Μεγάλη Εβδομάδα

Βρισκόμαστε στην Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα. Μπροστά μας διαγράφεται όλο το σκηνικό του Πάθους του Κυρίου μας και δάκρυα γεμίζουν τα μάτια μας. Μια προσμονή γλυκεία των ημερών αυτών έρχεται να πλημμυρίσει την καρδιά μας. Ημέρες που ζει ο κάθε πιστός και το δικό του τον Σταυρό και το πάθος και την ανάσταση.
Από την προηγούμενη Κυριακή ακούσαμε σαν προανάκρουσμα τον Λόγο του Κυρίου μας Ιησού Χριστού να λέγει και να θέλει να μας προετοιμάσει. ‘’ιδού αναβαίνομεν εις Ιεροσόλυμα και παραδοθήσεται ο Υιός του ανθρώπου…’’. Σ’ αυτήν την πρόσκληση προς τους μαθητές του, πόσο δεν τον κατάλαβαν. Γραφικές οι φιγούρες των παιδιών του Ζεβεδαίου που στα κρυφά μαζί με την μάνα τους έρχονται να απαιτήσουν στην πρόσκληση αυτή, ζητώντας θέσεις εξουσίας δίπλα Του. ο Χριστός βαδίζει προς την Θυσία Του κι αυτοί του ζητούν αξιώματα. Δεν το κατάλαβαν, η κενοδοξία τους είχε καταλάβει την καρδιά τους. Τι τραγικό στον Χριστό να βαδίζει στο Πάθος του και λίγες μέρες πριν να ζει την φοβερή αυτή μοναξιά. Να μη τον κατανοούν και να κοιτούν τον εαυτούλη τους. Την Κυριακή Ε’ Νηστειών έρχεται η Εκκλησία μας να μας δώσει μια προσωπική πρό-σκληση από τον ίδιο τον Χριστό. Ένας λόγος προσωπικός που απευθύνεται στον καθένα.
Μας καλεί στον Γάμο Του πάνω στον Σταυρό. Γάμος εν αίματι. Εκεί που ένας Θεός σταυρώνεται για μένα και για σένα. Εκεί που κάτω από τον Σταυρό θα βρεθώ και εγώ κι εσύ και με δάκρυα θα τον καταφιλώ και θα βλέπω τις πα-λάμες του ματωμένες, ανοιχτές σε μια ουράνια Ικεσία και αγκάλη που να αγκα-λιάζει όλο τον κόσμο, κι εμένα και να διαβάζω στις παλάμες του γραμμένο το όνομα μου. Σαν ν’ ακούω τη φωνή του πως για μένα πέθανε. Όπως έγραφε σε μια προσευχή του ο Ιερός Αυγουστίνος ‘’ Κύριε πόσο μ αγάπησες; Σε βλέπω Σταυρωμένο και μέσα στις παλάμες Σου γραμμένο το όνομά μου με το αίμα Σου’’.
Το κάλεσμα κι η πρόσκληση ακούγεται πιο αναλυτικά μέσα από το στόμα του μελωδού από το τροπάριο της Μ. Δευτέρας.

Ἐρχόμενος ὁ Κύριος, πρὸς τὸ ἑκούσιον Πάθος, τοῖς Ἀποστόλοις ἔλεγεν ἐν τῇ ὁδῷ. Ἰδοὺ ἀναβαίνομεν εἰς Ἱεροσόλυμα, καὶ παραδοθήσεται ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου, καθώς γέγραπται περὶ αὐτοῦ. Δεῦτε οὖν καὶ ἡμεῖς, κεκαθαρμέναις διανοίαις, συμπορευθῶμεν αὐτῷ, καὶ συσταυρωθῶμεν, καὶ νεκρωθῶμεν δι' αὐτόν, ταῖς τοῦ βίου ἡδοναῖς, ἵνα καὶ συζήσωμεν αὐτῷ, καὶ ἀκούσωμεν βοῶντος αὐτοῦ, οὐκέτι εἰς τὴν ἐπίγειον Ἱερουσαλήμ, διὰ τὸ παθεῖν· ἀλλὰ ἀναβαίνω πρὸς τὸν Πατέρά μου, καὶ Πατέρα ὑμῶν, καὶ Θεόν μου, καὶ Θεὸν ὑμῶν, καὶ συνανυψῶ ὑμᾶς εἰς τὴν ἄνω Ἱερουσαλήμ, ἐν τῇ Βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν.


