«Ανοίγει» το θέμα ορίου ηλικίας των μητροπολιτών

Την πόρτα της εξόδου στους υπέργηρους ιεράρχες «άνοιξε» ο μητροπολίτης Καλαβρύτων Αμβρόσιος, ο οποίος έχει ήδη ανακοινώσει και δημόσια την πρόθεσή του να παραιτηθεί -τον επόμενο χρόνο, οπότε και συμπληρώνει το 80ό έτος της ηλικίας του- από τον επισκοπικό του θρόνο. «Οταν ο άνθρωπος γερνά, αρχίζουν και οι φθορές.

Λόγω ηλικίας πιθανότατα θα αδυνατώ να ασκήσω 100% τα καθήκοντά μου, κάτι που θα έχει ως αποτέλεσμα να ζημιώνεται η Μητέρα Εκκλησία», δήλωσε πρόσφατα ο ιεράρχης, φέρνοντας, για μια ακόμη φορά, στην επικαιρότητα το ζήτημα του ορίου ηλικίας των μητροπολιτών.

Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα «ευαίσθητο» θέμα που εδώ και χρόνια απασχολεί την Ιεραρχία, με τις συζητήσεις να παραμένουν (τουλάχιστον για την ώρα) σε θεωρητικό και μόνο επίπεδο καθώς η καθιέρωση ορίου ηλικίας προσκρούει σε Ιερούς Κανόνες και στην παράδοση που προβλέπει την ισοβιότητα του επισκόπου.

Πάντως, το Σάββατο απεβίωσε ένας από τους γηραιότερους μητροπολίτες της Ελλαδικής Εκκλησίας, ο 85χρονος Σταγών και Μετεώρων Σεραφείμ. Η σορός του εκλιπόντος ιεράρχη τέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα στον μητροπολιτικό ναό Καλαμπάκας ενώ σήμερα θα τελεστεί η εξόδιος ακολουθία και στη συνέχεια η ταφή του στη Μονή Αγίων Θεοδώρων.

Σήμερα, η ηλικιακή σύνθεση της Ιεραρχίας έχει ως εξής: Είκοσι εννέα μητροπολίτες είναι πάνω από 70 ετών, δεκατέσσερις είναι έως 55 ετών ενώ μόλις τρεις κάτω από 47 ετών. Υπάρχουν όμως και οι κατά πολύ γηραιότεροι, όπως ο μητροπολίτης Καρυστίας Σεραφείμ, ο οποίος έχει γεννηθεί το 1929, ενώ ακολουθούν οι μητροπολίτες Μηθύμνης Χρυσόστομος (1930), Παραμυθίας Τίτος (1931), Ηλείας Γερμανός (1932), Φλωρίνης Θεόκλητος (1932), Μάνης Χρυσόστομος (1933), Λήμνου Ιερόθεος (1934), Θεσσαλονίκης Ανθιμος (1934), Θήρας Επιφάνιος (1934), Περιστερίου Χρυσόστομος (1935), Μαντινείας Αλέξανδρος (1936), Κονίτσης Ανδρέας (1939), Φιλίππων Προκόπιος (1939).

Για την Εκκλησία, σχολιάζουν εκκλησιαστικοί κύκλοι, το θέμα δεν είναι τόσο η ηλικία όσο η ανανέωση. Παρ’ όλα αυτά, το γεγονός ότι υπάρχουν κάποιοι υπέργηροι μητροπολίτες οι οποίοι αν και αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας «αρνούνται πεισματικά» να παραδώσουν τη σκυτάλη σε νεότερους, επικαλούμενοι πολλές φορές ότι δεν έχουν περιουσία και τα έσοδα για μια αξιοπρεπή διαβίωση, θεωρείται ένα σημαντικό ζήτημα που, σύμφωνα με εκκλησιαστικούς παράγοντες, «θα πρέπει άμεσα να διευθετηθεί».

Η κατάσταση περιπλέκεται ακόμη περισσότερο όταν η Ιερά Σύνοδος καλείται να αντιμετωπίσει περιπτώσεις όπου, λόγω αδυναμίας του επισκόπου να ασκήσει τα καθήκοντά του, το ρόλο του αναλαμβάνει κατά κάποιον τρόπο το στενό του περιβάλλον χωρίς καμία δυνατότητα παρέμβασης.

Ολα αυτά, σύμφωνα με πληροφορίες, προβληματίζουν έντονα τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο. Μάλιστα, στο παρελθόν και με αφορμή την παραίτηση του μητροπολίτη Ζακύνθου Χρυσόστομου το 2013 (σ.σ.: στην ουσία ήταν ο πρώτος ιεράρχης που ανέλαβε την πρωτοβουλία να παραιτηθεί «έχοντας σώας τας φρένας», ανοίγοντας έτσι το δρόμο και για άλλες παραιτήσεις) ο κ. Ιερώνυμος είχε σχολιάσει: «Η μέση λύση είναι, ίσως και η καλύτερη, ούτε κάποιος να σέρνεται ούτε κάποιος να παραιτείται νέος».

Παρόμοια άποψη είχε και ο μακαριστός Χριστόδουλος, ο οποίος, αν και προσπάθησε να θίξει το θέμα προωθώντας (χωρίς τελικά να υλοποιηθεί) ακόμη και τη δημιουργία γηροκομείου για τους υπερήλικες ιεράρχες, είχε συναντήσει τη «σθεναρή» αντίδραση μερίδας μητροπολιτών.

Εξαιτίας της «εμμονής» ορισμένων να παραμείνουν στις θέσεις τους παρά το ότι οι φυσικές τους δυνάμεις έχουν μειωθεί, η Εκκλησία ενεργοποιεί κατά καιρούς την ειδική επιτροπή (συμμετέχουν και καθηγητές Ιατρικών Σχολών) που αποστολή της είναι να εξετάζει την κάθε υπόθεση προσεκτικά.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον Καταστατικό Χάρτη της Εκκλησίας: «Μητροπολίτης μη δυνάμενος να εκτελεί τα καθήκοντα αυτού διά νόσον ή γήρας δικαιούται να υποβάλλει κανονικὴν παραίτησιν».
Υπενθυμίζεται ότι επί μακαριστού Χριστόδουλου η Ιερά Σύνοδος είχε στείλει ειδική επιτροπή στη Μητρόπολη Αιτωλοακαρνανίας ώστε να διαπιστώσει την κατάσταση της υγείας του τότε μητροπολίτη Θεόκλητου, ο οποίος αρνείτο να εγκαταλείψει τον επισκοπικό του θρόνο.

Τι ισχύει σε άλλες Εκκλησίες

Στην Καθολική Εκκλησία οι επίσκοποι όταν συμπληρώσουν το 75ο έτος της ηλικίας τους υποβάλλουν την παραίτησή τους από τη διοίκηση της επισκοπής. Κάτι ανάλογο ισχύει και στο Πατριαρχείο Μόσχας, όπου οι επίσκοποι δεν ξεπερνούν τα 75 έτη.

Στην Ελλαδική Εκκλησία η πρώτη φορά όπου εφαρμόστηκε το μέτρο του ορίου ηλικίας ήταν το 1923, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Τότε, η Ιεραρχία κλήθηκε να εφαρμόσει την απόφαση του Πλαστήρα περί εκθρόνισης των εν ενεργεία αρχιερέων οι οποίοι υπερέβησαν το 65ο έτος της ηλικίας τους. Ωστόσο, η Ιεραρχία καθόρισε το 70ό έτος, εφαρμόζοντας το θεσμό των βοηθών επισκόπων για τους μητροπολίτες που είχαν συμπληρώσει το 60ό έτος.

ΒΑΛΙΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥ vnikolaou@e-typos.com Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου