Το μείζον θέμα (και το στοίχημα) του αρχιεπισκόπου είναι πλέον οι σχέσεις Εκκλησίας - έθνους. Δηλαδή αναβαθμίζει το ζήτημα και σ’ αυτό θα επικεντρωθεί στην εισήγησή του στην εναρκτήρια συνεδρίαση του Σώματος της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας, σήμερα το πρωί, στις αίθουσες της Ιεράς Μονής Πετράκη.
Σ’ αυτήν μετέχουν 79 ιεράρχες, συγκαλείται κάθε Οκτώβριο και οι εργασίες της θα κλείσουν την Παρασκευή με την εκλογή δύο μητροπολιτών: Του Σταγών και Μετεώρων και Φιλίππου, Νεαπολέως και Θάσου.
Αλλά η εκλογή των δύο μητροπολιτών, σε θέσεις που χηρεύουν δεν είναι και τόσο σπουδαίο ζήτημα όσο η επανατοποθέτηση των σχέσεων της Εκκλησίας με το έθνος και με την Κοινωνία (καθώς και με την πολιτική) που θα επιχειρήσει να κάνει ο Αρχιεπίσκοπος. Μπορεί για πολλούς ο προκαθήμενος της Εκκλησίας της Ελλάδος να είναι ένας μειλίχιος ιεράρχης, υπομονετικός, αλλά στην πραγματικότητα παραμένει μάχιμος και κυρίως διεκδικητικός.
Θεωρεί ότι ορισμένοι «νεωτερισμοί» που επιβλήθηκαν από τους πολιτικούς όχι μόνον στην Ελλάδα αλλά και σε χώρες του δυτικού κόσμου, έχουν ξεπεράσει τα όρια, προκάλεσαν σύγχυση στην κοινωνία και απομάκρυναν τους πιστούς από την Εκκλησία. Καθόλου, φερ΄ ειπείν, δεν άρεσαν στους ιεράρχες οι «νεωτερισμοί» του τύπου, σύμφωνο συμβίωσης, αντί του γάμου, ούτε βεβαίως θεωρούν ότι πρόκειται περί προόδου ή εκσυγχρονισμού η όλο και αυξανόμενη τάση για την ονοματοδοσία τέκνων, αντί της βαπτίσεως και βεβαίως θεωρούν οι ιεράρχες ως «παιχνιδίσματα για να περνά η ώρα» το νομοσχέδιο που θα ψηφιστεί αυτή την εβδομάδα στη Βουλή για την αλλαγή φύλου με μία απλή δήλωση του ενδιαφερομένου. Πολύ περισσότερο άρχισαν να ανησυχούν όταν είδαν τα στατιστικά στοιχεία με τα οποία αποδεικνύεται πλέον περίτρανα ότι τα σύμφωνα συμβίωσης, εδώ στην Ελλάδα, ξεπέρασαν σε ποσοστό του γάμους (θρησκευτικούς ακόμα και πολιτικούς).
Τι συμβαίνει λοιπόν; Γιατί ο αρχιεπίσκοπος και η πλειοψηφία των ιεραρχών αλλάζουν ατζέντα; Γιατί επικεντρώνονται σήμερα στις σχέσεις Εκκλησίας - έθνους; Τι άλλαξε ξαφνικά; Μήπως, λένε οι κακεντρεχείς επειδή οι ιεράρχες βλέπουν να χάνουν ένα μεγάλο μέρος της παρεμβατικότητάς και της λειτουργικότητάς τους, όταν πρωταρχικά μυστήρια (όπως ο γάμος και οι βαπτίσεις) παύουν να τα τελούν. Κι αν ακόμα καθιερωθεί και η πολιτική κηδεία. Τι γίνεται; Μήπως χάνουν έσοδα απ΄ αυτή τη «νεωτερικότητα» που αναπτύσσεται τελευταίως στην Ελλάδα και στο δυτικό κόσμο; Ή συμβαίνει κάτι άλλο;
Ο αρχιεπίσκοπος πάντως πιστεύει ότι το πιο σημαντικό σ΄ αυτή την εξέλιξη είναι ο επαναπροσδιορισμός των σχέσεων της Εκκλησίας με την κοινωνία και (βεβαίως) το έθνους.
Έτσι σήμερα το πρωί, μετά την προσευχή οι 78 ιεράρχες θα ακούσουν τον αρχιεπίσκοπο στην εισήγησή του να κάνει μία ιστορική αναδρομή στις σχέσεις Εκκλησίας - Πολιτείας, από το 1821 έως και σήμερα. Από τον Όθωνα (σ.σ. θα παρουσιάσει μία επιστολή των τότε ιεραρχών προς τον βασιλέα Όθωνα) έως και την προσπάθεια για νομοθέτηση αλλαγής φύλου.
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο αρχιεπίσκοπος θα τονίσει:
* Ο,τι στη διάρκεια όλων αυτών των χρόνων η Πολιτεία προσπαθούσε να καθυποτάξει την Εκκλησία, παραβλέποντας την προσφορά της προς το έθνος και το λαό.
* Πάντα η Πολιτεία προσπαθούσε να περιορίσει την απήχηση και τη θέση της Εκκλησίας στη δημόσια σφαίρα και να την απομειώσει σε επίπεδο λαού και κοινωνίας.
* Να της στερήσει πόρους, βάζοντας χέρι σε μοναστηριακή και εκκλησιαστική περιουσία καθιστώντας την ανίσχυρη οικονομικά.
* Να περιορίσει την αυτονομία και την ανεξαρτησία της προσπαθώντας να υποκαταστήσει τη λειτουργία της διοίκησής της. Επιχείρησε ακόμα και να διορίσει η ίδια μητροπολίτες (σ.σ. αριστίνδην μητροπολίτες στη διάρκεια της χούντας), αντί να εκλέγονται από την Ιερά Σύνοδο
Θα πει επίσης ότι οι σχέσεις Εκκλησίας - Πολιτείας πρέπει να διέπονται από πνεύμα ειλικρίνειας, σύνεσης και νηφαλιότητας στο πλαίσιο της συμπόρευσης των δύο κορυφαίων θεσμών του Έθνους, δηλαδή της Εκκλησίας και της Πολιτείας, για το καλό του λαού.
Παράλληλα, θα κάνει λόγο για τρία βήματα που έγιναν προς τη θετική κατεύθυνση:
* Η σύσταση, το 2009, από την Άννα Διαμαντοπούλου της επιτροπής Διαλόγου - Εκκλησίας.
* Η σύσταση δια νόμου επί πρωθυπουργίας Αντώνη Σαμαρά της Εταιρίας Αξιοποίησης Ακίνητης Εκκλησιαστικής Περιουσίας στην οποία η Αρχιεπισκοπή και το Δημόσιο θα συμμετείχαν 50-50 στο μετοχικό κεφάλαιο, αλλά και στα κέρδη, και,
* Η προσπάθεια που γίνεται από το υπουργείο Παιδείας (Γαβρόγλου) και υπουργείο Οικονομίας (Χαρίτσης) για την ανάπτυξη μέσω του ΕΣΠΑ της εκκλησιαστικής ακίνητης περιουσίας.