Σώσον ημάς ή πρέσβευε υπέρ ημών;

 

Και τα δύο είναι σωστά, αλλά ας τα δούμε ένα, ένα.

Α. Υπεραγία Θεοτόκε, σώσον ημάς:

Είναι γνωστό σε όλους ότι ο Σωτήρας του κόσμου είναι ο Χριστός και μόνο ο Χριστός. Συνεπώς λέγοντας οι πιστοί « Υπεραγία Θεοτόκε, σώσον ημάς », δεν αγνοούν αυτή την αλήθεια. Απλά ζητούν από τη Θεοτόκο να τους βοηθήσει για να καρπωθούν τη σωτηρία που προσφέρει ο Υιός της.

Για να γίνει αυτό περισσότερο κατανοητό, ας προσέξουμε λίγο τα εξής λόγια του Αποστόλου Παύλου, « τοις πάσι γέγονα τα πάντα, ίνα πάντως τινάς σώσω.» (Α’ Κορ. θ’, 2 ). Εδώ είναι προφανές ότι ο Παύλος, λέγοντας « τινάς σώσω », δεν παρουσιάζεται ως σωτήρας ο ίδιος, αλλά εννοεί ότι θα τους σώσει με το να τους δείξει το Σωτήρα. Έτσι θα μπορούσαν κάποιοι καλοπροαίρετοι πιστοί να του πουν π. χ. « Απόστολε Παύλε, σώσον ημάς», αφού θα εννοούσαν με αυτό, δείξε μας το Σωτήρα. Εάν όμως νόμιζαν ότι ο ίδιος ο Παύλος είναι θεός και σωτήρας τους, τότε ο Παύλος θα έσχιζε τα ρούχα του, πράγμα που το έχει κάνει, (Πρ. ιδ’, 8 - 18).

Ύστερα από τις διευκρινήσεις αυτές, γίνεται αντιληπτό ότι το « Υπεραγία Θεοτόκε, σώσον ημάς » ορθώς λέγεται. Με αυτό δηλαδή το « σώσον ημάς », δεν κάνουν οι πιστοί τη Θεοτόκο θεό και σωτήρα τους, αφού η ίδια είπε ότι ο Θεός είναι ο Σωτήρας της. Είναι γνωστά τα λόγια της, « Μεγαλύνει η ψυχή μου τον Κύριον και ηγαλλίασε το πνεύμά μου επί τω Θεώ τω σωτήρί μου, » (Λουκ. α’, 46 - 47).

Αυτό φαίνεται και από το ότι μετά το « Υπεραγία Θεοτόκε, σώσον ημάς » δεν λένε οι πιστοί το « αλληλούια », το οποίο αρμόζει μόνο στο Θεό, ενώ στο Χριστό το λένε. Για παράδειγμα ας θυμηθούμε το «Σώσον ημάς, Υιέ Θεού, ο αναστάς εκ νεκρών, ψάλλοντάς Σοι αλληλούια ».

Β. Υπεραγία Θεοτόκε, πρέσβευε υπέρ ημών:

Το ότι και αυτό είναι σωστό είναι προφανές, και δε χρειάζονται πολλές διευκρινήσεις, παρά μόνο να παραθέσουμε το, « Ταις πρεσβείαις της Θεοτόκου, Σώτερ , σώσον ημάς ». Εδώ οι πιστοί ομολογούν ότι ο Χριστός σώζει και η Θεοτόκος πρεσβεύει για τη σωτηρία τους. Άρα, όπως αναφέρθηκε στην αρχή, και τα δύο είναι σωστά, δηλαδή και το « σώσον ημάς » και το « πρέσβευε υπέρ ημών ».

Μπορεί όμως καλόπιστα να διερωτηθεί κανείς, μήπως το « Υπεραγία Θεοτόκε, πρέσβευε υπέρ ημών » λέγεται, όχι επειδή είναι σωστό, αλλά επειδή, από άγνοια των όσων γράφτηκαν παραπάνω, θεωρείται λανθασμένο το « Υπεραγία Θεοτόκε, σώσον ημάς »; Αν συμβαίνει αυτό, δε μένει παρά να απαλλαγεί κανείς από την άγνοιά του αυτή, γιατί υπάρχει κίνδυνος να νομίζει κιόλας ότι κάνει κάποια σπουδαία διόρθωση, και μάλιστα να καυχάται γι’ αυτή.

Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών.