Τι πρέπει να κάνει ο χριστιανός για να κληρονομήσει την αιώνια ζωή

Ο ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ , για να κληρονομήσει την αιώνια ζωή, πρέπει:

1.  Μ’ όλη  του την ψυχή ν’ αγαπάει το Θεό και να τηρεί τις εντολές Του. Ν’ αγαπάει, επίσης, το συνάνθρωπό του όπως και τον εαυτό του. Γιατί ο Κύριος είπε: «Θα μείνετε πιστοί στη αγάπη μου, αν τηρήσετε όλες τις εντολές μου» ( Ιω. 15:10 ). Και : «Έτσι, θα σας ξεχωρίζουν όλοι πως είστε μαθητές μου, αν έχετε αγάπη ο ένας για τον άλλο» (Ιω. 13:35).

2.  Να ταπεινώνει την ψυχή του μπροστά στον Θεό και ποτέ να μην ταπεινώνει τον πλησίον του. Γιατί «καρδιά συντετριμμένη και ταπεινωμένη ο  Θεός δεν  θα την καταφρονήσει» ( Ψαλμ. 50:19 ). Να πενθεί για τις αμαρτίες του. Να θλίβεται πικρά για τις αμαρτίες του πλησίον του. Να χαίρεται, όταν ο πλησίον του είναι ευτυχισμένος , και να μην τον φθονεί για την ευτυχία του. Να δέχεται με υπομονή και να συμβουλεύει με καλοσύνη όσους του εναντιώνονται. Να επιδιώκει πάντα τη εκτέλεση δικαίων και θεάρεστων έργων, που συντελούν στη διατήρηση της καθαρότητος της ψυχής.

3.  Να αισθάνεται ευσπλαχνία για τους δυστυχισμένους. Να εργάζεται μ’ όλες του τις δυνάμεις για την ειρήνη, όπως τη θέλει ο Κύριος∙ γιατί έτσι θα ονομαστεί παιδί του Θεού ( Ματθ. 5:9 ) . Να μη δειλιάζει όταν βρίζεται, όταν κατηγορείται, όταν κατατρέχεται, ακόμα και όταν θανατώνεται για τη δικαιοσύνη του Θεού και την ομολογία της πίστεως στο Χριστό.

4.  Να πολεμάει κάθε αιρετική διδασκαλία και να δέχεται την ορθή πίστη της αγίας Εκκλησίας μας για τον Τριαδικό Θεό.

5.  Ν’ αγαπάει την αλήθεια και να μη μολύνει ποτέ τη γλώσσα του με το ψέμα. Να μην κάνει ποτέ κακό στον πλησίον του.

6.  Να μην κατηγορεί. Να μην κοροϊδεύει. Να μην κάνει τίποτε απ’ όσα απαγορεύει ο νόμος του Θεού.

7.  Να δίνει ελεημοσύνη έστω από το υστέρημά του, χωρίς να ζητάει από τους άλλους ενίσχυση για την καλή αυτή πράξη.

8.  Να δίνει ευχές , όταν του δίνουν κατάρες. Αν κάποιος τον πάρει αγγαρεία για ένα μίλι, να πάει μαζί του δύο (Ματθ. 5:41 ) ,δίχως να βαρυγγωμήσει ή να ξεστομίσει κακό λόγο. Να μην ορκίζεται ποτέ, αλλά να εφαρμόζει την παραγγελία του Κυρίου: «Το “ναι” σας να είναι ναι και το “όχι” σας να είναι όχι» ( Ματθ. 5: 37 ).

9.   Να υμνολογεί το Θεό και να προσεύχεται σ’ Αυτόν με κατάνυξη.

10.              Να συλλογίζεται πάντα το θάνατό του , τη μέλλουσα κρίση και την απολογία που θα δώσει για τα έργα του. Να συλλογίζεται πάντα τις αμαρτίες του, παρακαλώντας το Θεό να του τις συγχωρήσει.

11.              Να κάνει με ζήλο καλές πράξεις, χωρίς όμως να καυχιέται γι’ αυτές, όπως ο Φαρισαίος.

12.              Να αποφεύγει τη λαιμαργία , τη μέθη, την επιορκία , την άσκοπη φλυαρία, το φθόνο, τις διαμάχες, την κακεντρέχεια, την πλεονεξία, την αισχροκέρδεια, την οργή, την πορνεία, τη μοιχεία και, γενικά, την ασέλγεια.

13.              Να μην έχει καμιά σχέση με τη μαγεία , να μη χρησιμοποιεί μαγικά και να μην καταφεύγει ποτέ σε μάγους ,μάντεις και γητευτές. Να διατηρεί τον εαυτό του αγνό, ώστε να μεταλαμβάνει άξια το Σώμα και το  Αίμα του Χριστού.

14.              Να συντρέχει τα ορφανά, τις χήρες και τους ξένους. Να μην αρνείται τη βοήθειά του σ’ εκείνον που την χρειάζεται. Να δίνει δανεικά δίχως τόκο σ’ εκείνον που του ζητάει, γιατί, όσα έχει, από το Θεό τα έχει και σ’ Αυτόν ανήκουν.

15.              Να λυπάται ως ψυχικά τυφλούς τους εχθρούς της πίστεως και ν’ αγωνίζεται μ’ όλες του τις δυνάμεις για το φωτισμό τους , να φεύγει μακριά όμως, από κείνους που εμμένουν στην τύφλωσή τους.

16.              Να παραμένει σταθερά αγαθός, ευσεβής, αγνός κι αφοσιωμένος στο Θεό. Να κατευθύνεται σε κάθε ενέργειά του από την ενθύμηση και το θέλημα του Κυρίου, σύμφωνα με το ψαλμικό: «Βλέπω τον Κύριο πάντοτε μπροστά μου» ( Ψαλμ. 15:8 ).

17.              Να μη διατηρεί μνησικακία στην ψυχή του, αλλά να συγχωρεί αμέσως εκείνον που του φταίει. Γιατί ο Κύριος είπε: «Αν συγχωρήσετε τους ανθρώπους για τα παραπτώματά τους, θα σας συγχωρήσει κι εσάς ο ουράνιος Πατέρας σας» ( Ματθ. 6:14 ) .

18.              Να κρίνει με δικαιοσύνη και φόβο Θεού. Να  μην κατακρίνει, να μην περιφρονεί και να μην εξευτελίζει τον πλησίον για τ’ αμαρτήματά του. Γιατί ο Κύριος είπε: «Μην κρίνετε τους συνανθρώπους σας, για να μη σας κρίνει κι εσάς ο Θεός» ( Ματθ. 7:1 ).

19.              Να σωφρονίζει τον πλησίον με αγάπη. Να υπερασπίζει τον αδικημένο. Να προστατεύει τον αδύνατο. Να βοηθάει τον ανάπηρο. Να νουθετεί τον παραστρατημένο.

20.              Να αγαπά την ανάγνωση πνευματικών βιβλίων, την ακρόαση του θείου λόγου και τις ψυχωφελείς συζητήσεις.

21.              Να τιμά τους γονείς του και να μην τους κακολογεί ποτέ.

22.              Να συχνάζει στις ιερές ακολουθίες , που τελούνται στο ναό. Να μην αμφιβάλλει για τα θαύματα, που γίνονται από το Θεό σε κάθε εποχή.

23.              Όταν ο άνθρωπος ζει ν’ αυτόν τον τρόπο, έχοντας παντοτινά το Θεό στην καρδιά του με επίγνωση, θα κληρονομήσει τη βασιλεία των ουρανών, που έχει ετοιμαστεί για τους αγίους από την αρχή του κόσμου και που εύχομαι να κληρονομήσουμε όλοι μας, με τη χάρη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Σ’ Αυτόν ανήκει η δόξα και η δύναμη στους ατελεύτητους αιώνες. Αμήν.

Από το βιβλίο: «ΘΕΜΑΤΑ ΖΩΗΣ Β΄»

ΑΠΟ ΤΙΣ ΟΜΙΛΙΕΣ

ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

ΕΚΔΟΣΗ ΔΕΥΤΕΡΗ

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ

ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ 2006

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ "GAY-PRIDE" ΠΑΡΕΛΑΣΗ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Ἀγαπητοί μας συμπολίτες καί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,

τόν περασμένο Ἰούνιο (22 καί 23 τοῦ 2012), διεξήχθη διήμερο gay-pride festival στή Θεσσαλονίκη. Τό festival διοργάνωσε καί ἐγκαινίασε ὁ Δήμαρχος Θεσσαλονίκης κ. Γιάννης Μπουτάρης.

Ὁ Δήμαρχος:

•    ἔχοντας ἀπαγορεύσει μόλις λίγο καιρό πρίν τό gay-pride στούς Ποντίους συμπολίτες μας (πού ἀριθμοῦν ἑκατομμύρια στή χώρα μας), νά συγκεντρωθοῦν στό ἴδιο σημεῖο (πλατεία Ἁγίας Σοφίας) εἰς ἱστορικήν μνήμην τῆς γενοκτονίας τους ἀπό τούς Τούρκους,
•    ἔχοντας ἀγνοήσει τήν οἰκονομική καταστροφή στήν ὁποία βουλιάζουμε ἐθνικῶς καί πού δέν ἐπιτρέπει ἄλογες σπατάλες τοῦ δημοσίου χρήματος,
•    ἔχοντας ἀγνοήσει ἀντιδημοκρατικά τή γνώμη τῶν δημοτῶν του γιά τέτοιου περιεχομένου «ἐκδηλώσεις»,
•    ἔχοντας ἀδιαφορήσει γιά τήν διάβρωση τῶν χρηστῶν ἠθῶν τόσο τῶν ἐνηλίκων, ὅσο κυρίως τῶν ἀνηλίκων συμπολιτῶν του,
•    ἔχοντας διασαλεύσει τήν ἰσορροπία τῆς πατροπαράδοτης Ἑλληνικῆς κοινωνίας,
•    μά προπαντός, καταβλασφημώντας μέ αὐτή του τήν ἐνέργεια τό Συνταγματικά Κατοχυρωμένο Ἐπίσημο Θρήσκευμα τῆς χώρας μας, τῆς Ὀρθόδοξης Χριστιανικῆς Πίστεως, πού καταδικάζει τήν ὁμοφυλοφιλία,

ἐπέτρεψε τή διοργάνωση παρέλασης "ὑπερηφάνειας" (gay pride) ὁμοφυλόφιλων, τοῦ μόλις περίπου 3% τοῦ παγκόσμιου πληθυσμοῦ. Συνέβαλε ὡς διοργανωτής καί ὑπέρμαχος μίας τέτοιας ἐνέργειας, στή μόλυνση τῶν χριστιανικῶν αἰθέρων τῆς πόλης μας, μέ τίς σεξουαλικά παραφύσιν κι ἀντορθόδοξες (καί ὄχι μόνο), προκλητικές συμπεριφορές (λεκτικές καί μή) τῶν ὁμοφυλόφιλων, σά νά εἶναι κάτι «καλόν κἀγαθόν».

Ὡς ἐκ τούτου,  ἀπό ἀγάπη πρός τόν Θεό κι ἀπό ἀγάπη πρός τήν σωτηρία τῶν συνανθρώπων μας καί εἰδικά τῶν ὁμοφυλόφιλων, δέν μείναμε ἀδιάφοροι καί ἀδρανεῖς στήν δυσωδία αὐτῆς τῆς κοινωνικῆς σήψης πού σπέρνεται.  Χωρίς ἐμπάθεια πρός τά πρόσωπα πού εἶναι εἰκόνες Θεοῦ, ἀλλά μέ ὑγιῆ ἀντανακλαστικά ἀπέναντι στίς ἁμαρτωλές-ψυχολέθριες στάσεις ζωῆς, προβήκαμε σέ συλλογή ὑπογραφῶν διαμαρτυρίας. Τόσο γιά τήν ἐν λόγῳ ἐκδήλωση καί τά καταστροφικά κοινωνικά μηνύματα πού συνεπάγεται, ὅσο καί γιά κάθε ἐκδήλωση παρόμοιου περιεχομένου, πού μᾶς μετατρέπει σέ νέα Σόδομα καί Γόμορρα.

Μέχρι στιγμῆς, ἔχουμε συλλέξει  18.720 ὑπογραφές διαμαρτυρίας συμπολιτῶν μας (ἕνα μικρό δεῖγμα μόνο ὀλιγόχρονης ἐξόρμησης), οἱ ὁποῖες μέ ἐνημερωτική ἐπιστολή ἐπιδόθηκαν  στόν Δήμαρχο κ. Γιάννη Μπουτάρη καί κοινοποιήθηκαν σέ ὅλες τίς Μητροπόλεις τῆς Ἑλλάδος καί σέ ἄλλους ἐπίσημους φορεῖς καί πρόσωπα τῆς πολιτικῆς καί κοινωνικῆς σκηνῆς, προκειμένου νά ἀναλάβει ἕκαστος τίς εὐθύνες του, γιά τήν κάθαρση καί ὁμαλή λειτουργία τῆς Πολιτείας καί τοῦ βίου μας.

Ὅποτε ὑπάρχουν νέες ἐξελίξεις στό θέμα, θά ἐνημερώνουμε μέ ἀνάλογο Δελτίο Τύπου, πρός ἀφύπνιση καί εὐαισθητοποίηση ὅλων.

Μέ σεβασμό,

ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

   4/4/2013

Η δύναμη της προσευχής και της νηστείας

ΠΕΡΑΣΑΝ αρκετές μέρες. Κάποια νύχτα βλέπει ο μακάριος στ’ όνειρό του ότι βρισκόταν μέσα σ’ ένα πολύ μεγάλο στενόμακρο σπίτι. Ξαφνικά , εκεί που στεκόταν σε μιαν άκρη, βλέπει δύο μαύρους και αγριωπούς άντρες να ορμούν εναντίον του, θέλοντας να τον σκοτώσουν. Για να γλυτώσει, άρχισε να τρέχει αλαφιασμένος προς την άλλη άκρη του σπιτιού, ενώ οι μαύροι τον κυνηγούσαν από πίσω. Τη στιγμή που άπλωναν τα χέρια τους να τον αρπάξουν, έφτασε απέναντι. Βρήκε μια πόρτα, την άνοιξε σαν τρελός, χώθηκε μέσα και την έκλεισε πίσω του με δύναμη.

Είδε πως είχε μπει σ’ ένα ναό του θεού. Ένιωσε ασφαλισμένος. Πράγματι, οι διώκτες του δεν τόλμησαν να μπουν εκεί. Ξαλάφρωσε και ηρέμησε.

Μετά από λίγο άνοιξε προσεκτικά την πόρτα και βγήκε έξω. Προχώρησε αρκετά, οπότε οι μαύροι εκείνοι, που παραφύλαγαν σε κάποιες γωνίες του σπιτιού, εμφανίστηκαν ξαφνικά και άρχισαν πάλι να τον κυνηγούν. Μόλις τους είδε ο Νήφων, το ξανάβαλε στα πόδια, προς την άλλη άκρη τώρα. Κι εκεί βρήκε μια πόρτα , που τον έφερε και τον ασφάλισε σ’ έναν άλλο ιερό ναό. Οι μαύροι, απελπισμένοι, έπιασαν πάλι τις γωνίες.

Όταν λίγο αργότερα βγήκε δειλά-δειλά κι από κει, επαναλήφθηκε η πρώτη σκηνή.

Αυτό το όνειρο το έβλεπε κάθε νύχτα για μια ολόκληρη εβδομάδα. Και ενώ προσπαθούσε να κατανοήσει τη σημασία του, το Άγιο Πνεύμα μίλησε μυστικά μες τη διάνοιά του και του είπε:

-      Είναι αδύνατο να ξεφύγεις από τις παγίδες των δαιμόνων, αν δεν καταφεύγεις στους ναούς του Θεού και δεν αγωνίζεσαι με προσευχές και με νηστείες.

Από τότε ο Νήφων σύχναζε στις εκκλησίες – έχει πολλές και πάντερπνες η Βασιλεύουσα- , ενώ συνάμα παραδόθηκε στην προσευχή και τη νηστεία.

Κάποτε τον βασάνισε ο εξής λογισμός:

«Μήπως, αντί να τρέχω στους ναούς , είναι καλύτερα να κάθομαι σ’ ένα μέρος και να ζητάω  το έλεος του Θεού;».

Δεν άργησε ο φιλάνθρωπος Θεός να του αποκαλύψει και πάλι, ότι κάθε φορά που ένας άνθρωπος πάει σε εκκλησία, για να προσευχηθεί, είτε μέρα είναι είτε νύχτα, τα βήματά του μετριούνται από τους αγίους αγγέλους, για να μετατραπούν σε ουράνιο μισθό την ημέρα της Κρίσεως. Κι ακόμα, πως οι φύλακες άγγελοι των ιερών ναών, σημειώνουν ποιοι μπαίνουν μέσα, και κάθε βράδυ δίνουν αναφορά στις αγγελικές Δυνάμεις, που κυκλώνουν το ουράνιο Θυσιαστήριο. Τότε οι άγγελοι του ουρανού με περισσότερη προθυμία και χαρά ψάλλουν τους δοξολογικούς ύμνους , λέγοντας:

«Πόσο μεγάλο και τιμητικό είναι γι’ αυτούς τους ανθρώπους το ότι δεν παύουν μέρα και νύχτα να δοξάζουν τον υπεράγαθο Θεό, μολονότι ζουν μέσα στη ματαιότητα του κόσμου! Ας σπεύσουμε λοιπόν κι εμείς πρόθυμα να λατρεύσουμε την Παναγία Τριάδα, ψάλλοντάς Της τον τρισάγιο ύμνο».

Αφού πληροφορήθηκε ο Νήφων όλ’ αυτά από το  Άγιο Πνεύμα, αγωνιζόταν να προσεύχεται αδιάλειπτα, καταφεύγοντας κάθε τόσο στις εκκλησίες.

(συνεχίζεται)

Από το βιβλίο: «ΕΝΑΣ ΑΣΚΗΤΗΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ

ΟΣΙΟΣ ΝΗΦΩΝ

ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑΝΗΣ»

ΕΚΔΟΣΗ ΕΝΔΕΚΑΤΗ

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ

ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ 2011

Νώτη Γεωργία

Ομολογίες του αειμνήστου Δημητρίου Παναγοπούλου για την «προ Χριστού» ζωή του, και διδακτικά παραδείγματά του

Ομολογίες του αειμνήστου Δημητρίου Παναγοπούλου για την «προ Χριστού» ζωή του, και διδακτικά παραδείγματά του

(ΜΕΡΟΣ Α΄)

* Ο Θεός έκανε σκανδαλωδώς έλεος σε μένα, διαφορετικά θα είχα ταρταρωθεί εδώ και καιρό. Έπρεπε στα χρόνια της κατοχής και στο Αλβανικό μέτωπο, να είχα πεθάνει 7 φορές. Εντούτοις, ακόμα ζω, όχι εξαιτίας της δικής μου δικαιοσύνης, αλλά εξαιτίας του ελέους του Θεού, γιατί γνώριζε, ότι θα επιστρέψω και θα μετανοήσω και με προστάτευε, για να μπορέσω έτσι να σωθώ και να μην πάει χαμένο το ποσοστό αίματος που έχυσε ο Χριστός και για την δική μου ψυχή.

* Είχα ένα μεγάλο πάθος στα νεότερα χρόνια μου, το πάθος της χαρτοπαιξίας. Καθόμουνα από το Σάββατο το βράδυ στο τραπέζι να παίξω χαρτί και σηκωνόμουνα την Τετάρτη το βράδυ. 4 μερόνυχτα, συνεχόμενα, έπαιζα τράπουλα, τέτοιο πάθος είχα! Καθόμουνα να κερδίσω, με κάθε μέσο, έστω και με κομπίνα, δεν πάει να ήτανε και ο Ωνάσσης στο τραπέζι! Ήμουν ένας λωποδύτης. Έμενα νηστικός για το χαρτί. Πού ένας τέτοιος άνθρωπος, να πάει στην Εκκλησία!

* Άμα επιτρέψει ο Θεός και γράψω ένα βιβλίο για την μετάνοιά μου και το πώς επέστρεψα στο Χριστό, πιστεύω, ότι τέτοια περίπτωση παγκοσμίως δεν θα υπάρχει. Ένα μόνο θα σας πω, (αν και μου είναι δύσκολο) για να σας ωφελήσω και να σας ενδυναμώσω την πίστη σας. Μου παρουσιάστηκε ο Άγιος Δημήτριος και μου είπε: Δεν έχεις δικαίωμα, να διατηρείς το όπλο σου στο οπλοστάσιο και να μην το χρησιμοποιείς! Όπλο, εννοούσε ο Άγιος, το λόγο μου. Και εγώ τον λόγο μου, τον χρησιμοποιούσα για κουβέντες και για αστεία. Η αποκάλυψη αυτή του Αγίου Δημητρίου, με έκανε κατά 70% να επιστρέψω στην Ορθοδοξία και να είμαι σήμερα αυτός που είμαι.

* Στη νεαρή μου ηλικία, όταν ερχόμουνα τα ξημερώματα στο σπίτι από τις ατασθαλίες μου, με έλεγε η μητέρα μου: Μα φτερό σαν τα μυρμήγκια έκανες; Πού να την καταλάβω! Αυτά με έλεγε ο κόσμος και οι άνθρωποι γύρω μου, οι «καλοθελητές», αυτά με έλεγε η σάρκα μου, αυτά με έλεγε ο εγωισμός μου και αυτά έκανα. Και έτσι της έκλεινα την πόρτα κατάμουτρα. Έβλεπα τα πράγματα διαφορετικά από τη μάνα μου. Είχα παχύ σκοτάδι. Δεν βρέθηκαν άνθρωποι να μου μιλήσουν, να με πουν μία κουβέντα, στον κόσμο που βρισκόμουν. Όλοι με οδηγούσαν στο κακό. Τώρα το πώς γύρισα και επέστρεψα στο δρόμο του Θεού, μόνο ο Θεός το ξέρει. Δεν μπορεί να βρεθεί έστω και ένας, που να έρθει και να μου πει: Δημήτρη εγώ ήρθα να σε μιλήσω, εγώ σε βοήθησα και σε είπα μία καλή κουβέντα για το καλό σου! Κανένας δεν βρέθηκε, αλλά πώς τα οικονόμησε ο Θεός! Άμα υπάρχει καλή προαίρεση μέσα στον άνθρωπο, δεν δυσκολεύεται ο Θεός να τον βγάλει με τον τρόπο Του από το σκοτάδι στο Φως. Δεν δυσκολεύεται ο Θεός από τις αμαρτίες μας, απλά ζητάει να του επιτρέψουμε να μας λύσει τα χέρια. Μεγάλη υπόθεση να διαφωτίσεις το σκοτάδι κάποιου συνανθρώπου σου! Οι άνθρωποι που βοηθούν το έργο του Θεού, με το να φέρνουν διαφωτίζοντας-νουθετώντας ανθρώπους στο δρόμο του Θεού, ο Θεός θα τους κατατάξει σε ειδική θέση μέσα στον παράδεισο. Έχω προσωπικά δεδομένα σε αυτό το θέμα, αλλά παραπάνω δεν μπορώ να σας πω.

* Εργαζόμουνα στον Οργανισμό Λιμένος Πειραιά. Μια μέρα, βγήκα έξω από τα γραφεία για να πάρω αέρα και βρήκα έναν τυφλό, ο οποίος πουλούσε λαχεία. Κρατούσε τα λαχεία στο χέρι και φώναζε: Λαχεία! Λαχεία! Δεν φώναζε τυχερά λαχεία, όπως φωνάζουν κάποιοι άλλοι (αφού είναι τυχερά, γιατί πουλάς την τύχη σου, τους λένε πολλοί). Πλησίασα τον μπάρμπα Διονύση και του λέω: Να πάρω ένα τυχερό λαχείο; Αμέσως μόλις άκουσε αυτά τα λόγια μου, τραβήχτηκε προς τα πίσω και έκρυψε τα λαχεία του. Και μου λέει: Τύχη δεν υπάρχει! Υπάρχει μόνο πίστη και ελπίδα στο Θεό! Αυτά ήταν τα λόγια του. Εγώ τότε ήμουν άνθρωπος του γλυκού νερού και όχι πραγματικός Χριστιανός. Όταν όμως γύρισα το 1950 στην Εκκλησία, τότε θυμήθηκα τα λόγια του μπάρμπα Διονύση, πόσο δίκαιο είχε. Και το βλέπω μέχρι σήμερα, ότι το χέρι του Θεού είναι εκείνο που οδηγεί τους ανθρώπους, αυτό που πολλοί σήμερα ονομάζουν τύχη.

* Γνώρισα κάποτε μια καλόγρια, η οποία είχε θείο έρωτα. Αυτή η καλόγρια με βοήθησε με τον τρόπο της, ώστε το 1951 να επιστρέψω στο δρόμο του Θεού. Η καλόγρια αυτή, όταν έλεγε τη λέξη Χριστός, έτρεχαν ουρές δακρύων από τα μάτια της, σαν να άνοιγε κάποιος από μέσα της μια βρύση. Δεν το έχω ξαναδεί αυτό το πράγμα σε άλλον άνθρωπο (το είδα και στον γέροντα Ιερώνυμο της Αίγινας). Η καλόγρια αυτή με έλεγε χαρακτηριστικά: Να ‘ξεραν οι άνθρωποι, Δημήτρη μου, πόσο πολύ μας αγαπάει ο Χριστός!!! Και τα δάκρυα έτρεχαν ασταμάτητα!!! Εμείς δεν έχουμε τέτοια πράγματα και το μόνο που μας ενδιαφέρει είναι, αν χτύπησε η τρίτη καμπάνα για να πάμε τελευταία στιγμή στην Εκκλησία.

* Όταν πήγα να εφαρμόσω, το «αγαπήστε τον εχθρό σας», ομολογώ ότι δεν μπόρεσα να το εφαρμόσω. Μου ήταν αδύνατο και ας έλεγε το Ευαγγέλιο αυτήν την εντολή. Βέβαια το Ευαγγέλιο δεν λέει ψέματα και δεν δίνει προτροπές, που δεν είναι πραγματοποιήσιμες. Είναι βλασφημία να λέμε, ότι ο Χριστός είπε πράγματα, που δεν είναι κατορθωτά. Βέβαια δεν είναι κατορθωτά, αν ο άνθρωπος τα εφαρμόσει με τις δικές του δυνάμεις, αλλά γίνονται κατορθωτά με τη βοήθεια του Χριστού. Εξάλλου μας είπε ο Χριστός: Χωρίς εμού, ου δύνασθε ποιείν ουδέν, δηλ. χωρίς Εμένα δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα. Και έλεγα στο Θεό: Θεέ μου, δεν μπορώ να εφαρμόσω αυτήν την εντολή και ξέρετε τι απάντηση με έδωσε ο Θεός; Εσύ θέλεις; Αυτό με ρώτησε ο Θεός, και η απάντησή Του, ομολογώ, ότι με κόλλησε στον τοίχο. Διότι το θέμα, δεν ήταν μόνο ότι δεν μπορούσα, αλλά και το ότι δεν ήθελα να αγαπήσω. Αισθανόμουν μίσος, αυτό ήταν το μυστικό. Και ο Χριστός δεν μας ρωτάει αν μπορούμε, αλλά αν θέλουμε. Άρα η ευθύνη μας έγκειται, στο ότι δεν θέλουμε να αγαπήσουμε τους εχθρούς μας και όχι ότι δεν μπορούμε να τους αγαπήσουμε. Το να μπορέσουμε ο Θεός θα μας βοηθήσει, το να θέλουμε, εμείς θα συμβάλλουμε. Και όταν εμείς θελήσουμε, ο Χριστός θα μας δώσει τρόπο τινά τέτοια φώτιση, που θα βλέπουμε τον άνθρωπο, που μας έκανε κακό, και αντί να τον μισούμε, θα τον λυπούμαστε και θα αισθανόμαστε οίκτο γι’ αυτόν. Θα μας φορέσει ο Χριστός ειδικά γυαλιά δικά του, από το «κατάστημά» Του και θα μπορέσουμε έτσι να έχουμε σπλάχνα οικτιρμών για τους εχθρούς μας.

* Κάποτε ρώτησα κάποιον που γνώριζα εξ όψεως, πώς κατόρθωσε να βρεθεί σε ένα πολύ σπάνιο κοσμοπολίτικο γεγονός. Α, ήταν εύκολο, ήταν πολύ εύκολο, μου απάντησε εκείνος. Και μου βγάζει μία μασονική διαπίστευση, μου τη δείχνει και μου λέει: Αυτός είναι ο τρόπος. Με αυτήν, είναι ανοιχτές όλες οι πόρτες. Πλην του ουρανού, συμπλήρωσα εγώ. Και εκεί θα τα καταφέρομε, είπε διαφωνώντας μαζί μου. Σε λίγες μέρες αυτοκτόνησε στο Κολωνάκι! Έπεσε από τον 3ο όροφο κάτω, από του κοριτσιού του το διαμέρισμα. Και εκεί θα τα καταφέρουμε…, ήταν η απάντησή του, έτσι πίστευε. Έτσι ξεγελά ο διάβολο πολλούς και τους κάνει να νομίζουν, ότι θα σωθούν με τον τρόπο τους. Τον συγκεκριμένο μάλιστα άνθρωπο, μέχρι και στην αυτοκτονία τον έσυρε.

* Έχω έναν φίλο, που είναι πολιτικός μηχανικός. Πολύ ευκατάστατος άνθρωπος μόνο από τα ενοίκια το 1960, εισέπραττε 300.000 δραχμές. Βέβαια έκανε και αγαθοεργίες, αφού για παράδειγμα δώρισε ένα ολόκληρο συγκρότημα με διαμερίσματα στην Εκκλησία, για να στεγάζονται εκεί οι φυματικοί που γινόντουσαν καλά από τα σανατόρια, επειδή δεν τους δέχονταν οι συγγενείς τους στα σπίτια τους. Αυτόν λοιπόν τον φίλο μου, τον συνάντησα μία μέρα, πρώτη Κυριακή των νηστειών, στην Εκκλησία. Μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας μου λέει: Πάμε από το σπίτι μου, να πιούμε έναν καφέ. Δέχτηκα και πήγα. Μόλις μπήκα μέσα, λέει αυτός στην γυναίκα του: Νίτσα, ξέρεις ε; Κατάλαβα εγώ, ότι κάποια πονηριά ετοιμάζει, ότι θα φέρει κάτι να φάμε για πρωινό. Του λέω, δεν ξέρω τι ξέρει η Νίτσα, θα σου πω τι ξέρω εγώ… Δεν μπόρεσα να ολοκληρώσω την φράση μου και μου λέει: Εσύ θα καθίσεις στην άκρη, μην μιλάς. Βλέπω σε λίγο, να έρχονται 2 σαγανάκια, με συκωτάκια, ωραία όμορφα κομμένα κι αβγουλάκια και εγώ δεν ξέρω τι άλλο έφερε η Νίτσα. Το πιάτο μου το έσπρωξα προς τα μέσα και πήρα μόνο τον καφέ. Μου λέει, θα τα χαλάσουμε αν δεν φας! Καλύτερα να τα χαλάσω μαζί σου, παρά να τα χαλάσω με το Θεό. Αλλά αυτός επέμενε λέγοντάς μου: Μα, άλλα είναι τα χοντρά, θα φάμε, δεν θα κάνουμε τίποτα κακό! Και το κακό με αυτόν ήταν, ότι θρήσκευε ο φίλος μου αυτός και έκανε και ελεημοσύνες, όπως σας είπα προηγουμένως. Όμως το θέμα δεν είναι τι κάνεις για τους άλλους, αλλά τι κάνεις πρώτα εσύ για τον εαυτόν σου. Μπροστά λοιπόν σε αυτές τις πιέσεις του, του φίλου, του λέω: Ένα έχω μόνο να σου πω: Πρόσεξε, Μανώλη μου, μήπως σε έρθει καμμία αρρώστια και είναι αλληλοσυγκρουόμενη. Σου έρθει, για παράδειγμα, να έχεις λέυκωμα και πρέπει να τρως μόνο κολοκύθια και να έχεις και ένα σάκχαρο και θα πρέπει να τρως μόνο κρέας. Άντε μετά αυτά να τα συμβιβάσεις! Δεν συμβιβάζονται και αναγκαστείς να τα βλέπεις τα φαγητά από μακριά. και έρχονται τα πράγματα έτσι, αγαπητοί μου, ώστε σε λίγες μέρες παθαίνει σάκχαρο ο φίλος μου και άλλες 6-7 αρρώστιες και άμα τον δείτε σήμερα, είναι σαν μακαρόνι και λιώνει και θυμάται, αυτά που του έλεγα κάποτε…

* Πήγα το Μέγα Σάββατο να ψωνίσω κρέας, όπως ήταν φυσικό για το Πάσχα. Επάνω στον πάγκο, είχε ο κρεοπώλης ταραμά, χαλβά και ψωμί. Και έτρωγε, λόγω της ημέρας, από εκείνα και έκανε την δουλειά του. Και μου πούλησε γελάδα για μοσχάρι. Ταυτόχρονα έτρωγε χαλβά. Εμένα τότε με πήρε μια διαφορά 55 δραχμές (το έτος 1960). Τι να σε κάνω άνθρωπε, να τρως χαλβά και ταραμά και με τρως εμένα ολόκληρο, ζωντανό; Εκεί τρως νηστίσιμο και εδώ τρως αρτύσιμο!

* Είχα έναν θείο, ο οποίος έχει πεθάνει τώρα, που ήταν μεγάλος άθεος. Αυτός με έλεγε: Γιατί δεν κατέβηκε ο Χριστός από τον σταυρό; Άμα ήταν Θεός, θα μπορούσε να κατέβει και να ξεφύγει. Τον πιάσανε τον κατεργάρη και τον σταυρώσανε οι Εβραίοι! Δεν μπορούσε να ξεφύγει; Εγώ τότε του λέω: Τότε, πώς ξέφυγε ο Χριστός, όταν κάποτε θέλησαν να Τον ρίξουν στον γκρεμό; Ξέφυγε ανάμεσά τους. Πώς έγινε αυτό; Πού το αναφέρει αυτό, με ρώτησε. Άνοιξα το Ευαγγέλιο και του το έδειξα (Λουκάς κεφάλαιο 4, στίχοι 29-30). Είναι πολλών γνώμη αυτή, ότι ο Χριστός δεν μπορούσε να κάνει διαφορετικά, τον πιάσανε οι Εβραίοι και τον Σταύρωσαν. Όχι δεν είναι έτσι. Ο Χριστός από αγάπη προς τον άνθρωπο, οδηγήθηκε προς το εκούσιο πάθος, θεληματικά Σταυρώθηκε. Και να Του χρωστάμε υποχρέωση και ευγνωμοσύνη. Αυτό να το βάλουν καλά στο μυαλό τους!

* Ο αδερφός μου, με είπε τρελό όταν πέθανε η μάνα μας. Μπροστά στο λείψανο της μάνας μας και μπροστά σε όλον τον κόσμο με είπε τρελό, γιατί δεν μπορούσε να ερμηνεύσει, πώς εγώ δεν έκλαιγα, πώς εγώ δεν μαυροφορέθηκα, πώς εγώ δεν μαλλιοτραβιόμουνα, όπως έκανε αυτός και όλοι οι υπόλοιποι. Δεν μου λες, εμείς όλοι εδώ μέσα είμαστε τρελοί και εσύ είσαι ο λογικός; Τέτοια επίθεση με έκανε ο αδερφός μου, αλλά επειδή ήξερα ότι υποκινείται από άλλον, απλά τον είπα: Δεν ξέρω, εγώ δεν σας βλέπω για τρελούς και έτσι δεν έδωσα συνέχεια στο θέμα. Μα εγώ πίστευα, ότι η μάνα μου ησύχασε και άμα πάω και εγώ εκεί που πήγε, θα την βρω και θα ζούμε αιώνια μαζί. Ο αδερφός όμως, ο στρατηγός, δεν πίστευε στην άλλη ζωή, ήταν άπιστος, δεν πίστευε στην Ανάσταση των νεκρών και γι’ αυτό αντέδρασε έτσι. Βέβαια μετά από 7 χρόνια, χώνεψε ο αδερφός μου την όλη συμπεριφορά μου και με κατάλαβε. Εμένα η μάνα μου ήταν για 14 χρόνια σε καρότσι και με αυτό τη μεταφέραμε από Εκκλησία σε Εκκλησία, μιας γυναίκας που είχε προβλέψει το θάνατό της. Ξέρω ότι η μάνα μου σώθηκε και πήγε στον παράδεισο.

* Έχω έναν αδερφό, ο οποίος στην πίστη του κλονιζόταν. Άκουγε την υπόθεση περί του μύρου της Παναγίας της Μαλεβής και αμφισβητούσε με τη λογική του, ότι από την εικόνα της Παναγίας, έρεε μύρο. Κάποτε όμως, κόπηκε λίγο ο εγωισμός του και ήθελε να έρθει μαζί μας στη μονή της Μαλεβής. Πήγαμε στο μοναστήρι και μετά την παράκληση, καθίσαμε για να φάμε. Ο αδερφός μου δεν κάθισε να φάει, αλλά πήγε στο ναό και κοίταζε την εικόνα, για να δει, πώς έχουν τα πράγματα. Και καθώς την παρακολουθούσε, βλέπει ξαφνικά να ρέει μύρο η εικόνα της Παναγίας! Συγκλονίστηκε ο αδερφός μου και τρέχει στην τραπεζαρία να μας βρει. Έρχεται στην γυναίκα μου και την σηκώνει από το τραπέζι και της λέει: Έλα, Κική να δεις, ρέει από την εικόνα μύρο! Το είδα με τα ίδια μου τα μάτια! Του λέει τότε η γυναίκα μου: Αμφέβαλλες γι’ αυτό το θαύμα και εξανίστασαι με αυτόν τον τρόπο; Και τότε παραδέχθηκε ο αδερφός μου, ότι είχε τις αμφιβολίες του, γι’ αυτό το θέμα. Τώρα αυτό που είδε ο αδερφός μου, άντε να του το βγάλεις από το κεφάλι του. Απέκτησε γνώση επί του θέματος. Όμως ο Χριστός δεν την αρνείται τη γνώση, αλλά δεν την αμοίβει κιόλας και θέλει ο άνθρωπος να πιστέψει χωρίς να δει. Την πίστη αμοίβει Χριστός, αλλά για να πιστέψει ο άνθρωπος πρέπει να ταπεινωθεί.

* Έχω ένα φίλο που είναι ταξιτζής. Αυτός τις Κυριακές το πρωί δούλευε και δεν πήγαινε στην Εκκλησία. Μια μέρα τον πλησίασα και τον ρώτησα, πόσα βγάζεις την ημέρα και μου είπε, περίπου 1700 δραχμές. Τότε του πρότεινα, την ερχόμενη Κυριακή το πρωί, να πήγαινε στην Εκκλησία και μετά να πήγαινε στην δουλειά και όσα λιγότερα θα έβγαζε από τις 1700 δραχμές, την διαφορά θα του την έδινα εγώ. Ο φίλος μου το σκέφτηκε και τελικά δέχτηκε την πρότασή μου. Πήγε την Κυριακή στην Εκκλησία και μετά μέχρι το βράδυ δούλεψε το ταξί. Το βράδυ με πήρε τηλέφωνο και μου λέει: Δημήτριε, έγινε κάτι φοβερό! Είχα φουλ δουλειά και δεν προλάβαινα τους πελάτες! Έβγαλα 2000 δραχμές! Από τότε ο φίλος μου, κάθε πρωί πηγαίνει στην Εκκλησία. Οι άνθρωποι που δουλεύουν τις Κυριακές και δεν πάνε στην Εκκλησία, τα λεφτά που βγάζουν δεν είναι ευλογημένα και κάποια μέρα θα τα χάσουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Γιατί όποιος συλλέγει χρήματα μακριά από το Θεό, τα διασκορπίζει. Γι’ αυτό και βλέπουμε πολλές οικογένειες που εργάζονται από το πρωί έως το βράδυ, αλλά να μην μπορούν να βάλουν μερικά χρήματα στην άκρη. Φωτιά είναι τα λεφτά της Κυριακής, έλεγε ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός.

* Με πλησίασε κάποτε ένας κύριος και μου λέει: Εντάξει κύριε Παναγόπουλε, εγώ δεν ενδιαφέρομαι για το Χριστό, το παραδέχομαι. Ναι όμως, ο Χριστός ήρθε για όλους τους ανθρώπους και γιατί δεν έρχεται και σε μένα για να με βρει και να με σώσει; Να έρθει και για μένα, το απωλολό πρόβατο να με σώσει. Εξάλλου δεν είμαι και εγώ το παιδί του; Κάτι τέτοια με έλεγε ο άνθρωπος αυτός και όταν τελείωσε του είπα: Ο Χριστός δεν έρχεται να σε βρει, γιατί δεν βελάζεις! Όπως όταν χαθεί ένα πρόβατο το οποίο δεν βελάζει, δεν μπορεί ο βοσκός να το βρει, έτσι και εσύ δεν βελάζεις, δεν ζητάς το Θεό και δεν μπορεί ο Χριστός να σε βρει. Εδώ ο εκ γενετής τυφλός φώναζε δυνατά το όνομα του Χριστού και μάλιστα έβγαλε και τα ρούχα του, για να φτάσει πιο γρήγορα στο Χριστό! Δεν πήγε ο Χριστός στον τυφλό, πήγε ο τυφλός στον Χριστό και εμείς έχουμε την απαίτηση, να έρθει ο Χριστός σε εμάς! Αυτά του είπα και δεν ξέρω αν μπόρεσα να τον κατατοπίσω. Εάν δεν ζητήσουμε από αυτόν τον κόσμο να συναντήσουμε το Χριστό, για να μας βοηθήσει, δεν πρόκειται ούτε και στην άλλη ζωή να Τον συναντήσουμε. Ο Θεός δεν αφήνει κανέναν άνθρωπο αβοήθητο, που επικαλείται την βοήθειά Του. Ο Θεός άφησε ελεύθερο τον άνθρωπο να κάνει τις επιλογές στη ζωή του, και αν περιμένει ο Θεός να τον βοηθήσει, χωρίς ο ίδιος να Του ζητήσει βοήθεια, το μόνο σίγουρο είναι, ότι θα υποστεί τα επώδυνα αποτελέσματα της κολάσεως.....

Συνεχίζεται.

Εις αγαθή ανάμνηση
Εμπειρικές αλήθειες από την κηρυκτική διακονία του πιστού εργάτου Κυρίου
ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Α. ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ
(1916-1982)
Εκδόσεις "Ορθόδοξος Κυψέλη" 

Ομολογίες του αειμνήστου Δημητρίου Παναγοπούλου για την «προ Χριστού» ζωή του, και διδακτικά παραδείγματά του

(ΜΕΡΟΣ Β΄)

* Έχει επικρατήσει στον κόσμο η άποψη, ότι οι κουτοί άνθρωποι νηστεύουν. Είχα έναν φίλο-συγγενή ο οποίος έχει κοιμηθεί και μου έλεγε: Άκου Δημήτρη μου. Εσύ τρως τα χόρτα ε; Εγώ τρώω εκείνο, που τρώει τα χόρτα. Έτρωγε το μοσχάρι αυτός και το βόδι. Και εγώ επειδή έτρωγα τα χόρτα, ήμουν από μόνος μου βόδι. Καταλάβατε; Μισή ώρα ήταν ο θάνατός του, τέζα! Κορόιδευε την νηστεία…. Πέραν της πνευματικής ωφέλειας, είναι προς το συμφέρον της φυσιολογίας του οργανισμού του, ο άνθρωπος να νηστεύει. Ακούς τον ένα να λέει: Έχω ζαλάδες, έχω άλατα. Εμ, αφού έφαγες όλα τα βόδια του κόσμου, τι θέλεις να έχεις; Τι θα έχεις;

* Έγραφα κάποτε ένα βιβλίο με τίτλο: «Θανάσιμο αμάρτημα η αποφυγή της τεκνογονίας». Μια μέρα, με συνάντησε μια κυρία στο δρόμο, που ήταν κόρη νεωκόρου και είχε 12 παιδιά! Και με λέει: Κύριε Παναγόπουλε, έμαθα ότι γράφετε ένα βιβλίο για την τεκνογονία. Μην ξεχάσετε να γράψετε στο βιβλίο σας, ότι αν κανείς θέλει να δει το Θεό, να πάει στο σπίτι ενός πολυτέκνου. Εκεί υπάρχει πάντοτε ο Θεός. Στα άλλα σπίτια, πηγαίνει και βγαίνει ο Θεός, από τα σπίτια όμως των πολυτέκνων, δεν φεύγει ποτέ!

* Κάποτε πήγα να ομιλήσω στην ορεινή Κυπαρισσία. Το βράδυ, την παραμονή της ομιλίας μου, ρώτησα τον ιερέα της περιοχής εκείνης, ποια αμαρτία ήταν εκείνη που πλεόναζε στην περιοχή τους. Ξαφνιάστηκα από την απάντησή του: Αυτό που μαστίζει την περιοχή κ. Παναγόπουλε, είναι η αποφυγή τεκνογονίας. Και πώς έφτασε η μόδα αυτή στην περιοχή σας, τον ρώτησα. Και με απαντάει ο ιερέας: Μια Αθηναία, είχε έρθει πέρσυ στο χωριό μας, η οποία έφερε τη μόδα αυτή. Σε μία παρέα γυναικών μίλησε για τον τρόπο που θα απέφευγαν οι γυναίκες να μείνουν έγκυες. Και αυτό, όπως ήταν φυσικό διαδόθηκε σε όλο το χωριό. Το αποτέλεσμα είναι, να μην υπάρχει μωρό στο χωριό μας. Την άλλη μέρα, ανάμεσα στα άλλα που είπα στην ομιλία μου, ήταν να διαφωτίσω εκεί τους χωρικούς, πώς έχει το θέμα της τεκνογονίας και το πόσο βαριά αμαρτία είναι. Την άλλη χρονιά, ξαναπήγα στο χωριό εκείνο και είχαν γεννηθεί 21 παιδιά! Είχαν καταλάβει οι χωρικοί, τι έγκλημα έφτιαχναν, με το να μην τεκνογονούν και έτσι πολλά αντρόγυνα απόκτησαν και από ένα παιδί. Και όλα αυτά για μία Αθηναία, η οποία, αυτά είχε στο μυαλό και στην καρδιά της και αυτά διέδιδε. Δεν ήξερε κάτι άλλο να πει! Ξέρετε τι λόγο θα δώσει η κυρία εν ημέρα κρίσεως; Αλίμονό της, αν δεν μετανοήσει και δεν εξομολογηθεί!

* Κάποτε που ομιλούσα στην έδρα, παρουσιάστηκε μια κυρία και με ρώτησε: κ. Παναγόπουλε, γιατί δεν με ακούει ο Θεός; Προσεύχομαι τόσα χρόνια, να με δώσει έναν άνθρωπο Χριστιανό και δεν με τον έδωσε μέχρι σήμερα. Πού οφείλεται αυτό; Επειδή δεν πιστεύω; Εγώ όμως πιστεύω. Αυτά με είπε. Και της είπα: Και ποιος σε λέει εσένα, ότι αυτός ο λεγόμενος Χριστιανός, θα σου κάνει τη ζωή Χριστιανική; Και ποιος σου είπε ότι πρέπει να πάρεις Χριστιανό και δεν πρέπει να πάρεις έναν άλλον, για να τον αφομοιώσεις εσύ στον Χριστιανισμό; Και ποιος σε είπε, ότι πρέπει να ενωθούν τα καλά για να κάνουν ένα τρίτο καλό και πρέπει να ενωθούν τα κακά και να καταστραφούν και τα δύο; Και υπάρχει Χριστιανός στα μέτρα σου; Και πρέπει να παντρευτείς; Και τα παιδιά που θα βγάλεις, θα μπορέσεις να τα διαπαιδαγωγήσεις σωστά στον Χριστιανισμό; Πόσα χριστιανικά αντρόγυνα, βγάλανε διαβόλους παιδιά! Και αν σε φυλάει ο Θεός; Λέμε στο Πάτερ ημών, γενηθήτω το θέλημά Σου, αλλά εμείς δεν έχουμε του Θεού εμπιστοσύνη. Για να επιτρέπει μία κατάσταση ο Θεός, σημαίνει ότι υπάρχει λόγος.

* Μιλούσα κάποτε στον άμβωνα και μπροστά υπήρχε μια μάνα που είχε ένα μωρό, που άρχισε να κλαίει και να φωνάζει, δημιουργώντας μια κατάσταση. Οι γύρω της, την παρακινούσαν να βγει έξω. Εγώ θα κατέβω από τον άμβωνα τους είπα, αν βγει το μωρό έξω και πάνω σας θα είναι η αμαρτία. Ξέρετε, ότι ο σατανάς τσιμπάει το παιδί για να κλάψει και να βγάλει η μάνα έξω το μωρό της; Το ξέρετε ή δεν το ξέρετε; Και απευθυνόμενος στο παιδί, λέω: Εν ονόματι Ιησού Χριστού, ο σατανάς να αφήσει το παιδί. Το παιδί τότε σταμάτησε αμέσως να κλαίει και τους φάνηκε αυτό περίεργο στους πιστούς. Δεν είχα άλλο κήρυγμα να κάνω καλύτερο από αυτό. Αλλά εμείς εν πλήρη άγνοια, δεν γνωρίζουμε ότι ο διάβολος πειράζει κάθε πιστό μέσα στην Εκκλησία, με διάφορους τρόπους.

* Κάποτε για να πάω σε ένα συγκεκριμένο μέρος της Αθήνας, χρησιμοποίησα για την μετακίνησή μου, το αστικό. Εκεί μέσα στο αστικό, είχε γίνει μία παρεξήγηση, μεταξύ ενός επιβάτη και του εισπράκτορα. Ο επιβάτης όμως ήταν προκλητικός και επίμονα ρωτούσε τον εισπράκτορα: Ξέρεις ποιος είμαι εγώ; Ο εισπράκτορας όμως δεν του απάντησε, βλέποντας ότι προσπαθούσε να δημιουργήσει επεισόδιο από το πουθενά και να τον αναγκάσει να συγχυστεί και να παρεκτραπεί. Ο εισπράκτορας ήταν ένας σοβαρός και νηφάλιος κύριος. Εφόσον ο επιβάτης τον ξαναρώτησε άλλες 5-6 φορές· ξέρεις ποιος είμαι εγώ; Στη συνέχεια με μεγάλη ηρεμία του λέει: Νεκροταφείο είμαι εγώ κύριε, για να ξέρω ποιος είσαι; Κόκκαλο ο επιβάτης! Είναι σαν να του έλεγε ο εισπράκτορας, ότι στο νεκροταφείο σε περιμένουν τα σκουλήκια, θα δούμε ποιος είσαι εσύ, και Άλλος θα αποφανθεί γι’ αυτό που με ρωτάς! Είμαστε λοιπόν όλοι ένα τίποτα και δεν χρειάζεται να ματαιοδοξούμε.

* Κάποτε σε μια συζήτηση που είχαμε περί μνημοσύνων, παρουσιάστηκε μια φοιτήτρια και είπε τα εξής: Εγώ έχω τη γνώμη, ό,τι μπορώ να βοηθήσω τον πεθαμένο μου και χωρίς την Εκκλησία. Και της λέω: Πρώτα-πρώτα ποια είσαι εσύ, να έχεις γνώμη διαφορετική από την Εκκλησία; Και ποιος σε κάλεσε, να έχεις γνώμη διαφορετική από την Εκκλησία; Και απευθυνόμενη, χαμηλόφωνα, στις εκεί φίλες της, τις λέει: Πολύ πληρωμένος πρέπει να είναι αυτός από τους παππάδες. Ήμουν πληρωμένος εγώ σύμφωνα με τα λεγόμενά της, αλλά βέβαια δεν ήξερε ποιος είμαι και από πού προέρχομαι. Τέλος πάντων. Και συνεχίζει να μιλάει σε μένα: Δεν βλέπετε; Ξύπνησε ο κόσμος. Δεν κάνει ο κόσμος μνημόσυνα με παππάδες, αλλά καθημερινώς γράφουν στις εφημερίδες, αντί μνημοσύνου δραχμές τόσες, σε ένα γηροκομείο ή κάνοντας τραπέζι σε ορφανά και γενικότερα σε όσους έχουν ανάγκη. Και είναι αλήθεια αυτό που έλεγε, ότι πράγματι πολλοί άνθρωποι έτσι πολιτεύονται και κάνουν μνημόσυνα χωρίς την Εκκλησία. Πώς ερμηνεύεται αυτό; Έξω Ναζωραίε! Έξω η Εκκλησία Σου! Έξω οι παππάδες Σου! Είναι λάθος αυτό που κάνουν πολλοί και αλίμονο στους γονείς που άφησαν τέτοια παιδιά ακατήχητα πίσω τους, να κάνουν τέτοια πράγματα. Γιατί βοήθεια με αυτόν τον τρόπο, δεν πρόκειται να πάρουν. Δώσε εκατομμύρια στο γηροκομείο, μια δεκάρα βοήθειας δεν φτάνει στο πρόσωπο που κάνεις το μνημόσυνο, εφόσον δεν πήγες πρώτα στο Χριστό. Θα πας πρώτα στο Χριστό και στην Εκκλησία, θα πας το χαρτάκι, το λαδάκι, τα κόλλυβα και θα βγάλει ο ιερέας μερίδα για τον άνθρωπό σου και μετά δώσε, αν θέλεις, ελεημοσύνη στα ευαγή ιδρύματα, για την ψυχή του κεκοιμημένου. Αυτή είναι η σωστή σειρά.

* Κάποτε έκανα μια πρωινή ομιλία σε μια επαρχιακή πόλη. Ανάμεσα στα άτομα, που βρέθηκαν στην ομιλία αυτή, ήταν και μια νεαρή κοπέλα, η οποία από το ντύσιμό της και την όψη της, καταλάβαινε κανείς, ότι δεν έπρεπε να είχε και πολύ σχέση με την Εκκλησία. Όταν τελείωσα την ομιλία μου στις 12 και μισή το μεσημέρι, μου ήρθε ο λογισμός να πάω, να της πω, να εξομολογηθεί στον πάτερ της ενορίας εκείνης. Αυτή μου είπε, ότι θα ερχότανε και στην απογευματινή μου ομιλία, στις 5 και μισή και εκεί θα το ξανασυζητούσαμε. Όχι της είπα, τώρα αμέσως να πας! Αυτή όμως επέμενε για το απόγευμα και έτσι δεν μπορούσα εγώ να κάνω κάτι περισσότερο. Στην απογευματινή ομιλία μου, τελικά δεν ήρθε, όπως σκόπευε να έρθει. Είχε πάει με άλλα 2 άτομα, στις 3 το απόγευμα για βαρκάδα στη θάλασσα. Όμως ο καιρός απότομα χάλασε και πνίγηκαν και οι τρεις!!! Κανείς δεν μας εγγυάται για το μέλλον, για το αν θα ζούμε την επόμενη στιγμή. Γι’ αυτό και πρέπει την εξομολόγηση να μην την αναβάλλουμε. Ο διάβολος είναι τεχνίτης σε αυτό το θέμα. Έχεις καιρό, ψιθυρίζει στο αυτί του ανθρώπου και ο άνθρωπος επαναπαύεται και συνεχώς αναβάλλει την μετάνοιά του.

* Ομιλούσα στην Παναγία του Χαϊδαρίου στην Αθήνα. Ο επίτροπος εκεί της Εκκλησίας 40 χρόνια, δεν είχε εξομολογηθεί, αλλά και ούτε κοινωνήσει. Μίλησα 7 φορές εκεί. Στην έβδομη ομιλία που έκανα και την άκουσε ο επίτροπος, αναζήτησε πνευματικό για να εξομολογηθεί, σαν τρελός. Έτσι εξομολογήθηκε και κοινώνησε και μετά από 10 μέρες κοιμήθηκε!

Να σας πω και ένα άλλο συνταρακτικό; Ομιλούσα στην Αγία Βαρβάρα στην Αθήνα. Ήταν περίοδος σαρακοστής και πήγαινα τα απογεύματα στους Χαιρετισμούς της Παναγίας και ομιλούσα. Ένας εκ των επιτρόπων της Εκκλησίας, που ήταν λεπρός, από την Κέρκυρα, είχε 37 χρόνια εκεί μέσα και ουδέποτε εξομολογήθηκε και ουδέποτε κοινώνησε. Έπειτα από τις ομιλίες που άκουσε, εξομολογήθηκε και κοινώνησε. Και όταν βρέθηκε το φάρμακο κατά της λέπρας, ήταν ο πρώτος που έγινε καλά και έφυγε για την πατρίδα του, την Κέρκυρα. Ήταν χαρακτηριστικό αυτό το γεγονός, ότι ο Θεός τον ελέησε, έπειτα από την μετάνοια και την εξομολόγησή του.

* Ήταν να κάνω ένα ταξίδι από την Αθήνα για την Πάτρα με τα ΚΤΕΛ. Ήταν μεγάλη Τεσσαρακοστή και περίμενα το υπεραστικό λεωφορείο για να αναχωρήσουμε. Εκεί στη στάση, παρατήρησα έναν νεαρό, γύρω στα 35, που με παρακολουθούσε και με κοιτούσε από πλάγια. Προσωπικά δεν τον γνώριζα και υπέθεσα, ότι ήταν αστυνομικός και ίσως να με μπέρδεψε με κάποιον καταζητούμενο. Έφτασε το λεωφορείο, επιβιβαστήκαμε και κάθισα στις πίσω θέσεις. Όσο για τον νεαρό, δεν γνώριζα αν επιβιβάστηκε. Στο Ξυλόκαστρο, το λεωφορείο έκανε μία στάση για 15 λεπτά, για να φάμε κάτι πρόχειρο. Εγώ πέρασα μέσα από το κυλικείο, πήγα στην τουαλέτα και στη συνέχεια βγήκα έξω, είχε ένα υπόστεγο και εκεί έβγαλα από τη σακκούλα που είχα μαζί μου, κάτι να φάω (2 μπανάνες). Πήγα πέρα σε ένα διάδρομο γύρω στα 50 μέτρα και όταν πήγα να γυρίσω πίσω, βλέπω ακριβώς από πίσω μου, στο ένα μέτρο, αυτόν τον νεαρό που με παρακολουθούσε. Και με λέει: κ. Παναγόπουλε, είσαι έξυπνος άνθρωπος, σε παρακολουθώ και τώρα είναι η τελική αναμέτρηση.

Εγώ δεν κατάλαβα τι εννοούσε και του λέω: Παρακάτω, συνέχισε δεν καταλαβαίνω τι θέλεις να με πεις. Και με λέει: Ήθελα να δω, τι θα φας σήμερα! Πίστευα ότι αυτά που κηρύττεις, δεν τα εφαρμόζεις και θα σε έβλεπα την περίοδο αυτή, να μην νηστεύεις. Μα τώρα βλέπω, ότι πράττεις αυτά που κηρύττεις. Είσαι συνεπής για αυτά που διδάσκεις και από εδώ και πέρα, θα προσπαθήσω και εγώ να εφαρμόσω αυτά που κηρύττεις στις ομιλίες σου. Αυτά με είπε ο νεαρός και επιβιβάστηκε στο λεωφορείο. Μετά από αυτό το περιστατικό, μέσα μου άρχισα να κάνω τον εξής συλλογισμό: Επειδή πάσχω από 6 ασθένειες, έχω την άδεια από τον πνευματικό μου, να τρώω ό,τι θέλω και να μην νηστεύω. Όμως εγώ προαιρετικά, νηστεύω κανονικά.

Αν όμως δεν νήστευα και με έβλεπε ο νεαρός αυτός με την τυρόπιτα στο χέρι, που βέβαια δεν ξέρει, ότι με επιτρέπει ο πνευματικός να τρώω, θα σκανδαλιζότανε και άντε μετά αυτόν να τον φέρεις στην Εκκλησία. Μπορεί κάποιος να εφαρμόζει 999 πράγματα σωστά και ο άλλος από το ένα που δεν κάνεις, να σκανδαλιστεί και να βρει αφορμή να σε κατηγορήσει εσένα και την πίστη σου, αναπαυόμενος ο ίδιος στην πλάνη του. Οι χλιαροί άνθρωποι γίνονται αιτία σκανδαλισμού, γιατί άλλα πιστεύουν και άλλα πράττουν, σκανδαλίζοντας και δηλητηριάζοντας με τη ζωή τους, τους άλλους που θέλουν να πιστέψουν.

Εις αγαθή ανάμνηση
Εμπειρικές αλήθειες από την κηρυκτική διακονία του πιστού εργάτου Κυρίου
ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Α. ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ
(1916-1982)
Εκδόσεις "Ορθόδοξος Κυψέλη" 

Προς μια ουδετέρου γένους κοινωνία

του Εμμ. Παναγόπουλου,
Αμ. Επικ. Καθηγητού Χειρουργικής,
τ. Συντ/στή Δ/ντή Χειρ/γού ΕΣΥ

Πρὶν ἀπὸ δύο περίπου χρόνια τὸ World Economic Forum ἀναγνώρισε τὴν Σουηδία ὡς τὴν πρώτη χώρα τοῦ κόσμου σὲ ἐπίπεδο ἰσότητας τῶν φύλων, καθὼς ἡ χώρα αὐτὴ ἔχει τὸ ὑψηλότερο ποσοστὸ ἐργαζομένων γυναικῶν στὸν κόσμο καὶ χορηγεῖ γονικὴ ἄδεια 460 ἡμερῶν, ἀπὸ τὶς ὁποῖες οἱ 60 γιὰ τοὺς πατέρες.

Στὴν προσπάθειά της γιὰ ἀκόμη ὑψηλότερο ἐπίπεδο ἰσότητας τῶν φύλων, ἡ Σουηδία ἐπέλεξε νὰ τὸ κάνει μέσῳ τῆς γλωσσικῆς οὐδετερότητας τοῦ φύλου, γιατί ἡ γλώσσα ἀντανακλᾶ τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο ἀντιλαμβανόμαστε τὸν κόσμο.

Γιὰ νὰ μὴν ὑπάρχουν διακρίσεις μεταξὺ τῶν δύο φύλων, εἰσήγαγε ἐπίσημα μία νέα ἀντωνυμία οὐδέτερη ὡς πρὸς τὸ φύλο, τὸ Hen, ἀντὶ τῆς ἀντωνυμίας Han (αὐτὸς) καὶ Ηοn (αὐτή). Ἡ λέξη hen εἰσήχθη ἀπὸ Σουηδοὺς γλωσσολόγους στὰ μέσα τῆς δεκαετίας τοῦ ᾽60, ἀλλὰ περιέργως εἰσήχθη  στὴν on line ἔκδοση τῆς Ἐθνικῆς Ἐγκυκλοπαίδειας τῆς Σουηδίας στὶς 8 Μαρτίου τοῦ 2012, ποὺ εἶναι ἡ διεθνὴς ἡμέρα τῆς γυναίκας.

Στὴν Σουηδία ἡ κατάργηση τῶν ρόλων τοῦ φύλου ἀποτελεῖ βασικὸ στοιχεῖο τοῦ ἐθνικοῦ προγράμματος προσχολικῆς ἀγωγῆς. Σὲ παιδικοὺς σταθμούς της τὰ βιβλία, ἡ ἐσωτερικὴ διακόσμηση καὶ τὰ παιχνίδια διαλέγονται μὲ πολλὴ προσοχή, ὥστε νὰ μὴν περιορίζουν τὰ παιδιὰ σὲ κάτι ποὺ προέρχεται ἀπὸ τὰ στερεότυπα τοῦ φύλου, ἐνῶ ὅταν τὰ παιδιὰ παίζουν τὴν οἰκογένεια στὰ σχολεῖα, ἐνθαρρύνονται νὰ ἀναφέρονται στὴν οἰκογένεια καὶ ὡς πατέρας – πατέρας, παιδί, ἢ ὡς μητέρα – μητέρα, παιδί, ἢ μὲ ὅποιον ἄλλο μοντέρνο καὶ ἀφύσικο συνδυασμό.

Πέρα ὅμως ἀπὸ τὴν περίπτωση τῆς Σουηδίας, ὑπάρχει μία εὐρύτερη παγκόσμια τάση γιὰ τὴν δημιουργία μιᾶς κοινωνίας χωρὶς τὴν διάκριση τοῦ φύλου ἤ, ὅπως ἀποκαλεῖται, μίας μεταφυλικῆς κοινωνίας. Σὲ δημόσια διάσκεψη τοῦ Συλλόγου Ἐκπαιδευτικῶν τῆς Καλιφόρνιας τῶν ΗΠΑ ὑποστηρίχθηκε ὅτι οἱ διαφορὲς μεταξὺ ἄνδρων καὶ γυναικῶν πρέπει νὰ ἀπαλειφθοῦν γιὰ νὰ ἀπελευθερώσουν τὰ παιδιὰ ἀπὸ τὰ μὴ ἀναγκαῖα στερεότυπα, σχετικὰ μὲ τὸ τί  σημαίνει νὰ εἶσαι ἄνδρας  ἡ γυναίκα. Ἀκόμη στοὺς συμμετέχοντες δόθηκαν φυλλάδια μὲ κάποιες ὁδηγίες πρὸς αὐτὴ τὴν κατεύθυνση, τονίζοντας ὅτι ἡ ἐξωτερικὴ ἐμφάνιση τοῦ ἀτόμου μπορεῖ νὰ μὴν ἀντιστοιχεῖ στὴν ἐσωτερικὴ ταυτότητα τοῦ φύλου του, καὶ ἑπομένως δὲν μποροῦμε νὰ καταλάβουμε τὸ φύλο κάποιου ἀπὸ τὴν μορφολογία τοῦ σώματος, ἀπὸ τὴν φωνή, τὴν ἐμφάνιση ἢ τοὺς τρόπους.

Tὸ Συμβούλιο τῆς Εὐρώπης στὴν τελευταία του Σύμβαση γιὰ τὸ φύλο καθόρισε τὸ φύλο ὡς µιὰ καθαρὰ κοινωνικὴ κατασκευή. Ἀπαλείφοντας τὶς βιολογικὲς διαφορὲς ὡς καθοριστικῶν παραγόντων τοῦ φύλου, τὸ Σ.Ε. ἐπανακαθόρισε τὸ φύλο ὡς σηµαῖνον «τοὺς κοινωνικὰ κατασκευασµένους ρόλους, συµπεριφορὲς καὶ δραστηριότητες, τοὺς ὁποίους µιὰ δεδοµένη κοινωνία ἀποδίδει, θεωρώντας τους κατάλληλους γιὰ τὸν ἄνδρα καὶ τὴν γυναίκα».

Πολλὰ Κολλέγια καὶ Πανεπιστήµια στὴν Ἀµερική, µεταξὺ τῶν ὁποίων τὰ Πανεπιστήµια Stanford, Cornell καὶ Harvard, ἐπέλεξαν νὰ ἐφαρμόσουν προγράμματα οὐδετέρου γένους φοιτητικῆς διαμονῆς. Σὲ σχολεῖο στοιχειώδους ἐκπαιδεύσεως στὸ Oakland τῆς Καλιφόρνιας διδάσκουν στὰ παιδιὰ ὅτι δὲν ὑπάρχουν δύο φύλα, ἀλλὰ ἕνα φάσμα φύλων καὶ ὅτι μποροῦν τὰ παιδιὰ νὰ διαλέξουν νὰ εἶναι ἀγόρι ἢ κορίτσι ἢ καὶ τὰ δύο. Ἡ ὁμοσπονδία τῶν καθηγητῶν τῆς British Columbia ἐνέκρινε γιὰ τοὺς καθηγητὲς βιβλίο μὲ τίτλο: Τὸ Φάσμα τοῦ Φύλου· τί χρειάζεται νὰ γνωρίζουν οἱ καθηγητές. Στὴν ὑπηρεσία διαβατηρίων τοῦ Ὑπουργείου Ἐσωτερικῶν τοῦ Ἡνωµένου Βασιλείου συζητεῖται ἡ ἀπάλειψη τοῦ φύλου ἀπὸ τὰ διαβατήρια. Στὸ κουτάκι ποὺ ἀντιστοιχεῖ στὸ φύλο θὰ γράφεται τὸ Χ. Πρόσφατα τὸ Πανεπιστήµιο τῆς Ὀξφόρδης ξανάγραψε τὸν κώδικα ποὺ διέπει τὴν ἀκαδηµαϊκὴ ἐνδυµασία. Μὲ τὴν νέα ρύθµιση οἱ σπουδαστὲς στὶς ἐξετάσεις τους καὶ στὶς ἐπίσηµες ἐκδηλώσεις δὲν ὑποχρεοῦνται νὰ φοροῦν τὴν ἐπίσηµη στολὴ ποὺ ἀντιστοιχεῖ στὴν ἐνδυµασία τοῦ φύλου τους.

Πολὺ πρόσφατα (Μάιος 2012) ἡ Ἀργεντινὴ ψήφισε τὸ νόµο τῆς ταυτότητας τοῦ φύλου, ὁ ὁποῖος δίνει τὸ δικαίωµα στοὺς πολίτες νὰ καθορίζουν τὸ φύλο τους στὰ  δηµοτολόγια, ὅταν τὰ φυσικά τους χαρακτηριστικὰ δὲν ταυτίζονται µὲ τὸ πως οἱ ἴδιοι βλέπουν τὴν ταυτοτητά τους.
Εἶναι ἤδη γνωστὸ ὅτι ὁρισµένα κράτη ἔχουν ἀπαλείψει ἀπὸ τὰ ἐπίσηµα ἐγγραφά τους, ὅπως τὸ διαβατήριο καὶ τὸ πιστοποιητικὸ γέννησης, τὸν ὅρο πατέρας καὶ μητέρα καὶ τοὺς ἔχουν ἀντικαταστήσει μὲ τοὺς ὅρους γονέας-1 καὶ γονέας-2.

Οἱ ὑπερασπιστὲς τῆς ἄφυλης κοινωνίας προσπαθοῦν νὰ κάνουν πλύση ἐγκεφάλου στὰ παιδιά μας γιὰ νὰ πιστέψουν ὅτι ἡ οὐδετερότητα τοῦ φύλου (ἀνδρόγυνο) εἶναι τὸ νέο ἰδεῶδες γιὰ τὴν σημερινὴ κοινωνία. Διδάσκουν ὅτι τὸ φύλο εἶναι ἕνα φάσμα καὶ ἡ ταυτότητα τοῦ φύλου εἶναι μιὰ κατάσταση τοῦ νοῦ, μιὰ κονωνικὴ κατασκευή. Θεωροῦν ὅτι τὰ στερεότυπα τοῦ φύλου ἐξακολουθοῦν νὰ ὑπάρχουν καὶ γι᾽ αὐτὸ ἡ ἀλλαγὴ τῆς κατάστασης πρέπει νὰ ἀρχίσει ἀπὸ τὴν προσχολικὴ ἡλικία καὶ ἀπὸ τὸν τρόπο ἀνατροφῆς τῶν παιδιῶν. Τὰ παιδιὰ πρέπει νὰ κοινωνικοποιηθοῦν μὲ τὰ μὴ ἀναγκαῖα στερεότυπα τοῦ φύλου. Τὸ νὰ εἶσαι ἢ νὰ φαίνεσαι μὲ τὸν στερεότυπο τρόπο πρέπει νὰ ἀλλάξει. Μπορεῖς νὰ εἶσαι ἢ νὰ φαίνεσαι ὅπως ἐπιθυμεῖς.

Δὲν ὑπάρχει ἀμφιβολία ὅτι ἡ νέα αὐτὴ ὁρολογία θὰ προκαλέσει σύγχυση στὰ παιδιὰ καὶ ὁ ὑπαινιγμὸς ὅτι ὑπάρχει καὶ τρίτο φύλο θὰ διασπάσει τὴν φυσιολογικὴ ἀνάπτυξη τοῦ φύλου τους. Ἡ οὐδετερότητα τοῦ φύλου εἶναι μία κοινωνικὴ αὐταπάτη καὶ μία περίεργη ἄρνηση τοῦ πραγματικοῦ γεγονότος ὅτι τὸ ἀνθρώπινο εἶδος εἶναι ἕνα εἶδος ποὺ ἔχει δύο γένη, τὸ ἀρσενικὸ καὶ τὸ θηλυκό. Ἄλλωστε ἡ ὅλη κοινωνικὴ κατασκευὴ σὲ κάθε κοινωνία βασίστηκε στὴν διάκριση τῶν φύλων. Ὁ Θεὸς δὲν δημιούργησε ἕνα φύλο ἀλλὰ δύο. «Καὶ ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπον, κατ᾽ εἰκόνα Θεοῦ ἐποίησεν αὐτόν, ἄρσεν καὶ θῆλυ ἐποίησεν αὐτούς» (Γέν. α´ 27).

Ὅμως τὸ βασικότερο καὶ οὐσιαστικότερο ἐρώτημα εἶναι ποῦ τελικὰ στοχεύει αὐτὴ ἡ παγκόσμια τάση ἀπάλειψης τῶν φύλων καὶ δημιουργίας ἄφυλης κοινωνίας;  Ἡ ἀπάντηση βρίσκεται στὰ ὅσα ἀναφέρει ἡ Lotta Rajalin, διευθύντρια τοῦ σχολείου προσχολικῆς ἀγωγῆς Egalia στὴν Σουηδία. Στὸ σχολεῖο ἀποφεύγονται, εἶπε, οἱ λέξεις αὐτὸς καὶ αὐτὴ καὶ τὰ παιδιὰ ἀποκαλοῦνται φίλοι. Τὸ σχολεῖο δίνει εἰδικὴ σημασία στὸ νὰ δημιουργεῖ περιβάλλον ἀνεκτικὸ στοὺς ὁμοφυλόφιλους, τοὺς ἀμφιφυλόφιλους καὶ τοὺς τρανσέξουαλ. Σχεδὸν ὅλα τὰ παιδικὰ βιβλία τοῦ σχολείου αὐτοῦ ἀναφέρονται σὲ ὁμοφυλόφιλα ζευγάρια, σὲ μονογονεϊκὲς οἰκογένειες, σὲ υἱοθετημένα παιδιὰ καὶ σὲ ἄλλες παρόμοιες καταστάσεις. Ἄλλωστε στὴν Σουηδία ἐπιτρέπεται ὁ γάμος ὁμοφυλόφιλων ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν.

Εἶναι προφανὲς ὅτι ὁ ἀπώτερος στόχος αὐτῆς τῆς τάσης εἶναι νὰ δημιουργήσει μία κοινωνία ὄχι ἁπλῶς πλήρως ἀνεκτική, ἀλλὰ καὶ ἔμμεσα προτρεπτικὴ στὴν ὁμοφυλοφιλία καὶ στὶς ἄλλες σεξουαλικὲς «ἰδιαιτερότητες», στοὺς γάμους τῶν ὁμοφυλοφίλων, στὴν υἱοθέτηση παιδιῶν ἀπὸ αὐτούς, στὴν ἐκ πεποιθήσεως μονογονεϊκὴ οἰκογένεια, ἀφοῦ, γιὰ τὴν ἀπόκτηση παιδιῶν, ὁ γάμος καὶ ἡ συζυγία, δὲν θεωροῦνται, κατὰ τὴν νέα ἀντίληψη, ἀπαραίτητες προϋποθέσεις. Νὰ δημιουργήσει μία κοινωνία ἀνοικτὴ στὴν ἀπενοχοποίηση τῆς διαστροφῆς καὶ τοῦ παθολογικοῦ. Νὰ ἐμπεδώσει στὰ παιδιά, ἀπὸ τὴν προσχολικὴ ἀκόμη ἡλικία, νὰ εἶναι καὶ νὰ φαίνονται ὅπως ἐπιθυμοῦν καὶ ὄχι ὅπως καθορίζει τὸ φύλο τους. Οἱ κοινωνίες ποὺ συζητοῦν τὴν μετάλλαξή τους σὲ οὐδετέρου γένους κοινωνίες, εἶναι οἱ κοινωνίες ποὺ ἔχουν ἢ πρόκειται νὰ νομιμοποιήσουν τὴν συμβίωση καὶ τὸν γάμο τῶν ὁμοφυλοφίλων. Ἀνοικτὰ μπορεῖ νὰ ὑποστηρίζεται ὅτι ἡ νέα αὐτὴ ἀντίληψη στοχεύει στὴν ἰσότητα τῶν δύο φύλων, ἀλλὰ δὲν ἀποκρύπτεται καὶ ὁ στόχος τῆς ἱκανοποίησης τῶν τρανσέξουαλ. Ἄλλωστε, στὶς δυτικὲς κοινωνίες, ἡ ἰσότητα τῶν φύλων ἔχει ἐπιτευχθεῖ σὲ πολὺ μεγάλo βαθμό, ὥστε δὲν μπορεῖ νὰ χρησιμοποιηθεῖ ὡς ἐπιχείρημα γιὰ νὰ δικαιολογήσει τὴν στροφὴ πρὸς τὴν μετα-φυλικὴ κοινωνία. Θὰ πρέπει ἐπίσης νὰ τονισθεῖ ὅτι ὅλη αὐτὴ ἡ κίνηση, σὲ σημαντικὸ βαθμό, χρηματοδοτεῖται καὶ προωθεῖται ἀπὸ ὁμοφυλοφιλικὲς ὀργανώσεις.

Ὅπως ὀρθὰ παρατηρεῖ ἢ Fay Voshell σὲ ἄρθρο της ποὺ ἀναρτήθηκε στὸν ἱστότοπo American Thinker στίς 19.10.20l2, ἐὰν ἡ κοινωνία μας ἀπoδεχθεῖ τὸν ἐπαναπροσδιορισμὸ τοῦ φύλου ὡς κοινωικῆς μόνο κατασκευῆς, αὐτὸ θὰ σημάνει τὸ τέλος τοῦ πολιτισμοῦ, ὅπως τὸν γνωρίζουμε, ὄχι ἁπλῶς τὴν ἀναμόρφωση ἢ τὸν μετασχηματισμό του, ἀλλὰ τὴν ἐξάλειψη αὐτοῦ τοῦ ἴδιου τοῦ πολιτισμοῦ.

http://www.xfd.gr/

Απόσπασμα από το Περιοδικό “Η Δράση μας”,
Τεύχος Μαρτίου 2013 


Σχετικό δημοσίευμα σήμερα από "τα νέα"

"Σε πέντε εκατομμύρια χρόνια θα εξαφανιστούν οι άνδρες!"

το οποίο κάποιες σελίδες το αναδημοσιεύουν ως "Οι άνδρες τελειώνουν - Το χρωμόσωμά Υ φθείρεται" .Η διεύθυνση :http://www.tanea.gr/news/science-technology/article/5009912/se-pente-ekatommyria-xronia-tha-eksafanistoyn-oi-andres/

Οι επιρροές της βυζαντινής παιδείας στο μεσαιωνικό δυτικό κόσμο

Από: Κ.Ι. Γιαννακόπουλος, Βυζαντινή Ανατολή και Λατινική Δύση, μτφρ. Κώστας Κυριαζής, εκδ. Εστία, Αθήναι ά.έ.


ΔΙΟΙΚΗΣΗ, ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ, ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ

ΣΕ ΑΝΤΙΘΕΣΗ με τη μεσαιωνική Δύση, όπου επικρατούσε ένα σχετικά χαλαρό ατομικιστικό φεουδαρχικό σύστημα, το Βυζάντιο, για την μακρότερη περίοδό του είχε μια πολύ συγκεντρωτική κρατική οργάνωση, όπου ουσιαστικά όλες οι δραστηριότητες ήταν κάτω από την εξουσία του αυτοκράτορα. Αυτά τα δύο στοιχεία, η απολυταρχία και η εξάρτηση των δημόσιων υπηρεσιών από αυτόν, ήταν οι βασικοί παράγοντες που επέτρεψαν στο Βυζάντιο να αποκτήσει τη δύναμη να αντέξει στις σχεδόν παντοτινές ξένες εισβολές και στις εσωτερικές κρίσεις.

Η απολυταρχική παράδοση του Βυζάντιου χρησιμοποιήθηκε σαν έμπνευση για την εξέλιξη αρκετών από τις μεσαιωνικές δυτικές κυβερνήσεις. Έτσι π.χ., μέρος από την βάση των νορμανδικών ιδεών για την βασιλεία στη Σικελία, όπως και μερικά σημεία του τελετουργικού της νορμανδικής αυλής (συμπεριλαμβανομένης και της αμφιέσεως του βασιλιά), φαίνεται πως ήταν δανεισμένα άμεσα από τα βυζαντινά έθιμα και από την πέρα από κάθε αμφιβολία αντίληψη του βασιλέα σαν αντιπρόσωπου του Θεού, που ήταν αρχηγός και του Κράτους και της Θρησκείας στον κόσμο(50). (Η προσωπογραφία του Ρογήρου του Β' στη Μαρτοράνα του Παλέρμου είναι ένα καλό παράδειγμα). Αυτή η βυζαντινή αντίληψη βρισκόταν σε αντίθεση με την προγενέστερη δυτική θεωρία του Πάπα και του αυτοκράτορα, που χειρίζονται τα δύο ξίφη, και τις ύστερες απαιτήσεις του Πάπα στην παγκόσμια πνευματική και εγκόσμια εξουσία. Γνωρίζουμε πως ο Ρογήρος Β΄ της Σικελίας, όταν έψαχνε για να υποστηρίξει την απαίτησή του να ελέγχει τη σικελική εκκλησία απέναντι στον Πάπα, πρόσταξε έναν Έλληνα μοναχό του βασιλείου του, τον Νείλο Δοξαπατρή, να ετοιμάσει πραγματεία, όπου θα εξέθετε την παλιά βυζαντινή θεωρία της πενταρχίας, δηλαδή της ισότητας και των πέντε Πατριαρχών, συμπεριλαμβανομένου και του Πάπα, στην διακυβέρνηση της Εκκλησίας (παρ’ όλο που είχε παραχωρηθεί στον Πάπα τιμητικό πρωτείο). Είναι πιθανό πως ο απολυταρχικός τύπος της κυβερνήσεως ενέπνευσε ακόμα μερικές από τις ιδέες των Γερμανών Χοχενστάουφεν για την βασιλική εξουσία και, σύμφωνα με τον Ντηλ, βοήθησε στο να διαπλαστεί η ύστερη ευρωπαϊκή αντίληψη για το θείο δίκαιο των βασιλέων(51).

Αν η απολυταρχία έπαιξε βασικό ρόλο στην διατήρηση της δυνάμεως του βυζαντινού κράτους, το δίκαιο συγκράτησε τη συνοχή της βυζαντινής κοινωνίας. Και είναι το ρωμαϊκό δίκαιο που κωδικοποιήθηκε από τον βυζαντινό αυτοκράτορα Ιουστινιανό και μεταφέρθηκε με το διαμέσο της Σικελίας στη Δύση(52). Και αυτή η κληρονομία είναι ίσως η σπουδαιότερη από όσες εκληροδότησε το Βυζάντιο στο σύγχρονο κόσμο. Γιατί, ενώ η Δύση ήταν βουτηγμένη στο γερμανικό βάρβαρο δίκαιο με τις πρωτόγονες δοκιμασίες και τις κρίσεις με τη μάχη, η ελληνική Ανατολή απελάμβανε τα προνόμια του ρωμαϊκού δικαίου, που είχε ζυμωθεί με τα ιδεώδη του Στωικισμού και με άλλες φιλοσοφίες πάνω στη βάση της μακραίωνης πείρας της Ανατολής. Αυτές οι αντιλήψεις του ρωμαιοβυζαντινού δικαίου, περισσότερο και απ’την καθαυτό νομοθέτηση, είχαν την μεγαλύτερη επίδραση πάνω στο σύγχρονο δυτικό δίκαιο.

Αντίθετα απ’ότι γενικά πιστεύεται, η εξέλιξη του βυζαντινού δικαίου δεν σταμάτησε μετά την βασιλεία του Ιουστινιανού. Οι μεγάλες κοινωνικές αλλαγές που σημειώθηκαν στην αυτοκρατορία έγιναν αιτία να τροποποιηθεί ο κώδικας και ακόμα να διευρυνθεί από την Μακεδονική δυναστεία του Ι' αιώνα, εποχή που όλοι οι νόμοι αναδιαπλάστηκαν συστηματικά στα ελληνικά. Και αυτός ο Μακεδονικός κώδικας, πολύ περισσότερο από τον Ιουστινιάνιο, κατείχε την κεντρική θέση στη βυζαντινή νομολογία από τον Ι' αιώνα και πέρα(53).

Πρωτύτερα, τον Η΄ και τον Θ' αιώνα, τρεις άλλοι κώδικες είχαν σχεδιαστεί από την δυναστεία των Ισαύρων. Ο αγροτικός κώδικας, σχετικός με το αγροτικό δίκαιο, ο στρατιωτικός κώδικας, και ένας κώδικας του «Ναυαρχείου», που βασιζόταν στο παλιό Ροδιακό ναυτικό δίκαιο. Από τους τρεις ο τελευταίος είχε σημαντική βαρύτητα για τη Δύση. Είχε αναπτυχθεί πρωταρχικά από τους ναυτικούς και τους εμπόρους της Ρόδου και είχε υίοθετηθεί με την ονομασία «Ροδιακό ναυτικό δίκαιο» από τις ελληνιστικές πόλεις και αργότερα από την Ρώμη σαν πρότυπο ναυτικού δικαίου. Στην βυζαντινή Ανατολή, όπου έγινε ο επίσημος ή ημιεπίσημος κώδικας των ναυτικών ή «Δίκαιο του Ναυαρχείου», πρόσφερε πρακτικούς δοκιμασμένους από το χρόνο κανονισμούς, για την περίπτωση συγκρούσεων ανάμεσα σε πλοία και γι’αυτά τα «πρωτοκαπιταλιστικά» προβλήματα, όπως οι σχέσεις του ιδιοκτήτη ενός πλοίου με τον ιδιοκτήτη του φορτίου στην περίπτωση που θα χανόταν το φορτίο. Καθώς περνούσε ο χρόνος, ορισμένοι κανονισμοί του κώδικα φαίνεται πως μεταλαμπαδεύτηκαν, από το έθιμο, στις πρώιμες ιταλικές πόλεις, που, όπως είδαμε, ήταν σε στενή επαφή με την Κωνσταντινούπολη. Ένας από τους ιταλικούς ναυτικούς κώδικες, ίσως ο πρώτος, του Αμάλφι (θεσπίστηκε γύρω στα 1000 μ.Χ.), φαίνεται πως ήταν βασισμένος απάνω στον Ροδιακό. Καθώς όμως άρχισε να φθίνει το βυζαντινό εμπόριο από τον ΙΒ' αιώνα και πέρα και η Ιταλία εξασφάλισε για τον εαυτό της τα πρωτεία στη θάλασσα, το Ροδιακό ναυτικό δίκαιο καθ’εαυτό άρχισε να μην εφαρμόζεται όλο και περισσότερο. Μερικές όμως από τις πιο σημαντικές αντιλήψεις του εξακολούθησαν να επιζούν και ενέπνευσαν την εξέλιξη ορισμένων εμπορικών και ναυτικών συνθηκών της Γένοβας, της Πίζας, της Βενετίας, και ακόμα τον ονομαστό «Consolato del Mare», τον πρώιμο καταλανικό νομικό κώδικα (γράφτηκε γύρω στα 1300) της πιο απόμακρης Βαρκελώνας.

Σχετικά με την ναυσιπλοΐα, φαίνεται πως καθώς οι μεγάλες δυτικές εμπορικές πόλεις της Μεσογείου άρχισαν να ευρύνουν το εμπόριό τους, δανείστηκαν έναν αριθμό από εμπορικούς και ναυτικούς όρους απ’την ελληνική ανατολή. Π.χ. ο βυζαντινός (αλλ’αρχικά λατινικός) όρος «σκάλα» (αποβάθρα για τα εμπορεύματα) χρησιμοποιείται στα ιταλικά έγγραφα από τον ΙΑ' αιώνα και πέρα. Η λέξη «γρίπος» (ένας βυζαντινός τύπος δικτύου ή ψαρόβαρκας) έγινε πολύ κοινή σε τμήματα της Μεσογείου, ιδιαίτερα στην Ιταλία, όπως και το βυζαντινό «παλαμάριον» (χονδρό σκοινί). Το τελευταίο απαντιέται σε γενουατικά, ενετικά και σε καταλανικά έγγραφα από τον ΙΓ' αιώνα και ύστερα. Ίσως ένα πιο ενδιαφέρον παράγωγο είναι εκείνο του παλιού όρου των Βίκινγκς «ντρέκι», που αφορά τον μεγαλύτερο τύπο των πλοίων των Βίκινγκς, που η πλώρη του ήταν στολισμένη με το κεφάλι δράκοντα ή κάποιου άλλου ζώου και που κάποιος μελετητής πιστεύει πως μπορεί να προέρχεται αρχικά από την βυζαντινή ονομασία «δράκων» (το πώς αυτή η ονομασία έφθασε στον βορρά είναι άλλο θέμα). Πρέπει όμως να τονισθεί πως μια τελευταία έρευνα πάνω στην ναυτική και τη θαλασσινή ορολογία μοιάζει να δείχνει πως, ιδιαίτερα από τον ΙΓ' αιώνα και εδώ, τις περισσότερες ονομασίες τις δανείζονταν οι Βυζαντινοί από τη Δύση παρά το αντίθετο. Παραδείγματα: η ενετική «κασέλα» κιβώτιο, marangon ο ξυλουργός των πλοίων, «γκάλιον» πολεμικό πλοίο (που αναφέρεται για πρώτη φορά σ’ένα έγγραφο της Πίζας τον ΙΒ΄ αιώνα), και η ανάμεικτη ενετική ονομασία «άρμα», που σημαίνει την αρματωσιά ενός πλοίου και που συγχωνεύτηκε με την παλαιότερη λατινική «άρμα»(54).

Μια φανερή αλλά και σοβαρή περιοχή πολιτιστικής μεταβιβάσεως, που μέχρι σήμερα μόλις που έχει ερευνηθεί, είναι η πιθανή επιρροή της βυζαντινής πολιτικής τέχνης, και πιο συγκεκριμένα της διπλωματικής πράξης στη μεσαιωνική Δύση. Παρ’όλο που οι βυζαντινές διπλωματικές μέθοδοι είχαν πρωταρχικά πηγάσει, τουλάχιστον σε μέρος τους, από τη Ρώμη και την ελληνιστική Ανατολή, το βυζάντιο ανέπτυξε τη διπλωματία σ’ένα βαθμό λεπτότητας που είναι άγνωστος αλλού στη μεσαιωνική περίοδο(55). Συντάχτηκαν μερικές βυζαντινές πραγματείες, που καταγίνονται σε μέρος τους ή ολόκληρες με την διπλωματία και την πολιτική (η «Έκθεσις της βασιλείου τάξεως» του αυτοκράτορα Κωνσταντίνον του Ζ' του Πορφυρογέννητον είναι ίσως το πιο σημαντικό παράδειγμα), και που δίνουν λεπτομερείς οδηγίες, οι οποίες στηρίζονται στη θεωρία και την πείρα για τους καταλληλότερους τρόπους για να χειριστούν τις πιο δύσκολες πολιτικές καταστάσεις. Η Βενετία, που οι σχέσεις της με το Βυζάντιο ήταν πάντα στενώτερες από τις άλλες δυτικές δυνάμεις, φαίνεται πως επωφελήθηκε περισσότερο από το βυζαντινό παράδειγμα. Πραγματικά, μια σύγκριση της βυζαντινής και της ενετικής διπλωματικής πρακτικής στην ύστερη μεσαιωνική εποχή και στην Αναγέννηση -π.χ. η αποστολή από τους πρέσβεις περιοδικών αναφορών στην κυβέρνησή τους (relazioni) ή η οργάνωση της υπηρεσίας πληροφοριών- θ’αποκαλύψει κατά πάσα βεβαιότητα βυζαντινή, άμεση ή έμμεση, επιρροή σε όχι μικρό βαθμό. Πρέπει να θυμηθούμε πως η Βενετία από τον ΙΑ' και τον ΙΒ' αιώνα είχε μεγάλη παροικία στην ίδια την καρδιά της Κωνσταντινουπόλεως και πως αρκετά νωρίς σημαντικός αριθμός από Έλληνες είχε εγκατασταθεί στην Βενετία.

Έχοντας υπ’όψη τα όσα συζητήθηκαν σ’αυτό το τμήμα, μπορούμε να βγάλουμε ένα σπουδαίο αλλά λίγο γνωστό συμπέρασμα: πως το Βυζάντιο με το τελειοποιημένο διοικητικό του σύστημα ιδιαίτερα στην μεγάλη πόλη της Κωνσταντινουπόλεως, πρόσφερε στον φεουδαρχικό δυτικό κόσμο, κάτι που είχε χαθεί από τη Δύση από την αρχαιότητα -ένα ζωντανό παράδειγμα μιας εξαιρετικά ανεπτυγμένης και οργανωμένης κοινωνίας κάτω από την εξουσία της δημόσιας αρχής.

---

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

50. Βλέπε ιδ. Ε. Kitzinger «Οn the Portrait of Roger ΙΙ in the Martorana in Palermo», Proporzioni (1950), υπ. 3, σελ. 30-44, που τονίζει το γεγονός πως ο Ρογήρος φοράει την ενδυμασία βυζαντινού αυτοκράτορα (όπως το κάνει σε πολλά νομίσματα και σφραγίδες) και πως του απέδιναν τον τίτλο του βασιλέως, αλλά και επίσης πως η γερμανική αυτοκρατορική προσωπογράφηση των Οθώνων αποτελεί προηγούμενο για το πρόσωπο του Ρογήρου, που εικονίζεται όμοιο μ’εκείνο του Χριστού. Για τους 6 Νορμανδούς ανώτατους άρχοντες και τη βυζαντινή Θεοκρατία βλέπε επίσης Α. Marongiu «Lo spirito della monarchia Normanna della Sicilia», Arch. stor. sic., σειρά 3, τόμ. 50-51, σελ. 115 εξ. και L.R. Ménager «L' institution monarchique dans les états Normands d' Italie», Cahiers des civilisations medievales, ΙΙ (1959) 303, που αντιτάσσει σε τέτοιες θεωρίες.

51. Για τον Νείλο Δοξαπατρή βλέπε άρθρο του V. Laurent στο Dict. d' histoire et de géog. eccl. XIV, στήλ. 769-71. 'Επίσης Ch. Diehl, Byzantium, Creatness and Decline, 285-87.

52. Βλέπε G. Ferrari dalle Spade «La legislatione dell' impero d' Oriente in Italia», Italia e Grecia (Φλωρεντία 1939) 225-53. καί παρ. Dölger, Byzanz und das Abendland vor den Kreuzzügen, 109.

53. G. Ostrogorsky, History οf the Byzantine State (Νέα Βρουνσβίκη 1957) 216. Επίσης R. Lopez «Byzantine Law in the Seventh Century and its Reception by the Germans and Arabs», Βυζάντιον, XVI (1942-3) 445. Το βυζαντινό δίκαιο ήταν επιβεβλημένο στη βυζαντινή Σικελία και στη Νότια Ιταλία, αλλά φαίνεται πως δεν είχε επιρροή μαχροχρόνια εκεί. Όμως το βυζαντινό δίκαιο ήταν γνωστό και επηρέασε τους Φράγκους (λατίνους) που ζούσαν στην Ανατολή. Η επιρροή του γερμανικού δικαίου ήταν ίσως υπεύθυνη για την περίεργη εμφάνιση της δοκιμασίας με τη φωτιά στα 1258, στη δίκη του Μιχαήλ Παλαιολόγον. Βλέπε Γιαννακόπουλος, Emperor Michael Palaeologus, 21-26.

54. Για το Ροδιακό ναυτικό δίκαιο βλέπε ιδ. W. Ashburner, Rhodian Sea Law (Οξφόρδη 1909). Τώρα W.P. Gormley «The Development of the Rhodian-Roman Sea Law to 1681», Inter-American Law Review, ΙΙΙ (1961) ιδ. 319. Για τη βυζαντινή ορολογία της ναυσιπλοΐας και στη Δύση βλέπε Η. και R. Kahane και Α. Tietze, The lingua Franca in the Levant (Ουρμπάνα 1958) ιδ. 571, 503, 519,δ 552 κ.λπ. Για το dreki βλέπε S. Α. Anderson, Viking Enterprise (Νέα Υόρκη 1936) 62 και W. Vogel «Nordische Seefahrten im früheren Mittelalter», Meereskunde, Ι, μέρ. 7, σελ. 25, αλλά παρ. J. De Vries «Altnordisches Etymologisches Wörterbuch», που λέει πως η γερμανική λέξη Drache (δράκων) έρχεται από τη λατινική draco κι αυτή από την αρχαία ελληνική. Σχετικά με την επιρροή των Ελλήνων ναυπηγών τον ΙΕ' αιώνα στη Βενετία, F. Lane, Venetian Ships and Shipbuilders of the Renaissance (Βαλτ. 1934) 56: Oι καλύτεροι ναυπηγοί των γαλερών στις αρχές του ΙΒ' αιώνα ήταν ακόμη οι κληρονόμοι του Βυζαντίου.

55. Δεν έχουν γίνει παρά ελάχιστα για την βυζαντινή διπλωματία. Βλέπε F. Dölger, Byzantinische Diplomatik (Εττάλ 1956), για έγγραφα και ανάλυση, και για γενικότερη εξέταση D. Obolensky «Principles and Methods of Byzantine Diplomacy», XIIe Congrès International des études byzantines (Ωχρίδα, 1961 Rapports). Υπάρχει ένας αριθμός μονογραφιών για τις διπλωματικές σχέσεις ορισμένων αυτοκρατόρων. Η πιο τελευταία είναι του Γιαννακόπουλου, Emperor Michael Palaeologus and the West.

http://www.myriobiblos.gr/texts/greek/geanakoplos_byzwest_6.html