ΑΠΟ ΓΛΩΣΣΙΚΗ και αφηγηματική άποψη το ευαγγέλιο του Λουκά θεωρείται το ωραιότερο βιβλίο της Καινής Διαθήκης: είναι γραμμένο σε άψογη Ελληνική, την ελληνιστική Κοινή της εποχής -αλλά λογιότερης εκδοχής από αυτή των άλλων ευαγγελιστών (όπως φαίνεται από πλήθος λέξεων του Μάρκου, στον οποίο στηρίζεται, τις οποίες όμως διορθώνει προς το «αττικότερο», π.χ. «κλίνη» αντί «κράββατος», «κονιορτός» αντί «χους», «εκατοντάρχης» αντί «κεντυρίων» κ.λπ.).
Υπάρχει όμως και ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο για τη γλώσσα του Ευαγγελιστή Λουκά. Με τη μελέτη της γλώσσας του οι ειδικοί μπόρεσαν να επιβεβαιώσουν την παράδοση ότι ήταν ιατρός, η οποία έχει την αφετηρία της στη φράση του αποστόλου Παύλου (Κολ. 4,14):«ἀσπάζεται ὑμᾶς Λουκᾶς ὁ ἰατρὸς ὁ ἀγαπητὸς »Παραθέτουμε απόσπασμα από τη σχετική μελέτη του κ. Δημητρίου Τσινικόπουλου «Ο Ευαγγελιστής Λουκάς: ο Ιατρός, ο Ιστορικός, ο Λόγιος»
«Οι ειδικοί εντόπισαν στο τρίτο Ευαγγέλιο και στις Πράξεις των Αποστόλων [έργο επίσης του Λουκά] τη χρήση ενός μεγάλου αριθμού τεχνικών ιατρικών όρων, που βρίσκονται επίσης στον Γαληνό, Ιπποκράτη, Αρεταίο και σ’ άλλα ελληνικά ιατρικά κείμενα συγγραφέων της κλασικής και ελληνιστικής περιόδου, αλλά όχι σ’ άλλα μέρη της Κ. Διαθήκης. Ο Λουκάς χρησιμοποιεί 23 περίπου τεχνικούς ιατρικούς όρους, που βρίσκονται στους παραπάνω συγγραφείς. Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι από τους 23 ιατρικούς όρους που χρησιμοποιεί ο Λουκάς, τέσσερις (διάγνωσις, δυσεντέριον, θρόμβος, σύνδρομον) μεταφέρθηκαν από την ιατρική ελληνική ορολογία στην αγγλική γλώσσα.
Σύμφωνα με τον Χόμπαρτ, ο Λουκάς συνολικά χρησιμοποιεί 300 και πλέον ιατρικούς όρους ή λέξεις, στις οποίες δίνει ιατρική σημασία που δεν χρησιμοποιούνται με τον ίδιο τρόπο, αν χρησιμοποιούνται καθόλου, από τους άλλους συγγραφείς της Καινής Διαθήκης.
Παρ’ όλο που η άποψη αυτή του Hobart σήμερα γίνεται δεκτή με κάποια επιφύλαξη, επειδή φαίνεται υπερβολική (H. J. Cadbury), ωστόσο παραμένει γεγονός, ότι στο Ευαγγέλιο του Λουκά βρίσκουμε αρκετές ιατρικές λέξεις και εκφράσεις, αλλά και περιγραφές ή αναφορές σε θεραπείες, με έναν διαφορετικό τρόπο από αυτόν που κάμουν οι άλλοι Ευαγγελιστές. Μερικά παραδείγματα μπορούν να καταστήσουν το θέμα σαφές:
Μόνον ο Λουκάς χρησιμοποιεί τη φράση “ἔστη ἡ ρύσις τοῦ αἵματος αύτῆς” που είναι ιατρική έκφραση, και έτσι τη βρίσκουμε σε ελληνικά ιατρικά συγγράμματα.
Αναφερόμενος στο θαύμα της θεραπείας συγκύπτουσας γυναίκας που ήταν ασθενής επί δεκαοχτώ χρόνια (Λκ. 13, 11-13), ο Λουκάς χρησιμοποιεί τέσσερις ιατρικούς όρους: συγκύπτουσα, ανακύψαι, απολέλυσαι, ανωρθώθη.
Μόνον ο Λουκάς από τους Ευαγγελιστές αναγράφει ότι ο πρώτος λεπρός που θεραπεύτηκε από τον Ιησού ήταν «πλήρης λέπρας» (Λκ. 5, 12) και ότι η πεθερά του Πέτρου “εκρατείτο υπό πυρετού μεγάλου” (Λκ. 4, 38).
Στη γνωστή φράση του Κυρίου “εὐκολώτερον είσελθεῖν κάμηλον διὰ τρυπήματος ραφίδος” (Μτ. 13, 24) ή “τρυμαλιάς ραφίδος” (Μκ. 10, 25) ο Λουκάς χρησιμοποιεί τη φράση “τρήματος βελόνης” που βρίσκεται στον Γαληνό («κατά την βελόνην τρήματος»).
Στην παραβολή του πλουσίου και του φτωχού Λαζάρου, ο Λουκάς γράφει για τον Λάζαρο ότι ήταν “ήλκωμένος” δηλ. πλήρης ελκών ή πληγών.
Ακόμα, ο συγγραφέας του Ευαγγελίου κάνει προσεχτική διάκριση ανάμεσα στις θεραπείες που οφείλονταν αποκλειστικά σε φυσικές αιτίες και σε εκείνες που είχαν σχέση με επήρεια δαιμόνων. Έτσι π.χ. διαβάζουμε, ότι ο Ιησούς “ἐθεράπευσε πολλούς ἀπό νόσων καὶ μαστίγων καὶ πνευμάτων πονηρῶν” (Λκ. 7, 21).
Ο Λουκάς είναι ο μόνος ευαγγελιστής που χρησιμοποιεί τέσσερις διαφορετικές λέξεις για να προσδιορίσει το κρεβάτι των ασθενών (κράββατος, κλίνη, κλινίδιον, κλινάριον).
Αναφέρει μόνον αυτός την παραβολή του καλού Σαμαρείτη, και μνημονεύει τη χρήση ελαίου και οίνου για τη θεραπεία των πληγών του θύματος των ληστών. (Η χρήση ελαίου και οίνου για την περιποίηση των πληγών βρίσκεται και στα συγγράμματα του πατέρα της ιατρικής Ιπποκράτη).
Επίσης μόνο στο τρίτο Ευαγγέλιο αναφέρεται ο λόγος του Ιησού “ἰατρέ θεράπευσον σεαυτόν” (Λκ. 4, 23) και παρ’ όλον που οι άλλοι τρεις ευαγγελιστές αναγράφουν ότι ο ζηλωτής απόστολος Πέτρος απέκοψε το αυτί του δούλου του αρχιερέα, μόνον ο Λουκάς αναφέρει ότι ο Ιησούς τον θεράπευσε (22, 51).
Αλλά και στις Πράξεις των Αποστόλων βρίσκουμε παρόμοιες ιατρικές εκφράσεις που υπάρχουν μόνο στο τρίτο Ευαγγέλιο. Έτσι, στις Πράξεις (3, 7), αναφερόμενος στη θεραπεία του εκ γενετής παράλυτου, ο συγγραφέας λέγει: “Παρευθύς έστερεώθησαν αἱ βάσεις καὶ τὰ σφυρὰ τῶν ποδῶν αὐτοῦ”. Η σπανιότατη λέξη “σφυρά”, που υποδηλώνει τους αστραγάλους, είναι ιατρική – ανατομική – και βρίσκεται στον Γαληνό.
Για τη θαυματουργική ανάβλεψη του Παύλου χρησιμοποιούνται οι τεχνικοί όροι “ἀποπίπτειν” και “λεπίδες”, που η ταυτόχρονη χρήση τους δε φαίνεται να είναι συμπτωματική.
Επίσης στα εδάφια Πρξ. 10, 11 και 11, 5 η φράση “αρχαί οθόνης” είναι ιατρικές.
Όπως παρατήρησε ο Harnack, ο Λουκάς μιλώντας για την έχιδνα που δάγκωσε το χέρι του Παύλου στη νήσο Μελίτη (Πρξ. 25, 3-4), τη χαρακτηρίζει ως θηρίον, λέξη που είναι ιατρικός – τεχνικός όρος από την οποίαν προέρχεται η λέξη “θηριακή”, το αντίδοτο δηλαδή που παρασκευάζεται από την έχιδνα.
Η έκφραση “καθῆψε τῆς χειρός αὐτοῦ” σημαίνει ότι με το “δήγμα” της έχιδνας το δηλητήριο εισχώρησε στο χέρι και υπενθυμίζει τις ιατρικές φράσεις για τα δηλητήρια όπως “δι’ ὕλης φθοροποιοῦ καθαπτομένης τῶν σωμάτων”.
Επίσης αντί της λέξης «θερμότης», ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τη λέξη “θέρμη” που είναι ιατρικός όρος και (άπαξ λεγόμενον) λέξη δηλ. που μόνο μια φορά εμφανίζεται σ’ ολόκληρη την Κ. Δ.
Και η φράση “μηδέν ἄτοπον”, (εδ. 6) χρησιμοποιείται και από τον Γαληνό, στην περίπτωση που ένα λυσσασμένο σκυλί δάγκανε κάποιον.
Από όλα αυτά τα παραδείγματα και πολλά άλλα, φαίνεται ότι ο συγγραφέας του ομώνυμου Ευαγγελίου και του βιβλίου των Πράξεων που γύρω στο 60 μ.Χ. έγραψε τα έργα του απευθυνόμενος προς τον κράτιστο Θεόφιλο, πρέπει να ήταν άνθρωπος με ιατρική κατάρτιση, και αυτό εναρμονίζεται με την παραδοσιακή άποψη, ότι γράφτηκαν από τον ιατρό Λουκά»
~ · ~ ~ · ~
ΚΑΙ μια ακροτελεύτια παρατήρηση σχετική με την γλωσσική εξάπλωση του ελληνισμού κατά τους ελληνιστκούς χρόνους: δεν είναι τυχαίο ότι ο περισσότερο «Έλληνας» από όλους τους συγγραφείς της Αγίας Γραφής (Παλαιάς και Καινής Διαθήκης) καταγόταν από τη Συρία…..
________________
εικόνα: ο Ευαγγελιστής Λουκάς, μικρογραφία από το «Ευαγγέλιον του Μελενίκου» (κώδικας υπ’ αριθμόν 2645, Τμήματος Χειρογράφων της Εθνικής Βιβλιοθήκης των Αθηνών)
Αντιγραφή από τη σελίδα :Κέντρο Λεξικολογίας
