Αλλοίωση του « πίστευε, και μη ερεύνα »

 

Όπως είναι γνωστό, μία φράση είναι δυνατό να αλλοιωθεί με πολλούς τρόπους αλλά και μόνο  με την μετακίνηση  εντός αυτής ενός κόμματος από  την κανονική του θέση σε άλλη. Αυτό συμβαίνει και με το γνωστό,  «πίστευε, και μη ερεύνα». Το τι σημαίνει, « πίστευε, και μη ερεύνα », είναι γνωστό και δε θα εξετάσουμε εδώ τη σημασία του  από θεολογικής πλευράς, αλλά την αλλοίωσή  του σύμφωνα με τον τίτλο του θέματος. Ας δούμε λοιπόν  τι θα προκύψει όταν μεταφερθεί το κόμμα από τη θέση του και το «πίστευε, και μη ερεύνα» γίνει «πίστευε και μη, ερεύνα».

Το πρώτο κομμάτι πριν από το κόμμα, δηλαδή το  «πίστευε και μη, » δε λέει τίποτα. Αυτές οι τρεις λέξεις έτσι ξεκρέμαστες που είναι,  αν μη τι άλλο, είναι μία ελλιπής πρόταση που για να σημαίνει κάτι, πρέπει να συμπληρωθεί καταλλήλως. Για να πει κάποιος, πίστευε και μη, προφανώς άλλο εννοεί και άλλο θέλει να πει. Στην προκειμένη περίπτωση θέλει να πει, όπως λένε και πολλοί, ή πιστεύεις ή δεν πιστεύεις, οπότε ταιριάζει στη συνέχεια το ερεύνα. Εδώ όμως  αυτός που το έγραψε  ή το είπε για πρώτη φορά, έγραψε αυτό που εννοούσε και όχι κάτι διαφορετικό ώστε άλλο να λέει και άλλο να εννοεί. Έτσι έβαλε το κόμμα μετά το πίστευε και όχι μετά το μη, γιατί γνώριζε ότι το πίστευε και μη, δε σημαίνει ή πιστεύεις ή δεν πιστεύεις. Αν ήθελε να πει ή πιστεύεις ή δεν πιστεύεις θα το έγραφε ξεκάθαρα με δικά του σωστά λόγια, γιατί προφανώς δεν ήταν αγράμματος ώστε άλλα να εννοεί και άλλα να γράφει. Αφού λοιπόν ο πρώτος γράψας λέει,  « πίστευε, και μη ερεύνα »,  και αυτό που έχει κατά νουν, αυτό λέει, γιατί κάποιος άλλος  να λέει ότι αυτός που το είπε άλλο εννοούσε και άλλο έγραψε; Άλλο είναι αν αυτό είναι ή δεν είναι σωστό από θεολογικής πλευράς, και άλλο να το προσαρμόζουμε στις προτιμήσεις μας μεταφέροντας το κόμμα λίγο παραπέρα. Ευτυχώς όμως που τα  scripta manent. 

Iωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών

ΔΥΝΑΜΙΣ

 

Ο Κύριος είπε στον Παύλο για την ασθένεια που είχε, « ἀρκεῖ σοι ἡ χάρις μου· ἡ γὰρ δύναμίς μου ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται » ( Β’ Κορ ιβ’, 9). Άρα, όταν ένας πιστός ασθενεί και έχει μέσα του τη χάρη του Χριστού,  είναι δυνατός όπως είπε και ο Παύλος, « ὅταν γὰρ ἀσθενῶ, τότε δυνατός εἰμι » ( Β’ Κορ ιβ’, 10). Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι είναι σωστό να ζητάει κανείς από το Θεό να του δίνει αρρώστιες. Ο Χριστός, όπως είναι γνωστό,  δε δίνει αρρώστιες αλλά τις θεραπεύει. Με βάση αυτά ένας ασθενής, με τη χάρη βέβαια του Κυρίου, μπορεί να αισθάνεται δυνατός όπως και ο Παύλος. Ένας όμως υγιής, χωρίς τη χάρη του Χριστού, έστω και αν  καυχιέται για την υγεία του και τη δύναμή του, από τον εαυτό του είναι αδύναμος. Η όποια υγεία και δύναμη που έχει είναι από το Θεό ανεξάρτητα από το, αν ο ίδιος το πιστεύει ή όχι.  Έτσι ο καθένας μπορεί να λέει, « Δόξα τη δυνάμει Σου, Κύριε».

Iωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών

Ξυπόλητο Τάγμα

 

Το «Ξυπόλητο Τάγμα» είναι η ιστορία 160 παιδιών, που διώχτηκαν από τα ορφανοτροφεία της Θεσσαλονίκης από τους Ναζί. Μετά την είσοδό τους στην πόλη οι Γερμανοί επιτάσσουν τα δημόσια κτίρια και μερικά ορφανοτροφεία. Τα ορφανά πετάγονται στο δρόμο. Μια ομάδα απ’ αυτά τα ορφανά 

 

του

Παπαφείου ορφανοτροφείου για να επιβιώσουν, παίρνουν τη ζωή στα χέρια τους. Οργανώνονται με ιεραρχία και συγκροτούν ομάδες κρούσης και βοήθειας. Πηγή για την τροφοδοσία τους είναι τα γερμανικά καμιόνια που κουβαλάνε ψωμί και τρόφιμα και οι μαυραγορίτες. Τα κλεμμένα μοιράζονται

στα ορφανά, αλλά και σε άλλους κατοίκους της Θεσσαλονίκης.
Τα παιδιά του «Ξυπόλυτου Τάγματος» έμειναν στην ιστορία ως οι "σαλταδόροι" της Θεσσαλονίκης. Ο θρύλος λέει, πως πέρα από τη βοήθεια που παρείχαν στο κόσμο, κατάφερναν με την εξυπνάδα τους να βοηθούν την Αντίσταση,βρίσκοντας τρόπους να φυγαδεύουν στη Μέση Ανατολή Έλληνες και Εγγλέζους αξιωματικούς, για να ενωθούν με τους εκεί συμμάχους.
Ο ηθοποιός του Κρατικού Θεάτρου Νίκος Κατσιώτης, στα τέλη της δεκαετίας του ΄40, βρισκόταν στην Αμερική και συζητώντας με τον Γκρεγκ Τάλλας (ΓρηγόρηςΘαλασσινός) του διηγήθηκε πως την ημέρα που η Θεσσαλονίκη γιόρταζε την απελευθέρωσή της, το 1944, στο τέλος της διαδήλωσης ακολουθούσε ένα τσούρμο ξυπόλητοι πιτσιρικάδες κρατώντας πανό που έγραφε «Ξυπόλητο Τάγμα». Η διήγηση του Νίκου Κατσιώτη, συγκίνησε τον Τάλλας κι αποφάσισε νατην κάνει ταινία.
Το 1952, ο Γκρεγκ Τάλλας έρχεται στην Ελλάδα και με την υποστήριξη ενός Ελληνοαμερικανού, ξενοδόχου, του Πέτρου Μπουντούρη γύρισε «Το Ξυπόλητο Τάγμα». Ο Νίκος Κατσιώτης έγραψε το σενάριο, ενώ τη μουσική έγραψε ο Μίκης Θεοδωράκης, η πρώτη του για κινηματογραφική

ταινία.
Ο Γκρεγκ Τάλλας αποθαρρυμένος από την υποτυπώδη κινηματογραφία της Ελλάδας, σκέφτηκε να την γυρίσει στη Νάπολη, που θεωρούσε πως είχε ομοιότητα με τη Θεσσαλονίκη. Γύρισε τελικά την ταινία στη Θεσσαλονίκη σε φυσικούς χώρους. Μόνο τη σκηνή της «μαύρης αγοράς» γύρισε στην

Αθήνα, στην περιοχή των Φυλακών Αβέρωφ, όπου και λειτουργούσε η μαύρη αγορά στα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής.
Χρησιμοποίησε δύο ηθοποιούς, τον Νίκο Φέρμα και τη Μαρία Κωστή. Όλοι που έπαιξαν στην ταινία ήταν ερασιτέχνες. Τα 63 από τα 66 παιδιά που πήραν μέρος, ο Γκρεγκ Τάλλας τα

επέλεξε από αναμορφωτήρια της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.
Το «Ξυπόλυτο Τάγμα» ήταν η πρώτη ελληνική ταινία που βραβεύτηκε σε διεθνές φεστιβάλ το 1955 με το πρώτο βραβείο («Χρυσή Δάφνη»), στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Εδιμβούργου". 

 

 Αλιευμένο από το τουίτερ @finklin5

 

 

Ψειρς

 Αλιευμένο απο το τουίτερ @kyratetoiamou

Ο παππούς μου πολέμησε στην Αλβανία. Τότε στο χωριό του, κάπου στην Πελοπόννησο, έβγαινε μια εφημερίδα που ανακοίνωνε τα ονόματα των πεσόντων. Κάποιο λάθος έγινε και γράφτηκε και αυτός. Κλάματα και οδυρμούς και τρισαγια και κόλυβα η μάνα του.

Όταν έπεσε το μέτωπο ξεκίνησε και γύρισε με τα πόδια. Όταν έφτασε στο χωριό και χτύπησε την πόρτα, η μάνα του και οι θειαδες του πιστεύοντας ότι είναι νεκρός τον κλείδωσαν στο κατώι και περίμεναν να έρθει ο παπάς να ξορκίσει το κακό.

Πέρασε ο δάσκαλος του χωριού άκουσε τις φωνές και πήγε να βοηθήσει τις άμοιρες γυναίκες που ούρλιαζαν για να δει έναν ψωριασμενο, βρωμικο και λιποβαρή 20αρη στρατιώτη κλειδωμένο να τις παρακαλεί να του ανοίξουν.

Με τα πολλά πίστεψαν τον δάσκαλο ότι δεν υπάρχουν φαντάσματα και ξεκλείδωσαν τον παππού μου, τον έπλυναν, τον τάισαν αλλά δεν ήταν και 100% σίγουρες ότι όλα ήταν αυτού του κόσμου πράγματα.

Εκεί που έτρωγε ο παππούς μου ισχυρίζεται ότι έπεφταν οι ψείρες πάνω στο άσπρο του φανελάκι, οπότε λέει η θεία του στη μάνα του «Μαρη έχουν τιποτις ψείρς τα φαντάσματ; Σαματις αίμα που θα βρουνε στου φαντασμ απαν’»

Πλησίασε η μάνα του, τις εξέτασε πάνω στο μπλουζάκι και φώναζε χαρούμενη «Ψειρς ψειρς το παιδι έχει ψειρς» και νομίζω καμία μάνα δεν έχει χαρεί περισσότερο που βρήκε πάνω στο παιδί της ψείρες.

Σοφία. Ορθοί.

 

Δεν αποκλείεται κάποιος ή, ακόμη χειρότερα, κάποιοι που θέλουν να είναι ευσεβείς ακολουθώντας τη δική τους γραμμή, να αποφεύγουν να μελετούν την Αγία Γραφή ή να μιλούν γι’ αυτή. Αν υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι οι οποίοι χωρίς να αισχύνονται, επαισχύνονται τα λόγια του Χριστού, καιρός να μετανοήσουν για να μη ισχύσουν και γι’ αυτούς τα εξής λόγια Του, « ος γαρ εάν επαισχυνθή με και τους εμούς λόγους, τούτον ο υιός του ανθρώπου επαισχυνθήσεται όταν έλθη εν τη δόξη αυτού και του πατρός και των αγίων αγγέλων » (Λουκ. θ’, 26). Πάντως ο Απόστολος Παύλος δηλώνει απερίφραστα, «Ου γαρ επαισχύνομαι το ευαγγέλιον του Χριστού· δύναμις γαρ Θεού εστιν εις σωτηρίαν παντί τω πιστεύοντι, Ιουδαίω τε πρώτον και Έλληνι. δικαιοσύνη γαρ Θεού εν αυτώ αποκαλύπτεται εκ πίστεως εις πίστιν, καθώς γέγραπται· ο δε δίκαιος εκ πίστεως ζήσεται »(Ρω. α’, 16-17). Ο δε Ιωάννης Δαμασκηνός γράφει, « Είναι πάρα πολύ καλό και ωφέλιμο για την ψυχή να ερευνάμε την Αγία Γραφή. Αυτή η έρευνα όμως δεν πρέπει να γίνεται ως πάρεργο, αλλά με προθυμία και επιμονή. Ας μη αποθαρρυνθούμε στην προσπάθειά μας αυτή, γιατί έτσι θα ανοίξει η πόρτα της κατανόησης. Εάν διαβάσουμε μία φορά και δύο και δεν αντιληφθούμε αυτά που διαβάζουμε, ας μη χάσουμε το θάρρος μας. Ας δείξουμε επιμονή, ας μελετήσουμε, ας ερωτήσουμε αυτούς που γνωρίζουν περισσότερο, και ασφαλώς θα πάρουμε απάντηση» (P.G.94,1176). Ο λόγος του Θεού είναι τροφή για τον άνθρωπο. Ο Ίδιος ο Κύριος είπε ότι « γέγραπται, ουκ επ' άρτω μόνω ζήσεται άνθρωπος, αλλ' επί παντί ρήματι εκπορευομένῳ διὰ στόματος Θεού. » ( Ματ. δ’,4 ). Έτσι η έλλειψη του λόγου του Θεού είναι λιμός, όπως το λέει   ο Ίδιος ο Θεός με τα εξής λόγια, « ιδού ημέραι έρχονται, λέγει Κύριος, και εξαποστελώ λιμόν επί την γην, ου λιμόν άρτων ουδέ δίψαν ύδατος, αλλά λιμόν του ακούσαι τον λόγον Κυρίου· » ( Αμ. η’, 11 ).Τώρα όμως, δόξα τω Θεώ που ο Λειτουργός λέει, « Σοφία. Ορθοί. Ακούσωμεν του αγίου Ευαγγελίου ».

Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών

ΤΟ ΑΥΤΟΝΟΗΤΟ

 Ό, τι έχει δημιουργήσει κανείς με δική του πρωτοβουλία και χωρίς κανενός άλλου τη συμμετοχή και παρέμβαση, είναι αυτονόητο ότι αυτό βρίσκεται στην απόλυτη δικαιοδοσία του, του ανήκει, και είναι αποκλειστικά δικό του. Έτσι, και κάθε άνθρωπος, ως δημιούργημα του Θεού που είναι, ανήκει στο Θεό και στην δικαιοδοσία Αυτού. Δεν ανήκει σε κανένα άλλον ούτε καν στον ίδιο τον εαυτό του. Είναι λάθος λοιπόν να λέει κανείς, για παράδειγμα, σώμα μου είναι και το κάνω ό, τι θέλω, γιατί δε μιλάει για δικό του δημιούργημα, αλλά για δημιούργημα του Θεού. Βεβαίως, αν το πει αυτό κάποιος που δεν είναι χριστιανός, τέλος πάντων δεν είναι του παρόντος για να σχολασθεί.  Αν όμως το πει ένας που πιστεύει στο Χριστό, είναι λάθος, γιατί αγνοεί το αυτονόητο. Ο Απόστολος Παύλος τονίζει σχετικά, « ἢ οὐκ οἴδατε ὅτι τὸ σῶμα ὑμῶν ναὸς τοῦ ἐν ὑμῖν ἁγίου Πνεύματός ἐστιν, οὗ ἔχετε ἀπὸ Θεοῦ, καὶ οὐκ ἐστὲ ἑαυτῶν; »(Α’Κορ. στ’, 9 ). 

 

Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών

 

Λίγα λόγια για το, «πίστευε και μη ερεύνα »

 

Η φράση, πίστευε και μη ερεύνα, από χριστιανικής πλευράς, προέρχεται μάλλον από κάποιον χριστιανό συγγραφέα της Θεολογικής Σχολής Καρχηδόνας. Με την προτροπή, πίστευε, προφανώς τονίζεται η σημασία της πίστης η οποία πίστη είναι εκ των ων ουκ άνευ για έναν χριστιανό. Με την αποτροπή, μη ερεύνα, προφανώς δεν αποτρέπεται κάθε είδους έρευνα, αλλά γίνεται αυτή η αποτροπή προς αποφυγήν τυχόν διαστρέβλωσης της πίστης, λόγω του ότι αυτή η έρευνα μπορεί να οδηγήσει σε πλάνη. Το ότι αυτή η φράση μάλλον έχει την παραπάνω προέλευση, στηρίζεται και στο ότι άλλη μία παρόμοια και πιο ακραία φράση αποδίδεται στον Τερτυλλιανό ο οποίος υπήρξε σπουδαίος συγγραφέας και απολογητής τον τρίτο αιώνα στην Καρχηδόνα. Πρόκειται για τη φράση, πιστεύω επειδή είναι παράλογο, credo quia absurdum est. Αυτό σημαίνει ότι και παράλογο να του φαινόταν κάτι, εάν αυτό ερχόταν σε σύγκρουση με την πίστη του, θα συνέχιζε να πιστεύει. Αυτά για την ιστορία. Όσο για το σήμερα, σχετικά με την πίστη, ένας χριστιανός πρέπει να παίρνει σοβαρά τα λόγια του Κυρίου, « γίνου πιστὸς ἄχρι θανάτου, καὶ δώσω σοι τὸν στέφανον τῆς ζωῆς » (Απ. β’, 9 ). Η έρευνα όμως και η μελέτη της Γραφής, είναι αυτονόητο ότι θα πρέπει να αποβλέπει στην ενίσχυση της πίστης στο Χριστό και όχι στον κλονισμό αυτής.  Όσο για την  τοποθέτηση  κόμματος  στο «πίστευε και μη ερεύνα » μετά το «μη» ώστε αυτό να γίνει  «πίστευε και μη,…ερεύνα », αυτό προφανώς είναι λάθος. Τέτοιο λάθος δε θα έκανε   αυτός που  έγραψε  το «πίστευε και μη ερεύνα », γιατί  ήταν γνώστης του συντακτικού της ελληνικής γλώσσας. Αν ήθελε να πει, ή πιστεύεις ή δεν πιστεύεις, όπως μπορεί να πει κάποιος, θα το έγραφε κάπως έτσι και όχι  ξεκάρφωτα «πίστευε και μη» το οποίο δε λέει τίποτα. 

Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών

Γιατί κάποιοι άγιοι, στην επίγεια ζωή τους, έκαναν το σαλό;

Προφανώς αυτό μόνο  οι ίδιοι το γνώριζαν. Μπορεί όμως να πει κανείς ότι έκαναν το σαλό  για να μη τους δοξάζουν  οι άλλοι για τα χαρίσματα που είχαν λάβει από το Θεό. Έτσι με τα παράξενα και σαλά που έκαναν ταπείνωναν  τον εαυτό τους, και με τα χαρίσματα που είχαν δόξαζαν το Θεό. Πάντως το Άγιο Πνεύμα είναι Πνεύμα σοφίας και συνέσεως ενώ τα σαλά και παράξενα είναι ανθρώπινα, για οποιονδήποτε λόγο και να γίνονται αυτά. Πρώτα λοιπόν πρέπει να ταπεινώνει ο άνθρωπος τον εαυτό του για να έχει τη χάρη του Θεού και μετά, αν θέλει να κάνει το σαλό, είναι δική του επιλογή και αυτός μόνο  γνωρίζει το γιατί, όπως αναφέρθηκε παραπάνω στην αρχή. Αν όμως διαλέξει κάποιος πρώτα να κάνει το σαλό, όπως το έκαναν κάποιοι άγιοι,  για να γίνει και αυτός άγιος,  προσοχή μη μείνει σκέτος σαλός.

 Iωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών

ΠΡΟΣ ΤΙΜΗΝ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ

 

Είναι παράλογο να πει κανείς σε ένα μεγάλο και τρανό που έχει διαπρέψει και έχει γίνει ευρύτερα γνωστός ότι εξ αιτίας σου οι άνθρωποι τιμούν και τη μητέρα σου και έτσι μειώνεται η δική σου λάμψη. Ακόμη δε παράλογο και παράξενο θα είναι, αν αυτός δώσει σημασία σε τέτοια λόγια και ζηλέψει τη μητέρα του. Δε γίνονται αυτά τα πράγματα. Αφού λοιπόν αυτά δε γίνονται μεταξύ των ανθρώπων, από ποιου το μυαλό θα περάσει η ιδέα να πει στο Χριστό, εξ αιτίας Σου οι άνθρωποι τιμούν και τη Μητέρα Σου και έτσι μειώνεται η δική Σου λάμψη; Ποιος θα νομίσει ότι ο Χριστός ενοχλείται, όταν οι άνθρωποι τιμούν και μακαρίζουν τη Μητέρα Του; Ασφαλώς κανείς ή κάποιος που έχει πλανηθεί από της αληθείας.  Θα πει όμως κανείς, αφού κανείς δε νομίζει τέτοια πράγματα, τότε γιατί   τα λέμε;  Ας τα λέμε, γιατί ο Ιάκωβος λέει, « ᾿Αδελφοί, ἐάν τις ἐν ὑμῖν πλανηθῇ ἀπὸ τῆς ἀληθείας, καὶ ἐπιστρέψῃ τις αὐτόν,  γινωσκέτω ὅτι ὁ ἐπιστρέψας ἁμαρτωλὸν ἐκ πλάνης ὁδοῦ αὐτοῦ σώσει ψυχὴν ἐκ θανάτου καὶ καλύψει πλῆθος ἁμαρτιῶν » ( Ιακ. ε’,19-20). Ο δε Παύλος τονίζει ότι «ἡ ἀγάπη οὐδέποτε ἐκπίπτει»  ( Α’ Κορ. ιγ’, 8). Αλλά, ας κλείσουμε το θέμα με τα τιμητικά λόγια του απεσταλμένου υπό του Θεού   προς Αυτήν, άγγελου   Γαβριήλ, « χαῖρε, κεχαριτωμένη· ὁ Κύριος μετὰ σοῦ·»( Λουικ. α, 28). Τα άλλα τιμητικά προς την Παναγία που είναι πολλά, στους Χαιρετισμούς.

Αν ένας ισχυριστεί ότι αγαπάει το Χριστό, είναι καλό;

 
 

Θέλει και ρώτημα; Καλό είναι και μάλιστα πολύ καλό, αφού, αν μη τι άλλο, ομολογεί ότι πιστεύει στο Χριστό. Όμως υπάρχει, και χειρότερο, και καλλίτερο. Το χειρότερο είναι να μη αγαπάει το Χριστό, γιατί « ει τις ου φιλεί τον Κύριον Ιησούν Χριστόν, ήτω ανάθεμα. μαράν αθά» (Α’ Κορ. ιστ’,22).Το καλλίτερο είναι να μάθει ποιος είναι εκείνος που αγαπάει το Χριστό, γιατί μπορεί να νομίζει ότι τον αγαπάει. Αυτό θα το μάθει από τον Ίδιο τον Κύριο ο Οποίος είπε, « ο έχων τας εντολάς μου και τηρών αυτάς, εκείνός εστιν ο αγαπών με·» (Ιω. ιδ’,21). Ύστερα από αυτά, μήπως πρέπει να επανεξετάσει ο άνθρωπος τον παραπάνω ισχυρισμό του, πριν μιλήσει για τον εαυτό τoυ;

 

Iωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών

ΤΟ ΛΙΜΑΝΙ

 

Όταν ένα πλοίο έχει αγκυροβολήσει στο λιμάνι, που είναι γι’ αυτό το ασφαλέστερο μέρος, όσο και αν κουνηθεί εκεί από τον άνεμο και τα ελαφρά κύματα, είναι παράλογο να παραβεί το απαγορευτικό και να βγει στο φουρτουνιασμένο πέλαγος για να μη ενοχλείται και για να βρει τάχα ησυχία και σωτηρία. Τηρουμένων των αναλογιών το ίδιο συμβαίνει και με όποιον έχει παραθέσει τον εαυτό του στο Χριστό σύμφωνα με το, «Εαυτούς και αλλήλους και πάσαν την ζωήν ημών Χριστώ τω Θεώ παραθώμεθα». Είναι δηλαδή παράλογο, όταν ενοχληθεί από κάποιον πειρασμό, να ζητήσει σωτηρία μακριά από το Χριστό γιατί, « οὐκ ἔστιν ἐν ἄλλῳ οὐδενὶ ἡ σωτηρία· οὐδὲ γὰρ ὄνομά ἐστιν ἕτερον ὑπὸ τὸν οὐρανὸν τὸ δεδομένον ἐν ἀνθρώποις ἐν ᾧ δεῖ σωθῆναι ἡμᾶς »( Πράξ. δ’,12 ). Αυτό έκανε ο άσωτος που έφυγε από το σπίτι του πατέρα του και έπαθε αυτό που έπαθε. Παραμονή λοιπόν στο λιμάνι.

Iωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών

Ο «Λουκᾶς ὁ ἰατρὸς» & τα Ελληνικά της Καινής Διαθήκης ~

 

ΑΠΟ ΓΛΩΣΣΙΚΗ και αφηγηματική άποψη το ευαγγέλιο του Λουκά θεωρείται το ωραιότερο βιβλίο της Καινής Διαθήκης: είναι γραμμένο σε άψογη Ελληνική, την ελληνιστική Κοινή της εποχής -αλλά λογιότερης εκδοχής από αυτή των άλλων ευαγγελιστών (όπως φαίνεται από πλήθος λέξεων του Μάρκου, στον οποίο στηρίζεται, τις οποίες όμως διορθώνει προς το «αττικότερο», π.χ. «κλίνη» αντί «κράββατος», «κονιορτός» αντί «χους», «εκατοντάρχης» αντί «κεντυρίων» κ.λπ.).

Υπάρχει όμως και ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο για τη γλώσσα του Ευαγγελιστή Λουκά. Με τη μελέτη της γλώσσας του οι ειδικοί μπόρεσαν να επιβεβαιώσουν την παράδοση ότι ήταν ιατρός, η οποία έχει την αφετηρία της στη φράση του αποστόλου Παύλου (Κολ. 4,14):«ἀσπάζεται ὑμᾶς Λουκᾶς ὁ ἰατρὸς ὁ ἀγαπητὸς».

