ΗΜΕΡΑ ΜΝΗΜΗΣ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ Ε'

http://fanarion.blogspot.com/

Ρεπορτάζ - φωτoγραφίες: Νικόλαος Μαγγίνας

Σαν σήμερα, στις 10 Απριλίου 1821, Κυριακή του Πάσχα τότε, απαγχονίστηκε ο μαρτυρικός Πατριάρχης του Γένους Γρηγόριος ο Ε' στην κεντρική Πύλη του Πατριαρχείου στο Φανάρι. Έκτοτε η Πύλη αυτή έμεινε κλειστή εις ένδειξιν τιμής και μνήμης.

Κάθε χρόνο τη μέρα αυτή ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος ανάβει το κερί της μνήμης και της πίστης και καταθέτει λίγα λουλούδια μπροστά στην Πύλη του μαρτυρίου του Πατριάρχου Γρηγορίου. Αυτό έκανε και σήμερα το πρωί, εν σιωπή και περισυλλογή.

Δεν απαγχονίσθηκε μόνο

ο Οικουμενικός Πατριάρχης Γρηγόριος Ε’

Του Νικολάου Μαγγίνα

Τη δεκάτη Απριλίου τιμάται η μνήμη του Οικουμενικού Πατριάρχου Γρηγορίου του Ε΄ ο οποίος απαγχονίσθηκε στην κεντρική πύλη του Πατριαρχείου στο Φανάρι, στις 10 Απριλίου 1821, ανήμερα του Πάσχα. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος κάθε χρόνο ανάβει ένα κερί μπροστά στην κλειστή πύλη, εναποθέτει λίγα λουλούδια και προσεύχεται τιμώντας με αυτόν τον τρόπο τη μνήμη του μαρτυρικού προκατόχου του.

Δυστυχώς διάφοροι ξεναγοί, κυρίως Τούρκοι, διαδίδουν ψευδώς και παραπληροφορώντας χαρακτηρίζουν την κλειστή πύλη ως «Πύλη του μίσους» και ότι δήθεν αυτή θα ανοίξει όταν κρεμαστεί εκεί κάποιος Μουσουλμάνος. Πρόκειται για ένα μεγάλο ψέμα και παραμύθι, μία διαστρεβλωμένη και κακόβουλη διάδοση, την οποία δε διανοήθηκαν οι Ορθόδοξοι, ούτε καν φαντάσθηκαν και η οποία, φυσικά, αντίκειται στο Χριστιανικό πνεύμα. Έχει σκοπό μόνο την δημιουργία τεχνητής έντασης.

Δεν είναι, όμως, ο Γρηγόριος Ε΄ ο μόνος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως που απαγχονίσθηκε. Μετά την Άλωση της Πόλης αρκετοί Οικουμενικοί Πατριάρχες που ανήλθαν στο θρόνο ήλθαν αντιμέτωποι με την Οθωμανική Διοίκηση, την «Υψηλή Πύλη». Ορισμένους τους απαγχόνισαν, άλλους τους έπνιξαν στη θάλασσα, άλλους τους εξανάγκασαν σε παραίτηση, άλλους τους έστειλαν σε εξορία, και ορισμένοι άλλοι άφησαν την τελευταία τους πνοή στις φυλακές. Και όλα αυτά με αποφάσεις της Οθωμανικής Διοίκησης.

Στο σημείωμα αυτό αναφέρουμε συνοπτικά περιπτώσεις των Πατριαρχών που απαγχονίσθηκαν ή θανατώθηκαν και δεν είναι και τόσο γνωστές στο ευρύ κοινό, χωρίς να γίνεται λόγος για το σημαντικό αριθμό ιεραρχών, ιερέων και μοναχών που απαγχονίσθηκαν ή θανατώθηκαν.

Ο πρώτος Οικουμενικός Πατριάρχης μετά την Άλωση Γεννάδιος Σχολάριος είναι και ο πρώτος που παραιτείται λόγω διαφωνιών του με την Οθωμανική Διοίκηση.

Ο Ιωάσαφ Α΄ (1465-1466): Αφού τον ξύρισαν, εκθρονίσθηκε με εντολή του Σουλτάνου.

Ο Ραφαήλ Α΄ (1475-1476): Μη δυνάμενος να πληρώσει τον καταναγκαστικό φόρο (πεσκέσι) εκθρονίσθηκε, φυλακίστηκε όπου και μετά ένα χρόνο απεβίωσε.

Ο Ραφαήλ Β΄ (1603-1607): Με εντολή του Σουλτάνου Αχμέτ Ι΄ εκθρονίσθηκε και εξορίσθηκε και θανατώθηκε μετά από φρικτά βασανιστήρια.

Κύριλλος Α΄ ο Λούκαρις ( 1620 – 1638 ): Πέντε φορές στο διάστημα αυτό ανήλθε και κατήλθε του Θρόνου έχοντας υπηρετήσει σε αυτόν και πρώτα, ήδη από το 1612 και για μικρό διάστημα, ως επιτηρητής του από τη θέση του Πατριάρχου Αλεξανδρείας. Στις 20 Ιουνίου 1638 με εντολή του Σαντραζάμη Μπαϊράμ Πασά συνελήφθη και φυλακίσθηκε σε πύργο του Βοσπόρου. Στις 27 Ιουνίου παραδίδεται σε γενιτσάρους και εκείνοι τον μεταφέρουν με πλοιάριο ανοιχτά της θάλασσας όπου και τον πνίγουν.

Κύριλλος Β΄ ο Κονταρής (1633-1639): Λόγω των ενεργειών του εκθρονίζεται και κατόπιν συλλαμβάνεται από τις Οθωμανικές Αρχές, φυλακίζεται και εξορίζεται στην Καρθαγένη. Ο εκει οθωμανός πασάς της Τύνιδος του επέβαλε να ασπασθεί το Ισλάμ, αλλά ο Κύριλλος αντιστάθηκε και για τον λόγο αυτό τον απαγχόνησαν στις 24 Ιουνίου 1640. Και μία εντυπωσιακή λεπτομέρεια: κατά τον απαγχονισμό του το σχοινί της αγχόνης κόβεται δύο φορές και κατόπιν αυτού τον πνίγουν.

Παρθένιος Β΄ (1644-1646, 1648-1651): Με εντολή του Σουλτάνου Ιμπραχίμ εκθρονίσθηκε και παραδόθηκε στους γενιτσάρους για να τον πνίξουν. Το σκήνωμά του βρέθηκε στη γύρω περιοχή της νήσου Πλάτης των Πριγκηπονήσων, από Χριστιανούς οι οποίοι και το ενταφίασαν στο νησί της Χάλκης.

Παρθένιος ο Γ΄ (1656-1657): Με εντολή του Σουλτάνου μετά από φρικτά βασανιστήρια απαγχονίσθηκε στην Καγγελωτή Πύλη (περιοχή Παρμα καπί) της Πόλης την 1^η Απριλίου (Σάββατο του Λαζάρου) και μετά απο τρείς ημέρες ρίφθηκε στη θάλασσα.

Γαβριήλ Β΄ (23/4-5/5-1657): Στον Πατριαρχικό Θρόνο παρέμεινε μόνο δώδεκα μέρες. Εκθρονίσθηκε και τοποθετήθηκε στη Μητρόπολη Προύσσης. Έγινε καταγγελία-συκοφαντία Εβραίων της περιοχής ότι εκχριστιάνισε ένα μουσουλμάνο, ενώ στην πραγματικότητα αυτός τον οποίον βάπτισε ήταν Εβραίος. Αποτέλεσμα της κατασυκοφάντησής του ήταν η φυλάκιση και στη συνέχεια ο απαγχονισμός του στις 3 Δεκεμβρίου 1659.

Μελέτιος Β΄ (1768-1769): Μετα την παραίτησή του συλλαμβάνεται μαζί με άλλους τριάντα προκρίτους, κληρικούς και λαϊκούς και φυλακίζεται βασανιζόμενος φρικτά. Ενώ αθωώθηκε της κατηγορίας για συνεργασία κατά του Οθωμανικού κράτους εξορίσθηκε στη Μυτιλήνη. Εκεί υπέφερε περισσότερα από την Οθωμανική Διοίκηση εξαιτίας και του πυρπολισμού του Τσεσμέ από τους Ρώσους. Κατόπιν ζήτησε άδεια από τον Σουλτάνο να μεταβεί στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Τένεδο. Από εκεί αναχώρησε για την Κωνσταντινούπολη όπου του επιτράπηκε να μείνει μόνο 61 μέρες. Απεβίωσε στην Τένεδο στα μέσα του 1777 σε μεγάλη φτώχεια.

Κύριλλος Στ΄ (1813-1818): Επειδή δεν κατέστη αρεστός στο Σουλτάνο Μαχμούτ του Β΄, εκθρονίσθηκε και εξορίσθηκε στο Άγιον Όρος. Αργότερα εγκαταστάθηκε στην Αδριανούπολη. Οκτώ μέρες μετά τον απαγχονισμό του Γρηγορίου Ε΄, στις 18 Απριλίου 1821, ο Σουλτάνος δίνει εντολή να κρεμασθεί και εκείνος στην πύλη του Μητροπολιτικού Μεγάρου. Μετά από 3 μέρες ρίφθηκε στον ποταμό Έβρο, και η αγία σωρός του βρέθηκε στις όχθες του ποταμού κοντα στο χωριό Πύθιο του Διδυμοτείχου όπου και με άκρα μυστικότητα, παρά την απαγόρευση που υπήρχε από τις Αρχές, και με ευλάβεια τάφηκε από τους κατοίκους του.

Ευγένιος Β΄ (1821-1822): Διάδοχος του απαγχονισθέντος Γρηγορίου Ε΄. Παραδόθηκε σε διαδηλωτές και σύρθηκε στους δρόμους από τα γένεια και τα μαλλιά και πέθανε λίγον καιρό αργότερα από τις κακουχίες που υπέστη.

Αυτά προς γνώση της ιστορίας και μόνο. Και όχι για να προκαλέσουν το δίκαιο αίσθημα. Αιωνία η μνήμη αυτών