Απο το βιβλίο Αόρατος Πόλεμος του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου
Καθώς έχει αναπόφευκτο χρέος κάθε χριστιανός, όταν χάσει την ειρήνη της καρδιάς του , να κάνει όλο εκείνο , που μπορεί για να την ξαναλάβει, έτσι πάλι πρέπει να ξέρει , πως κανένα συμβάν του κόσμου , που μπορεί να του τύχει , δεν είναι δίκαιο και εύλογο να τον στερεί ή να του συγχύζει αυτή την ειρήνη. Πρέπει , ναι, να λυπόμαστε για τις αμαρτίες μας, αλλά με ένα πόνο ειρηνικό κατά τον τρόπο που προηγουμένως έδειξα σε πολλά σημεία. Και έτσι χωρίς ενόχληση της καρδιάς, ας συμπονούμε με ευσεβή διάθεση αγάπης, κάθε άλλον αμαρτωλό και ας κλαίμε εσωτερικά το λιγότερο∙ δηλ. ας πενθούμε για τα σφάλματα του. Για τα άλλα όμως συμβάντα , τα βαριά και βασανιστικά, που μας έρχονται, σαν ασθένειες, πληγές, θάνατοι των συγγενών μας, λοιμικοί νόσοι, πόλεμοι, πυρκαγιές και άλλα παρόμοια κακά, και αν οι κοσμικοί τα αποστρέφονται τις περισσότερες φορές ως ενοχλητικά της φύσεως, μ’ όλο τούτο μπορούμε μα την χάρη του Θεού , όχι μόνο να τα υποφέρουμε, αλλά και να τα θέλουμε και να τα αγαπούμε, ως δίκαια καλά∙ διότι σε αυτόν τον σκοπό αποβλέποντας συν-αρέσκεται ακόμη και ο Κύριος μας και Θεός σε αυτά, που μας στέλνει∙ του οποίου το θέλημα ακολουθώντας εμείς θα περάσουμε με καρδιά ήσυχη και αναπαυμένη σε όλες τις θλίψεις και βάσανα της παρούσης ζωής. Και ας είσαι βέβαιος ότι κάθε ενόχληση και ταραχή της καρδιάς μας δεν είναι αρεστή στους θείους οφθαλμούς∙ διότι, ότι λογής αυτή και αν είναι, πάντοτε είναι συντροφιασμένη από ατέλεια και πάντοτε προέρχεται από κάποια κακή ρίζα της φιλαυτίας μας.
Γι’ αυτό να έχεις πάντοτε άγρυπνα μία σκοπιά, η οποία αμέσως μόλις θα δει κάτι, που μπορεί να σε ενοχλήσει και να σε συγχύσει, ας σου κάνει σημάδι, για να λαμβάνεις είδηση και να πιάνεις τα άρματα στο να διαφεντεύεσαι συλλογιζόμενος, ότι όλα εκείνα τα κακά και άλλα παρόμοια πολλά, αν και φαίνονται εξαιρετικά και κατά την αίσθηση κακά, δηλαδή κάκιστα, όμως δεν είναι αληθινά κακά ούτε μπορούν να μας αφαιρέσουν τα αληθινά καλά, και ότι όλα τα προστάζει ή τα παραχωρεί ο Θεός για τους λεγομένους ορθούς και συμφέροντες σκοπούς και για άλλα , που δεν είναι γνωστά σε μας, αλλά δικαιότατα και αγιότατα αναμφίβολα. Και αν σε κάθε συμβάν θλιβερό και ενάντιο κρατιέται η καρδιά σου έτσι αναπαυμένη και ειρηνική, μπορεί να σου γίνεται κέρδος πολύ∙ αν όμως ταράσσεται , να ξέρεις ότι κάθε γύμναση που κάνεις σου αποδίδει ή κανένα ή πού λίγο καρπό.
Αφήνω να λέω και αυτό, πως όταν η καρδιά θορυβείται και ταράσσεται , είναι πάντοτε υποκείμενη σε διάφορα κτυπήματα και πολέμους των εχθρών∙ και το περισσότερο , διότι όταν είμαστε ταραγμένοι, δεν μπορούμε να δούμε καλά και να διακρίνουμε την ευθεία οδό και τον ασφαλή δρόμο της αρετής, ο εχθρός μας λοιπόν διάβολος, που μισεί πολύ αυτήν την ειρήνη, (επειδή αυτή είναι τόπος, όπου κατοικεί το πνεύμα του Θεού, για να ενεργήσει μεγάλα πράγματα), πολλές φορές έρχεται σαν φίλος και δοκιμάζει να μας την πάρει με το μέσο διάφορων επιθυμιών, οι οποίες μας φαίνονται πως είναι καλές∙ αλλά πόσο αυτές είναι καλές και ψευδείς , μπορείς αναμεταξύ των άλλων σημείων να το γνωρίσεις από αυτό∙ δηλαδή επειδή μας παίρνουν την ειρήνη της καρδιάς.
Γι’ αυτό, αν θέλεις να εμποδίσεις την τόση μεγάλη ζημιά , όταν ο βιγλάτορας, δηλαδή ο νούς και η προσοχή του νού σου δώσει σημείο πως καμμία νέα επιθυμία κάποιου καλού ζητά να μπεί μέσα σου, μην ανοίξεις σ’ αυτή την είσοδο της καρδιάς, αν δεν ελευθερωθείς πρώτα από κάθε θέλημα δικό σου και να την παρουσιάσεις στον Θεό∙ και ομολογώντας την τυφλότητα και την αγνωσία σου, να τον παρακαλέσεις θερμά να σε φωτίσει με το δικό του φως να δείς, εάν αυτή η επιθυμία προέρχεται από τον αντίδικο εχθρό∙ και γι’ αυτό τρέξε στον πνευματικό σου πατέρα και άφησε το , όσο μπορείς στην κρίση εκείνου. Όμως, και αν η επιθυμία εκείνη είναι από τον Θεό, πρέπει εσύ , προτού να την επιχειρήσεις, να ταπεινώσεις, και σαν νεκρώσεις την πολλή σου προθυμία και θερμότητα που έχεις σε αυτήν, ότι το έργο εκείνο, του οποίου προηγείται αυτή η δική σου ταπείνωση, είναι πολύ περισσότερο αρεστό στον Θεό, παρά να γίνει με την επιθυμία της φύσεως, -μάλιστα καμμία φορά του αρέσει περισσότερο εκείνη η δική σου ταπείνωση παρά αυτό το ίδιο το έργο. Και με αυτό τον τρόπο αποβάλλοντας από τον εαυτό σου τις επιθυμίες, που δεν είναι καλές, και μη κάνοντας τις καλές, αν δεν καταστείλεις πρώτα τις φυσικές σου κινήσεις, θα κρατήσεις την ειρήνη και ασφάλεια, την ακρόπολη της καρδιάς σου.
Για να φυλάξεις όμως την καρδιά σου ειρηνική σε κάθε πράγμα, είναι ανάγκη ακόμη να την διαφεντεύεις και να την φυλάγεις από κάποιες επιπλήξεις και ελέγχους εσωτερικούς της συνειδήσεως σου∙ οι οποίοι μερικές φορές είναι του διαβόλου, αν και φαίνονται πως είναι του Θεού, με το να σε κατηγορούν για κανένα σφάλμα∙ αυτούς όμως τους ελέγχους από τους καρπούς τους θα τους γνωρίσεις από πού προέρχονται∙ διότι αν σε ταπεινώνουν και σε κάνουν επιμελή στο να εργάζεσαι και δεν σου αφαιρούν την ελπίδα και πεποίθηση , που έχεις στον Θεό, πρέπει να σου δέχεσαι σαν από τον Θεό και να τον ευχαριστείς∙ εάν όμως σε συγχύζουν και σε κάνουν μικρόψυχο, δύσπιστο αμελή και τεμπέλη στο καλό ας είσαι βέβαιος πως προέρχονται από τον εχθρό∙ και μη δίνεις ακοή σε αυτούς, αλλά ακολούθησε τον δρόμο σου και την γύμνασή σου. Διότι και εκτός από αυτά, που είπα πλέον κοινώς, γεννώνται στην καρδιά μας οι ενοχλήσεις και συγχύσεις από τα συμβάντα των εναντίων πραγμάτων , που μας ακολουθούν σε αυτόν τον κόσμο.
Αλλά εσύ για να προφυλαχθείς από αυτά τα κτυπήματα της συγχύσεως, έχεις να κάνεις δύο πράγματα∙ το ένα είναι να στοχασθείς σε ποιο είναι ενάντια εκείνα τα συμβάντα∙ στο πνεύμα και την ψυχή; ή στην αγάπη του εαυτού μας και των ορέξεων μας; Διότι αν είναι ενάντια στις ορέξεις σου και στον αγάπη του εαυτού σου (ο οποίος είναι ο γενικός και πρώτος εχθρός σου), δεν πρέπει να τα ονομάζεις ενάντια , αλλά να τα θεωρείς ως ευεργεσίες και βοήθειες του Υψίστου Θεού∙ λοιπόν και με χαρμόσυνη καρδιά και ευχαριστία να τα δέχεσαι∙ αν όμως είναι ενάντια στο πνεύμα και την ψυχή, δεν πρέπει ούτε γι’ αυτό να χάνεις την ειρήνη της καρδιάς σου, καθώς θα μάθεις στο ακόλουθο κεφάλαιο∙ το άλλο είναι να υψώσεις τον νού στον Θεό και με μάτια κλεισμένα (χωρίς να θέλεις να ξέρεις άλλο τι) να λαμβάνεις κάθε συμβάν από την εύσπλαχνο χέρι της θείας πρόνοιας του, ως πράγμα γεμάτο από διάφορα αγαθά.
Καθώς έχει αναπόφευκτο χρέος κάθε χριστιανός, όταν χάσει την ειρήνη της καρδιάς του , να κάνει όλο εκείνο , που μπορεί για να την ξαναλάβει, έτσι πάλι πρέπει να ξέρει , πως κανένα συμβάν του κόσμου , που μπορεί να του τύχει , δεν είναι δίκαιο και εύλογο να τον στερεί ή να του συγχύζει αυτή την ειρήνη. Πρέπει , ναι, να λυπόμαστε για τις αμαρτίες μας, αλλά με ένα πόνο ειρηνικό κατά τον τρόπο που προηγουμένως έδειξα σε πολλά σημεία. Και έτσι χωρίς ενόχληση της καρδιάς, ας συμπονούμε με ευσεβή διάθεση αγάπης, κάθε άλλον αμαρτωλό και ας κλαίμε εσωτερικά το λιγότερο∙ δηλ. ας πενθούμε για τα σφάλματα του. Για τα άλλα όμως συμβάντα , τα βαριά και βασανιστικά, που μας έρχονται, σαν ασθένειες, πληγές, θάνατοι των συγγενών μας, λοιμικοί νόσοι, πόλεμοι, πυρκαγιές και άλλα παρόμοια κακά, και αν οι κοσμικοί τα αποστρέφονται τις περισσότερες φορές ως ενοχλητικά της φύσεως, μ’ όλο τούτο μπορούμε μα την χάρη του Θεού , όχι μόνο να τα υποφέρουμε, αλλά και να τα θέλουμε και να τα αγαπούμε, ως δίκαια καλά∙ διότι σε αυτόν τον σκοπό αποβλέποντας συν-αρέσκεται ακόμη και ο Κύριος μας και Θεός σε αυτά, που μας στέλνει∙ του οποίου το θέλημα ακολουθώντας εμείς θα περάσουμε με καρδιά ήσυχη και αναπαυμένη σε όλες τις θλίψεις και βάσανα της παρούσης ζωής. Και ας είσαι βέβαιος ότι κάθε ενόχληση και ταραχή της καρδιάς μας δεν είναι αρεστή στους θείους οφθαλμούς∙ διότι, ότι λογής αυτή και αν είναι, πάντοτε είναι συντροφιασμένη από ατέλεια και πάντοτε προέρχεται από κάποια κακή ρίζα της φιλαυτίας μας.
Γι’ αυτό να έχεις πάντοτε άγρυπνα μία σκοπιά, η οποία αμέσως μόλις θα δει κάτι, που μπορεί να σε ενοχλήσει και να σε συγχύσει, ας σου κάνει σημάδι, για να λαμβάνεις είδηση και να πιάνεις τα άρματα στο να διαφεντεύεσαι συλλογιζόμενος, ότι όλα εκείνα τα κακά και άλλα παρόμοια πολλά, αν και φαίνονται εξαιρετικά και κατά την αίσθηση κακά, δηλαδή κάκιστα, όμως δεν είναι αληθινά κακά ούτε μπορούν να μας αφαιρέσουν τα αληθινά καλά, και ότι όλα τα προστάζει ή τα παραχωρεί ο Θεός για τους λεγομένους ορθούς και συμφέροντες σκοπούς και για άλλα , που δεν είναι γνωστά σε μας, αλλά δικαιότατα και αγιότατα αναμφίβολα. Και αν σε κάθε συμβάν θλιβερό και ενάντιο κρατιέται η καρδιά σου έτσι αναπαυμένη και ειρηνική, μπορεί να σου γίνεται κέρδος πολύ∙ αν όμως ταράσσεται , να ξέρεις ότι κάθε γύμναση που κάνεις σου αποδίδει ή κανένα ή πού λίγο καρπό.
Αφήνω να λέω και αυτό, πως όταν η καρδιά θορυβείται και ταράσσεται , είναι πάντοτε υποκείμενη σε διάφορα κτυπήματα και πολέμους των εχθρών∙ και το περισσότερο , διότι όταν είμαστε ταραγμένοι, δεν μπορούμε να δούμε καλά και να διακρίνουμε την ευθεία οδό και τον ασφαλή δρόμο της αρετής, ο εχθρός μας λοιπόν διάβολος, που μισεί πολύ αυτήν την ειρήνη, (επειδή αυτή είναι τόπος, όπου κατοικεί το πνεύμα του Θεού, για να ενεργήσει μεγάλα πράγματα), πολλές φορές έρχεται σαν φίλος και δοκιμάζει να μας την πάρει με το μέσο διάφορων επιθυμιών, οι οποίες μας φαίνονται πως είναι καλές∙ αλλά πόσο αυτές είναι καλές και ψευδείς , μπορείς αναμεταξύ των άλλων σημείων να το γνωρίσεις από αυτό∙ δηλαδή επειδή μας παίρνουν την ειρήνη της καρδιάς.
Γι’ αυτό, αν θέλεις να εμποδίσεις την τόση μεγάλη ζημιά , όταν ο βιγλάτορας, δηλαδή ο νούς και η προσοχή του νού σου δώσει σημείο πως καμμία νέα επιθυμία κάποιου καλού ζητά να μπεί μέσα σου, μην ανοίξεις σ’ αυτή την είσοδο της καρδιάς, αν δεν ελευθερωθείς πρώτα από κάθε θέλημα δικό σου και να την παρουσιάσεις στον Θεό∙ και ομολογώντας την τυφλότητα και την αγνωσία σου, να τον παρακαλέσεις θερμά να σε φωτίσει με το δικό του φως να δείς, εάν αυτή η επιθυμία προέρχεται από τον αντίδικο εχθρό∙ και γι’ αυτό τρέξε στον πνευματικό σου πατέρα και άφησε το , όσο μπορείς στην κρίση εκείνου. Όμως, και αν η επιθυμία εκείνη είναι από τον Θεό, πρέπει εσύ , προτού να την επιχειρήσεις, να ταπεινώσεις, και σαν νεκρώσεις την πολλή σου προθυμία και θερμότητα που έχεις σε αυτήν, ότι το έργο εκείνο, του οποίου προηγείται αυτή η δική σου ταπείνωση, είναι πολύ περισσότερο αρεστό στον Θεό, παρά να γίνει με την επιθυμία της φύσεως, -μάλιστα καμμία φορά του αρέσει περισσότερο εκείνη η δική σου ταπείνωση παρά αυτό το ίδιο το έργο. Και με αυτό τον τρόπο αποβάλλοντας από τον εαυτό σου τις επιθυμίες, που δεν είναι καλές, και μη κάνοντας τις καλές, αν δεν καταστείλεις πρώτα τις φυσικές σου κινήσεις, θα κρατήσεις την ειρήνη και ασφάλεια, την ακρόπολη της καρδιάς σου.
Για να φυλάξεις όμως την καρδιά σου ειρηνική σε κάθε πράγμα, είναι ανάγκη ακόμη να την διαφεντεύεις και να την φυλάγεις από κάποιες επιπλήξεις και ελέγχους εσωτερικούς της συνειδήσεως σου∙ οι οποίοι μερικές φορές είναι του διαβόλου, αν και φαίνονται πως είναι του Θεού, με το να σε κατηγορούν για κανένα σφάλμα∙ αυτούς όμως τους ελέγχους από τους καρπούς τους θα τους γνωρίσεις από πού προέρχονται∙ διότι αν σε ταπεινώνουν και σε κάνουν επιμελή στο να εργάζεσαι και δεν σου αφαιρούν την ελπίδα και πεποίθηση , που έχεις στον Θεό, πρέπει να σου δέχεσαι σαν από τον Θεό και να τον ευχαριστείς∙ εάν όμως σε συγχύζουν και σε κάνουν μικρόψυχο, δύσπιστο αμελή και τεμπέλη στο καλό ας είσαι βέβαιος πως προέρχονται από τον εχθρό∙ και μη δίνεις ακοή σε αυτούς, αλλά ακολούθησε τον δρόμο σου και την γύμνασή σου. Διότι και εκτός από αυτά, που είπα πλέον κοινώς, γεννώνται στην καρδιά μας οι ενοχλήσεις και συγχύσεις από τα συμβάντα των εναντίων πραγμάτων , που μας ακολουθούν σε αυτόν τον κόσμο.
Αλλά εσύ για να προφυλαχθείς από αυτά τα κτυπήματα της συγχύσεως, έχεις να κάνεις δύο πράγματα∙ το ένα είναι να στοχασθείς σε ποιο είναι ενάντια εκείνα τα συμβάντα∙ στο πνεύμα και την ψυχή; ή στην αγάπη του εαυτού μας και των ορέξεων μας; Διότι αν είναι ενάντια στις ορέξεις σου και στον αγάπη του εαυτού σου (ο οποίος είναι ο γενικός και πρώτος εχθρός σου), δεν πρέπει να τα ονομάζεις ενάντια , αλλά να τα θεωρείς ως ευεργεσίες και βοήθειες του Υψίστου Θεού∙ λοιπόν και με χαρμόσυνη καρδιά και ευχαριστία να τα δέχεσαι∙ αν όμως είναι ενάντια στο πνεύμα και την ψυχή, δεν πρέπει ούτε γι’ αυτό να χάνεις την ειρήνη της καρδιάς σου, καθώς θα μάθεις στο ακόλουθο κεφάλαιο∙ το άλλο είναι να υψώσεις τον νού στον Θεό και με μάτια κλεισμένα (χωρίς να θέλεις να ξέρεις άλλο τι) να λαμβάνεις κάθε συμβάν από την εύσπλαχνο χέρι της θείας πρόνοιας του, ως πράγμα γεμάτο από διάφορα αγαθά.