Παραθέτουμε απόσπασμα από τη σχετική μελέτη του κ. Δημητρίου Τσινικόπουλου «Ο Ευαγγελιστής Λουκάς: ο Ιατρός, ο Ιστορικός, ο Λόγιος» (*)

«[...] Σύμφωνα με τον W. K. Hobart [ΣΗΜ: "The Medical Language of St. Luke"] ο Λουκάς συνολικά χρησιμοποιεί 300 και πλέον ιατρικούς όρους ή λέξεις, στις οποίες δίνει ιατρική σημασία που δεν χρησιμοποιούνται με τον ίδιο τρόπο, αν χρησιμοποιούνται καθόλου, από τους άλλους συγγραφείς της Καινής Διαθήκης.

Παρ’ όλο που η άποψη αυτή του Hobart σήμερα γίνεται δεκτή με κάποια επιφύλαξη, επειδή φαίνεται υπερβολική (H. J. Cadbury), ωστόσο παραμένει γεγονός, ότι στο Ευαγγέλιο του Λουκά βρίσκουμε αρκετές ιατρικές λέξεις και εκφράσεις, αλλά και περιγραφές ή αναφορές σε θεραπείες, με έναν διαφορετικό τρόπο από αυτόν που κάμουν οι άλλοι Ευαγγελιστές. Μερικά παραδείγματα μπορούν να καταστήσουν το θέμα σαφές:

► Μόνον ο Λουκάς χρησιμοποιεί τη φράση “ἔστη ἡ ρύσις τοῦ αἵματος αύτῆς” που είναι ιατρική έκφραση, και έτσι τη βρίσκουμε σε ελληνικά ιατρικά συγγράμματα.

► Αναφερόμενος στο θαύμα της θεραπείας συγκύπτουσας γυναίκας που ήταν ασθενής επί δεκαοχτώ χρόνια (Λκ. 13, 11-13), ο Λουκάς χρησιμοποιεί τέσσερις ιατρικούς όρους: συγκύπτουσα, ανακύψαι, απολέλυσαι, ανωρθώθη.

► Μόνον ο Λουκάς από τους Ευαγγελιστές αναγράφει ότι ο πρώτος λεπρός που θεραπεύτηκε από τον Ιησού ήταν «πλήρης λέπρας» (Λκ. 5, 12) και ότι η πεθερά του Πέτρου “εκρατείτο υπό πυρετού μεγάλου” (Λκ. 4, 38).

► Στη γνωστή φράση του Κυρίου “εὐκολώτερον είσελθεῖν κάμηλον διὰ τρυπήματος ραφίδος” (Μτ. 13, 24) ή “τρυμαλιάς ραφίδος” (Μκ. 10, 25) ο Λουκάς χρησιμοποιεί τη φράση “τρήματος βελόνης” που βρίσκεται στον Γαληνό («κατά την βελόνην τρήματος»).

► Στην παραβολή του πλουσίου και του φτωχού Λαζάρου, ο Λουκάς γράφει για τον Λάζαρο ότι ήταν “ήλκωμένος” δηλ. πλήρης ελκών ή πληγών.

► Ακόμα, ο συγγραφέας του Ευαγγελίου κάνει προσεχτική διάκριση ανάμεσα στις θεραπείες που οφείλονταν αποκλειστικά σε φυσικές αιτίες και σε εκείνες που είχαν σχέση με επήρεια δαιμόνων. Έτσι π.χ. διαβάζουμε, ότι ο Ιησούς “ἐθεράπευσε πολλούς ἀπό νόσων καὶ μαστίγων καὶ πνευμάτων πονηρῶν” (Λκ. 7, 21).

► Ο Λουκάς είναι ο μόνος ευαγγελιστής που χρησιμοποιεί τέσσερις διαφορετικές λέξεις για να προσδιορίσει το κρεβάτι των ασθενών (κράββατος, κλίνη, κλινίδιον, κλινάριον).

► Αναφέρει μόνον αυτός την παραβολή του καλού Σαμαρείτη, και μνημονεύει τη χρήση ελαίου και οίνου για τη θεραπεία των πληγών του θύματος των ληστών. (Η χρήση ελαίου και οίνου για την περιποίηση των πληγών βρίσκεται και στα συγγράμματα του πατέρα της ιατρικής Ιπποκράτη).

► Επίσης μόνο στο τρίτο Ευαγγέλιο αναφέρεται ο λόγος του Ιησού “ἰατρέ θεράπευσον σεαυτόν” (Λκ. 4, 23) και παρ’ όλον που οι άλλοι τρεις ευαγγελιστές αναγράφουν ότι ο ζηλωτής απόστολος Πέτρος απέκοψε το αυτί του δούλου του αρχιερέα, μόνον ο Λουκάς αναφέρει ότι ο Ιησούς τον θεράπευσε (22, 51).

Αλλά και στις Πράξεις των Αποστόλων βρίσκουμε παρόμοιες ιατρικές εκφράσεις που υπάρχουν μόνο στο τρίτο Ευαγγέλιο.

► Έτσι, στις Πράξεις (3, 7), αναφερόμενος στη θεραπεία του εκ γενετής παράλυτου, ο συγγραφέας λέγει: “Παρευθύς έστερεώθησαν αἱ βάσεις καὶ τὰ σφυρὰ τῶν ποδῶν αὐτοῦ”. Η σπανιότατη λέξη “σφυρά”, που υποδηλώνει τους αστραγάλους, είναι ιατρική – ανατομική – και βρίσκεται στον Γαληνό.

► Για τη θαυματουργική ανάβλεψη του Παύλου χρησιμοποιούνται οι τεχνικοί όροι “ἀποπίπτειν” και “λεπίδες”, που η ταυτόχρονη χρήση τους δε φαίνεται να είναι συμπτωματική.

► Επίσης στα εδάφια Πρξ. 10, 11 και 11, 5 η φράση “αρχαί οθόνης” είναι ιατρικές. Όπως παρατήρησε ο Harnack, ο Λουκάς μιλώντας για την έχιδνα που δάγκωσε το χέρι του Παύλου στη νήσο Μελίτη (Πρξ. 25, 3-4), τη χαρακτηρίζει ως θηρίον, λέξη που είναι ιατρικός – τεχνικός όρος από την οποίαν προέρχεται η λέξη “θηριακή”, το αντίδοτο δηλαδή που παρασκευάζεται από την έχιδνα.

► Η έκφραση “καθῆψε τῆς χειρός αὐτοῦ” σημαίνει ότι με το “δήγμα” της έχιδνας το δηλητήριο εισχώρησε στο χέρι και υπενθυμίζει τις ιατρικές φράσεις για τα δηλητήρια όπως “δι’ ὕλης φθοροποιοῦ καθαπτομένης τῶν σωμάτων”.

► Επίσης αντί της λέξης «θερμότης», ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τη λέξη “θέρμη” που είναι ιατρικός όρος και (άπαξ λεγόμενον) λέξη δηλ. που μόνο μια φορά εμφανίζεται σ’ ολόκληρη την Κ. Δ.

► Και η φράση “μηδέν ἄτοπον”, (εδ. 6) χρησιμοποιείται και από τον Γαληνό, στην περίπτωση που ένα λυσσασμένο σκυλί δάγκανε κάποιον.

Από όλα αυτά τα παραδείγματα και πολλά άλλα, φαίνεται ότι ο συγγραφέας του ομώνυμου Ευαγγελίου και του βιβλίου των Πράξεων που γύρω στο 60 μ.Χ. έγραψε τα έργα του απευθυνόμενος προς τον κράτιστο Θεόφιλο, πρέπει να ήταν άνθρωπος με ιατρική κατάρτιση, και αυτό εναρμονίζεται με την παραδοσιακή άποψη, ότι γράφτηκαν από τον ιατρό Λουκά […] ».

~ · ~ ~ · ~

ΚΑΙ μια ακροτελεύτια παρατήρηση σχετική με την γλωσσική εξάπλωση του ελληνισμού κατά τους ελληνιστικούς χρόνους: δεν είναι τυχαίο ότι ο Λουκάς, ο περισσότερο «Έλληνας» από όλους τους συγγραφείς της Αγίας Γραφής (Παλαιάς και Καινής Διαθήκης), καταγόταν, κατά την επικρατέστερη εκδοχή, από τη Συρία, την πατρίδα των σπουδαιότερων ίσως συγγραφέων που έγραψαν Ελληνικά την εποχή του Βυζαντίου (Ιωάννης Δαμασκηνός, Ιωάννης Χρυσόστομος, Κοσμάς επίσκοπος Μαϊουμά, Ρωμανός Μελωδός, Ισαάκ ο Σύρος, Εφραίμ ο Σύρος και πολλοί άλλοι...

 

 https://www.facebook.com/lexicologycenter

 

 https://tsinikopoulos.org