Όταν η "Παναγία Σουμελά" μεταφέρθηκε στη Βέροια

Χαρακτηρίστηκε “Παναγιά της προσφυγιάς”. Πιο γνωστή όμως είναι σαν “Παναγιά του Πόντου”. Πώς και πότε έφτασε στη Βέροια και εγκαταστάθηκε στις πλαγιές του Βερμίου η Παναγία Σουμελά; 

Η εικόνα της Παναγίας Σουμελά, σύμφωνα με την παράδοση, είναι έργο του Ευαγγελιστή Λουκά και αποτελούσε την εφέστια εικόνας της ομώνυμης μονής στο όρος Μελά του Πόντου, που ιδρύθηκε το 386 μ.Χ. από τους Αθηναίους μοναχούς Βαρνάβα και Σωφρόνιο. Στα χρόνια της Μικρασιατικής καταστροφής και του ξεριζωμού η εικόνα μαζί με άλλα κειμήλια θάφτηκαν σε παρεκκλήσι του μοναστηριού. Δέκα χρόνια αργότερα ο μητροπολίτης Ξάνθης Πολύκαρπος Ψωμιάδης και ο υπουργός της Κυβέρνησης Βενιζέλου Λεωνίδας Ιασωνίδης ζήτησαν τη μεσολάβηση του Πρωθυπουργού για την επιστροφή της εικόνας στην Ελλάδα. Το αίτημα του Βενιζέλου εγκρίθηκε από τον Τούρκο Πρωθυπουργό Ισμέτ Ινονού και έτσι αναχώρησε για τον Πόντο ο αρχιμανδρίτης Αμβρόσιος Σουμελιώτης, ένας από τους τελευταίους μοναχούς της μονής. Μετά από αρκετές προσπάθειες ο Αμβρόσιος εντόπισε τα κειμήλια τα οποία μετέφερε στην Αθήνα και τα παρέδωσε στον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Χρύσανθο, ο οποίος με τη σειρά του τα παρέδωσε για φύλαξη στο Βυζαντινό Μουσείο των Αθηνών.

Μετά από  είκοσι χρόνια παραμονής στο Βυζαντινό Μουσείο της Αθήνας, με ενέργειες του σωματείου Παναγία Σουμελά, που ιδρύθηκε το 1951 στη Θεσσαλονίκη, και του Προέδρου του Φίλωνα Κτενίδη η εικόνα της Παναγίας μεταφέρθηκε, τον Αύγουστο του 1952 στη Βέροια. Η εικόνα, έφτασε στην πόλη το απόγευμα του Σαββάτου 9 Αυγούστου 1952, όπου οργανώθηκε επίσημη υποδοχή στην Πλατεία Αγίου Αντωνίου. Ακολούθως, η εικόνα λιτανεύτηκε με επισημότητα στην πόλη και η πομπή κατέληξε στο μητροπολιτικό ναό της Βέροιας. Στην υποδοχή και τη λιτάνευση συμμετείχαν τμήματα του στρατού καθώς και οι εκκλησιαστικές και διοικητικές αρχές της πόλης.

Μετά από ολιγοήμερη παραμονή στην πόλη της Βέροιας, η εικόνα μεταφέρθηκε στις πλαγιές του Βερμίου, την Τετάρτη 13 Αυγούστου 1952, όπου τοποθετήθηκε σε νεόκτιστο ναό προς τιμήν της Παναγίας, σε έκταση η οποία παραχωρήθηκε για το σκοπό αυτό, από την κοινότητα Καστανιάς. Σε αυτόν το ναό γιορτάστηκε για πρώτη φορά η Κοίμηση της Θεοτόκου, τον Αύγουστο του 1952 με την παρουσία του ιερού κειμηλίου και πλήθους κόσμου.

Πηγή: veriahistory.gr