ΤΗΝ περασμένη φορά
σου περιέγραψα την όλη διαδικασία της μεταβάσεως από τον απλό λογισμό στην
εμπαθή επιθυμία κι από εκεί στην εφάμαρτη πράξη. Όμως τα πράγματα δεν
εξελίσσονται πάντα τόσο αργά όσο φάνηκε από την περιγραφή μου. Συχνά , αν όχι
τις περισσότερες φορές, όλες οι φάσεις διαδέχονται η μία την άλλη αστραπιαία.
Έτσι, πριν καλά-καλά προλάβει να εμφανιστεί ο λογισμός , τελείται η πράξη. Αυτό
συμβαίνει κατεξοχήν στην περίπτωση του προφορικού λόγου. Δεν μπορείς, αλλά και
δεν χρειάζεται ν’ αναλύεις όλα αυτά τα απρόβλεπτα και αλλεπάλληλα περιστατικά.
Κάνε μόνο τούτο:
Όταν αντιλαμβάνεσαι
μιαν εμπαθή κίνηση, να στρέφεσαι αμέσως εναντίον της με όπλο το θυμό. Πώς θ’ αντιδράσεις,
αν ένας κακοποιός σου επιτεθεί και σε χτυπήσει; Θα του ανταποδώσεις το χτύπημα
μ’ όλη σου τη δύναμη. Με τον ίδιο τρόπο ν’ αντιδράς, όταν σου επιτίθεται ένας
κακός λογισμός: Να τον χτυπάς με θυμό. Βέβαια, όπως ο κακοποιός δεν το βάζει
πάντα στα πόδια μόλις τον χτυπήσεις, έτσι και ο λογισμός δεν φεύγει πάντα μόλις
θυμώσεις. Κι αυτό γιατί στον πόλεμο των λογισμών εμπλέκονται συχνά και οι
δαίμονες, που, όπως ξέρεις, είναι πείσμονες και ανυποχώρητοι. Όσο κι αν
θυμώνεις μαζί τους, δεν κάνουν πίσω. Χρειάζεται, λοιπόν, πέρα από το θυμό, να
χρησιμοποιήσεις κι ένα άλλο όπλο εναντίον τους. Ποιο είν’ αυτό;
Για πες μου, τί κάνει
το θύμα της επιθέσεως ενός κακοποιού, αν δεν κατορθώσει να τον τρέψει σε φυγή
με χτυπήματα; Καλεί σε βοήθεια. Τότε τα όργανα της τάξεως ανταποκρίνονται στο
κάλεσμά του, τρέχουν και τον σώζουν. Αυτό
πρέπει να γίνεται και στον πόλεμο με τα πάθη. Θα θυμώνεις εναντίον τους, αλλά
και θα ζητάς τη θεία βοήθεια : «Κύριε, βοήθησέ με! Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού,
σώσε με!». «Θεέ μου, άκουσέ με και στείλε μου την βοήθειά σου! Κύριε, μην
αργήσεις να με βοηθήσεις!» ( Ψαλμ. 69:2 ) .
Όταν προσφεύγεις στον Κύριο, μην κοιτάς τί γίνεται
μέσα σου. Κράτα την προσοχή σου προσηλωμένη σ’ Εκείνον και ικέτευε Τον για
βοήθεια. Με τ’ όνομά Του μαστίγωνε τον εχθρό, όπως λέει ένας άγιος (όσιος
Ιωάννης ο Σιναϊτης, Κλίμαξ , Κ΄, στ΄ ). Γιατί , όπως λέει ο ψαλμωδός , «ο
Κύριος είναι κοντά σ’ όλους όσους τον επικαλούνται με ειλικρίνεια. Τα αιτήματα των πιστών Του τα εκπληρώνει. Ακούει
τη δέησή τους και τους σώζει» ( Ψαλμ. 144: 18-19 ) . Ο Ίδιος υπόσχεται σ’ όποιον
Τον επικαλείται με ελπίδα την ώρα της ανάγκης του: «Θα τον σώσω, επειδή ελπίζει
σ’ εμένα. Θα τον προστατέψω, επειδή γνωρίζει ποιος είμαι. Θα μου κραυγάσει, και
θα του αποκριθώ. Μαζί Του είμαι στη θλίψη του. Θα τον λυτρώσω και θα τον δοξάσω»
( Ψαλμ. 90: 14-14 ). Με το θυμό, λοιπόν, και με την προσευχή θ’ αντιμετωπίζεις
πάντοτε αποτελεσματικά τα πάθη που σε πολεμούν.
