ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΤΥΡΙΝΗΣ
(Μτθ. στ΄ 14-21)
«Θησαυρίζετε δέ ὑμῖν θησαυρούς ἐν Οὐρανῷ».
Εἰσερχόμεθα μὲ τὴν χάρη τοῦ Θεοῦ στὴ Μεγάλη Τεσσαρακοστή, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί. Σὲ μιὰ ἐκκλησιαστικὴ περίοδο, τὴν ὁποία πρέπει νὰ ἀφιερώσουμε στὸ Θεό. Σὲ μιὰ ἐποχὴ προσοχῆς, προσευχῆς, νηστείας, ψυχικῆς ἀναγεννήσεως, ἀνατάσεως, σὲ μιὰ περίοδο ψυχικοῦ καθαρμοῦ καὶ καλύτερης χριστιανικῆς ζωῆς.
Γιὰ τὴν Ἐκκλησία νηστεία δὲν σημαίνει μόνον ἀποχὴ ἀπὸ τὰ φαγητά. Εἶναι ἕνας τρόπος προσεγγίσεως τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἕνα δύσκολο ταξίδι. Οἱ μεγάλες ἑορτές μᾶς δίδουν τὴν εὐκαιρία συναντήσεώς μας μὲ τὸν Θεό. Γι’ αὐτὸ ὑποδεικνύει ἡ Ἐκκλησία τὸν τρόπο τῆς νηστείας, μὲ τὴν ἐξάσκηση τῆς ὁποίας προετοιμάζονται οἱ ψυχὲς καὶ εὐτρεπίζονται γιὰ τὴν ὥρα τῆς μεγάλης συναντήσεως.
Ἡ νηστεία ἀφορᾶ τὸν ὅλον ἄνθρωπο. Νηστεία θὰ πεῖ ἐγκράτεια τοῦ στομάχου, ἀλλὰ καὶ τῶν κακιῶν, καθαρμὸς τοῦ σώματος καὶ τῆς ψυχῆς. Ἡ νηστεία, ὅπως τὴν ὁρίζει ἡ Ἐκκλησία, συμβαδίζει μὲ τοὺς κανόνες τῆς φυσικῆς ὑγιεινῆς ποὺ ἰδιαίτερα σήμερα ἔχει μεγάλη πέραση. Ἐκεῖνος ποὺ νηστεύει δὲν πρέπει νὰ τρώει πολὺ φαγητό, οὔτε ποικιλίες φαγητῶν, ἀλλὰ ἕνα εἶδος περιορισμένο. Γι’ αὐτὸν ἀπαγορεύονται τὰ λιπαρά, τὰ οἰνοπνευματώδη˙ ἐπιτρέπονται τὰ φροῦτα, οἱ ξηροὶ καρποί, τὰ ὄσπρια καὶ τὰ λαχανικά. Κι αὐτὴ μὲν εἶναι ἡ σωματικὴ πλευρὰ τῆς νηστείας.
Ὑπάρχει ὅμως καί ἡ πνευματική. Γιὰ τὴν πρώτη ἴσως ὑπάρχουν ἐξαιρέσεις, γιὰ τὴν δεύτερη καμμία, ἀφοῦ ἐξαρτᾶται μόνον ἀπὸ τὴν θέληση τοῦ ἀνθρώπου καὶ δὲν συνεπάγεται καμμιὰ σωματικὴ δυσάρεστη ἐπίπτωση. Ἡ πνευματικὴ νηστεία ἀφορᾶ τὶς ἐπιθυμίες καὶ τὰ σκιρτήματα τῆς ψυχῆς. Νηστεύω πνευματικὰ θὰ πεῖ ἀγωνίζομαι νὰ κόψω τὰ πάθη μου, προσπαθῶ νὰ καθαρίσω τὴν ψυχή μου. «Ἀληθὴς νηστεία ἡ τῶν κακῶν ἀλλοτρίωση, ἐγκράτεια γλώσσης, θυμοῦ ἀποχή, καταλαλιᾶς, ψεύδους καὶ ἐπιορκίας» ψάλλουμε σήμερα στὴν Ἐκκλησία μας. Τί ὠφελεῖ ἂν νηστεύουμε στὶς τροφὲς καὶ κολυμποῦμε στὸν βοῦρκο τῶν ἡδονῶν καὶ τῶν σαρκικῶν ἀπολαύσεων; Ἢ ἂν δὲ τρῶμε κρέας καὶ μὲ τὴν γλώσσα μας καταρρακώνουμε ὑπολήψεις ἀνθρώπων. Τί ἀξία μπορεῖ νὰ ἔχει μιὰ νηστεία τροφική, ἔστω καὶ ἂν εἶναι ἐξαντλητική, ἂν συνοδεύεται ἀπὸ τὸν ἀγώνα ἀπαλλαγῆς μας ἀπὸ τὰ πάθη καὶ τὶς κακίες; Στὴν περίπτωση αὐτὴ ἔχει μεγάλη ἀξία ἡ ὑπόδειξη τοῦ ἱεροῦ ὑμνογράφου: «Βρωμάτων νηστεύουσα ψυχή μου καὶ παθῶν μὴ καθαρεύουσα μάτην ἐπαγάλλει τῇ ἀτροφίᾳ˙ εἰ μὴ γὰρ ἀφορμὴ σοὶ γένηται πρὸς διόρθωσιν ὡς ψευδής, μισεῖται παρὰ Θεοῦ καὶ τοῖς κακίστοις δαίμοσιν ὁμοιοῦται τοῖς μηδέποτε σιτουμένοις» (Ἰδιόμ. Τετάρτης Τυρινῆς).
Γιὰ νὰ εἶναι ὁλοκληρωμένη ἡ νηστεία πρέπει νὰ συνοδεύεται ἀπὸ ἀρετές, καὶ ἰδίως ἀπὸ τὶς ἀρετὲς τῆς προσευχῆς καὶ τῆς ἐλεημοσύνης. Ὅπως τὸ πτηνό, ἐὰν δὲν ἔχει φτερά, δὲν μπορεῖ νὰ πετάξει, ἔτσι καὶ ἡ νηστεία, ἂν δὲν ἔχει προσευχὴ καὶ ἐλεημοσύνη, δὲν μπορεῖ νὰ μᾶς ἀνυψώσει στὸ Θεό. Ἔτσι ἡ νηστεία ἀποδεικνύεται ἀρχὴ μετανοίας (Μ. Βασίλειος).
Στὸ Εὐαγγέλιο αὐτῆς τῆς Κυριακῆς μᾶς δίνει ὁ Κύριος πολύτιμες ὁδηγίες γιὰ νὰ πετύχουμε ψυχικὴ καλλιέργεια καὶ καρποφορία, μᾶς συνιστᾶ νὰ μὴ θησαυρίζουμε «θησαυροὺς ἐπὶ τῆς γῆς». Ἀγωνίζεται ὁ ἄνθρωπος νὰ θησαυρίσει. Βασανίζεται ἀπὸ τὸν πυρετὸ τῆς πλεονεξίας. Θέτει ὡς σκοπὸ τῆς ζωῆς του νὰ κερδίσει ὅσο τὸ δυνατὸν περισσότερα, νὰ ἀποκτήσει σπίτια καὶ κτήματα καὶ λίρες. Νὰ θησαυρίσει. Ἐργάζεται, κοπιάζει, ἀγωνίζεται γιὰ πολλά, ὅλο καὶ πιὸ πολλά. Βλέπει τὸ χρῆμα καὶ τὸ λατρεύει. Ναί. Ἀλλὰ γίνεται κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπο δοῦλος τοῦ χρήματος. Ὑποδουλώνει τὴν ψυχὴ του στὸ χρῆμα. Μιὰ τέτοια ὑποδουλωμένη ψυχῆ δὲν ἔχει ἀνώτερο πνευματικὸ κόσμο. Δὲν γνωρίζει Θεό. Καταδικάζει ἡ ἴδια ἡ ψυχὴ τὸν ἑαυτό της σὲ μαρασμό, σὲ θάνατο. Γι’ αὐτό, λέγει ὁ Κύριος: «Μὴ θησαυρίζετε θησαυροὺς ἐπὶ τῆς γῆς, θησαυρίζετε δὲ ὑμῖν θησαυροὺς ἐν τῷ Οὐρανῷ». Θησαυρίζετε μέσα στὴν ψυχή σας τὴν πίστη. Τὴν ταπείνωση, τὴν δικαιοσύνη, τὴν ὑπομονή, τὴν ἀγάπη. Θησαυρίζετε θησαυροὺς καλῶν ἔργων.
Μᾶς συνιστᾶ ἀκόμη νὰ προσέξουμε καὶ μὲ ποιὸ τρόπο θρησκεύουμε. Καὶ ἀπευθύνεται στὸ σημεῖο αὐτὸ ἰδιαιτέρως στοὺς χριστιανοὺς ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ἔχουν στενώτερες σχέσεις μὲ τὴν Ἐκκλησία. Μᾶς παρουσιάζει τὴν ὑποκριτικὴ θρησκευτικότητα τῶν Φαρισαίων, οἱ ὁποῖοι νήστευαν ὄχι γιὰ νὰ γυμνασθοῦν στὴν ἐγκράτεια, ὄχι γιὰ νὰ ὠφελήσουν στὴν ψυχή τους, ἀλλὰ γιὰ νὰ ἐπιδειχθοῦν στοὺς ἄλλους ἀνθρώπους. Ὅταν νήστευαν, ἔμειναν ἀπεριποίητοι καὶ ἀκάθαρτοι, γιὰ νὰ φαίνονται ἀδύνατοι στὸ πρόσωπο καὶ καταβαβλημένοι ἀπὸ τὴν νηστεία. Ὄχι τέτοια θρησκευτικότητα. Ὁ Θεὸς ζητεῖ εἰλικρίνεια στὶς διαθέσεις μας καὶ πολὺ περισσότερο στὰ ζητήματα τῆς πίστεώς μας. Σκοπὸς τῆς νηστείας, τὴν ὁποία θέτει καί ὑποδεικνύει ἡ Ἐκκλησία μας, εἶναι ἡ ψυχική μας ὠφέλεια. Δὲν εἶναι ἡ ἐπίδειξη γιὰ καύχηση. Κατ’ ἀναλογίαν πρέπει νὰ προσέχουμε κάθε ἐκδήλωση τῆς πίστεώς μας.
Ἡ νηστεία καὶ ἡ ἐγκράτεια, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ἐξευγενίζουν τὸν ἄνθρωπο, καθαρίζουν τὴν ψυχὴ ἀπὸ κάθε πάθος καὶ ἐλευθερώνουν τὸν ἀνθρώπινο πρόσωπο ἀπὸ τὰ δεσμὰ τῶν κακῶν ἕξεων. Ἀκόμη συντελοῦν στὴν καλὴ ὑγεία τοῦ σώματος.
Κανεὶς ποτὲ δὲν ἀρρώστησε ἀπὸ τὴν ἐγκράτεια. Ἀπεναντίας ἡ ἀκράτεια καὶ ἡ λησμονιὰ γίνεται πρόξενος πολλῶν ψυχοσωματικῶν ἀσθενειῶν, ποὺ σήμερα ἰδιαίτερα βασανίζουν πολλούς.
Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος δεμένος στὸ ὄχημα τῆς καταναλωτικῆς καὶ ὑλιστικῆς κοινωνίας δὲν μπορεῖ νὰ ἐννοήσει τὴν ὠφέλεια τῆς ἐγκράτειας. Θιασώτης τῆς θεωρίας τῆς «ἀπελευθέρωσης» ἔχει μεταβάλει τὴν καρδιά του σὲ κέντρο χαμηλῶν ἐπιθυμιῶν μέσα στὶς ὁποῖες καθημερινὰ κυλιέται, μὲ τὴν λαιμαργία πάχυνε τὸν λογισμό του καὶ ἄναψε στὴν σάρκα του τὴν πύρωση τῶν ἐπιθυμιῶν.
Ἡ Ἐκκλησία σήμερα μᾶς προτρέπει νὰ ἀναλάβουμε τὸν καλό της νηστείας ἀγώνα. Ἃς ἀποφύγουμε, λοιπόν, τὸν κόρο (τόν χορτασμό) γιὰ νὰ μὴν ἀνάψουμε περισσότερο τὸ ἔμφυτο πῦρ τῆς σαρκός. Ἃς μελετήσουμε καλύτερα τὴν ψυχική μας κατάσταση. Ἃς ζητήσουμε ἀπὸ τὸν Θεό μας φωτισμὸ καὶ δύναμη γιὰ μιὰ περισσότερη χριστιανικὴ ζωή. «Ἰδοὺ καιρὸς εὐπρόσδεκτος. Ἰδοὺ καιρὸς μετανοίας. Ἀποθώμεθα τὰ ἔργα τοῦ σκότους καὶ ἐνδυσώμεθα τὰ ὅπλα τοῦ φωτός», ὅπως ἀξίως «εἰς τὴν τριήμερον ἀνάστασιν καταντήσωμεν τοῦ Κυρίου καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ σώζοντος τᾶς ψυχᾶς ἡμῶν». Ἀμήν.
Ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως
