Θεοτόκος η Κυρία των Αγγέλων

Για την Ορθόδοξη Πατερική Θεολογία η Θεοτόκος θεωρείται και χαρακτηρίζεται Κυρία.

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς δίνει γι' αυτό την εξής θεολογική ερμηνεία. «Το όνομα της Παρθένου, Μαριάμ εστίν, τούτο δε Κυρία ερμηνεύεται». Δηλαδή, το όνομα της Παρθένου είναι Μαριάμ που σημαίνει Κυρία. Συνεχίζοντας δε παρατηρεί: « Κυρία η Παρθένος εστίν κατά την αξίαν, ως δεσπόζουσα πάντων των όντων, εισέτι δε Κυρία εστίν ως πηγή και ρίζα της ημών ελευθερίας». Είναι λοιπόν η Παναγία μας, Κυρία, διότι στέκει πιο πάνω από όλα τα όντα, εννοείται πιο πάνω και από όλους τους ανθρώπους και τις αγγελικές δυνάμεις. Είναι επίσης Κυρία, γιατί υπήρξε η πηγή και η ρίζα της ελευθερίας μας, διότι γέννησε τον Θεό Λόγο που είναι ο Σωτήρας μας. Γι΄ αυτό ο ίδιος παρακάτω σημειώνει: «ει τις ου Θεοτόκον ομολογεί την Αγίαν Παρθένον χωρίς εστίν της θεότητος». Αυτός που δεν ομολογεί ότι η Παρθένος είναι Θεοτόκος, δηλαδή εγέννησε τον Θεόν Λόγον δεν μπορεί να έχει καμία σχέση με τη θέωση και τον αγιασμό.

Οι θεοφόροι Πατέρες υποστηρίζουν πως η Κυρία Θεοτόκος υπήρξε αιτία για την πνευματική αναγέννηση της ανθρωπότητας πάντοτε βέβαια σε σχέση και συνάρτηση με το χριστολογικό δόγμα. Θα πει γι' αυτό ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος: «Μέσα στον παράδεισο από έναν άντρα τον Αδάμ, πλάστηκε γυναίκα, που έγινε μητέρα όσων γεννήθηκαν πάνω στη γη, ενώ μέσα στην εκκλησία, από μία γυναίκα δηλαδή τη Θεοτόκο, γεννήθηκε άντρας που ήταν μαζί και Θεός, ο Θεάνθρωπος Λόγος, που είναι η απαρχή όλων όσοι αναγεννιούνται πνευματικά».

Σε ανάλογο ύφος και ο Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος παρατηρεί: «Θεοτόκος αύτην εστίν ου μόνον διά τη φύσιν του Λόγου, αλλά και διά τη θέωσιν του ανθρωπίνου». Η Παναγία είναι Θεοτόκος όχι γιατί γέννησε τον Χριστό που είναι Θεός αληθινός, αλλά και γιατί εξαιτίας Της επιτεύχθηκε η σωτηρία του ανθρωπίνου γένους.

Οι θεοφόροι Πατέρες τη θεωρούν ως ένα θαύμα της κτίσεως. Θα πει γι' αυτό ο Ιερός Χρυσόστομος: «περίελθε ω άνθρωπε πάσαν την κτίσιν τω λογισμώ σου και βλέπε ει έστιν έτερον τοιούτον θαύμα».

Έξαλλου πρέπει να τονιστεί πως το πρόσωπο Της δεν αποτέλεσε αντικείμενο του κηρύγματος των Αποστόλων, αλλά μυστήριο βαθιά κρυμμένο μέσα στο σώμα του Χριστού που είναι η Ορθόδοξη Εκκλησία. Έτσι, κατά τον μεγάλο Ρώσο θεολόγο Βλαντιμίρ Λόσκυ, «όσο ο άνθρωπος βιώνει το μυστήριο της εκκλησίας, τόσο περισσότερο αγαπά και σέβεται τη Θεοτόκο και αντίθετα όσο άσχετος είναι κάποιος με την εκκλησία τόσο ξένος και άσχετος είναι και με το πρόσωπο της Θεοτόκου». Έτσι θα λέγαμε εμείς εξηγείται η αγαπητική σχέση και κοινωνία που είχαν όλοι ανεξαίρετα οι Άγιοι με την Παναγία μας.

Εξάλλου, κατά τους θεοφόρους Πατέρες, η Θεοτόκος δεν πρεσβεύει απλά στον Θεό για μας, αλλά είναι πρόσωπο που σώζει και αυτό πάλι σε σχέση με το χριστολογικό δόγμα. Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης εξηγώντας αυτήν τη θεολογική τοποθέτηση παρατηρεί: «ο Χριστός είναι αιώνιος χρεώστης προς τη Θεοτόκο, διότι δανείστηκε από αυτήν κάτι που ποτέ δεν της επέστρεψε πίσω, δηλαδή την ανθρώπινη σάρκα Του».

Φοβερό πρόσωπο με τη θεολογική έννοια του όρου υπήρξε η Κυρία Θεοτόκος. Ο όλος επίγειος βίος της δεν ήταν παρά ένας συνεχής κόπος και πόνος για τη σωτηρία του ανθρωπίνου γένους. Ό Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς σε έναν λόγο του στα Εισόδια της Θεοτόκου αναφέρει: «επεδείξατο βίον ασκητικόν και άκρως εναγώνιον διά την του κόσμου σωτηρίαν». Τέλος, ανάλογη με το μεγαλείο και την όλη παρουσία Της υπήρξε και η Κοίμηση Της. Μας πληροφορεί γι' αυτό ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς: «ο Χριστός την εξόδιον αποδίδων τιμήν εν ταις χερσίν Αυτού εναπόθετο το πνεύμα αυτής». Ο ίδιος ο Χριστός παρέστη και παρέλαβε την ψυχή της. «Μετ' ου πολύ δε το σύζυγο εκείνης σώμα εις ουρανούς μετατίθεται». Μετά από τρεις μέρες και το πάνσεπτο σώμα Της ανέστη και ανελήφθη στους ουρανούς. Αυτό ήταν φυσικό, διότι όπως υποστηρίζει ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός: «δεν ήταν ποτέ δυνατό να γνωρίσει το σώμα εκείνο, που έφερε τον Χριστό, τη φθορά και την αποσύνθεση». Ο ίδιος ο θάνατος Της, δηλαδή η Κοίμηση Της, κατά τον Ιερό Δαμασκηνό είναι ένα μυστήριο διότι «πώς η πηγή της ζωής προς τη ζωή άγεται διά μέσον του θανάτου;».

Κοινή θέση όλων των Πατέρων είναι πως η Κυρία Θεοτόκος «κατοικεί στους ουρανούς που είναι το βασίλειο Της και δέεται για μας διαρκώς προς τον Θεόν». Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο, ο πιστός λαός του Κυρίου γονατίζοντας ενώπιον της σεπτής εικόνας της δέεται «Υπεραγία Θεοτόκε σώσον ημάς».

  Σάββας Αλεξάνδρου

* O Σάββας Αλεξάνδρου είναι διευθυντής Γυμνασίου Αγίου Αντωνίου, συνεργάτης Ιεράς Μητροπόλεως Λεμεσού.

 http://www.philenews.com/el-gr/f-me-apopsi-eponymes-gnomes/385/271515/theotokos-i-kyria-ton-angelon

Θεοτόκος, η Κυρία των Αγγέλων