Μπορείς, πέρα απ’
αυτά, να κάνεις και κάτι άλλο, που μας συστήνουν οι άγιοι πατέρες: Μόλις αντιλαμβάνεσαι
την κίνηση κάποιου πάθους στην ψυχή σου, ν’ αποκαλύπτεις – ή μάλλον να υπενθυμίζεις- στον εαυτό
σου την αισχρότητά του. Αν σε προσβάλει, π.χ. ένας λογισμός υπερηφάνειας,
άρχισε να λες μέσα σου: “Η υπερηφάνεια είναι βδελυκτή . Δεν ντρέπεσαι , ενώ
είσαι χώμα και στάχτη , και φουσκώνεις από έπαρση; Συλλογίσου τις αμαρτίες σου…”
και άλλα παρόμοια. Θα εξουδετερώνεις , δηλαδή, τον λογισμό με την επινόηση σκέψεων
που καταστέλλουν την υπερηφάνεια. Πολλές
φορές , πάντως, η μέθοδος αυτή η αντιρρητική, όπως λέγεται, αποδεικνύεται αναποτελεσματική.
Ακόμα και όταν ο κατανοούμε την αισχρότητα του εμπαθούς λογισμού, τον διατηρούμε
στο νου μας τόσο, όσο του χρειάζεται για να μολύνει την ψυχή μας, ξεσηκώνοντας
το συναίσθημα και ξυπνώντας την επιθυμία. Πιο αποτελεσματική είναι η μέθοδος
της άμεσης προσφυγής στη βοήθεια του Θεού. Όταν δεν εμπλεκόμαστε σε φραστικό
πόλεμο με το πάθος, αλλά επικαλούμαστε τον Κύριο με φόβο, ευλάβεια, ελπίδα και
πίστη, ο λογισμός φεύγει από το νου. Σε νου, βλέπεις, προσηλωμένο στον Κύριο,
εμπαθής λογισμός δεν μπορεί να σταθεί. Αν, μάλιστα, αυτός έχει υποβληθεί από
τον νοητό εχθρό, μόνο με την επίκληση και τη δύναμη του Θεού μπορείς να τον
αποδιώξεις. Γιατί κανένας άνθρωπος δεν είναι πιο δυνατός από τους δαίμονες.
Χαρακτηριστική και
διδακτική είναι η ακόλουθη ιστορία: Κάποιος γέροντας ησύχαζε στην έρημο. Μια
μέρα του επιτέθηκαν οι δαίμονες. Τον άρπαξαν και άρχισαν να τον σέρνουν βίαια,
πασχίζοντας να τον βγάλουν από το κελλί του και να τον απομακρύνουν από την
έρημο. Ο ασκητής αντιστεκόταν μ’ όλη του τη δύναμη, αλλά μάταια. Σε λίγο τον
είχαν τραβήξει ως την πόρτα. Λίγο ακόμα και θα τον έβγαζαν έξω. Τότε εκείνος, μπροστά
στον έσχατο κίνδυνο, κραύγασε ικετευτικά: “Κύριε, Ιησού Χριστέ, γιατί με εγκατέλειψες;
Βοήθησέ με !”. Αμέσως ο Κύριος εμφανίστηκε και έτρεψε σε φυγή τους δαίμονες.
Ύστερα γύρισε στον γέροντα και είπε: “Δεν σε εγκατέλειψα, αλλά, επειδή
προσπαθούσες να τα βγάλεις πέρα με τους δαίμονες μόνος σου, χωρίς να με
επικαλεστείς, γι’ αυτό δεν ήρθα να σε βοηθήσω. Ζήτα τη βοήθειά μου, και
παντοτινά θα την έχεις!”.
Το παραπάνω
περιστατικό ήταν ένα μάθημα για τον ασκητή, όπως είναι και για όλους μας. Αντί
να λογομαχείς, λοιπόν με τους εμπαθείς λογισμούς, καλύτερα είναι να καταφεύγεις στον Κύριο με
την προσευχή. Μ’ αυτόν τον τρόπο ενεργούν όλοι όσοι αγωνίζονται με φρόνηση
εναντίον των παθών. Ο αββάς Ιωάννης ο Κολοβός έλεγε: «Μοιάζω με τον άνθρωπο που
κάθεται κάτω από ένα μεγάλο δέντρο και βλέπει να έρχονται προς το μέρος του
πολλά θηρία και φίδια. Και όταν δεν
μπορεί να τα αντιμετωπίσει, σκαρφαλώνει γρήγορα στο δέντρο και γλυτώνει. Έτσι
κι εγώ. Κάθομαι στο κελλί μου και βλέπω
τους εμπαθείς λογισμούς να μου επιτίθενται. Και όταν δεν μπορώ να τα βάλω μαζί
τους, καταφεύγω στον Θεό με την προσευχή και γλυτώνω από τον εχθρό» (
Αποφθέγματα Πατέρων Ιωάννης ο Κολοβός , ιβ΄ ) .
Σου έγραψα
παλαιότερα, όπως θα θυμάσαι, να προσεύχεσαι με τον νου στην καρδιά. Τί σημαίνει
αυτό; Ότι πρέπει να συμμαζέψεις το νου σου από τη διάχυσή του στον περιβάλλοντα
κόσμο, διάχυση που συντελείται με τις αισθήσεις , να τον κατεβάσεις στην
καρδιά, και από εκεί να τον ανεβάσεις με την προσευχή στον Θεό. Αν ο νους μας, παραμένοντας
στην καρδιά, ήταν ακατάπαυστα προσηλωμένος στον Κύριο με φόβο, ευλάβεια και
πίστη, ποτέ δεν θα κινδυνεύαμε όταν από εμπαθείς λογισμούς , συναισθήματα και
επιθυμίες. Δυστυχώς, όμως, ο νους μας αποσπάται από τον Κύριο, βγαίνει από την
καρδιά και μέσω των αισθήσεων περιπλανιέται πέρα-δώθε. Εισβάλλουν τότε οι
εμπαθείς λογισμοί, που ξυπνούν τα αντίστοιχα συναισθήματα και τις αμαρτωλές
επιθυμίες. Να ο πόλεμος! Ποιός μας φταίει; Ο εαυτός μας, κανένας άλλος. Αν δεν
αφήναμε το νου να ξεφύγει και να περιπλανηθεί, θ’ αποφεύγαμε τον πόλεμο. Αλλά
ό,τι έγινε, έγινε. Έστω και όψιμα, ας καταφύγουμε γι’ άλλη μια φορά στον Κύριο
και ας Τον καλέσουμε σε βοήθεια.
Και η ακόλουθη
διδακτική παραβολή ανήκει στον αββάς Ιωάννη τον Κολοβό ( ο.π., ιστ΄ ) :
Σε κάποια πόλη ζούσε
μια όμορφη πόρνη, που είχε πολλούς φίλους. Πηγαίνει , λοιπόν, σ’ αυτήν ένας
άρχοντας και της λέει: “Δώσ’ μου το λόγο σου
ότι θ’ αφήσεις την αμαρτωλή ζωή, και σε παίρνω γυναίκα μου ”, Εκείνη
συμφώνησε, και ο άρχοντας την πήρε στο σπίτι του. Οι φίλοι της άρχισαν να την
αναζητούν. Όταν έμαθαν πού ήταν, είπαν μεταξύ τους: “Πρέπει να την ξαναφέρουμε
κοντά μας. Αν όμως, εμφανιστούμε στο σπίτι, ο άρχοντας θα μας δει και θα μας κάνει
κακό. Ας πάμε, λοιπόν, πίσω από το σπίτι και ας της σφυρίξουμε συνθηματικά. Αυτή
θα καταλάβει πώς είμαστε εμείς και θα κατέβει. Έτσι κανείς δεν θα μπορεί να μας
κατηγορήσει”. Πραγματικά, η γυναίκα άκουσε το σφύριγμα και κατάλαβε ποιοί ήταν.
Αμέσως, όμως, βούλωσε τ’ αυτιά της και όρμησε στον εσωτερικό κοιτώνα,
κλείνοντας πίσω της τις πόρτες. Η πόρνη συμβολίζει την ψυχή. Οι φίλοι της είναι
τα πάθη και οι άνθρωποι. Ο άρχοντας είναι ο Χριστός. Ο εσωτερικός κοιτώνας
είναι η αιώνια κατοικία της ψυχής. Αυτοί που σφυρίζουν στην ψυχή είναι οι
πονηροί δαίμονες. Και τα σφυρίγματα είναι οι παρορμήσεις των εμπαθών λογισμών,
συναισθημάτων και επιθυμιών. Μα η ψυχή τους ξεφεύγει, καταφεύγοντας πάντα στον
Κύριο».
Να θυμάσαι αυτή την
ιστορία και να ενεργείς σύμφωνα μ’ όσα αλληγορικά σε διδάσκει. Θα δεις πόσο
γρήγορα θ’ αποκαθίσταται έτσι μέσα σου η ειρήνη, όταν διαταράσσεται από την
εμφάνιση των παθών.
Η χάρη του Θεού να
είναι μαζί σου!
«Από το βιβλίο:
«ΟΣΙΟΥ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ ΤΟΥ ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΥ
Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
γράμματα σε μια ψυχή»
ΕΚΔΟΣΗ ΤΕΤΑΡΤΗ
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ
ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΙΙΚΗΣ 2000
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου