Ο Μέγας Θεοδόσιος και η σφαγή του Ιπποδρόμου της Θεσσαλονίκης

Αρχιμανδρίτου Ιωακείμ Οικονομίκου


Πολλή κουβέντα γίνετε από πολλούς, και κυρίως από τους οπαδούς του Δωδεκαθεϊσμού, για μια μαύρη σελίδα στην ένδοξη ιστορία του Βυζαντίου, το οποίο ασφαλώς και δεν θεωρούν Ελληνικό, αλλά όπως λένε το Βυζάντιο είναι αυτό πού κατάστρεψε τον Ελληνισμό. Δεν θα ασχοληθώ με το θέμα αυτό, αλλά με κάτι το οποίο έχουν ως σημαία. Και αυτό είναι σφαγή ανθρώπων, μέσα στον
Ιππόδρομο της Θεσσαλονίκης, από τον Αυτοκράτορα Θεοδόσιο τον Α΄. Ο Μέγας Θεοδόσιος, ασφαλώς αποτελεί μια σημαντική προσωπικότητα της ιστορίας. Ανακηρύχτηκε Αυτοκράτορας μετά τον θάνατο του συναυτοκράτορα Ουάλη, ο οποίος έπεσε στην μάχη της Αδριανουπόλεως το 378, όταν οι Γότθοι πολιόρκησαν την πόλη. Μετά τον θάνατο του Ουάλη, οι Γότθοι προχώρησαν προς την Κωνσταντινούπολη, για να την καταλάβουν, αλλά αυτή σώθηκε από ένα σώμα Σαρακηνών, το οποίο είχε πρόσφατα καταταγεί στον Αυτοκρατορικό Στρατό. Ο Θεοδόσιος είναι ο τελευταίος Αυτοκράτορας, ο οποίος κυβέρνησε μια ενιαία Ρωμαιϊκή Αυτοκρατορία, πριν από την τελική
κατάρρευση της Δύσεως.
Από τότε η Ανατολή προχωρά την δική της πορεία, μετεξελίσσεται, και από Ρωμαϊκή γίνετε Ρωμαίϊκη, γίνετε Ελληνική με κέντρο τον Χριστιανισμό. Οι κάτοικοί τους είχαν μέσα τους βαθειά την ελληνική συνείδηση, αλλά ήταν συγχρόνως και Ρωμηοί, δηλαδή οι Έλληνες Ορθόδοξοι, οι κάτοικοι και οι πολίτες της Νέας Ρώμης - Κωνσταντινουπόλεως. Με νόμους πού εξέδωσε κατάργησε τις θυσίες των ζώων, ενώ μετέτρεψε τους ειδωλολατρικούς Ναούς σε Χριστιανικούς κυρίως στην ύπαιθρο, όπου οι πιστοί της παλαιάς θρησκείας δεν υπήρχαν, ενώ λειτουργούν σε μεγάλες πόλεις. Αυτό το αναφέρει και ο Εθνικός Διδάσκαλος Λιβάνιος ο οποίος ζή την ίδια εκείνη εποχή, όπου σε ένα λόγο του πού τον ονομάζει «Προς Θεοδόσιον τον Βασιλέα υπέρ των Ιερών», αναφέρει τον Θεοδόσιο ως «ήπιον, φιλάνθρωπον και πράον ανθρώπων». Ο Θεοδόσιος πίστευε ότι η νέα θρησκεία, ήταν αυτή πού είχε μέλλον, και μπορούσε να δώσει αυτά πού δεν μπορούσε να δώσει η ειδωλολατρία, η οποία με την εμφάνιση του Χριστιανισμού είχε πλέον τελειώσει.
Μέσα στους νόμους πού είχε εκδώσει, ήταν και κάποιοι οι οποίοι καταδίκαζαν την ομοφυλοφιλία. Με αφορμή αυτόν τον νόμο, ο Βουθέριχος, πού ήταν ο επικεφαλής της Αυτοκρατορικής Φρουράς της Θεσσαλονίκης, έκλεισε στην φυλακή, ένα δημοφιλή ηνίοχο της πόλης. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την οργή του λαού, ο οποίος κατακρεούργησε τον Βουθέριχο. Μαθαίνοντας το νέο αυτό ο Θεοδόσιος ο οποίος βρισκόταν τη εποχή εκείνη στο Μιλάνο, έδωσε την εντολή στον στρατό να πάρει την κατάσταση στα χέρια του. Έτσι ο Στρατός ο οποίος περίμενε την συγκέντρωση του λαού στον Ιππόδρομο, έκλεισε τις πόρτες και εκεί έσφαξε 7.000 άτομα. Βέβαια η διαταγή αυτή του Θεοδοσίου είχε ανακληθεί, αλλά όταν έφτασε στην Θεσσαλονίκη ήταν αργά. Μέσα στο πλήθος όμως πού εσφάγησαν ήταν και Χριστιανοί. Άρα βλέπουμε ότι η ενέργεια αυτή δε ήταν θρησκευτική, αλλά ήταν καθαρά πολιτική. Ο Θεοδόσιος ασφαλώς ήταν Χριστιανός. Και αυτή η ενέργεια ήταν και είναι απαράδεκτη και κατακριτέα.
Ο Αρχιεπίσκοπος όμως του Μιλάνου Άγιος Αμβρόσιος αντιμετώπισε με σκληρό τρόπο το Θεοδόσιο, τον οποίο από την αρχή προσπαθούσε να τον αποτρέψει από αυτό το έγκλημα. Έτσι όταν εκείνος εμφανίστηκε στις θύρες του Ναού, ο Άγιος Αμβρόσιος εμπόδισε τον Αυτοκράτορα να εισέλθει στον Ναό, για το μεγάλο κακό πού είχε κάνει. Ο Παυλίνος ο οποίος συνέγραψε τον βίο του Αγίου Αμβροσίου, αναφέρει ότι ο Αμβρόσιος τον είπε πώς είναι ανάξιος να λέγετε Χριστιανός και πώς δεν μπορεί να συμμετέχει στα Μυστήρια της Εκκλησίας, μέχρι να ζητήσει δημόσια συγγνώμη κάτι πού έκανε μετά από οκτώ μήνες. Από αυτά καταλαβαίνουμε ότι η σφαγή του Ιπποδρόμου της Θεσσαλονίκης από τον Θεοδόσιο, δεν είχε θρησκευτικό, αλλά πολιτικό χαρακτήρα, και αυτό το έκανε για την ευστάθεια της Αυτοκρατορίας, αλλά και για τους Συμμάχους του. Στην σφαγή αυτήν δεν σφαγιάστηκαν μόνο ειδωλολάτρες, αλλά και Χριστιανοί, οι οποίοι πήγαν για να παρακολουθήσουν τις εορτές.
Τέλος αυτή η ενέργεια καταδικάστηκε από την Εκκλησία, η οποία δια του Αρχιεπισκόπου Μεδιολάνων (Μιλάνου) και Αγίου Αμβροσίου επέβαλε αυστηρή τιμωρία στον ίδιο τον Αυτοκράτορα, η οποία τελικά τον οδήγησε στην δημόσια εξομολόγηση και συγγνώμη. Γι’ αυτό λοιπόν και η Εκκλησία, αλλά και η ιστορία χαρακτηρίζουν τον Θεοδόσιο Μεγάλο. Η Εκκλησία δεν τον ανακήρυξε άγιο, αλλά αναγνώρισε την μετάνοιά του. Ένα έγκλημα όσο μεγάλο και αν είναι συγχωρείται. Και συγχωρείται εφόσον ο αμαρτωλός μετανοήσει ειλικρινά. Ο Θεοδόσιος μετανόησε για το έγκλημά του, και έτσι κατέχει μια σημαντική θέση μέσα στην ιστορία.