ΚΑΘΟΛΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

Έτσι τιτλοφορούνται επτά επιστολές της Καινής Διαθήκης. Από αυτές οι τέσσερις στα προοίμιά τους αναφέρουν τους συγγραφείς τους. Οι δύο αναφέρονται ότι γράφτηκαν από τον Πέτρο, μία άλλη από τον Ιάκωβο, και η Τρίτη από τον Ιούδα. Οι άλλες τρεις αποδίδονται στον Ιωάννη.

Πολύ νωρίς οι επιστολές αυτές αποτέλεσαν ξεχωριστή ομάδα, και ήδη από την εποχή του Ωριγένη άρχισε να επικρατή γι’ αυτές και η ονομασία «Καθολικές». Για την έννοια της ονομασίας αυτής διατυπώθηκαν κατά καιρούς διάφορες γνώμες . Πιθανότερη από αυτές φαίνεται η γνώμη του Οικουμένιου, σύμφωνα με την οποία οι επιστολές αυτές λέγονται «καθολικές» διότι δεν αποστέλλονται σε ορισμένες Εκκλησίες ή σε ονομαζόμενα πρόσωπα, όπως οι επιστολές του Παύλου (προς Ρωμαίους, προς Κορινθίους, προς Τιμόθεον κλπ.) αλλά είναι κατά κάποιο τρόπο εγκύκλιοι που απευθύνονται στους Χριστιανούς Ιουδαίους της διασποράς. Και είναι βέβαια αληθινό ότι οι δύο τελευταίες επιστολές του Ιωάννου έχουν ιδιωτικό χαρακτήρα, αλλά όπως σωστά παρατηρήθηκε , δόθηκε και σ’ αυτές η ίδια ονομασία με βάση την πρώτη και κυριότερη επιστολή του Ιωάννου. Ονομάστηκαν δηλαδή και οι δύο αυτές πολύ μικρές επιστολές «καθολικές», επειδή αποτελούν αναπόσπαστο σύνολο με την πρώτη, η οποία αναμφισβήτητα είναι «καθολική».

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΙΑΚΩΒΟΥ

Ο Ιάκωβος ο Αδελφόθεος , που έγραψε την επιστολή αυτή, διακρίνεται τόσο από τον Ιάκωβο τον γιο του Ζεβεδαίου και αδελφό του ευαγγελιστού Ιωάννου, όσο και από τον Ιάκωβο τον μικρό, τον γιο του Αλφαίου. Και οι δύο αυτοί Ιάκωβοι υπήρξαν Απόστολοι από τους δώδεκα∙ ο Αδελφόθεος αντιθέτως προστέθηκε στον κύκλο των μαθητών μετά την Ανάσταση του Κυρίου και διετέλεσε πρώτος επίσκοπος Ιεροσολύμων. Διακρίθηκε και μεταξύ των Αποστόλων, και θεωρούνταν μαζί με τον Πέτρο και τον ευαγγελιστή Ιωάννη ως ένας από τους στύλους της πρώτης Εκκλησίας.

Ονομάζεται «Αδελφόθεος», διότι, σύμφωνα με την επικρατέστερη γνώμη, ήταν μαζί με τους άλλους θεωρούμενους αδελφούς του Χριστού γιος του μνήστορος Ιωσήφ από γυναίκα με την οποία είχε έλθει σε γάμο προτού μνηστευθεί την αειπάρθενο Θεοτόκο.

Ο Ιάκωβος ήταν ασκητικός στον τρόπο ζωής του και είχε αποσκληρυμμένα «τα γόνατά του σαν της καμήλας» ,διότι συνεχώς προσευχόταν γονατιστός «προσκυνώντας τον Θεό και ζητώντας την άφεση για το λαό του». Και για την πολύ μεγάλη του δικαιοσύνη ονομαζόταν «ο Δίκαιος». Λίγο πριν από την πολιορκία των Ιεροσολύμων, οι Ιουδαίοι που παρέμειναν άπιστοι τον λιθοβόλησαν. Κι ενώ ήταν ημιθανής, τον αποτελείωσε ένας γναφέας χτυπώντας τον πολύ δυνατά μ’ ένα δοκάρι στο κεφάλι.

Ο αδελφόθεος Ιάκωβος απηύθυνε την επιστολή του από τα Ιεροσόλυμα προς τις δώδεκα φυλές της διασποράς, δηλαδή τους Ιουδαίους Χριστιανούς που ήταν διασκορπισμένοι στα έθνη. Την έγραψε πολύ πιθανόν πριν από την Αποστολική Σύνοδο ( 50 μ. Χ. )

Πηγή: «Η ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ

ΜΕ ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ»

+ΠΑΝ. Ν . ΤΡΕΜΠΕΛΑ

ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΩΝ «Ο ΣΩΤΗΡ»

ΑΘΗΝΑΙ 2011

Ένας Άγιος αναρωτιέται: Που είναι ο Θεός;

Τί αξία έχει αδελφοί μου, εάν μιλώ αιώνια για τον Θεό και ο Θεός
αιώνια σιωπά; Μπορώ άραγε να υπερασπιστώ το δίκαιο του Θεού, εάν ο
Θεός δεν το θέσει υπό την προστασία Του; Μπορώ να αποδείξω τον Θεό
στους άθεους εάν ο Θεός κρύβεται;
Μπορώ να αγαπώ τα παιδιά Του, εάν Αυτός είναι αδιάφορος απέναντι στα
παθήματά τους;

Όχι. Τίποτα από όλα αυτά δεν μπορώ. Οι λέξεις μου δεν έχουν φτερά για
να μπορούν να υψώσουν στον Θεό όλους τους πεσμένους και ξεπερασμένους
από τον Θεό ούτε έχουν φωτιά για να ζεστάνουν τις παγωμένες καρδίες
των παιδιών έναντι του Πατέρα τους. Οι λέξεις μου δεν είναι τίποτα, αν
δεν είναι απήχηση και επανάληψη αυτού που ο Θεός με τη δική του δυνατή
γλώσσα λέει.

Τί είναι ο ψίθυρος στα βότσαλα της ακτής μπροστά στο φοβερό βουητό του
ωκεανού; Έτσι είναι και οι λέξεις μου απέναντι στους λόγους του Θεού.
Πώς μπορεί να ακούσει κάποιος τον ψίθυρο στα βότσαλα, τα σκεπασμένα
από τον αφρό του μανιώδους στοιχείου, όταν είναι κουφός μπροστά στο
βουητό του ωκεανού;

Πώς θα δει τον Θεό στα λόγια μου εκείνος που δεν μπορεί να τον δει στη
φύση και στη ζωή;

Πώς οι αδύναμες ανθρώπινες λέξεις μπορούν να πείσουν εκείνον που ούτε
οι κεραυνοί δεν είναι σε θέσει να πείσουν;

Πώς θα ζεσταθεί με μία σπίθα εκείνος που άφησε τη φωτιά πίσω του;

Δεν σιωπά ο Θεός αδελφοί μου, αλλά μιλά δυνατότερα από όλες τις
θύελλες και τους κεραυνούς. Δεν εγκαταλείπει ο Θεός τον δίκαιο, αλλά
τον παρακολουθεί στα παθήματά του και απαλά τον οδηγεί στον θρόνο. Δεν
εξαρτάται ο Θεός από οποιουδήποτε την καλή θέληση, αλλά πράττει τα
πάντα εξαρτώμενα από τη δική Του καλή θέληση. Θα ήταν κακόμοιρος ο
Θεός μας, εάν εξαρτιόταν από τις δικανικές υπερασπίσεις ενός θνητού
ανθρώπου.

Ο Θεός είναι αυτός που είναι, είτε εμείς τον μεγαλύνουμε είτε τον υποτιμούμε.

Ο Θεός θα υπάρχει , φωτεινός και μεγάλος όπως και σήμερα, και τότε που
οι ακτίνες του ηλίου μάταια θα αναζητούν ένα ανθρώπινο πλάσμα στη γη,
και αντί ζωντανών θα ζεσταίνουν μόνον τους τάφους των νεκρών...

Το ζήτημα της υπάρξεως του Θεού και της Θείας του Οικονομίας θα
καταστρεφόταν αν εξαρτιόταν από τους λόγους μου και από τις δικές σας
συνήθειες. Αλλά το ζήτημα του Θεού, ανεξάρτητα απ' όλους εμάς θα
πετύχει και θα νικήσει. Εκείνος του οποίου τα χρόνια δεν έχουν αριθμό
και η οντότητά του δεν έχει αρχή και τέλος δεν μπορεί να αφήσει το
<<επίγειο σπίτι>> του στις διαθέσεις μας, στα αδύναμα δημιουργήματά του,
των οποίων η αρχή και το τέλος σχεδόν συναντιόνται σε ένα σημείο και
των οποίων η οντότητα είναι μία κουκκίδα.

Δεν είναι ο άνθρωπος φερέγγυος αλλά ο Θεός και πιστός εγγυητής της
Βασιλείας της αγάπης στη γη...

Από το βιβλίο: Αργά βαδίζει ο Χριστός, Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, εκδ.Εν πλω.

www.agioritikovima.gr/diafora/theologikos-log/diafora/27484-enas-agios-anar

Πανήγυρης Ιεράς Μονής Αγίου Αντωνίου Σιάπκας Καστανιάς-Σερβίων.

Η ευλογία της απελπισίας στις δυσκολίες του σήμερα

του Σεβ. Μητροπολίτου Δημητριάδος κ. Ιγνατίου

Το πλήθος των Χριστιανών που πλημμύρισε τους ναούς και τα ξωκλήσια ανήμερα της Παναγίας, αφήνει παρηγοριά κι ελπίδες στους δύσκολους καιρούς που ζούμε.

Η αισιοδοξία αυτή, δε γεννιέται μόνο από την αποκάλυψη της πίστης προς την προστασία και την αγάπη της Παναγίας, που εκφράστηκε από ανθρώπους κάθε τάξης και ηλικίας, μέσα σε εποχές μεγάλης ανασφάλειας. Γεννιέται και από τη διαπίστωση, πως αυτός ο λαός, την ώρα της συμφοράς και των αδιεξόδων, αναζητεί τις πηγές, που τον ξεδίψασαν και τον στήριξαν στη μακραίωνη ιστορία του, όταν ξανά και ξανά το αναπάντεχο κακό, αλλά και οι συνέπειες των ίδιων των λαθών του, τού χτύπαγαν την πόρτα.

