτίες, αλλά πάντοτε τις δικές του και διαρκώς να παρακαλεί τον Θεό».
214. Παρακάλεσε κάποιος αδελφός ένα Γέροντα:
«Πές μου -του είπε- κάτι που να το τηρήσω και να σωθώ μ΄αυτό».
Και του λέει ο Γέροντας:
«Εάν μπορείς να βαστάξεις όταν σε βρίσουν, αυτό είναι το μεγαλύτερο απ΄όλες τις αρετές».
215. Είπε Γέροντας:
«Σώζεται εκείνος που μπορεί να σηκώσει εξουθένωση και βρισιές και ζημία».
220. Είπε Γέροντας:
«Μην κατηγορήσεις μέσα σου τον αδελφό σου για οποιοδήποτε πράγμα».
224. Είπε λοιπόν ο Γέροντας:
«Αυτό είναι που θεραπεύει τον άνθρωπο και αυτό θέλει ο Θεός, να αναλάβει δηλαδή ο άνθρωπος την ευθύνη των σφαλμάτων του ενώπιον του Θεού».
236. Κάποιος ρώτησε έναν Γέροντα:
- «Τι να κάνω πού η κενοδοξία μου με θλίβει;»
Και του απαντά ο Γέροντας:
- «Καλά κάνεις, μια και σύ έκανες τον ουρανό και τη γη».
Και απ΄αυτό κατανύχθηκε ο αδελφός και έβαλε μετάνοια λέγοντας:
- «Συγχώρεσέ με, γιατί τίποτε τέτοιο δεν έκανα».
Και του είπε ο Γέροντας:
- «Αν αυτός που τα εδημιούργησε αυτά, ήρθε μέσα σε ταπεινοφροσύνη, εσύ που είσαι πηλός, γιατί κενοδοξείς;
Ποιο είναι, λοιπόν, το έργο σου, δυστυχισμένε;»
254. Είπε κάποιος Γέροντας:
«Αν μπροστά σου κατηγορήσει κάποιος αδελφός έναν άλλο αδελφό, πρόσεξε μην τον ντραπείς και πείς:
«Ναι, έτσι είναι», αλλά ή σιώπα ή πές του: «Εγώ αδελφέ, είμαι καταδικασμένος και δεν μπορώ να κρίνω άλλον».
Και έτσι σώζεις και τον εαυτό σου και εκείνον».