Ο Ιερός Χρυσόστομος

Στην αρχή – αρχή ο Ιερός Χρυσόστομος απαντά σε δύο ερωτήματα αναγκαία για το ξεκίνημα της Μεγάλης Εβδομάδας και την ακριβή λατρευτική τοποθέτηση της καρδιάς μας.

1.Μεγάλη εβδομάδα, γιατί;

Καθάπερ οὖν κυβερνῆται καὶ δρομεῖς καὶ ἀθληταὶ, τότε μᾶλλον τούτων ἕκαστος τὴν σπουδὴν ἐπιτείνει καὶ τὴν ἀγρυπνίαν, ὅταν πρὸς τῷ τέλει γένωνται• τὸν αὐ τὸν δὴ τρόπον καὶ ἡμᾶς προσήκει, ἐπειδὴ εἰς τὴν μεγάλην ταύτην ἑβδομάδα ἐφθάσαμεν τῇ τοῦ Θεοῦ χάριτι, νῦν μάλιστα καὶ τῆς νηστείας τὸν δρόμον ἐπιτεῖναι, καὶ τὰς εὐχὰς εὐτονωτέρας ποιεῖσθαι, καὶ πολλὴν καὶ ἀκριβῆ τὴν ἐξομολόγησιν τῶν ἡμαρτημένων ἐπιδείξασθαι, καὶ τὴν περὶ τὰς ἀγαθὰς πράξεις ἐργασίαν, ἐλεημοσύνην δαψιλῆ, ἐπιείκειαν, πραότητα, τὴν ἄλλην ἅπασαν ἀρετὴν, ἵνα μετὰ τούτων τῶν κατορθωμάτων εἰς τὴν κυρίαν φθάσαντες ἡμέραν τῆς παρὰ τοῦ Δεσπότου φιλοτιμίας ἀπολαύσωμεν.
Μεγάλην δὲ καλοῦμεν τὴν ἑβδομάδα, οὐκ ἐπειδὴ πλέον ἔχει τὸ μῆκος τῶν ὡρῶν• καὶ γάρ εἰσιν ἕτεραι πολλῷ μείζους ὥρας ἔχουσαι• οὐδὲ ἐπειδὴ πλείους ἡμέρας ἔχει• καὶ γὰρ ὁ αὐτὸς ἀριθμὸς καὶ ταύτῃ καὶ ταῖς ἄλλαις πάσαις. Τίνος οὖν ἕνεκεν μεγάλην ταύτην καλοῦμεν; Ἐπειδὴ μεγάλα τινὰ καὶ ἀπόῤῥητα τυγχάνει τὰ ὑπάρξαντα ἡμῖν ἐν αὐτῇ ἀγαθά. Ἐν γὰρ ταύτῃ ὁ χρόνιος ἐλύθη πόλεμος, θάνατος ἐσβέσθη, κατάρα ἀνῃρέθη, τοῦ διαβόλου ἡ τυραννὶς κατελύθη, τὰ σκεύη αὐτοῦ διηρπάγη, Θεοῦ καταλλαγὴ πρὸς ἀνθρώπους γέγονεν, οὐρανὸς βάσιμος γέγονεν, ἄνθρωποι τοῖς ἀγγέλοις συνεμίγησαν, τὰ διεστῶτα συνήφθη, ὁ φραγμὸς περιῃ ρέθη, τὸ κλεῖθρον ἀνῃρέθη, ὁ τῆς εἰρήνης Θεὸς εἰρηνο ποίησε τὰ ἄνω καὶ τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, Διὰ τοῦτο τοίνυν μεγάλην τὴν ἑβδομάδα καλοῦμεν, ἐπειδὴ τοσοῦτον πλῆθος δωρεῶν ἡμῖν ἐν αὐτῇ κεχάρισται ὁ Δεσπότης. Διὰ τοῦτο πολλοὶ καὶ τὴν νηστείαν ἐπιτείνουσι, καὶ ἀγρυπνίας καὶ παννυχίδας ἱερὰς, καὶ ἐλεημοσύνας ἐπιδείκνυνται, δεικνύντες δι᾽ ὧν πράττουσι τὴν τιμὴν, ἣν περὶ τὴν ἑβδομάδα ἔχουσιν. Εἰ γὰρ ὁ Δεσπότης τοσαῦτα ἐν αὐτῇ ἡμῖν ἀγαθὰ ἐδωρήσατο, πῶς οὐχὶ καὶ ἡμᾶς προσήκει, δι᾽ ὧν δυνάμεθα, τὴν αἰδῶ καὶ τὴν τιμὴν ἐπιδείκνυσθαι;