Ίσως σε ορισμένους να δοθεί και πάλι η εντύπωση, πως η καταφυγή στην ενδυνάμωση, που παρέχει η Παναγία και οι άγιοι της Εκκλησίας μας, αποτελεί δείγμα μιας παθητικής στάσης ζωής και μιας βολικής φυγής από συγκρούσεις και δυναμικές διεκδικήσεις. Έτσι θα κρίνουν εκείνοι που ψάχνουν το νόημα της ζωής και τις λύσεις των προβλημάτων μόνο στη μελέτη των κοινωνικών συγκρούσεων και του κύκλου των κρίσεων των οικονομικών συστημάτων. Όσοι όμως δουν απροκατάληπτα τις καταστάσεις, θα διαπιστώσουν πως η επιστροφή στις πνευματικές ρίζες της παράδοσής μας, όχι μόνο δεν οδηγεί σε παθητική στάση, αλλά καλεί σε αληθινή επανάσταση, επανάσταση προσωπική και γι΄ αυτό επανάσταση επώδυνη. Μια τέτοια επανάσταση έχει βασικά χαρακτηριστικά την αυτοκριτική, την έμπρακτη μετάνοια και την αποφασιστικότητα για μια νέα και υγιέστερη υπαρξιακή και κατά συνέπεια κοινωνική και εθνική πορεία.

Είναι αλήθεια, πως και με ευθύνη των ανθρώπων της Εκκλησίας, ο Χριστιανισμός ταυτίστηκε πολλές φορές με μια παθητική συμπεριφορά απέναντι στα οξυμένα κοινωνικά προβλήματα. Ευτυχώς όμως, η μακραίωνη ιστορία της πίστης μας είναι γεμάτη από μορφές, που θυσίασαν λαμπρή κοινωνική εξέλιξη, μεγάλες περιουσίες, ακόμη και την ίδια τη ζωή τους, προκειμένου να δείξουν στον κόσμο τον δρόμο διαφυγής από την αμάθεια, την εκμετάλλευση, αλλά και την εξάρτηση της ζωής μόνον από υλικά αγαθά και οικονομικούς δείκτες.

Σε αυτά τα διαχρονικά πρότυπα ανήκει και η Παναγία. Πριν λίγες ημέρες, έφτασαν πολλοί μπροστά στην εικόνα της. Δεν συνειδητοποίησαν, όμως, πως δεν ήταν μόνο η γλυκύτητα της μορφής της, που γλύκανε την ψυχή τους. Είναι και η διαρκής πρόσκλησή της να ακολουθήσουμε όλοι το παράδειγμά της και να στρατευθούμε με την ίδια συνέπεια και θάρρος στο σχέδιο του Θεού για μια κοινωνία αγάπης και δικαιοσύνης και για μια ζωή με νόημα και προοπτική αιωνιότητας.

Η εποχή μάς έδειξε, πως για μια ακόμη φορά ο κόσμος στηρίχτηκε σε αξίες και νοήματα, που δεν μπόρεσαν να γεμίσουν την ψυχή του. Εντονότερα το βιώνουν αυτό οι απλοί άνθρωποι, που δεν βρέθηκαν ποτέ στα υψηλά κλιμάκια της εξουσίας και της οικονομικής δραστηριότητας. Ίσως και γι αυτό, οι πλημμυρισμένοι ναοί, πέρα από κάποιες αναφορές ρουτίνας, να μην αποτελούν αξιόλογη είδηση για τα δελτία,. Εκείνα μεταφέρουν συνήθως τις δηλώσεις των επωνύμων και τις αποφάσεις των κέντρων εξουσίας. Κι όμως! Αν προσπαθούσαν να αφουγκραστούν την ψυχή αυτού του λαού, θα διέκριναν πίσω από τάματα και έθιμα, τον αγώνα του να ανασάνει ξανά και να βρει δύναμη και κουράγιο να οραματιστεί έναν προσωπικό και εθνικό βίο με νόημα, με ελπίδα και με δικαιοσύνη.

Κάθε γιορτή της Ορθοδοξίας αποτελεί υπενθύμιση ενός άλλου τρόπου ζωής, με περισσότερη αλληλεγγύη, αυτοσυγκράτηση, συνέπεια σε αρχές που ομορφαίνουν τη ζωή και πίστη σε αξίες που ξεπερνούν την κατανάλωση και την προσκόλληση στα μάταια και τα φθαρτά αυτού του κόσμου. Αυτό ήταν και φέτος το νόημα του Δεκαπενταύγουστου. Και φαίνεται πως, σαν σπόρος, βρήκε μαλακό το χώμα της ψυχής των συμπατριωτών μας. Άμποτε να γευτούμε όλοι σύντομα τους καρπούς αυτής της σποράς!

synodoiporia.blogspot.gr

Στο Άγιον Όρος, του Κώστα Ουράνη

Ο ποιητής, πεζογράφος, κριτικός λογοτεχνίας, μεταφραστής, δοκιμιογράφος και δημοσιογράφος Κώστας Ουράνης, στο έργο του “Ταξίδια Ελλάδα”,γράφει τις εντυπώσεις του από τα ταξίδια του στην Ελλάδα. “Είναι εντυπώσεις καθαρά υποκειμενικές και τις περισσότερες φορές συναισθηματικές”, όπως λέει ο ίδιος στον πρόλογο της έκδοσης. Πρόκειται για κείμενα που έγραψε το 1930, τα περισσότερα από τα οποία δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα “Ελεύθερο Βήμα”.

Ο Κώστας Ουράνης ενθουσιάζεται από το φυσικό τοπίο και την άγρια ομορφιά που συναντά, τηρεί όμως, κάποιες φορές, μια κριτική στάση απέναντι στον μοναχισμό. Έχει ωστόσο ιδιαίτερο ενδιαφέρον η αναφορά που κάνει στην Ιερά Μονή Βατοπεδίου.

Κατερίνα Χουζούρη

Μονή Βατοπεδίου 1929, φωτ. Φρεντ Μπουασονά

«…Το Βατοπέδι δίνει την εντύπωση μιας μεγάλης κυψέλης. Στον κόλπο του είναι αραγμένες ψαρόβαρκες, κυκλοφορούν χωροφύλακες, μπαινοβγαίνουν “λαϊκοί” εργάτες, κι οι μοναχοί δεν βρίσκονται κλεισμένοι πάντα στα κελιά τους κι ούτε η εμφάνισή τους θυμίζει υπνοβάτες και φαντάσματα. Βλέπει κανείς γελαστά καλογεροπαίδια ν’ ασκούνται πως να χτυπάν αρμονικότερα τις μεγάλες καμπάνες του πύργου, μοναχούς που κουβεντιάζουν ήσυχα κοντά στο θυρωρείο του πορτάρη, άλλους που περιδιαβάζουν στην ακρογιαλιά κι άλλους που πάνε να κάνουν τον απογευματινό τους περίπατο σ’ ένα ωραιότατο φυσικό πάρκο που βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τη μονή. Το “πάρκο” αυτό είναι μια ρεματιά που στο βάθος της κυλάει ένα γάργαρο ποταμάκι και που σκιάζεται από πανύψηλα αιωνόβια και κισσόπλεχτα δέντρα. Οι μοναχοί έχουν ανοίξει ένα ρομαντικό δρόμο που παρακολουθεί όλους τους μαίανδρους της ρεματιάς για δύο χιλιόμετρα και που περνάει αδιάκοπα κάτω από ένα θόλο ριγηλών φυλλωμάτων και μέσ’ από μεθυστικά αρώματα αγριολούλουδων. Η ησυχία του μέρους είναι παλμώδης από βόμβους εντόμων, ψιθύρους νερών και τρίλιες αηδονιών. Από τ’ ανοίγματα των φυλλωμάτων φαίνεται μακρυά ο ζαφειρένιος κόλπος της μονής που ανοίγει την αρμονική αγκαλιά του στη φωτεινή θάλασσα Περνούσαμε τις ώρες μας κάνοντας αργούς περιπάτους κοντά στη Μονή, παρακολουθώντας τις κατανυκτικές Ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας και ρεμβάζοντας από το μπαλκόνι, απ’ όπου το βλέμμα αγκάλιαζε το απέραντο, ακύμαντο και φωτεινό όραμα της θάλασσας. Στο μπαλκόνι αυτό πέρασα τις πιο μακάριες ώρες της διαμονής μου, ρουφώντας ειρήνη με όλους μου τους πόρους. Είδα από κει ξημερώματα πάνω στη θάλασσα τόσο ονειρώδη, που ξεπερνούσαν κι αυτά ακόμα του αρχιπελάγου των Κυκλάδων, γιατί στα γλυκύτατα χρώματα τ’ ουρανού και των ατλαζένιων νερών έρχονταν να προστεθούν οι εαρινές πρασινάδες των πλαγιών και τα μύρια αρώματα που κατέβαζε η πρωινή αύρα…

Βασιλεύει έτσι στο Άγιο Όρος μια ατμόσφαιρα μεγάλης ειρήνης και βαθύτατης σιωπής. Περιτυλίγει τα πάντα και κανείς ούτε κι αυτός ακόμα ο περαστικός ξένος, δεν ξεφεύγει από την παράδοξη υποβολή της και τη γοητεία της. Στο Άγιον Όρος δεν νοιώθει κανείς τον εαυτό του έξω από την εποχή του μόνο, αλλά κ’ έξω από τον κόσμο…»

Ουράνη Κ., (1998),

Ταξίδια Ελλάδα,

8η έκδοση,

Βιβλιοπωλείον της “Εστίας”, Ι.Δ. Κολλάρου & Σίας Α.Ε, Αθήνα,

σελ.102,103,104, 109

http://www.pemptousia.gr

Μοναχική Αναχώρησις και Μαρτυρία στο Άγιον Όρος των Δυσμών του Εικοστού Αιώνος

Ανακοίνωσις του Αρχιμ. Ιωσήφ,

Καθηγουμένου της Ι. Μ. Ξηροποτάμου,

στο διεθνές συμπόσιο «Το Άγιον Όρος χθες - σήμερα - αύριο»

της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών,

Θεσσαλονίκη, 29 Οκτωβρίου - 1 Νοεμβρίου 1993.

Η μοναχική αναχώρησις

Οι Χριστιανοί που επέλεγαν τον δρόμο της χριστιανικής τελειότητος (παρθενίας, σωφροσύνης και ακτημοσύνης) μέσα στα πλαίσια της κοινοτικής ζωής της αρχαίας Εκκλησίας ωνομάστηκαν ασκητές, ενώ οι γυναίκες ασκήτριες ή παρθένες.

