Η Ιερά Εικόνα της Παναγίας Ζιδανιώτισσας

Η σεπτή και θαυματουργή Εικόνα της Παναγίας της Ζιδανιώτισσας είναι από τα λίγα κειμήλια, που διασώθηκαν δια μέσου των αιώνων μέχρι σήμερα, αφού πέρασε από πολλές μπόρες και φουρτούνες της ιστορίας.

Φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Γενέσιου της Θεοτόκου στην περιοχή Ζιδάνι, στα Καμβούνια όρη. Το Μοναστήρι ιδρύθηκε κατά το 16ο αιώνα σε εποχές που ο Ελληνισμός περνούσε τις πιο σκληρές και τις πιο δύσκολες μέρες της μακραίωνης σκλαβιάς του. Ήταν η εποχή που αλλεπάλληλα κύματα αγροίκων μουσουλμάνων μεταφέρθηκαν από τα βάθη της Μ. Ασίας και εγκαταστάθηκαν στις εύφορες πεδιάδες της πατρίδας μας, απωθώντας βίαια τους γηγενείς χριστιανικούς πληθυσμούς σε δύσβατες και απρόσιτες περιοχές.

Κοντά στα Σέρβια, στη θέση “Βρύσες” υπήρχε βυζαντινός ναός με την εικόνα της Παναγίας της Ελεούσας, της Παντάνασσας. Πιθανότατα ανήκε στη γυναικεία μονή των Αγίων Θεοδώρων. Σήμερα σώζονται τα ερείπια του ναού των Αγίων Θεοδώρων στο τοπωνύμιο “Καλογριές” που φαίνεται να προήλθε από τις μοναχές του μοναστηριού.

Κατά την επικρατέστερη άποψη, σε κάποια ιστορική φάση οι Τούρκοι κατέστρεψαν το μοναστήρι των Αγίων Θεοδώρων και τον ναό με την εικόνα της Παναγίας. Διασώθηκε η εικόνα, την οποία το 1541 άνθρωποι ευσεβείς τη μετέφεραν για ασφάλεια στο δασωμένο Ζιδάνι και την εναπόθεσαν σε κάποιο εξωκλήσι στη θέση “Συκιές” ανατολικά του χωριού.

Η τοποθεσία αυτή ήταν γνωστή με την ονομασία “Παλαιομανάστηρο”, που δυστυχώς καταπλακώθηκε κάτω από χιλιάδες τόνων μπάζων αμιάντου κατά τη λειτουργία του γειτονικού εργοστασίου. Γύρω από το ξωκλήσι αυτό αναπτύχθηκε το μοναστήρι, που στα τέλη του 17ου αιώνα ήταν καλά οργανωμένο.

Για την Εικόνα της Παναγίας της Ελεούσας (Ζιδανιώτισσας) δεν υπάρχουν πληροφορίες για την περίοδο και τον αγιογράφο που την φιλοτέχνησε. Γνωρίζουμε μόνο ότι ασημώθηκε με βαρύ ασήμι το 1755 από τον τεχνίτη Θεόδωρο, από τους Καλαρρύτες Ιωαννίνων, όπως φαίνεται και από τη σχετική επιγραφή που βρίσκεται στη βάση της, επί Αρχιερατείας του Επισκόπου Σερβίων και Κοζάνης Ιγνατίου. Οι φωτοστέφανοι τοποθετήθηκαν για να τονίζουν την αγιότητα των προσώπων.

Όσο αναφορά τις επιγραφές που υπάρχουν στην Εικόνα βλέπουμε το δίγραμμα «ΜΡ» και «ΘΥ», που αποτελούν συντομογραφίες της φράσης «(Μ)ΗΤΗ(Ρ) (Θ)ΕΟ(Υ)». Λίγο χαμηλότερα βρίσκεται γραμμένη η προσωνυμία της Θεοτόκου «Η ΕΛΕΟΥΣΑ» και πιο κάτω αριστερά κι οριζόντια «Η ΠΑΝΤΑΝΑΣΣΑ».

Στην Εικόνα της Παναγίας εκφράζεται παραστατικότατα η μητρική αγάπη της Θεοτόκου για τον Υιό της. Παρουσιάζεται να ακουμπά με τρυφερότητα το μάγουλό της με μητρική στοργή. Η παράστασή μας δείχνει την ανθρώπινη πλευρά της Παναγίας μας με τον Υιό της.

