Το Αγιον Ορος μπαίνει σε... ψηφιακή κιβωτό

Δεκαπέντε από τις είκοσι μονές του Αγίου Ορους, καθώς και η Ιερά Κοινότητα, ανταποκρίθηκαν και συμμετέχουν στο πρόγραμμα «Ψηφιακή Σύγκλιση» του υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, το οποίο αποβλέπει στη δημιουργία ενός είδους «ψηφιακής κιβωτού» με τους θησαυρούς της αθωνικής πολιτείας.

Τοιχογραφίες αλλά και χειρόγραφα από το Αγιον Ορος θα ψηφιοποιηθούν στο πλαίσιο του προγράμματος «Ψηφιακή σύγκλιση»

Εκτός από τα μοναστήρια που απάντησαν αρνητικά και δεν συμμετέχουν τελικά, ανάμεσά τους οι Μονές Χιλανδαρίου και Κωνσταμονίτου, αλλά και οι καταληψίες της Εσφιγμένου, τα υπόλοιπα 15 προσφέρθηκαν να διαθέσουν προς ψηφιοποίηση ένα μέρος μόνο του πολιτιστικού τους αποθέματος, το οποίο και θα επιλέξουν τα ίδια.
Η ψηφιακή καταγραφή θα περιλαμβάνει συλλογές από χειρόγραφους κώδικες, έντυπα, έγγραφα, ιερά σκεύη, άμφια, έργα λαϊκής τέχνης και άλλους κινητούς θησαυρούς, ενώ το πρόγραμμα προβλέπει τη δημιουργία μιας τρισδιάστατης περιήγησης στον Ναό του Πρωτάτου στις Καρυές, με τις περίφημες τοιχογραφίες του Μανουήλ Πανσέληνου.
Ντοκιμαντέρ
Επιπλέον θα ψηφιοποιηθούν τα αθωνικά μονοπάτια και 12 μονές προσφέρουν ψηφιακά προσκυνητάρια, ένα σύντομο δηλαδή ιστορικό και ένα ολιγόλεπτο βίντεο με το εσωτερικό τους, ενώ ακόμη στο πλαίσιο του προγράμματος θα γίνουν ένα ντοκιμαντέρ και δύο ημερίδες.
Η Γενική Γραμματεία Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων απηύθυνε πρόσκληση προς την Ιερά Κοινότητα του Αγίου Ορους τον περασμένο Ιούνιο και έδωσε προθεσμία στους αντιπροσώπους των μονών έως τα μέσα Αυγούστου να απαντήσουν αν θα ανταποκριθούν.

Ο Ναός του Πρωτάτου στις Καρυές. Το πρόγραμμα προβλέπει μια τρισδιάστατη περιήγηση στο εσωτερικό του

Ηδη ωστόσο εδώ και μερικά χρόνια, από ανάλογο πρόγραμμα, οι μονές Παντοκράτορος και Σίμωνος Πέτρας έχουν ψηφιοποιήσει μέρος του πολύτιμου αρχείου τους και προσφέρουν διαδικτυακά κώδικες και χειρόγραφα, σε μεγάλη ανάλυση με επεξηγηματικές πληροφορίες.
Αλλά και οι υπόλοιπες μονές που είχαν ενημερωθεί από το 2010 ότι αναζητείται πρόγραμμα ψηφιακής καταγραφής του πολιτιστικού τους αποθέματος, είχαν κάνει μια προεργασία, καταγράφοντας ποια αντικείμενα θα δώσουν και μερικά σύντομα κείμενα γι΄αυτά.

Οι αντιπρόσωποι των μονών στάθηκαν ιδιαίτερα στο θέμα των πνευματικών δικαιωμάτων και την προστασία του καταγεγραμμένου υλικού. Συγκεκριμένα ζητούν διαβεβαιώσεις ότι αυτοί που θα πάνε να αποτυπώσουν ψηφιακά το υλικό, θα είναι επιστήμονες, μικρός αριθμός, οι ίδιοι πάνω-κάτω και με μικρές αλλαγές στη σύνθεσή τους σε κάθε μονή. Ενημέρωσαν επίσης ότι οι βιβλιοθήκες και τα αρχεία, όπως και οι λοιποί χώροι, θα είναι ανοιχτά συγκεκριμένες ημέρες και ώρες και τίποτα δεν θα βγει από τον χώρο και δεν θα μετακινηθεί για αποτύπωση, αν δεν είναι παρόντες εκπρόσωποι της μονής.
ΣΕ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΓΛΩΣΣΕΣ
Οπως επισημαίνεται στο πρόγραμμα «Αθωνική Ψηφιακή Κιβωτός» που αναρτήθηκε προχθές στο «Διαύγεια», θα δημιουργηθούν οκτώ υπηρεσίες πρόσβασης στους θρησκευτικούς και πολιτιστικούς θησαυρούς του Αγίου Ορους. Αρχικά θα δημιουργηθεί ένας ενιαίος διαδικτυακός κόμβος (portal), μια αγιορείτικη βιβλιοθήκη και ένα ντοκιμαντέρ.

Portal
Στη δεύτερη φάση, θα γίνεται μεταφορά μέσω του portal στο ψηφιακό αποθετήριο, στα χειρόγραφα, τα έντυπα, τα αντικείμενα, μια τρισδιάστατη αναπαράσταση του Ναού του Πρωτάτου, των 12 προσκυνηταρίων.
Η προσβασιμότητα και η πρακτική αξιοποίηση του πολιτιστικού θησαυρού του Αγίου Ορους είναι σε περιορισμένο βαθμό σήμερα, αφού η χρήση του προϋποθέτει τη φυσική παρουσία ερευνητών, φοιτητών ή της ακαδημαϊκής κοινότητας.
Το πρόγραμμα, συνολικού προϋπολογισμού 9.420.000 ευρώ -σχεδόν στο σύνολό του, 8.500.000 ευρώ, αφορά κοινοτικούς πόρους-, θα υλοποιηθεί σε 9 μήνες, ενώ το ψηφιακό υλικό θα μεταφραστεί σε τέσσερις γλώσσες, αγγλικά, γερμανικά, ρωσικά, βουλγαρικά.
ΜΑΡΙΑ ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ ritzal@pegasus.gr