Οι πρώτοι ασκητές που βγήκαν από τις πόλεις και τα χωριά της Αιγύπτου για να ζήσουν αρχικά στις παρυφές τους και αργότερα στην ακατοίκητη και απαράκλητη έρημο, ωνομάστηκαν αναχωρητές. Αν και ποτέ δεν έπαυσαν να υπάρχουν και οι εν τω κοσμω μεμονωμένοι ασκητές και ασκήτριες, (ιδιαίτερα κληρικοί και παρθένες), η ονομασία μοναχός καθιερώθηκε κυρίως για τους ασκητές της ερήμου, των αναχωρητικών λαυρών και των μαγάλων κοινοβίων. Η αναχώρησις, δηλ. η απομάκρυνσις από την ωργανωμένη ανθρώπινη κοινωνία -με τις ανέσεις, τους πειρασμούς και τις δεσμεύσεις της- απετέλεσε ουσιώδες γνώρισμα του Ορθόδοξου μοναχισμού καθ' όλη την μακραίωνα ιστορία του. Ακόμη και στην περίπτωσι που η γεωγραφική απομάκρυνσις από τον κόσμο δεν ήταν μεγάλη, η διασφάλισις της πνευματικής αποστάσεως (ξενιτεία) και η αποφυγή των θορύβων και του περισπασμού (ησυχία) αποτέλεσαν βασικές προϋποθέσεις για την επίτευξι του σκοπού της μοναχικής ζωής, που είναι η εσωτερική κάθαρσις από τα πάθη και η δια της προσευχής και της τηρήσεως των εντολών ένωσις με τον θεό.

Η αναχώρησις στο Άγιον Όρος σήμερα

Ένα τέτοιο τόπο αναχωρήσεως και ησυχίας απετέλεσε για τον Ορθόδοξο Μοναχισμό το Άγιον Όρος από τα τέλη του ενάτου αιώνος μέχρι σήμερα. Θα μπορούσε δε κάλλιστα να υποστηριχθή ότι αυτό σήμερα αποτελεί και την μοναδική έρημο της Ορθοδοξίας, με την έννοια του γεωγραφικού χώρου του αφιερωμένου εξ ολοκλήρου στην μοναχική άσκησι, όπου αποκλείεται η εγκαταβίωσις λαϊκών και η είσοδος γυναικών και όπου ισχύει ειδικό καθεστώς μοναχικής αυτοδιοικήσεως βάσει πανάρχαιων κανόνων και τυπικών.

Πόσο εφικτή είναι όμως η αναχώρησις και η ησυχία στο Άγιον Όρος των δυσμών του 20ου αιώνος; Η ανάπτυξις των συγκοινωνιών και επικοινωνιών, το ογκούμενο ρεύμα των επισκεπτών, οι τεράστιες αναστηλωτικές ανάγκες, η υπογράμμισις της «πολιτιστικής» αξίας των αγιορειτικών μνημείων και κειμηλίων και η συνακόλουθη εξάρτησις από κοσμικούς φορείς εξουσίας, όχι πάντοτε αντιστοίχους εκείνων των Ορθοδόξων αυτοκρατόρων και ηγεμόνων, έχουν φέρει τον «κόσμο» απειλητικά κοντά στο Άγιον Όρος, κάνοντας την αναχώρησι μια αρκετά πιο δύσκολη υπόθεσι από ό,τι ήταν μέχρι και το πρώτο ήμισυ του εικοστού αιώνος.

Αν ήδη από την εποχή των Αγίων Αθανασίου του Αθωνίτη, Ιωάννη του Κουκουζέλη και Νήφωνος Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως δεν ήταν τελικά δυνατό να «κρυφτή» κανείς και να τηρήση την ανωνυμία του στο Άγιον Όρος, πόσο μάλλον δεν είναι δυνατό αυτό σήμερα, όταν με τις σύγχρονες τεχνικές ευκολίες η αλληλογραφία, τα τηλεφωνήματα και οι επισκέψεις των συγγενών και φίλων - τελευταία δε και οι κάμερες των τηλειπτικών καναλιών - εισβάλλουν και σ' αυτό ακόμη το κελλί του σημερινού επίδοξου αναχωρητή;

Όσον αφορά το ρεύμα των επισκεπτών γίνεται συνήθως η διάκρισις μεταξύ προσκυνητών και περιηγητών, ενώ σαφώς δεν κρύβεται μια κάποια προτίμησις για τους πρώτους. Όμως τόσο οι πρώτοι όσο και δεύτεροι βρίσκουν πιο εύκολα τον δρόμο για το Άγιον Όρος σήμερα, σε σημείο που, αν δεν ισχύσουν κάποια περιοριστικά μέτρα, να κινδυνεύη το Άγιον Όρος να πάθη σε πνευματικό επίπεδο κάτι αντίστοιχο με αυτό που παθαίνουν τα δάση, οι εξοχές και οι παραλίες, όταν τα κάνουμε αγνώριστα από το να συνωστιζώμαστε σ' αυτά κάθε λίγο, χωρίς να αφήνουμε το απαραίτητο περιθώριο για την ανανέωσί τους. Συνηθίζω να αναφέρω το παράδειγμα του κήπου με τα ευωδιαστά λουλούδια που ευφραίνει μεν τους επισκέπτες του - όταν αυτοί δεν υπερβαίνουν κάποιον ανώτατο αριθμό - αρχίζει όμως να καταστρέφεται, όταν αυτοί είναι τόσοι ώστε να συνωστίζονται και να καταπατούν τα φυτά και τα άνθη. Ισχύει λοιπόν και εδώ το λεγόμενο ότι «καταστρέφουμε εκείνον που αγαπούμε υπερβολικά».

Οι μοναχικές αδελφότητες και συνοδείες που ζουν μέσα σ' ένα συνεχές ρεύμα επισκεπτών, με ένα γενικό και συνεχή προσανατολισμό προς την φολιξενία και την συζήτησι - όσο πνευματική κι αν αυτή θέλη να είναι - αντιμετωπίζουν πολλά εσωτερικά πνευματικά προβλήματα, τα οποία μόλις τώρα αρχίζουμε να εκτιμούμε. Ο πρώτος εκείνος ενθουσιασμός για την πρόσφατη επάνδρωσι και κοινοβιοποίησι των αγιορείτικων μονών και η συναφής χαρά για τους πολλούς προσκυνητές που έρχονται να οικοδομηθούν από τους νέους Αγιορείτες υποχωρεί σήμερα μπροστά στην γενικώτερη περίσκεψι για το πως θα σταθεροποιηθή πνευματικά αυτή η νέα γενιά των μοναχών, με φανερή την έλλειψι της παρουσίας των «παλαιών» ανάμεσά της και μέσα σε συνθήκες σαφώς πιο αντίξοες, όσον αφορά τουλάχιστον την αναχώρησι και ησυχία.

Αν κατά τους Πατέρες ακόμη και η θέα των κοσμικών βλάπτει τον αρχάριο μοναχό, γιατί του θυμίζει όλα εκείνα που θέλει να ξεχάση και να αποτινάξη από την καρδιά του, τότε η καθημερινή παρουσία ανεξέλεγκτου αριθμού κοσμικών φιλοξενουμένων μέσα στα πλαίσια μιας μοναχικής αδελφότητος συνιστά πράγματι πρόβλημα ανανεώσεώς της. Από την άλλη μεριά κρίνεται ότι η ανάθεσις της φιλοξενίας των κοσμικών σε κοσμικούς εκτός του περιβόλου των Ιερών Σκηνωμάτων θα οδηγήσει σιγά-σιγά στην τουριστικοποίησι και εκκοσμίκευσι του Αγίου Όρους.

Αλλά και οι εργασίες αναστηλώσεως των μνημείων και συντηρήσεως των κειμηλίων απορροφούν ένα μεγάλο μέρος της δραστηριότητος των αδελφοτήτων και ιδιαίτερα των προεστώτων τους, με άμεσες συνέπειες την τακτική έξοδο των Αγιορειτών στον κόσμο για εξασφάλισι πόρων και τεχνογνωσίας και την συναφή όλο και μεγαλύτερη εξάρτησι της ζωής της αδελφότητος από κοσμικούς φορείς.

Εξ' άλλου οι αναστηλώσεις χρειάζονται υλικά, τα υλικά οχήματα και τα οχήματα δρόμους. Η τήρησις του μέτρου και της ισορροπίας στον τομέα αυτόν είναι πράγμα τόσο δύσκολο όσο και πολυσυζητημένο. Όμως οι δρόμοι φτάνουν όλο και πιο κοντά ακόμη και στα πιο απόμακρα ερημητήρια, ενώ μερικοί λαϊκοί που εισέρχονται με οχήματα μεταφέροντας κάποια υλικά δεν χάνουν την ευκαιρία και για έναν αυτοκινητιστικό γύρο του Αγίου Όρους, όσο κι αν αυτό συνεπάγεται πολλή σκόνη και ταρακούνημα.

Γενικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι κάθε προσπάθεια των Αγιορειτών για την διατήρησι των στοιχειωδών συνθηκών αναχωρήσεως και ησυχίας στον Ιερό τους Τόπο έρχεται αντιμέτωπη με μια ποικιλία συμφερόντων, διεκδικήσεων και νοοτροπιών. Πόσο θα αντέξη η τελευταία αυτή μοναστική «έρημος» της Ορθοδοξίας σε μια μάχη που μάλλον χάθηκε για τα άλλα μοναστικά κέντρα της Παλαιστίνης, του Σινά, της Πάτμου και των Μετεώρων:

Αυτό ανθρωπίνως θα εξαρτηθή από την επιτυχία μιας πολυμέτωπης προσπάθειας στην οποία πρέπει να αποδυθούν οι σημερινοί Αγιορείτες, με κύριους άξονες:

α) την απώθησι των πάσης φύσεως κοσμικών αντιλήψεων και επιδιώξεων από τις τάξεις των ίδιων των μοναχών, έτσι ώστε να μην επιδεινώνονται εκ των έσω τα ήδη υπάρχοντα προβλήματα, με την φιλόδοξη, φιλομέριμνη και άρα φιλόκοσμη στάσι των ίδιων των Αγιορειτών.

β) την διατήρησι και ομαλή λειτουργία του αρχαίου προνομιακού καθεστώτος αυτοδιοικήσεως του Αγίου Όρους, το οποίο, με την χιλιόχρονη ιστορία του και παρά τις ανθρώπινες ελλείψεις και ατέλειές του, αποτελεί - μετά Θεόν - την μοναδική εγγύηση για την αποτροπή κάθε έξωθεν επεμβάσεως, κάθε προσπάθειας χειραγωγήσεως μοναχών από τους μοναχούς, κάθε φιλόδοξου σχεδίου «αξιοποιήσεως», «εντάξεως» ή και «υποτάξεως» του Αγίου Όρους σε εφήμερες κοσμικές σκοπιμότητες και νοοτροπίες.

και γ) την διατήρησι και ενίσχυσι της οικονομικής αυτοτέλειας των αγιορείτικων μονών, διότι η υλική εξάρτησις αργά ή γρήγορα φέρνει και την πνευματική.

Ας προχωρήσουμε όμως και στο πρόβλημα της μαρτυρίας του Αγίου Όρους σήμερα.

Η μοναχική μαρτυρία

Ως γνωστόν, ο μοναχισμός δεν αποτελεί ένα μεμονωμένο φαινόμενο μέσα στην ζωή της Εκκλησίας. Η τελειότης της χριστιανικής ζωής, την οποία επιδιώκει και - κατά το μέτρο του αγώνος του - βιώνει ο μοναχός, γίνεται πρότυπο για τους αδελφούς τους που ζουν στον κόσμο και έτσι το παράδειγμά του και μόνο μαρτυρεί για την αλήθεια του Ευαγγελίου και το δυνατόν της τήρησεως ολοκλήρου του ευαγγελικού νόμου από τον άνθρωπο, αν αυτός δοθή ψυχή και σώματι στην αγάπη του Θεού. Αυτή είναι και η κύρια και πρωταρχική μαρτυρία του μοναχισμού στην Εκκλησία και στον κόσμο. Το ότι η αγιότης είναι κατορθωτή πιστοποιεί το ότι και η σωτηρία είναι αληθινή. Γι' αυτό και η Εκκλησία χωρίς μοναχισμό είναι κήρυγμα χωρίς τεκμήρια και διδασκαλία χωρίς πειστήρια.

Επειδή όμως ο μοναχισμός βιώνει την χριστιανική ζωή με μεγαλύτερη τελειότητα, έχει την δυνατότητα και να την υποδεικνύει με περισσότερη ακρίβεια. Έτσι η τεράστια και ανεκτίμητη συμβολή στην ορθή διατύπωση του δόγματος, στην διαμόρφωσι της λατρείας, στην διαποίμανσι και την ιεραποστολή, στην διάδοσι της ευαγγελικής ηθικής και της γνήσιας πνευματικότητος, εκπορεύονται μέσα από το ίδιο το βίωμά του και αποτελούν ουσιώδες και αναπόσπαστο στοιχείο της αποστολής του.

Ήδη ο πρώτος αναχωρητής και Καθηγητής της Ερήμου, ο Μέγας Αντώνιος σηματοδότησε με το παράδειγμά του την κατοπινή πορεία του μοναχισμού, όταν έτρεχε στην πιο ψηλή θέση του αμφιθεάτρου, για να ενισχύση τους διωκόμενους μάρτυρες και να μαρτυρήση - αν το επέτρεπε ο Θεός - και ο ίδιος. Τον μιμήθηκε μια ολόκληρη χορεία πνευματοφόρων Οσίων και Ομολογητών από τους Αγίους Θεοδόσιο και Σάββα μέχρι τον Αγιορείτη Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά και τους Κολλυβάδες, οι οποίοι πρωτοστάτησαν στους αγώνες της Εκκλησίας κατά του μονοφυσιτισμού, του μονοθελητισμού, της εικονομαχίας, της δυτικής νοησιαρχίας, της Ουνίας και τόσων άλλων επιβουλών κατά του ορθού δόγματος και της λογικής λατρείας της.

Αλλά και η σχεδόν αποκλειστική προτίμησις των μοναχών στο έργο της πνευματικής καθοδηγήσεως των ψυχών, από τα πρώτα κιόλας χρόνια που η Εκκλησία χρησομοποίησε αυτό το είδος της ποιμαντικής διακονίας, μαρτυρεί από μόνη της για την καθολική αναγνώρισι του μοναχισμού ως κατ' εξοχήν θεματοφύλακος του προφητικού χαρίσματος μέσα στην Εκκλησία.

Πόσο όμως είναι εφικτή η βίωσις αυτού του είδους της μοναχικής μαρτυρίας στο σημερινό Άγιον Όρος και ποιοί είναι οι παράγοντες που την επηρεάζουν;

Η μαρτυρία του Αγίου Όρους σήμερα

Η μαρτυρία της ζωής δίδεται επί τόπου στα κοινόβια, στα κελλιά και στις ερήμους και «μετα-δίδεται» από τους ευλαβείς προσκυνητές και τους θαυμαστές της συγγραφείς και δημοσιογράφους. Είναι ίσως κατώτερη από εκείνη που έδιδαν πολλοί μοναχοί περασμένων γενεών, αλλά πάντως εμπνέει τον κατά πολύ ασθενικώτερο Χριστιανό της εποχής μας. Ο μόνος εξωτερικός παράγων που θα μπορούσε να επηρεάση αρνητικά την λειτουργία της θα ήταν η στέρησις της ίδιας της δυνατότητος αναχωρήσεως από τον κόσμο και εν ησυχία βιώσεως της μοναχικής ζωής.

Η μαρτυρία του λόγου δίδεται με τον προφορικό και τον γραπτό λόγο, είτε συλλογικά, σε έκτακτες περιπτώσεις, από την Ιερά Κοινότητα του Αγίου Όρους, είτε προσωπικά, από τον μεμονωμένο Αγιορείτη που αισθάνεται να νομιμοποιήται για κάτι τέτοιο από τα πατροπαράδοτα μοναχικά θέσμια. Το αν όντως «έχει την ευλογία» να το κάνη, πιστεύω ότι καταδεικνύεται πάντοτε από το θετικό ή αρνητικό αποτέλεσμα της ενεργείας του, αν και αυτό παραμένη πάντοτε ένα εσωτερικό και πνευματικό ζήτημα για κάθε μοναχό και για κάθε αδελφότητα. Εν πάση περιπτώσει όμως, αυτού του είδους η αγιορειτική μαρτυρία αναμένεται να είναι αυθεντική μετάδοσις του ανόθευτου χριστιανικού κηρύγματος και γι' αυτό χαίρει μεγάλου κύρους στο πλήρωμα της Εκκλησίας.

Σαν εξωτερικοί παράγοντες από τους οποίους επηρεάζεται αυτή η μαρτυρία του λόγου θα μπορούσαν να αναφερθούν οι εξής:

α) Η λανθασμένη εντύπωσις ανταγωνισμού προς την εκκλησιαστική αυθεντία που δημιουργείται, όταν η γνώμη των Αγιορειτών προηγείται ή και διαφέρει από εκείνην των εν τω κόσμω ποιμένων και διδασκάλων, δημιουργεί σίγουρα κάποιες αναστολές στους Αγιορείτες, όταν πρόκειται για μια δημόσια ή και ιδιωτική τοποθέτησι σε επίκαιρα ζητήματα που αφορούν την Εκκλησία.

β) Ο σκεπτικισμός και η απροθυμία πολλών συγχρόνων ανθρώπων στο να δεχθούν το απόλυτο και ακραιφνές ευαγγελικό μήνυμα, το οποίο εκφράζει συνήθως ο μοναχισμός, και η ολέθρια εισβολή του σχετικισμού και ενός πρωτοφανούς συγκρητισμού στον χώρο του θρησκευτικού «πιστεύω» κάνει τους Αγιορείτες αρκετά επιλεκτικούς, οσον αφορά το κοινό στο οποίο απευθύνονται.

γ) Η λόγω αναστηλωτικών αναγκών αυξανόμενη εξάρτησις των αγιορειτικών μονών από την κοσμική εξουσία, με την οποία όμως υπάρχει σαφής αντιπαράθεσις όπως η αποχριστιάνισις του κράτους, η περί αιρέσεων νομοθεσία, το οικογενειακό δίκαιο, οι αμβλώσεις, οι νέες ηλεκτρονικές ταυτότητες κ.λ.π., δημιουργεί αναμφισβήτητα εσωτερικές συγκρούσεις και προβλήματα.

Τέλος θα ήθελα να παρατηρήσω ότι οι σημερινοί Αγιορείτες ηγούμενοι και πνευματικοί πατέρες καλούνται και προκαλούνται πολύ πιο συχνά να τοποθετηθούν ιδιωτικά και δημόσια σε επίκαιρα θέματα, κάτι που κάνει τον ρόλο τους πολύ δυσκολώτερο από ότι σε προηγούμενες εποχές. Το πλησίασμα όμως του «κόσμου» και η ελάττωσις της ησυχίας μπορεί να επηρεάση αρνητικά την ποιότητα και αυθεντικότητα της σημερινής αγιορειτικής μοναχικής μαρτυρίας, είτε αυτή δίδεται με την ζωή είτε με τον λόγο. Θα μπορούσε μάλιστα να υποστηριχθή ότι η γνησιότης και η δύναμις της μοναχικής μαρτυρίας είναι ευθέως ανάλογη με την δυνατότητα βιώσεως της μοναχικής αναχωρήσεως κάτι που - δόξα τω Θεώ - εξακολουθεί να υφίσταται μέχρι σήμερα στο Άγιον Όρος και είθε ο Θεός να μην επιτρέψη ποτέ να χαθή.

Ο Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Ξηροποτάμου Αγίου Όρους

Αρχιμανδρίτης Ιωσήφ

Ιερόσυλος είχε «ρημάξει» τον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη

«Ούτε ιερό ούτε όσιο» δεν είχε 30χρονος που είχε ρημάξει τον Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης, από τον οποίο άρπαξε το τελευταίο εξάμηνο καντήλια και άλλα εκκλησιαστικά είδη.

Ο 30χρονος συνελήφθη, χθες το πρωί, επί τω έργω, όταν την ώρα που αφαιρούσε ένα ασημένιο καντήλι από το εσωτερικό του Ιερού Ναού, έγινε αντιληπτός από τον νεωκόρο του.

Όπως προέκυψε από την αστυνομική έρευνα, ο συλληφθείς, από τον περασμένο Μάρτιο, έκλεβε συστηματικά καντήλια κι άλλα εκκλησιαστικά είδη από τον Πολιούχο της Θεσσαλονίκης και τα πουλούσε σε κεντρικό κατάστημα εμπορίας ειδών αργυροχρυσοχοΐας.

Μεταξύ των πωληθέντων είναι επτά ασημένια καντήλια, μία ασημένια εικόνα κι έναν ασημένιο αετό, τα περισσότερα από τα οποία αναγνωρίστηκαν από τον παραπάνω νεωκόρο και του αποδόθηκαν.

Σε βάρος του 30χρονου σχηματίστηκε δικογραφία για διακεκριμένες περιπτώσεις κλοπών και οδηγείται στον εισαγγελέα Πλημμελειοδικών Θεσσαλονίκης.

Πηγή: AΠE-MΠΕ