Το πρόσωπο της Παναγίας δεν αντανακλά ευτυχία αλλά μάλλον μελαγχολία και οφείλεται στο επερχόμενο πάθος, το οποίο θα αντιμετωπίσει ο Υιός της στον Γολγοθά. Έτσι το νόημα της εικόνας επικεντρώνεται στους θλιβερούς λογισμούς της Παναγίας. Μετά την αποκάλυψη των παθών και του θανάτου του Κυρίου ο πόνος αυτός δεν συντρίβει την Παναγία.  Γνωρίζει πως στην αγκαλιά της «βαστάζει τον βαστάζοντα πάντα», τον Υιό και Λόγο του Θεού.

Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης γράφει σχετικά ότι η Παναγία αποτελεί «μεθόριον αναμεταξύ της ακτίστου και κτιστής φύσεως· αύτη μόνη είναι Θεός άμεσος μετά τον Θεόν και έχει τα δευτερεία της Αγίας Τριάδος, ως ούσα μήτηρ αληθώς του Θεού».

Το έτος 1918 έπληξε την Κοζάνη θανατηφόρα γρίπη, η οποία σταμάτησε με θαυματουργή παρέμβαση της Παναγίας Ζιδανιώτισσας, που μεταφέρθηκε στην πόλη, όπου τελέστηκαν αγρυπνίες, παρακλήσεις και λιτανείες. Πολλές μαρτυρίες υπάρχουν επίσης από τα παλιά χρόνια για θαύματα της Παναγίας, στην οποία καταφεύγουν οι πιστοί στις δύσκολες περιστάσεις της ζωής τους, επιζητώντας την ίαση της ψυχής και του σώματος.

Κάθε χρόνο πραγματοποιείται αγιαστική περιοδεία της θαυματουργής Εικόνας της Παναγίας για ευλογία και αγιασμό των πιστών τόσο στην πόλη της Κοζάνης όσο και σε άλλες Ενορίες της εκκλησιαστικής περιφέρειάς μας.

Την Κοζάνη η Εικόνα αγιάζει με την έλευσή της κάθε χρόνο από την Παρασκευή της Ζωοδόχου Πηγής έως και την 1^η Αυγούστου.

Το απόγευμα της Κυριακής του Θωμά πραγματοποιείται πάνδημη λιτάνευση της Εικόνας. Σχηματίζεται μεγάλη πομπή, που αποτελείται από το ιερατείο της Μητροπόλεως, τις τοπικές αρχές, διάφορες φιλαρμονικές μπάντες, αντιπροσωπείες τοπικών Συλλόγων και πλήθος πιστών, που κρατούν στα χέρια τους αναμμένες τις πασχαλινές λαμπάδες. Η πομπή ξεκινάει από τον Ι. Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου & Ελένης και δια μέσου των οδών καταλήγει στον Ι. Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Νικολάου, όπου ψάλλεται Μ. Εσπερινός. Αφού παραμείνει εκεί ένα ορισμένο χρονικό διάστημα για προσκύνημα, μεταφέρεται στη συνέχεια εκ περιτροπής και στους υπόλοιπους ενοριακούς Ναούς της πόλης, για να επιστρέψει την 1^ην Αυγούστου στην Ι. Μονή Ζιδανίου, όπου είναι η φυσική της θέση.

Επίσης, σε ανάμνηση της προστασίας που παρείχε η Παναγία Ζιδανιώτισσα κατά τον καταστρεπτικό σεισμό του 1995, πραγματοποιείται κάθε χρόνο την 13η Μαΐου ευχαριστήρια Θεία Λειτουργία στον Ι. Ν. του Αγίου Νικολάου Κοζάνης και Λιτάνευση της Εικόνας πέριξ του Ι. Ναού.

Φέτος, μετά από χρόνιο αίτημα των Σερβιωτών και επιθυμία του Σεβασμ. Μητροπολίτη μας κ. Παύλου και του συμπατριώτου μας Πρωτοσυγκέλλου Αρχιμανδρ. κ. Χριστοφόρου Αγγελόπουλου, η Εικόνα της Παναγίας Ζιδανιώτισσας φιλοξενήθηκε και στα Σέρβια (30/10-4/11/2019). Ευχόμαστε δε να καθιερωθεί σε ετήσια βάση.

Νικόλαος Γ. Λεπίδας

Σέρβια, 6^η Δεκεμβρίου 2019, ημέρα μνήμης του εν Αγίοις πατρός ημών Νικολάου, Αρχιεπισκόπου Μύρων της Λυκίας του θαυματουργού και Μυροβλήτου.

Η Εικόνα της Παναγίας της Βηματάρισσας από την Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπεδίου Αγίου Όρους στην Κοζάνη το Σάββατο 25 Ιανουαρίου

Ανακοινώνεται στο χριστεπώνυμο πλήρωμα ότι θα γίνει η υποδοχή της θαυματουργικής Ιερής Εικόνας της Παναγίας της Βηματάρισσας στον Ιερό Καθεδρικό Ναό του Αγίου Νικολάου Κοζάνης το Σάββατο 25 Ιανουαρίου 2020 στις  5:00  το απόγευμα.

Η υποδοχή θα γίνει με προεξάρχοντα τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη κ. Παύλο, τη συμμετοχή του Πανοσιολογιωτάτου Αρχιμανδρίτου κου Εφραίμ καθηγουμένου της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπεδίου Αγίου Όρους και στη συνέχεια θα τελεστεί Μέγας Εσπερινός.

Από την Ιερά Μητρόπολη

Από τα χρόνια της φυλάκισής μου

«Από τα χρόνια της φυλάκισής μου, μου παραχωρήθηκε να αποκομίσω πάνω στην τσακισμένη πλάτη μου, που σχεδόν συντρίφθηκε από το φορτίο της, αυτή την ουσιώδη εμπειρία: το πως ένα ανθρώπινο ον γίνεται καλό, και το πως γίνεται κακό. Στην παραζάλη των επιτυχιών της νεότητάς μου είχα νιώσει τον εαυτό μου αλάθητο, και ήμουν γι’ αυτό σκληρός.» (Ήταν λοχίας στο στρατό.) «Στην κατάχρηση της δύναμης ήμουν ένας δολοφόνος και ένας τύραννος. Στις πιο κακές μου στιγμές ήμουν πεπεισμένος πως έκανα καλό, και ήμουν γερά εφοδιασμένος με μεθοδικά επιχειρήματα. Και ήταν μονάχα όταν ξάπλωσα εκεί στο σαπισμένο άχυρο της φυλακής, που αισθάνθηκα μέσα μου τα πρώτα σκιρτήματα του καλού.»

Εδώ η καρδιά του αρχίζει να γίνεται μαλακή και δεκτική, κι έτσι λαμβάνει χώρα ένα είδος αποκάλυψης:

«Βαθμιαία μου φανερώθηκε ότι η γραμμή που διαχωρίζει το καλό από το κακό δεν περνά μέσα από καταστάσεις, ούτε μέσα από κοινωνικές τάξεις, ούτε μέσα από πολιτικά κόμματα – αλλά κατ’ ευθείαν μέσα από κάθε ανθρώπινη καρδιά – και κατόπιν μέσα από όλες τις ανθρώπινες καρδιές... Κι ακόμα και μέσα σε καρδιές κυριευμένες από το κακό, διατηρείται ένα μικρό προγεφύρωμα καλού. Κι ακόμα και στην καλύτερη καρδιά, παραμένει... μια μικρή γωνιά κακού που δεν έχει ξερριζωθεί»

Αλεξάντρ Σολζενίτσιν

(Αποσπάσματα από το «Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ»).

Ορθόδοξο Δίκτυο Ενημέρωσης ΟΔΕ

Μετά το τέλος μιας ομιλίας που έκανα στην Πάτρα, ήρθε ένας δικηγόρος και μου λέει:
- κ. Παναγόπουλε όπως τα είπες στην ομιλία, πρέπει να πάω στην Εκκλησία;
- Ναι στην Εκκλησία...
- Μα είναι οι παπάδες στην Εκκλησία!
- Τί θα ήθελες να υπάρχουν στην Εκκλησία; Δικηγόροι; Οι δικηγόροι θα είναι στα δικαστήρια και οι παπάδες στην Εκκλησία.
- Μα δεν διαβάζεις τις εφημερίδες, δεν βλέπεις και δεν ακούς τί σκάνδαλα γίνονται με τους παπάδες;
Είχα ένα σημείωμα από τον Ιερό Χρυσόστομο στην τσέπη μου, το έβγαλα και του είπα:
- Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος έλεγε: ''Πολύ ''οργίζεται'' ο Θεός, όταν κάποιος ανάξιος γίνεται παπάς. Θα δώσει φοβερό λόγο και αν δεν μετανοήσει τον περιμένει μεγάλη κόλαση. Αλλά εσύ άνθρωπε πρόσεχε, θα εκλάβεις αυτόν τον ανάξιο και αμαρτωλό παπά, σαν έναν λεπρό ο οποίος μοιράζει χρυσάφι! Εσύ πάρε το χρυσάφι από τα χέρια του και άσε την λέπρα σε αυτόν''...
- Ώστε έτσι; μου λέει
- Έτσι ακριβώς! Αλλά θα σου πω ένα ακόμη. Όταν εισήλθε ο Κύριός μας στα Ιεροσόλυμα πάνω σε ένα γαϊδουράκι, πώς τον υποδέχτηκαν οι Ιεροσολυμίτες; Μετά βαϊων και κλάδων. Έριξαν οι άνθρωποι λουλούδια στο δρόμο να περάσει ο Χριστός, άλλοι έριξαν και απλώσανε τα ρούχα τους, άλλοι τα σεντόνια και τις κουβέρτες τους και πέρασε ο Κύριος. Όμως επί όλων αυτών, δεν πάτησε ο Χριστός, αλλά ο γάϊδαρος του Χριστού που έφερνε τον Χριστό! Έτσι και εσύ θα πας στον παπά, όχι για τον παπά, αλλά για Αυτόν που φέρει ο παπάς...
Δημήτριος Παναγόπουλος

Πλησίασε κάποτε ένας Ευρωπαίος, ένας Φράγκος, τον τροπαιούχο νομπελίστα μας ποιητή, Γιώργο Σεφέρη, πειράζων αυτόν και λέγων: «Μα, πιστεύετε σοβαρά ότι είστε απόγονοι του Λεωνίδα, του Θεμιστοκλή; Απάντησε ο ποιητής: 
Όχι, είμαστε απόγονοι μονάχα της μάνας μας, που μας μίλησε ελληνικά, που προσευχήθηκε ελληνικά, που μας νανούρισε με παραμύθια για τον Οδυσσέα, τον Ηρακλή, τον μαρμαρωμένο βασιλιά και τον Παπαφλέσσα, που ζύμωνε κάθε Πρωτοχρονιά την βασιλόπιτα και ένιωθε την ψυχή της να βουρκώνει την Μεγάλη Παρασκευή, μπροστά το ξόδι του νεκρού Θεανθρώπου». ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ, τόμ. 10, Αθήνα 1974, σ. 150.

Παύλος Νιρβάνας -Το μοιρασμένο φλουρί .

Το πρώτο φλουρί της βασιλόπιτας που μου ‘πεσε – ένα αληθινό φλουρί, γιατί ο πατέρας μου τον καιρό εκείνο, πριν φτωχύνει ακόμη, όπως φτώχυνε στα υστερνά του, συνήθιζε να βάζει στη βασιλόπιτα του σπιτιού μας μια χρυσή εγγλέζικη λίρα- βγήκε μοιρασμένο. Πώς έρχονται τα πράματα καμιά φορά! Ο πατέρας μου, όρθιος μπροστά στο αγιοβασιλιάτικο τραπέζι, έκοβε την πίτα, ονοματίζοντας κάθε κομμάτι ξεχωριστά, πριν κατεβάσει το μεγάλο μαχαίρι του ψωμιού. Αφού έκοψε το κομμάτι του σπιτιού, των αγίων, το δικό του και της μητέρας μου, πριν αρχίσει τα κομμάτια των παιδιών, σταμάτησε σαν να θυμήθηκε κάτι.
«Ξεχάσαμε» είπε «το κομμάτι του φτωχού. Αυτό έπρεπε να’ ρθει ύστερ’ απ’ τους αγίους. Ας είναι όμως……θα το κόψω τώρα και ύστερα θ’ αρχίσω τα παιδιά. Πρώτα ο φτωχός».
Κατέβασε το μαχαίρι. «Του φτωχού…» ονομάτισε. Έπειτα ερχότανε το δικό μου το κομμάτι, που ήμουν ο μεγαλύτερος από τα παιδιά. Καθώς τραβούσε όμως το κομμάτι του φτωχού, για να κόψει το δικό μου, το χρυσό φλουρί κύλησε απάνω στο τραπεζομάντιλο. Το κόψιμο της πίτας σταμάτησε. Κοιτάζαμε ο ένας τον άλλον, κι ο πατέρας όλους μας. «Ποιανού είναι τώρα το φλουρί;» είπε η μητέρα μου. Του ζητιάνου ή του Πέτρου; Εγώ λέω πως είναι του Πέτρου». Η καημένη η μητέρα. Το είχε καημό να μου πέσει εμένα το φλουρί, γιατί ήμουν άτυχο παιδί. Ποτέ μου δεν είχα κερδίσει τίποτε. «Ούτε του ζητιάνου είναι» είπε ο πατέρας μου «ούτε του Πέτρου». Το σωστό σωστό. Το φλουρί μοιράστηκε. Ήτανε ανάμεσα στα δυο κομμάτια. Καθώς τα χώρισε το μαχαίρι, έπεσε κάτω. Το μισό είναι του ζητιάνου, το μισό του Πέτρου.» «Και τι θα γίνει τώρα;» ρώτησε στεναχωρημένη η μητέρα μου. «Τι θα γίνει; …» συλλογιζόμαστε κι εμείς. « Μην πονοκεφαλάτε …» είπε ο πατέρας. 
Άνοιξε το πορτοφολάκι του, έβγαλε από μέσα δύο μισές χρυσές λίρες και τις ακούμπησε στο τραπέζι: «Να τι θα γίνει. Αυτή φυλάχτε τη να τη δώσετε στον πρώτο ζητιάνο που θα χτυπήσει την πόρτα μας. Είναι η τύχη του. Η άλλη μισή είναι του Πέτρου». Και μου την έδωκε. «Καλορίζικη! Και του χρόνου, παιδί μου. Είσαι ευχαριστημένος;» Ήμουν και με το παραπάνω. Η ιδέα, μάλιστα, πως είχα συντροφέψει με το ζητιάνο με διασκέδαζε πολύ. «Θα του τη δώσω εγώ, με το χέρι μου…» είπα. Γελούσαμε όλοι με την παράξενη τύχη μου. Τα άλλα παιδιά με πειράζανε: «Ο σύντροφος του ζητιάνου». Μονάχα ο πατέρας μου δε γελούσε. Εκείνος με τράβηξε κοντά του, με φίλησε και μου είπε: «Μπράβο σου. Είσαι καλό παιδί».
Το άλλο πρωί, μόλις ξυπνήσαμε, χτύπησε η πόρτα. Κάτι μου έλεγε πως ήταν ο ζητιάνος, που έφτασε βιαστικός να πάρει το μερίδιό του. Έτρεξα στην πόρτα, με τη μισή λίρα. Ήταν ένας γέρος ζητιάνος με κάτασπρη γενειάδα, γειρτός από τα χρόνια. Και μουρμούριζε ευχές τρέμοντας από το κρύο. «Πάρε, παππού …» του είπα. Ο γέρος, που δεν έβλεπε καλά και που του είχε γυαλίσει, φαίνεται, παράξενα από μακριά το χρυσό νόμισμα, το ‘φερε κοντά στα μάτια του, για να το κοιτάξει καλύτερα. Δε μπορούσε να πιστέψει πως κρατούσε χρυσάφι στα χέρια του τον καιρό εκείνο, που όλοι δίνανε στους ζητιάνους δίλεφτα και μονόλεφτα. «Τι είν’ αυτό, παιδάκι μου;» με ρώτησε. «Δυάρα γυαλισμένη;»
«Μισή λίρα είναι, παππού …» του είπα. «Πάρ’ τηνε. Δικιά σου είναι».
Ο καημένος ο ζητιάνος δεν ήθελε να το πιστέψει: «Μήπως έκανες λάθος, παιδάκι μου; Για ρώτησε τους γονιούς σου. Δεν έχω όρεξη να με παίρνουν στις αστυνομίες για κλέφτη, μέρα που είναι». Του εξήγησα με τι τρόπο είχαμε μοιρασθεί το φλουρί της βασιλόπιτας. Ο γέρος έτρεμε τώρα περισσότερο. Μα έτρεμε από τη χαρά του. Σήκωσε ψηλά τ’ αρρωστημένα του μάτια και είπε: «Ο Θεός είναι μεγάλος. Να ζήσεις, παιδάκι μου, να σε χαίρονται οι γονείς σου. Και ο Θεός να σ’ αξιώσει να ‘χεις πάντα όλα τα καλά, να τα μοιράζεις με τους φτωχούς και τους αδικημένους. Την ευχή μου να ‘χεις».
Μου ‘δωσε την ευχή του, σήκωσε πάλι ψηλά, κατά τον ουρανό τα αρρωστημένα του μάτια και κατέβηκε, με το ραβδί του, τη σκάλα. Έτσι τέλειωσε η ιστορία του φλουριού της βασιλόπιτας εκείνη τη χρονιά. Από τότε πέρασαν πολλά χρόνια. Μα από τότε, όσες φορές δίνω μια βοήθεια σ’ έναν φτωχό, συλλογίζομαι: Τάχα εγώ μοιράζω τα λεφτά μου με το φτωχό ή ο φτωχός μοιράζεται τα λεφτά του μ’ εμένα; Αυτό δεν μπορούσα να καταλάβω ούτε τότε, που μοίρασα με τον παλιό ζητιάνο το φλουρί της βασιλόπιτας.