2. Η εθιμοτυπία και ο συναισθηματισμός που κατατρώγει την ουσία
Πολλοί είναι εκείνοι που κλαίνε και πενθούν για τον Χριστό που σταυρώνε-ται και πεθαίνει και εκχύνουν έναν άκρατο συναισθηματισμό. Είναι ο παραδο-σιακός και εθιμοτυπικός φολκλορισμός της Μ. Εβδομάδος με τις λαμπάδες και τα λουλούδια και τους στολισμούς και τα πένθιμα ρούχα που δημιουργούν ένα πένθος για τον Θεό που πεθαίνει. Όλο αυτό το εορταστικό σκεπτικό είναι μια διαστροφή από το αληθινό νόημα του πένθους των ημερών. Ο Σταυρός του Χρι-στού είναι σημείο χαράς και ευφροσύνης. Είναι ύπόθεση καυχήματος για τιν άν-θρωπο και αγάπης εκδήλωση του Θεού. Ο Σταυρός έγινε το καθάρσιον της οι-κουμένης και η καταλλαγή χρονίας έχθρας. Δεν πενθούμε έναν Θεό που πα-θαίνει για τις αμαρτίες όλων αλλά για τον εαυτό μας που τον σταύρωσε και τις αμαρτίες που τις δικές μας που εξοφλεί με το Αίμα Του. Το πένθος ανήκει σε μας που και σήμερα τον ανασταυρώνουμε με τις αμαρτίες μας. Και η νηστεία είναι ένα πένθος και μετάνοια για τις αμαρτίες όλων.

Ἂν οὖν ἔρηταί σε Ἰουδαῖος καὶ Ἕλλην, τίνος ἕνεκεν νηστεύεις, μὴ εἴπῃς, ὅτι διὰ τὸ πάσχα, μηδὲ ὅτι διὰ τὸν σταυρὸν, ἐπεὶ πολλὴν αὐτῷ δίδως τὴν λαβήν• οὐ γὰρ διὰ τὸ πάσχα νηστεύομεν, οὐδὲ διὰ τὸν σταυρὸν, ἀλλὰ διὰ τὰ ἁμαρτήματα τὰ ἡμέτερα, ἐπειδὴ μέλλομεν μυστηρίοις προσιέναι• ἐπεὶ τό γε πάσχα οὐ νηστείας ἐστὶν οὐδὲ πένθους, ἀλλὰ εὐφροσύνης καὶ χαρᾶς ὑπό θεσις. Ὁ γὰρ σταυρὸς ἀνεῖλε τὴν ἁμαρτίαν, καθάρσιον τῆς οἰκουμένης ἐγένετο, καταλλαγὴ χρονίας ἔχθρας, ἀνέῳξε τοῦ οὐρανοῦ τὰς πύλας, τοὺς μισουμένους φίλους ἐποίησεν, εἰς τὸν οὐρανὸν ἐπανήγαγεν, ἐν δεξιᾷ τοῦ θρόνου ἐκάθισε τὴν ἡμετέραν φύσιν, μυρία ἕτερα παρέσχεν ἡμῖν ἀγαθά. Οὐ τοίνυν πενθεῖν οὐδὲ κατεστάλθαι χρὴ, ἀγάλλεσθαι δὲ καὶ χαίρειν ὑπὲρ τούτων ἁπάντων. Διὰ τοῦτο καὶ Παῦλός φησιν, Ἐμοὶ δὲ μὴ γένοιτο καυχᾶσθαι, εἰ μὴ ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καὶ πάλιν, Συνίστησι δὲ τὴν ἑαυτοῦ ἀγάπην εἰς ἡμᾶς ὁ Θεὸς, ὅτι ἔτι ἁμαρτωλῶν ὄντων ἡμῶν Χριστὸς ὑπὲρ ἡμῶν ἀπέθανε. Καὶ ὁ Ἰωάννης οὕτω πώς φησιν• Οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον. Πῶς; εἰπέ. Καὶ πάντα παραδραμὼν τἄλλα, τὸν σταυρὸν τέθεικεν. Εἰπὼν γὰρ, Οὕτως ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ἐπήγαγεν, Ὅτι τὸν μονογενῆ αὐτοῦ Υἱὸν ἔδωκεν, ἵνα σταυρωθῇ, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ᾽ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον. Εἰ τοίνυν ἀγάπης ὑπόθεσις καὶ καύχημα ὁ σταυρὸς, μὴ λέγωμεν ὅτι δι᾽ αὐτὸν πενθοῦμεν• οὐ γὰρ πενθοῦμεν δι᾽ ἐκεῖνον, μὴ γένοιτο ἀλλὰ διὰ τὰ οἰκεῖα ἁμαρτήματα. Διὰ τοῦτο νηστεύομεν.’’.

Μετάφραση.
Αν σε ρωτήσει Ιουδαίος και Έλληνας, για ποιό λόγο νηστεύεις, μην πεις για το Πά-σχα, ούτε και για τον Σταυρό, γιατί θα τους δώσεις λαβή να κατηγορούν· δεν νηστεύουμε για το Πάσχα, ούτε για τον Σταυρό, αλλά για τα αμαρτήματα μας, επειδή πρόκειται να κοινωνήσουμε των Αχράντων Μυστηρίων· διότι το Πάσχα δεν είναι υπόθεση νηστείας και πένθους, αλλά ευφροσύνης και χαράς. Διότι ο Σταυρός εξάλειψε την αμαρτία, έγινε καθάρσιο της οικουμένης, καταλογή χρόνιας έχθρας, άνοιξε τις πύλες του ουρανού, ό-σους μισούνται τους έκανε φίλους, στον ουρανό τους επανέφερε, στα δεξιά του θρόνου κάθισε την ανθρώπινη μας φύση, μύρια άλλα αγαθά μας έδωκε. Δεν είναι για να πεν-θούμε και να μαραζώνουμε, αλλά για να αγγαλλόμεθα και να χαιρόμαστε για όλα αυτά. Γι’ αυτό και ο Παύλος λέγει, ‘’για τίποτα άλλο δεν μπορώ να καυχηθώ παρά για τον Σταυρό του Κυρίου μας Ιησού Χριστού’’. Και αλλού, ‘’όλη του την αγάπη για μας ο Θεός την έδειξε στο ότι ενώ ήμασταν αμαρτωλοί ο Χριστός πέθανε υπέρ ημών’’. Και ο Ιωάννης κάπως έτσι το λέγει· ‘’τόσο πολύ αγάπησε ο θεός τον κόσμο’’. Πως αγάπησε τον κόσμο; Πες μου. Αφού όλα τα παράτρεξε, πρόβαλλε τον Σταυρό. Γι’ αυτό και αφού είπε, ‘’τόσο πολύ αγάπησε ο Θεός τον κόσμο’’, συνέχισε, ‘’ώστε τον Μονογενή του Υιό έδωκε για να σταυρωθεί, ώστε αυτό που πιστεύει σ’ Αυτόν να μη χαθεί, αλλά να έχει ζωή αιώνια’’. Αν ο Σταυρός είναι υπόθεση αγάπης και καύχημα, μη λέμε ότι γι’ αυτόν πενθούμε· δεν πεν-θούμε για εκείνον, μη γένοιτο, αλλά για τα δικά μας αμαρτήματα. Γι’ αυτό νηστεύουμε.
Το ερώτημα είναι πως θα την διανύσουμε; Τρια ρήματα, τρεις λέξεις διαγράφουν όλο το σκεπτικό, όπως ακούγεται στο τροπάριο.

 Συμπόρευση - συμπορευθώμεν
 Συσταύρωση - συναναστηθώμεν
 Συνανάσταση - συζήσωμεν αὐτῷ - συνανυψώ ημάς

Είναι η Μεγάλη Εβδομάδα της καρδιάς μου. Ένας προβληματισμός και μια αγω-νία. Εορτάζω σημαίνει ζω, βιώνω όλα τα γεγονότα οντολογικά. Κέντρο ο Χριστός ο Πάσχων Δούλος και δίπλα η δική μου καρδιά και πορεία.

Συμπόρευση - ‘’δευτε ουν και ημείς συμπορευθώμεν…’’

Η Εκκλησία μας έχει καθημερινά τις ακολουθίες της και την λατρευτική ζωή της. Ακολουθώντας όλα τα δρώμενα μέσα στην Εκκλησία, όλο αυτό είναι η αλη-θινή συμπόρευση της. Εθισμός και ρουτίνα δεν μπορεί να γίνει ποτέ η λατρεία της Εκκλησίας διότι εδώ μιλά η καρδιά, ζει η καρδιά, βιώνει η καρδιά, κινεί το Ά-γιο Πνεύμα. Κάθε Πάσχα είναι το μοναδικό Πάσχα.
Ένα Σταυροαναστάσιμο οδοιπορικό είναι η Μεγάλη Εβδομάδα. Ημέρα τη ημέρα ένα ανέβασμα και μια πορεία προς το πάθος και την Ανάσταση. Είναι και δική μας πορεία και σταύρωση. Μέσα από την καθημερινή λατρεία βλέπει κα-νείς το ιστορικό κομμάτι της Μεγάλης Εβδομάδας. Την καθημερινή πορεία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, που κινήθηκε και τι έκανε και τι συνέβη. Εκεί πάνω στη ιστορική αυτή βάση έρχεται η εκκλησία πνευματικά μέσα από τα τροπάρια να προβάλλει και τα πνευματικά βήματα και την σταυρική πορεία της κάθε ψυ-χής συνοδεύοντας τον Νυμφίο Χριστό στο Πάθος του. Τα τροπάρια και τα πρό-σωπα που προβάλλει παράλληλα με την μορφή του Πάσχοντος δούλου Χριστού καθώς και τα κείμενα των Ευαγγελίων και προφητειών δείχνουν την πορεία για μια πνευματική σταύρωση του εαυτού μας.
Ο Χριστός όλη την εβδομάδα βαδίζει από ταπείνωση σε ταπείνωση μέχρι την εσχάτη που είναι ο σταυρός. Όλα αυτά για την σωτηρία του ανθρώπου. Δεν είναι ένα γεγονός που έγινε τότε και το αναπαριστούμε θεατρικά, αλλά είναι που ξαναζούμε και φέτος όλο το μαρτύριο του Χριστού με την δική μας συμπό-ρευση. Οι ημέρες της Μ. Εβδομάδας έχουν την ιδιαιτερότητα τους που πρέπει να τις αφιερώσουμε στον Κύριο και όχι σε μια εξωτερική ετοιμασία που μας οδηγεί στη εξωτερική μας εμφάνιση και στο φαγητό και το ποτό. Δεν είναι μια γαστρο-νομική γιορτή, αλλά η δική μου σταύρωση και ανάσταση που πορεύεται πλάι - πλάι στου Χριστού. Η μετάνοια μου, η συμφιλίωση με όλους, η καθαρότητα και η αγνότητα με την συνεχή μετοχή μου στην λατρευτική ζωή της κάθε ημέρας της Μ. Εβδομάδος.
Μ. Εβδομάδα είναι ένας δρόμος προσωπικός, μια προσωπική υπόθεση για την συνάντηση μου με τον Χριστό, τον Εσταυρωμένο και τον Αναστημένο. Είναι η εβδομάδα που περιμένει πολλά από μας ο Κύριος. Συνήθως τον εγκαταλεί-πουμε όλοι μας για τις δουλειές μας για να προλάβουμε να ψωνίσουμε και να ετοιμάσουμε τις διακοπές μας. Εθιμοτυπικά συμμετέχουμε και συναισθηματικά του φέρνουμε λουλούδια στον Σταυρό και στον επιτάφιο. Κλαίμε για τον Χριστό που παθαίνει και απωθούμε τις αμαρτίες μας από τον συνείδηση μας για να μας μη μας ενοχλεί. Δεν κλάψαμε τον εαυτό μας που τον σταυρώνει κάθε ημέρα με την αθλιότητα μας. Η Μ. Εβδομάδα είναι ο τόπος των δακρύων μου, ‘’εν ψυχή συντετριμμένη’’, η διάβαση μου από την δουλεία στην ελευθερία. Ας δούμε την Μ. Εβδομάδα στο επίπεδο όχι των παραδοσιακών εκδηλώσεων που κι αυτά αν τα δούμε με πνευματικό όμμα έχουν την πνευματική τους διάσταση, αλλά ας την δούμε σαν μια προσωπική υπόθεση. Να δημιουργήσουμε το περιβάλλον το πνευματικό. Έχουμε χρόνο μόνο για την Εκκλησία και όχι για της δουλειές μας. Ότι σπείρω θα θερίσω. Ας ζήσουμε το Μυστήριο της αγάπης του Χριστού με μια απέραντη σιωπή και ησυχία εσωτερική. Ας ζούμε κάθε ημέρα μέσα στους Ναούς μας χωμένοι μέσα στην αγκάλη του Θεού βιώνοντας όλο το μεγαλείο των Πα-θών. Η καρδιά μας είναι εκεί τις ημέρες αυτές ακόμη πιο πολύ, ‘’όπου ο θησαυ-ρός εκεί και η καρδία ημών’’.

Π. Σεβαστιανός