Τεχνητή νοημοσύνη και Προσευχή

 Κι όμως η τεχνίτη νοημοσύνη μπορεί να δημιουργήσει προσευχές. Ζητήσαμε από τον ChatGPT να μας γράψει δυο προσευχές , μία για τον Ιησού Χριστό και μια για τους σεισμούς και εδώ οι απαντήσεις:

Αναχαίτιση λογισμών

 Όπως είναι γνωστό, όταν σε μία χώρα εισέλθει ένα αεροπλάνο χωρίς άδεια, αυτό αναχαιτίζεται. Το ίδιο πρέπει να συμβαίνει και, όταν στην καρδιά του χριστιανού ανεβαίνουν οι λεγόμενοι κακοί λογισμοί. Αυτοί οι λογισμοί προφανώς πρέπει να αναχαιτίζονται όσο το δυνατό γρηγορότερα. Ο Απόστολος Παύλος, δε χρησιμοποιεί το ρήμα αναχαιτίζω, αλλά το ρήμα καθαιρώ, δηλαδή ανατρέπω, αφού στην εποχή του δεν υπήρχαν αεροπλάνα. Έτσι, παρουσιάζει τους λογισμούς ως εχθρούς που ανεβαίνουν στην καρδιά του ανθρώπου, για να βρουν έδαφος εκεί. Χαρακτηριστικά λέει, « τὰ γὰρ ὅπλα τῆς στρατείας ἡμῶν οὐ σαρκικὰ, ἀλλὰ δυνατὰ τῷ Θεῷ πρὸς καθαίρεσιν ὀχυρωμάτων· λογισμοὺς καθαιροῦντες καὶ πᾶν ὕψωμα ἐπαιρόμενον κατὰ τῆς γνώσεως τοῦ Θεοῦ,….»( Β’ Κορ. ι’ 4-5). Και ο Παύλος λοιπόν είχε τον καλό αγώνα του.

 

Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών

Χαίρε όχημα Ηλίου του νοητού

 Η Θεοτόκος, ως Μητέρα του Υιού του Θεού, παρομοιάζεται ως όχημα Ηλίου του νοητού, γιατί ο Χριστός είναι όντως ο νοητός Ήλιος της Δικαιοσύνης. Και βέβαια οποιοδήποτε άψυχο όχημα δε μπορεί να χαίρεται. Η Θεοτόκος όμως, ως έμψυχος Ναός που είναι, μπορεί να χαίρεται, και όντως χαίρεται με τους χαιρετισμούς που ψάλλονται στην Εκκλησία προς τιμήν Της. Η Θεοτόκος, όπως είναι γνωστό, χαρακτηρίζεται ιδιαιτέρως για το ταπεινό Της φρόνημα. Έτσι ως όχημα Ηλίου του νοητού, δεν την αγγίζει ούτε ίχνος εγωισμού. Ακολουθεί το φρόνημα του Υιού Της, « ὃς ἐν μορφῇ Θεοῦ ὑπάρχων οὐχ ἁρπαγμὸν ἡγήσατο τὸ εἶναι ἴσα Θεῷ »( Φιλ. β’, 6). Αυτό παραγγέλλει και ο Παύλος με τα λόγια, « τοῦτο γὰρ φρονείσθω ἐν ὑμῖν ὃ καὶ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ » ( Φιλ.β’, 5). Αφού λοιπόν ο Χριστός είναι ταπεινός, αφού η Θεοτόκος έχει ταπεινό φρόνημα, αφού αυτό παραγγέλλει και ο Απόστολος Παύλος, και όχι μόνο, γιατί ο άνθρωπος να μη θέλει να ταπεινώνεται ενώπιον του Θεού του; Μόνο ο σατανάς δε θέλει ούτε μπορεί να ταπεινώνεται.

 

Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών

ΑΞΙΟΠΡΟΣΕΚΤΟ

 

Είναι αξιοπρόσεκτο το ότι ο Θεός, πριν αμαρτήσουν οι πρωτόπλαστοι, δεν αναφέρεται στη Γραφή ότι είχε κάποιο διάλογο και συζήτηση μαζί τους. Μετά όμως από την παράβαση της εντολής που τους είχε δώσει, είχε διάλογο, όχι μόνο με αυτούς, αλλά και με άλλους στους μετέπειτα χρόνους. Επίσης είναι αξιοπρόσεκτο το ότι ο Θεός δεν αναφέρεται στη Γραφή ότι είχε κάποιο διάλογο και συζήτηση με κάποιον από τους αγγέλους Του. Μετά όμως από την πτώση του Εωσφόρου που έγινε σατανάς, είχε διάλογο μαζί του, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην ιστορία του Ιώβ.

Τι άραγε μπορεί να πει κανείς γι’ αυτά τα αξιοπρόσεκτα; Μπορεί να πει ότι ο Θεός δεν είχε ανάγκη να του κάνουν υποδείξεις και να του δώσουν συμβουλές οι πρωτόπλαστοι πριν αυτοί αμαρτήσουν ούτε έχει ανάγκη να του κάνουν υποδείξεις και να του δώσουν συμβουλές οι άγγελοι που δεν έχουν αμαρτήσει. Ο Απόστολος Παύλος γράφει, « Ὢ βάθος πλούτου καὶ σοφίας καὶ γνώσεως Θεοῦ! ὡς ἀνεξερεύνητα τὰ κρίματα αὐτοῦ καὶ ἀνεξιχνίαστοι αἱ ὁδοὶ αὐτοῦ! τίς γὰρ ἔγνω νοῦν Κυρίου; ἢ τίς σύμβουλος αὐτοῦ ἐγένετο; ἢ τίς προέδωκεν αὐτῷ, καὶ ἀνταποδοθήσεται αὐτῷ; ὅτι ἐξ αὐτοῦ καὶ δι' αὐτοῦ καὶ εἰς αὐτὸν τὰ πάντα. αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας· ἀμήν » ( Ρω. ια’, 33-36). Όταν όμως πρόκειται για τη σωτηρία των ανθρώπων, συγκαταβαίνει και δέχεται το διάλογο λέγοντας, « καὶ δεῦτε διαλεχθῶμεν, λέγει Κύριος· καὶ ἐὰν ὦσιν αἱ ἁμαρτίαι ὑμῶν ὡς φοινικοῦν, ὡς χιόνα λευκανῶ, ἐὰν δὲ ὦσιν ὡς κόκκινον, ὡς ἔριον λευκανῶ. καὶ ἐὰν θέλητε καὶ εἰσακούσητέ μου, τὰ ἀγαθὰ τῆς γῆς φάγεσθε· ἐὰν δὲ μὴ θέλητε, μηδὲ εἰσακούσητέ μου, μάχαιρα ὑμᾶς κατέδεται » (Ησ. α’,18-20 ). Και στην ιστορία του Ιώβ που ο Θεός είχε συζήτηση με το διάβολο, και εκεί για τη σωτηρία των ανθρώπων επρόκειτο. Δόξα τη μακροθυμία Σου, Κύριε.

 

Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών

Ιερώνυμος ο Β΄, ο Αρχιεπίσκοπος των δύσκολων περιστάσεων

 

 Δημ. Ιωάννου

 Οικονομολόγος- Αναλογιστής

«Οι δυσκολίες είναι ένα σκαλοπάτι για τον έξυπνο άνθρωπο, μία κολυμβήθρα για το Χριστιανό και ένας θησαυρός για τον ικανό» Μπαλζάκ

Αυτό το σκαλοπάτι ανέβηκε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κκ.Ιερώνυμος ο Β΄, σε αυτήν την κολυμβήθρα ξαναβαφτίστηκε και αυτοί  είναι οι θησαυροί που απέκτησε στα μέχρι στιγμής 15 χρόνια της Αρχιεπισκοπικής  θητείας του.

Επέλεξε ο Θεός έναν άνθρωπο  με σπάνια χαρίσματα να καθοδηγεί το καράβι της Εκκλησίας στα 15 αυτά πολυτάραχα χρόνια.

 Και τι δε ζήσαμε; Και τι δε περάσαμε;

Οικονομική κρίση, μνημόνια, κύμα μεταναστών, capital controls, κίνδυνος εξόδου της χώρας από το ευρώ  και άτακτη χρεωκοπία, πανδημία, περιοριστικά μέτρα κυκλοφορίας, κλείσιμο των ναών, ύβρεις για το μυστήριο της Αγίας Κοινωνίας και τόσα άλλα.

Πόσες δύσκολες αποφάσεις  πέρασαν από τα χέρια του Αρχιεπίσκοπου μας όλα αυτά τα χρόνια;

Πόσα προβλήματα έπρεπε να λύσει;

Πόσες ισορροπίες έπρεπε να κάνει;

Πόσες   φορές έπρεπε να λυγίσουν τα γόνατα του στην προσευχή  για να διασωθεί η Εκκλησία;

Πόσες ώρες έπρεπε να κλειστεί στο ταμείο του για να του δώσει ο Θεός φώτιση;

Πόσες νηστείες και πόσες ώρες μοναχικού συλλογισμού έπρεπε να αφιερώσει για να του φανερώσει ο Θεός πως πρέπει να πορευτεί;

Ατάραχος, ήρεμος, σιωπηλός . Μοναχός και Αρχιεπίσκοπος μαζί. Σωστός καπετάνιος σε ένα καράβι που η μία τρικυμία διαδεχόταν την άλλη. 

Μα ποιος είναι ως άνθρωπος ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος ο Β΄;

Το βιογραφικό του πλούσιο αλλά δεν αρκεί για να πλησιάσουμε το χαρακτήρα του.

 Το φιλανθρωπικό , ιεραποστολικό, κοινωνικό  έργο  αμέτρητο , αλλά δεν αρκεί για να καταλάβουμε το είναι του.

Οι συνεντεύξεις και τα βαθυστόχαστα συγγράμματα του αρκετά, αλλά δεν αρκούν για να μετρήσουμε τη σοφία του.  

Οι επαφές του με τους ισχυρούς των ημερών κάθε εθνότητας , καθημερινές, αλλά δεν αρκούν για να αντιληφθούμε τις ηγετικές  του  ικανότητες.

Οι εισηγήσεις του στις συνεδριάσεις της Ιεράς Συνόδου αναρίθμητες , αλλά και πάλι δεν αρκούν για να κατανοήσουμε  τα διοικητικά του χαρίσματα.

Μα  τότε πώς θα μάθουμε  ποιος είναι ως άνθρωπος ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος ο Β΄;

Την απάντηση μας τη δίνει η ίδια του η ζωή και  οι απλοί άνθρωποι που τον έχουν γνωρίσει μέσα  από τα έργα του .

Είναι ο άνθρωπος με την πλούσια μόρφωση που εγκατέλειψε τη Πανεπιστημιακή καριέρα ως Αρχαιολόγος Ιστορικός και Θεολόγος  για να γίνει μοναχός και ιερέας.

Είναι ο άνθρωπος  που αφιερώθηκε στο Θεό όχι στο μέσο ή στο τέλος της ζωής του , αλλά στα νιάτα του.

Είναι ο άνθρωπος που τίμησε και τιμά μέχρι σήμερα τον πνευματικό καθοδηγητή  του, τον πνευματικό του πατέρα τον π. Νικόδημο Γραικό που διαδέχτηκε στη Μητρόπολη Θηβών και Λεβαδείας.

Είναι ο αθόρυβος προστάτης φτωχών ανθρώπων, γερόντων, πολύτεκνων νέων, ιερατικών οικογενειών.

Όποια πέτρα της Θήβας κι αν σηκώσεις θα έχει να σου διηγηθεί μία ιστορία για τον Ιερώνυμο το Δεσπότη και για τα καλά που κάνει μέχρι σήμερα  ιδιαίτερα  στον τόπο αυτό.

Είναι ο άνθρωπος με τη προσεχτική λαλιά που κάθε   λέξη έχει ένα νόημα.

Είναι ο άνθρωπος με το σοφό μυαλό που βλέπει μακριά, αφουγκράζεται βαθύτερα, αποφασίζει στωικά.

Είναι ο άνθρωπος ο καταδεχτικός , που δέχεται να ακούει και να συμβουλεύεται παρά την εμπειρία του και το  ύψος του αξιώματος του.

Είναι ο άνθρωπος με τη μεγάλη υπομονή που αντέχει να συμβιώνει με εχθρούς και να ανέχεται τις επιθέσεις «φίλων».

Είναι ο άνθρωπος με τη μεγάλη καρδιά που συγχωρεί τα πάντα και ανέχεται όλους ελπίζοντας στη μετάνοια τους.

Είναι ο άνθρωπος με τη διορατική ματιά που παίρνει αποφάσεις που δίνουν καρπούς χρόνια αργότερα.

Είναι ο άνθρωπος που υπεραγαπά ως γνήσιος πατέρας τα μέλη της Συνόδου και τους ιερείς του- τα παιδιά του .

 Αυτόν  τον άνθρωπο επέλεξε ο Θεός και τοποθέτησε,  στα δύσκολα αυτά χρόνια,  να κρατήσει την Εκκλησία  ενωμένη και  δυνατή.

Αυτόν τον άνθρωπο επέλεξε ο Θεός να γίνει ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδας, ο Πρόεδρος της Συνόδου ,  ο πνευματικός πατέρας του ελληνικού λαού μας.

Αυτόν τον άνθρωπο τοποθέτησε ο Θεός στην κορυφή της Εκκλησίας της Ελλάδας και στις καθημερινές προσευχές  όλων  των πιστών χριστιανών.

Είχε γράψει κάποτε  ο πρώην Γεν. Γραμματέας του ΟΗΕ Νταγκ Χάμερσκελντ  « Στην εποχή μας , ο δρόμος για την αγιότητα περνάει μέσα από το πεδίο των δυσκολιών και της δράσης»

Μέσα από αυτό το δρόμο  με τις δυσκολίες , με πολύ δράση, άλλοτε φανερή και άλλοτε αφανή,  πορεύεται ο Αρχιεπίσκοπος μας.

Σε αυτόν το δρόμο , που οδηγεί στην αγιότητα, αγωνίζεται  τόσα έτη ως Επίσκοπος .

Σε  αυτόν το δρόμο θα εξακολουθεί να πορεύεται προς όφελος της Εκκλησίας της Ελλάδος,ως ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος .

Πάντα Άξιος Μακαριώτατε και εις πολλά τα έτη!

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΓΡΑΦΤΗΚΕ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗ ΓΙΝΕΙ;

 

Τι θα πει  να γίνει ή να μη γίνει; Μήπως πρόκειται  για μία λέξη, αν αύριο χιονίσει ή αν βρέξει; Η Αποκάλυψη είναι ολόκληρο βιβλίο και δεν ταιριάζει γι’ Αυτή η φράση να μη γίνει. Ποιο από όλα που γράφει έχει γραφεί για να μη γίνει; Ας αναφερθεί πρώτα αυτό, γιατί αλλιώς τα παίρνει όλα το ποτάμι, πράγμα απαράδεκτο. Αν όμως αναφερθεί κάποιο που οπωσδήποτε θα γίνει, ασφαλώς αυτός που θα πει  ότι η Αποκάλυψη γράφτηκε για να μη γίνει, θα πει, δεν εννοώ αυτό που θα γίνει. Όταν ο Χριστός, για παράδειγμα, λέει, « Ναὶ ἔρχομαι ταχύ. Ἀμήν» (Απ. κβ’, 20), ποιος θα τολμήσει να πει ότι αυτό γράφτηκε  για να μη γίνει;

Αλλά και αν εννοεί κάποιο άλλο, γιατί να αναφερθεί  συλλήβδην στην Αποκάλυψη και όχι μόνο σε αυτό το άλλο; Πώς όμως θα βρει κάποιος κάτι   που γράφτηκε για να μη γίνει, όταν στον πρώτο στίχο της Αποκάλυψης αναφέρεται σαφώς ότι όσα έχουν γραφεί πρέπει να γίνουν και μάλιστα σύντομα; « Ἀποκάλυψις Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἣν ἔδωκεν αὐτῷ ὁ Θεός, δεῖξαι τοῖς δούλοις αὐτοῦ ἃ δεῖ γενέσθαι ἐν τάχει» (Απ. α’, 1). Αφού λοιπόν « δεῖ γενέσθαι ἐν τάχει», ποιος θα πει ότι η Αποκάλυψη γράφτηκε για να μη γίνει; Αγνοεί το της Αποκάλυψης, « καὶ ἐάν τις ἀφέλῃ ἀπὸ τῶν λόγων τοῦ βιβλίου τῆς προφητείας ταύτης, ἀφελεῖ ὁ Θεὸς τὸ μέρος αὐτοῦ ἀπὸ τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς καὶ ἐκ τῆς πόλεως τῆς ἁγίας, τῶν γεγραμμένων ἐν τῷ βιβλίῳ τούτῳ» ( Απ. κβ’, 19). Χρειάζεται πολλή  προσοχή, γιατί η Αποκάλυψη αποκαλύπτεται και δε γράφτηκε για να λέει ο καθένας πράγματα δικά του που δεν του έχουν αποκαλυφθεί. 

 Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών

ΤΙ ΤΟΥΣ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙ

 
Ο λόγος γι’ αυτούς που αγαπούν το Θεό για τους οποίους ο Παύλος γράφει:

α) Για μεν τα επί της γης που σχετίζονται μ’ αυτούς και τους αφορούν, « Οἴδαμεν δὲ ὅτι τοῖς ἀγαπῶσι τὸν Θεὸν πάντα συνεργεῖ εἰς ἀγαθόν, τοῖς κατὰ πρόθεσιν κλητοῖς οὖσιν » (Ρω. η’, 28).

β) για δε το τι τους περιμένει μελλοντικά και αιωνίως, « ἀλλὰ καθὼς γέγραπται, ἃ ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδε καὶ οὖς οὐκ ἤκουσε καὶ ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη, ἃ ἡτοίμασεν ὁ Θεὸς τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν » (Α’ Κορ. β’, 9 ).

Τώρα, για όσους τυχόν δεν τον αγαπούν, ο Θεός δεν παύει να τους αγαπάει, γιατί είναι Φιλάνθρωπος και, « πάντας ἀνθρώπους θέλει σωθῆναι καὶ εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν »(Α’ Τιμ. β’, 4). Αυτό φαίνεται και από το ότι, « ὁ πατὴρ ἀπέσταλκε τὸν υἱὸν σωτῆρα τοῦ κόσμου »(Α’Ιω. δ’, 14). Το λοιπόν, « Τις Θεός μέγας ως ο Θεός ημών »;

 

 Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών

 

Τι είναι το ταπεινό φρόνημα;

 Ταπεινό φρόνημα είναι το να φρονεί ο άνθρωπος στο βάθος της καρδιάς του για τον εαυτό του ταπεινά και όχι υψηλά. Να απορρίπτει κάθε νόημα του πονηρού ότι τάχα αυτός κάτι είναι, γιατί αυτό είναι φρεναπάτη. Αυτό το τονίζει ο Απόστολος Παύλος με τα εξής λόγια, « εἰ γὰρ δοκεῖ τις εἶναί τι, μηδὲν ὤν, ἑαυτὸν φρεναπατᾷ »(Γαλ. στ’, 3).

Ταπεινό φρόνημα είναι το φρόνημα του Χριστού, το οποίο ο Απόστολος Παύλος προτρέπει τους πιστούς να το έχουν και αυτοί, « τοῦτο φρονείσθω ἐν ὑμῖν ὃ καὶ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ, ὃς ἐν μορφῇ Θεοῦ ὑπάρχων οὐχ ἁρπαγμὸν ἡγήσατο τὸ εἶναι ἴσα Θεῷ, ἀλλ' ἑαυτὸν ἐκένωσε μορφὴν δούλου λαβών, ἐν ὁμοιώματι ἀνθρώπων γενόμενος, καὶ σχήματι εὑρεθεὶς ὡς ἄνθρωπος ἐταπείνωσεν ἑαυτὸν γενόμενος ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δὲ σταυροῦ »(Φιλ. β’, 5-8).

 Όποιος λοιπόν έχει σοφία, επιδιώκει το ταπεινό φρόνημα. Όποιος δεν έχει, αλλά έχει καλή διάθεση, ας ακούσει τα λόγια του Ιακώβου, « Εἰ δέ τις ὑμῶν λείπεται σοφίας, αἰτείτω παρὰ τοῦ διδόντος Θεοῦ πᾶσιν ἁπλῶς καὶ μὴ ὀνειδίζοντος, καὶ δοθήσεται αὐτῷ »(Ιακ.α’,5).

Και βέβαια, αν κάποιος δε θέλει να έχει ταπεινό φρόνημα, μπορεί να πει κανείς ότι τον ξεγελάει ο πονηρός που αποστρέφεται την ταπείνωση. Αν όμως κάποιος δε θέλει να έχει σοφία, μήπως τότε  φταίει και η έλλειψη σοφίας από τον ίδιο;

 

 Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών

Ομιλία του γέροντος Εφραίμ.Βατοπαιδιου στα Σέρβια Κοζάνης 30-1-2023 (απόσπασμα)

 

Τι σημαίνει «αμαρτίαι γονέων παιδεύουσι τέκνα»;

Κατ’ αρχήν  να  πούμε  ότι  αυτό,  όπως  λέγεται  και όπως  γράφεται,  δεν  έχει  γραφεί  στην  Αγία  Γραφή.  Αυτό   όμως  δε σημαίνει  ότι  δεν  πρέπει  να  πούμε τι  σημαίνει. Το τι  σημαίνει  όμως  εξαρτάται από το τι  σημαίνει  αμαρτία, και  από  το  τι σημαίνει  παιδεύω.

Αν  αμαρτία  σημαίνει  αποτυχία  και  αστοχία  στην  επίτευξη  των  στόχων  που  έθεσε  κάποιος  στη  ζωή  του, με  αποτέλεσμα  να  πέσει  έξω,  και  αν  παιδεύω  σημαίνει  παιδαγωγώ, τότε  μπορούμε  να  πούμε  τα  εξής: Τα  λάθη  των  γονέων, οι  αποτυχίες  τους, και  γενικά   αυτά   που   δεν   μπόρεσαν  να   κάνουν  οι  ίδιοι  ή  τα  έκαναν  λάθος,  είναι  δυνατόν  να  γίνουν  αφορμή  ώστε  τα  τέκνα  τους  να  παιδαγωγηθούν, και  το  πάθημα  των  γονέων  τους  να  γίνει  γι’ αυτά  μάθημα. Έτσι θα παιδαγωγούνται και θα φροντίζουν    να   μη  κάνουν  ό, τι  έκαναν  οι  γονείς  τους,  αλλά  να  προκόβουν  ώστε,   κατά  το  δη  λεγόμενο, και  κατά  κάποιο  τρόπο,  να  τους  ξεντροπιάσουν  και  οπωσδήποτε   να  τους  ικανοποιήσουν.

Αν  όμως  αμαρτία  σημαίνει  αυτό  που  εννοούν  όλοι,  δηλαδή   κάθε   είδους   ασυδοσία  και  ό, τι  κακό   μπορεί  να   φαντασθεί   κανείς,  τότε   δεν   είναι   δυνατόν    το    παιδεύω   να    σημαίνει  παιδαγωγώ, όπως  αναφέρθηκε  προηγουμένως.  Τότε   το   παιδεύω   μάλλον   σημαίνει   ταλαιπωρώ  και  παιδεύω,  όπως   το    εννοούμε,   όταν   λέμε   μη    με   παιδεύεις  άλλο.  Πώς  είναι  δυνατόν  π. χ. να   παιδαγωγούνται  τα  τέκνα   που   γεννήθηκαν  παράλυτα  εξ  αιτίας  των  αμαρτιών  των  γονέων  τους; Είναι   αυτονόητο   ότι   αυτό   είναι   γι’ αυτά  παιδεμός. Έτσι  αυτού  του  είδους  οι  αμαρτίες των  γονέων,   πράγματι   ταλαιπωρούν,   βασανίζουν  αφάνταστα   και  παιδεύουν   τα   τέκνα  τους. Εδώ  το  « αμαρτίαι  γονέων  παιδεύουσι  τέκνα»  ισχύει  όπως  γίνεται  αντιληπτό  από  όλους, δηλαδή  υποφέρουν  τα  τέκνα.

Ας  σημειωθεί  όμως  ότι  τα  τέκνα  δεν  έχουν  ευθύνη  για  τις  αμαρτίες  των  γονέων  τους. Αντιθέτως   μάλιστα, εάν   τα  όποια  βάσανα  που  τους  κληρονόμησαν  αυτοί,  τα  υπομείνουν  ως  σταυρό,  θα  τους  βγουν  σε  καλό.

Τώρα, αν  κάποιος ισχυρισθεί  ότι  και  τα  βάσανα  αυτά  που  βαστάζουν  τα  τέκνα  εξ  αιτίας  των  αμαρτιών  των  γονέων  τους,  κατά  κάποιο  τρόπο,  τα  παιδαγωγούν, αυτό η  ψυχή  τους  το  ξέρει,  και  μόνο  αυτά  μπορούν  να   το   πουν.  Πάντως,  αν  συμβαίνει  αυτό, τότε  το  « αμαρτίαι  γονέων  παιδεύουσι  τέκνα »  ισχύει,  αλλά δεν  γίνεται  αποδεκτό  και  αντιληπτό  από  όλους, όπως  αναφέρθηκε  παραπάνω.

Επειδή  το « αμαρτίαι  γονέων  παιδεύουσι  τέκνα», όπως  αναφέρθηκε  στην  αρχή, δεν  είναι  γραμμένο  στην  Αγία  Γραφή,  δεν  του  δόθηκαν  εδώ  θεολογικές  διαστάσεις, αλλά  σχολιάστηκε μόνο  με  βάση  την  κοινή  λογική  η  οποία,  ως  γνωστόν,  δεν  είναι  αλάνθαστη. Γίνεται  όμως  παρεμφερής  λόγος  στην   Αγία  Γραφή  για  το   θέμα  αυτό.  Ας  δούμε  κάτι  σχετικό.  «…ἐγώ εἰμι Κύριος ὁ Θεός σου, Θεὸς ζηλωτής, ἀποδιδοὺς ἁμαρτίας πατέρων ἐπὶ τέκνα ἐπὶ τρίτην καὶ τετάρτην γενεὰν τοῖς μισοῦσί με. καὶ ποιῶν ἔλεος εἰς χιλιάδας τοῖς ἀγαπῶσί με καὶ τοῖς φυλάσσουσι τὰ προστάγματά μου » (Δευτ. ε’, 9-10).  

Από  τα  λόγια   αυτά  του  Θεού  προκύπτουν   ασφαλώς και  άλλες   ερωτήσεις  σχετικές  με  την  παραπάνω   ερώτηση,  αλλά   και   διαφορετικές   απ’ αυτή. Πάντως το τελευταίο, « τοις  μισούσι  με  », δεν αναφέρεται σε όλα τα τέκνα αδιακρίτως, αλλά σε όσους μισούν το Θεό. Αυτό φαίνεται από το,  «καὶ ποιῶν ἔλεος εἰς χιλιάδας τοῖς ἀγαπῶσί με καὶ τοῖς φυλάσσουσι τὰ προστάγματά μου ».

Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών

ΠΟΛΥΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΕΥΧΗ

 Η πολυλογία στην προσευχή δεν προσφέρει τίποτα το θετικό σύμφωνα και με τα εξής λόγια του Κυρίου, « Προσευχόμενοι δε μη βατολογήσητε ώσπερ οι εθνικοί΄ δοκούσι γαρ ότι εν τη πολυλογία αυτών εισακουσθήσονται » (Ματ. στ΄, 7). Και βέβαια πολυλογία δεν είναι μόνο τα πολλά λόγια αλλά  είναι  και κάθε άλλης μορφής βαττολογία και  ασταμάτητη φλυαρία.  Όταν ο άνθρωπος στην προσευχή του μιλάει μόνο αυτός, πότε θα  ακούσει τι του λέει ο Θεός; Ο Ηλί είπε στο μικρό Σαμουήλ, όταν του ξαναμιλήσει ο Θεός να  του πει, « λάλει, Κύριε, ότι ακούει ο δούλος  σου »(Α’ Βασ. γ’,9). Πόσο ανόητο  είναι να μη ακούει κανείς  τα λόγια του Χριστού,  αλλά να  μιλάει αυτός συνέχεια. Είναι σαν να του λέει, « άκουε Κύριε, ότι μιλάει ο δούλος σου ». Η Μαρία άκουγε  τα λόγια του Κυρίου και δε μίλαγε αυτή για να ακούει ο Διδάσκαλος. (Λουκ.ι’, 39).

 Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών

Παράτεινον το έλεός σου τοις γινώσκουσί σε.

 
 

Το να ζητάει ο άνθρωπος το έλεος του Θεού, όπως είναι γνωστό, είναι πάρα πολύ καλό. Όμως αυτό θα είναι ακόμη καλλίτερο και αποτελεσματικότερο, αν γνωρίζει και τα παρακάτω που έχουν σχέση με τη γνώση  του Θεού, σύμφωνα με τον ψαλμικό στοίχο, «παράτεινον το έλεός σου τοις γινώσκουσί σε»( Ψ. 35,11). Την αναγκαιότητα της γνώσης του Θεού τονίζει ιδιαίτερα ο Απόστολος Παύλος με τα εξής λόγια, « ἐκνήψατε δικαίως καὶ μὴ ἁμαρτάνετε· ἀγνωσίαν γὰρ Θεοῦ τινες ἔχουσι· πρὸς ἐντροπὴν ὑμῖν λέγω » (Α΄ Κορ. ιε΄ 34):

 

α) Το έλεός του  Θεού είναι καρπός της ευδοκίας Αυτού,  και η λατρεία προς Αυτόν   είναι, και πρέπει να είναι λογική. Το λέει χαρακτηριστικά ο επόμενος ύμνος, «Ἑσπερινὸν ὕμνον, καὶ λογικὴν λατρείαν, σοὶ Χριστὲ προσφέρομεν, ὅτι ηὐδόκησας, τοῦ ἐλεῆσαι ἡμᾶς, διὰ τῆς Ἀναστάσεως ».

 

β) Ο Θεός ως ελεήμων τον έχει ελεήσει πριν ακόμη αυτός το ζητήσει, σύμφωνα και με το, «ου του θέλοντος ουδέ του τρέχοντος, αλλά του ελεούντος Θεού» ( Ρω. θ’, 16).

 

γ) Και μία φορά να το πει, όχι μόνο απαντά αμέσως ο Θεός, αλλά το γνωρίζει πριν ακόμη αυτός το ζητήσει.

 

δ) Πρέπει να πιστεύει ότι ο Θεός τον έχει ελεήσει, τον ελεεί και θα τον ελεεί συνέχεια σύμφωνα με το, «Τα ελέη  σου, Κύριε, εἰς τὸν αἰῶνα ᾄσομαι, εἰς γενεὰν καὶ γενεὰν ἀπαγγελῶ τὴν ἀλήθειάν σου ἐν τῷ στόματί μου,  ὅτι εἶπας· εἰς τὸν αἰῶνα ἔλεος οἰκοδομηθήσεται· »(  Ψ. 88,  2-3).

 

ε) Όπως ελεεί αυτόν ελεεί και άλλους, σύμφωνα με το «ελεήσω ον αν ελεώ, και οικτειρήσω ον αν οικτείρω» ( Ρω. θ’, 15).

 

στ) Πρέπει να χαίρεται που ο Θεός ελεεί και άλλους και να μη τους φθονεί για τα όποια χαρίσματα τους έχει δώσει.

 

ζ) Πρέπει να δοξάζει το Θεό που τον ελεεί, όπως έκανε και ο ένας από τους δέκα λεπρούς ο οποίος, « ἰδὼν ὅτι ἰάθη, ὑπέστρεψε μετὰ φωνῆς μεγάλης δοξάζων τὸν Θεόν,  καὶ ἔπεσεν ἐπὶ πρόσωπον παρὰ τοὺς πόδας αὐτοῦ εὐχαριστῶν αὐτῷ·». ( Λουκ. ιζ’, 15-16).  

 Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών