Πάτρικ Λη Φέρμορ: «Τι σημαίνει να είσαι Ελληνας και τι Ρωμιός»

 

Ο μεγαλύτερος ταξιδιωτικός συγγραφέας και γνωστός φιλέλληνας γράφει στο βιβλίο του «Ρούμελη» που επανακυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο για τη διαφορά ανάμεσα στον Έλληνα και τον Ρωμιό, ενώ θαυμάζει το δαιμόνιό μας να βγάζουμε λεφτά από το πουθενά.

 

Ο «Έλληνας» είναι η δόξα της Αρχαίας Ελλάδας• ο «Ρωμιός» είναι τα μεγαλεία και οι καημοί του Βυζαντίου, πάνω απ’ όλα οι καημοί. Για τον «ελληνισμό» το σύμβολο είναι οι κίονες του Παρθενώνα• για το Βυζάντιο, την αυτοκρατορική χρυσή εποχή της χριστιανικής Ελλάδας, είναι ο μεγάλος τρούλος της Αγίας Σοφίας. Αν κάποιος έπρεπε να βρει ένα έμβλημα για την πιο περίπλοκη έννοια της Ρωμιοσύνης -του ρωμαίικου κόσμου-, ίσως θα ήταν και πάλι η Αγία Σοφία• όμως μια Αγία Σοφία που έχει μετατραπεί σε τζαμί γεμάτο σαρίκια και με μιναρέδες δίπλα, με όλους τους ψηφιδωτούς αγίους της κρυμμένους κάτω από τον ασβέστη και τα γιγάντια χωρία του Κορανίου των τούρκων κατακτητών• ενώ στο μεταξύ οι Έλληνες, εξόριστοι στην ίδια τους τη γη, τελούν τις ιεροτελεστίες τους σε πιο ταπεινούς ναούς. Πριν από μερτικά χρόνια ρώτησα τον Γιώργο Θεοτοκά, τον διαπρεπή έλληνα συγγραφέα, γιατί η λέξη «Ρωμιός», σε συγκεκριμένα συμφραζόμενα, έχει υποτιμητική σημασία. Το σκέφτηκε για πολλή ώρα κι ύστερα είπε: «Ίσως γιατί είναι τα άπλυτά μας…». Με τούτη τη δευτερεύουσα σημασία, δεν φέρνει στο νου μόνο την τραγωδία της Άλωσης,αλλά και την ανημπόρια της υποδούλωσης και τα νήματα των τουρκικών εθίμων που αναπόφευκτα πλέχτηκαν στον ιστό της ελληνικής ζωής μέσα στους αιώνες της Τουρκοκρατίας. Υποδηλώνει τα τεχνάσματα και τους συμβιβασμούς με τους οποίους οι πιο ευφυείς Έλληνες ξεγελούσαν τους δυνάστες τους. Υπό τους Οθωμανούς, τα μόνα που έμειναν στους Έλληνες ήταν η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία και η ευφυΐα τους. Και δεν τα άφησαν να πάνε χαμένα.

[…] Οι Ελληνες φημίζονται για το οικονομικό τους δαιμόνιο. Η ικανότητά τους να βγάζουν λεφτά από το πουθενά ευτυχώς είναι αμόλυντη από το συνακόλουθό της ελάττωμα: η τσιγκουνιά είναι κατάπτυστη και σχεδόν ανύπαρκτη• εκτιμούν τη γενναιοδωρία και είναι ανοιχτοχέρηδες είτε έχουν λεφτά είτε όχι, και οι νόμοι της φιλοξενίας είναι τόσο βαθιά ριζωμένοι όσο και τα πιο ιερά αισθήματα πατριωτισμού ή ευσέβειας απέναντι στην Ορθοδοξία. Πιστεύω ότι οι Έλληνες έχουν πολύ εντονότερη επίγνωση, απ’ ό,τι οι Δυτικοευρωπαίοι, της ρευστότητας των γεγονότων και της αστάθειας των ανθρώπινων πραγμάτων. Παρά τα διαλείμματα ρωμαίικης οκνηρίας και αναβλητικότητας, νιώθουν την ανάγκη να αδράχνουν τον χρόνο από το τσουλούφι, να εκμεταλλεύονται τα ευνοϊκά ρεύματα και να κάνουν την τύχη τους κάτω από δυσοίωνες συνθήκες• μια τάση που μπορεί να οδηγήσει σε τολμηρά και αιφνίδια εγχειρήματα, και μερικές φορές στον οπορτουνισμό. Έχουν αυτή την οξύτερη αίσθηση, που ενσταλάζουν στον άνθρωπο οι φτωχές και άγονες χώρες, ότι η καταστροφή και η τραγωδία υπάρχουν. //Τα αποσπάσματα προέρχονται από το βιβλίο του Πάτρικ Λη Φέρμορ «Ρούμελη» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο σε μετάφραση του Μιχάλη Μακρόπουλου.

Πηγή : Andro.gr [ https://www.andro.gr/empneusi/patrick-leigh-fermor-roumeli-book/ ]