Ποιον καταπάτησε και ποιον κατάργησε ο Χριστός

 

Επειδή για να καταπατηθεί κάτι πρέπει να  υπάρχει,  το «καταπάτησε» ταιριάζει στο ότι ο Χριστός καταπάτησε το διάβολο ο οποίος υπάρχει.  Ο θάνατος όμως  δεν έχει ύπαρξη για να καταπατηθεί, αφού «ο Θεός θάνατον ουκ εποίησεν, ουδέ τέρπεται επ’ απωλεία ζώντων» (Σοφ. Σολ. α΄,13). Πάντως  γίνεται δεκτό και το ότι ο Χριστός καταπάτησε το θάνατο, δηλαδή νίκησε το θάνατο. Έτσι είναι σωστό και το καταπάτησε το διάβολο και το καταπάτησε το θάνατο. Ας θυμηθούμε το «θανάτω θάνατον πατήσας».

Όσον αφορά στο «κατάργησε»,  το να καταργηθεί κάτι σημαίνει ότι παύει πλέον να υπάρχει και στην προκειμένη περίπτωση αυτό είναι ο θάνατος και όχι ο διάβολος  ο όποιος πάντα θα υπάρχει. Άρα το «κατάργησε» αναφέρεται στο θάνατο κατά κύριο λόγο σύμφωνα και με το «έσχατος εχθρός καταργείται ο θάνατος·» (Α΄ Κορ. ιε΄,26). Πάντως και εδώ   γίνεται δεκτό και το ότι ο Χριστός κατάργησε το διάβολο με την έννοια της κατάργησης της εξουσίας του και όχι της ύπαρξής του. Σχετικό είναι το εξής «...Ίνα διά του θανάτου καταργήση τον το κράτος έχοντα του θανάτου, τούτ’ έστι τον διάβολον» (Εβρ. β΄,14).

Σύμφωνα λοιπόν με τα παραπάνω,  μπορεί να λέγεται για το Χριστό ότι είναι και το ένα και το άλλο  από τα παρακάτω:  α)  «Ο Θεός των πνευμάτων και πάσης σαρκός, ο τον διάβολον  καταπατήσας, τον δε θάνατον καταργήσας» και β) «Ο Θεός των πνευμάτων και πάσης σαρκός, ο τον θάνατον καταπατήσας, τον δε Διάβολον καταργήσας». 

Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνώ

 

ΑΙΤΙΑ ΧΑΡΑΣ

 

Αν μία μάνα χάσει το παιδί της που ήταν το στήριγμά της και αυτό σωθεί και βρεθεί, αυτή η μάνα θα χαρεί όχι τόσο, επειδή ξαναβρήκε το στήριγμά της, αλλά, επειδή σώθηκε το παιδί της. Αυτό ακριβώς συνέβη με τη Μητέρα του Κυρίου  στην Οποία ο Υμνωδός λέει, «συ δε Αγνή τέρπου Θεοτόκε εν τη εγέρσει του Τόκου σου». Η Θεοτόκος δηλαδή χαίρεται περισσότερο, επειδή ξαναείδε τον Υιόν της  με την Ανάστασή Του. Όσο για τους πιστούς, αυτοί  χαίρονται για την Ανάσταση του Χριστού, επειδή Αυτή είναι η αιτία πάσης χαράς και ευφροσύνης για τους ίδιους και για όλη την κτίση. Χαίρονται γιατί, όπως γράφει ο Απόστολος Παύλος για το Χριστό, « ὃς παρεδόθη διὰ τὰ παραπτώματα ἡμῶν καὶ ἠγέρθη διὰ τὴν δικαίωσιν ἡμῶν »( Ρωμ. δ’, 25). Όμως είναι δίκαιο να χαίρονται   και για το ότι ο Χριστός που σταυρώθηκε αδίκως, με την Ανάστασή Του δοξάστηκε, «και ο Θεός αυτόν υπερύψωσε και εχαρίσατο αυτώ όνομα το υπέρ παν όνομα, ίνα εν τω ονόματι Ιησού παν γόνυ κάμψη επουρανίων και επιγείων και καταχθονίων, και πάσα γλώσσα εξομολογήσηται ότι Κύριος Ιησούς Χριστός εις δόξαν Θεού πατρός» (Φιλ. β´,9-11). Αυτή η χαρά είναι και δείγμα αγάπης, γιατί η αγάπη «ου χαίρει επί τη αδικία, συγχαίρει δε τη αληθεία» (Α´ Κορ. ιγ´,6). Αδικία είναι που καταδικάστηκε   σε θάνατο  ο Χριστός και αλήθεια είναι που αναστήθηκε ΑΛΗΘΩΣ. 

 

 

Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνώ

ΣΤΗ ΘΛΙΨΗ, ΥΠΟΜΟΝΗ

 

Ο Απόστολος Παύλος για τη θλίψη  γράφει, «  τῇ θλίψει ὑπομένοντες,» (Ρω.ιβ’,12).Αυτό γιατί, εκτός των πολλών άλλων καλών, ο παραμικρός σωματικός πόνος και η ελάχιστη θλίψη που υποφέρει και υπομένει ο πιστός για τη δόξα του Θεού και για την υπακοή στο Χριστό, έχει μεγάλη αξία και σημασία. Και αυτό το τονίζει πάλι ο Παύλος με τα εξής λόγια, « το γαρ παραυτίκα ελαφρόν της θλίψεως ημών καθ' υπερβολήν εις υπερβολήν αιώνιον βάρος δόξης κατεργάζεται ημίν, μη σκοπούντων ημών τα βλεπόμενα, αλλά τα μη βλεπόμενα· τα γαρ βλεπόμενα πρόσκαιρα, τα δε μη βλεπόμενα αιώνια » (Β΄Κορ΄ Κορ.δ’, 17-18). Και για να μη αποκάμει κανείς, ο ίδιος Απόστολος υποδεικνύει και το ασάλευτο στήριγμα  με τα εξής λόγια, « πιστὸς δὲ ὁ Θεός, ὃς οὐκ ἐάσει ὑμᾶς πειρασθῆναι ὑπὲρ ὃ δύνασθε, ἀλλὰ ποιήσει σὺν τῷ πειρασμῷ καὶ τὴν ἔκβασιν τοῦ δύνασθαι ὑμᾶς ὑπενεγκεῖν »(Α’ Κορ. ι’, 13).

 

 

Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνώ

Λίγα λόγια για την αγάπη του Θεού

 Ας αρχίσουμε από τα λόγια του Ιωάννη, « Ο Θεός αγάπη εστίν». Εδώ μπορεί να πει κάποιος ότι η αγάπη προϋποθέτει δύο, τον αγαπώντα και τον αγαπητό. Πολύ σωστά, γιατί αυτό ακριβώς συμβαίνει πρωτίστως και κυρίως στο Θεό ο Οποίος έχει τον Υιόν Του τον αγαπητό. Στο όρος Θαβώρ ακούστηκε « φωνὴ ἐκ τῆς νεφέλης λέγουσα· οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα· αὐτοῦ ἀκούετε »(Ματ. ιζ’, 5).  Ο Ίδιος ο Κύριος είπε, «ὁ γὰρ πατὴρ φιλεῖ τὸν υἱὸν» (Ιώ. ε’, 20). Αφού λοιπόν ο Θεός αγαπά τον Υιόν Του  τον Μονογενή  που είναι ο κληρονόμος πάντων, αγαπά και τα κτίσματά  Του σύμφωνα και με το, « ἀγαπᾷς γὰρ τὰ ὄντα πάντα καὶ οὐδὲν βδελύσσῃ, ὧν ἐποίησας· οὐδὲ γὰρ ἂν μισῶν τι κατεσκεύασας »(Σ. Σολ. ια’, 24).  Αυτή την αγάπη του Θεού για τον κόσμο την αποκάλυψε ο Ιδιος ο Χριστός στο Νικόδημο με τα εξής λόγια, « οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ' ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον »( Ιω. γ’,16 ). Η αγάπη λοιπόν προέρχεται και πηγάζει από το Θεό με πρωταρχική αφετηρία την αγάπη του Πατρός προς τον Υιόν Του τον αγαπητό.  Ο  Ιωάννης γράφει σχετικά,  « ἡ ἀγάπη ἐκ τοῦ Θεοῦ ἐστι, καὶ πᾶς ὁ ἀγαπῶν ἐκ τοῦ Θεοῦ γεγέννηται καὶ γινώσκει τὸν Θεόν »(Α’, Ιω. δ’, 7 ). Αλλά και ο Απόστολος Παύλος γράφει για την αγάπη του Θεού, « ἡ δὲ ἐλπὶς οὐ καταισχύνει, ὅτι ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ἐκκέχυται ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν διὰ Πνεύματος ῾Αγίου τοῦ δοθέντος ἡμῖν »( Ρω. ε’, 5).Τα λόγια λοιπόν αυτά  του Ιωάννη, «Ο Θεός αγάπη εστίν» και  « ἡ ἀγάπη ἐκ τοῦ Θεοῦ ἐστι,» φανερώνουν ότι η αγάπη είναι μεγάλο χάρισμα του Θεού. Έτσι τη χαρακτηρίζει και ο Απόστολος Παύλος με τα γνωστά λόγια « νυνὶ δὲ μένει πίστις, ἐλπίς, ἀγάπη, τὰ τρία ταῦτα· μείζων δὲ τούτων ἡ ἀγάπη.» (Α’ Κορ. 13). Πάντως ο Θεός, κατά την Ουσία  και Φύση,  είναι ακατάληπτος όπως γράφει και ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός, « Ότι μεν ουν έστι Θεός, δήλον• τι δε έστι κατ' ουσίαν και φύσιν, ακατάληπτον τούτο παντελώς και άγνωστον » (P.G. 94, 797). Ο Ίδιος δε ο Κύριος είπε, « καὶ οὐδεὶς ἐπιγινώσκει τίς ἐστιν ὁ υἱός, εἰ μὴ ὁ πατήρ, καὶ τίς ἐστιν ὁ πατήρ, εἰ μὴ ὁ υἱὸς καὶ ᾧ ἐὰν βούληται ὁ υἱὸς ἀποκαλύψαι »( Λουκ. ι’, 22).Τέλος ας σημειωθεί ότι ο Ιωάννης είπε και ότι, « ὁ Θεὸς φῶς ἐστι καὶ σκοτία ἐν αὐτῷ οὐκ ἔστιν οὐδεμία »( Α’ Ιώ. α’,5). Δεν είπε μόνο ότι, « Ο Θεός αγάπη εστίν», με το οποίο αρχίσαμε και με το οποίο, ας κλείσουμε τα λίγα αυτά λόγια για την αγάπη του Θεού σύμφωνα με τον τίτλο του θέματος.

 

Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνώ

ΣΟΦΟΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ

Μία μητέρα της οποίας πέθανε το παιδάκι της, αν και
δεν είχε στενή σχέση με την Εκκλησία και ειδικότερα
με την Εξομολόγηση, ρώτησε τον Πνευματικό να της
πει, γιατί ο Θεός της πήρε το παιδί της. Τότε εκείνος,
ανάμεσα βέβαια στα πολλά άλλα που θα της είπε, όταν
έκρινε την κατάλληλη στιγμή, της διηγήθηκε και το
εξής: Κάποτε μία προβατίνα δεν έμπαινε στη στρούγκα,
όπως έκαναν τα άλλα πρόβατα, και υπήρχε κίνδυνος να
την κατασπαράξει ο λύκος αυτή και το αρνάκι της που
είχε μαζί της. Τότε ο βοσκός πήρε στην αγκαλιά του το
αρνάκι και μπήκε μέσα στη στρούγκα. Τι να κάνει η
προβατίνα, αναγκάστηκε κι’ αυτή, κι’ έτσι μπήκε στο
μαντρί. Η μητέρα ευχαρίστησε τον Πνευματικό για τα
σοφά λόγια που της είπε, και πήρε την απόφαση να
γνωρίσει τον Καλό Ποιμένα που αγαπάει τα πρόβατά
Του.

    Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών

ΤΗΝ ΩΡΑ ΠΟΥ ΠΡΟΣΕΥΧΕΤΑΙ

Αν ένας μιλήσει σε κάποιον την ώρα που προσεύχεται,
και εκείνος εκνευριστεί και δυσφορήσει εναντίον του,
επειδή του διέκοψε την προσευχή, ουσιαστικά δεν του
τη διέκοψε αυτός ο άλλος, αλλά την διέκοψε ο ίδιος με
αυτή την αντίδρασή του. Αν όμως του απαντούσε ήρεμα
και ήσυχα, αυτό θα ήταν συνέχεια της προσευχής του,
έστω και αν δεν έλεγε τα υπόλοιπα λόγια της.

    Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών

ΜΕ ΤΟ ΣΤΑΥΡΟ ΣΤΟ ΧΕΡΙ

Αν πας με το σταυρό στο χέρι, θα σε φάνε οι άλλοι;
Αυτό εξαρτάται από το ποιοι θα είναι οι άλλοι. Αν αυτοί
οι άλλοι είναι διώκτες του Χριστού, θα είναι και δικοί
σου διώκτες σύμφωνα με τα λόγια του Κυρίου, «ει εμέ
εδίωξαν, και υμάς διώξουσιν» (Ιω. ιε ́,20). Αν όμως οι
άλλοι αγαπούν το Χριστό, τότε δε θα σε φάνε αλλά θα
σε βοηθήσουν να φέρεις το σταυρό σου όπως και αυτοί
θα φέρουν το δικό τους. Πάντως σε κάθε περίπτωση δε
θα σε φάει κανείς, αν δεν το επιτρέψει ο Θεός. Αν όμως
επιτρέψει ο Θεός να σε φάνε, αυτό θα είναι για σένα
στέφανος δόξης, γιατί θα συμμετέχεις στο πάθος του
Κυρίου και κατά συνέπεια και στην Ανάσταση Αυτού,
« είπερ συμπάσχομεν ίνα και συνδοξασθώμεν» (Ρω.
η ́,17).

     Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών

ΕΙΝΑΙ ΣΩΣΤΗ Η ΦΡΑΣΗ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ;

 
Αυτός που τη λέει, θέλει να πει ότι προτιμάει να
παραμείνει ορθόδοξος ακόμη και, αν τον απειλήσουν με
θάνατο. Ακριβέστερο λοιπόν είναι να λέει, Ορθοδοξία
μέχρι θανάτου, σύμφωνα με το, «γίνου πιστός άχρι
θανάτου, και δώσω σοι τον στέφανον της ζωής» (Απ.
β ́,10). Δεν καλείται να διαλέξει από μόνος του την
Ορθοδοξία ή τον θάνατο, όπως δηλώνει η παραπάνω

φράση, Ορθοδοξία ή θάνατος. Αυτό θα συνέβαινε
μόνο, εάν βρισκόταν σε αυτό το δίλημμα.
Η φράση, Ορθοδοξία ή θάνατος, επειδή το «ή» είναι
διαζευκτικό, σύμφωνα με το συντακτικό της Ελληνικής
γλώσσης, σημαίνει ή το πρώτο ή το δεύτερο και
κατά συνέπεια δεν είναι σωστή, γιατί εδώ το ένα δεν
αποκλείει το άλλο. Αν κάποιος προτιμήσει το πρώτο,
δηλαδή την Ορθοδοξία, δε σημαίνει ότι κάποτε δε θα
πεθάνει, ούτε, εάν προτιμήσει το δεύτερο, δηλαδή το
θάνατο, σημαίνει ότι δε θα είναι ορθόδοξος. Αυτά,
έστω και αν είναι λίγο σχολαστικά.

    Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών

ΠΑΘΟΣ ΚΑΙ ΑΜΑΡΤΙΑ

Το πάθος δε φεύγει όπως η αμαρτία. Είναι γνωστό
ότι, όταν ένας ευσυνείδητος χριστιανός αισθανθεί
ότι έκανε κάποια αμαρτία, μπορεί να απαλλαγεί από
αυτή με τη συγχωρητική ευχή που θα του διαβάσει ο
Πνευματικός.
Αν όμως μία αμαρτία έχει ως αιτία κάποιο πάθος, δε
σημαίνει ότι μαζί με την αμαρτία αυτή που συγχωρήθηκε
με την ευχή του Πνευματικού, εξαλείφτηκε και έφυγε
και το πάθος, και ότι ο άνθρωπος πλέον έγινε απαθής
και τέλειος.
Έτσι, δεν αποκλείεται ο άνθρωπος να κάνει πάλι το ίδιο
αμάρτημα, εξ αιτίας αυτού του πάθους που έχει. Και
βέβαια εδώ δε θα εκθέσουμε τρόπους για την εξάλειψη
των παθών, για τα οποία το πρώτο αντίφωνο του δ’
Ήχου λέει, «Εκ νεότητός μου πολλὰ πολεμεί με πάθη,
αλλ’ αυτὸς αντιλαβού, και σώσον Σωτήρ μου».
Εδώ ας αναφέρουμε μόνο ότι ένα πάθος, ναι μεν δε
φεύγει αμέσως όπως φεύγει η αμαρτία με την ευχή
του Πνευματικού, αλλά οπωσδήποτε εξασθενεί,
έστω και σιγά-σιγά, όταν ο αγωνιζόμενος χριστιανός
χρησιμοποιεί τα κατάλληλα πνευματικά όπλα. Για τη
σταδιακή αυτή εξασθένηση των παθών, ας αναφέρουμε
ένα εκλαϊκευμένο περιστατικό.
Τα παλαιά τα χρόνια, ένας καλοπροαίρετος άνθρωπος

είχε καταντήσει ζωοκλέφτης. Το να κλέβει ζώα του
είχε γίνει πάθος. Όταν συνάντησε έναν Πνευματικό
και του εξομολογήθηκε τις αμαρτίες του και αυτό το
πάθος που είχε, εκείνος τον βοήθησε να το κόψει λίγο-
λίγο, γιατί κατάλαβε ότι δε θα το έκοβε αμέσως. Πριν
φύγει λοιπόν του είπε, σε παρακαλώ θα μου κάνεις τη
χάρη από εδώ και πέρα να μη κλέβεις άλογα; Ναι, του
απάντησε, αυτό είναι εύκολο. Και πράγματι σταμάτησε
να κλέβει άλογα.
Όταν πήγε ξανά για να εξομολογηθεί, του είπε ο
Πνευματικός πάλι πριν φύγει, σε παρακαλώ θα μου
κάνεις τη χάρη από εδώ και πέρα να μη κλέβεις γίδες;
Ναι, του απάντησε, αν και είναι δύσκολο θα το κάνω.
Και πράγματι σταμάτησε να κλέβει γίδες. Όταν πήγε
ξανά και ξανά, με τον ίδιο τρόπο, ο Πνευματικός του
μείωσε τα είδη των ζώων που έκλεβε. Έτσι, πήγε μια
μέρα στον Πνευματικό με χαρά και του είπε, πάτερ,
τώρα έμειναν μόνο οι κότες.

   Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών

ΕΧΕΙ ΣΗΜΑΣΙΑ ΚΑΙ Ο ΤΡΟΠΟΣ

Ένας, προκειμένου να στηρίξει μία γνωστή του γυναίκα
που αντιμετώπιζε ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα υγείας
της είπε απότομα και αψυχολόγητα, όποιον αγαπά ο
Κύριος τον παιδεύει. Δεν της είπε ούτε τα προηγούμενα
από αυτή τη φράση λόγια του Αποστόλου Παύλου ούτε
τα επόμενα από τα οποία φαίνεται η πατρική αγάπη του
Θεού ιδιαίτερα την ώρα του πειρασμού (Εβρ. ιβ ́,4-
8). Έτσι εκείνη, την ώρα εκείνη που δεν κατάλαβε το
νόημα αυτών των λόγων και φαντάστηκε το Θεό ως
τιμωρό, του είπε απερίσκεφτα και απότομα και αυτή,
εμένα βρέθηκε να αγαπήσει;

   Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών

ΑΓΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΟΦΙΑ

 Ένας, κατά τα άλλα άγιος, είναι οπωσδήποτε και σοφός;
Όχι, γιατί η σοφία δε συμβαδίζει αναγκαστικά με την
αγιότητα. Πολλοί άγιοι ήταν άγιοι, αλλά δεν είχαν
τη σοφία που είχαν άλλοι άγιοι. Στις Οικουμενικές
Συνόδους όλοι ήταν άγιοι αλλά δεν είχαν όλοι τη σοφία
που είχαν λίγοι από αυτούς, για να μη αναφερθούν
παραδείγματα που άλλωστε είναι γνωστά. Η αγιότητα
αναφέρεται σε όλη την ανθρώπινη φύση ενώ η σοφία
μόνο στο νου. Ο νους έχει σοφία και όχι το πόδι. Τα
μέλη του σώματος είναι πολλά η κεφαλή όμως είναι
μία. Κεφαλή του σώματος είναι ο Χριστός και οι πιστοί
είναι τα μέλη. Τα μέλη είναι άγια χωρίς όμως σοφία,
γιατί την έχει η κεφαλή που είναι μόνο Μία. Επειδή
όμως η κεφαλή ανήκει στα μέλη και έχει σύνδεσμο μ’

αυτά, είναι δυνατό, «...κατά το μέτρον της δωρεάς του
Χριστού» (Εφ. δ ́,7), ένα μέλος ή γενικότερα τα μέλη
να έχουν, εκτός από την αγιότητα και σοφία σε κάποιο
βαθμό. Αυτό είναι δυνατό, γιατί τα μέλη έχουν και
αυτά νουν που είναι δέκτης της σοφίας. Όμως και στην
περίπτωση αυτή τα μέλη δεν οικειοποιούνται τη σοφία
αυτή, αλλά δια στόματος του Παύλου λένε, «ημείς
δε νουν Χριστού έχομεν» (Α ́ Κορ. β ́,16). Έτσι είναι
φρόνιμο και σοφό να μη λέει κανείς ότι είναι σοφός,
αλλά να λέει ότι όλα τα γνωρίζει ο Χριστός. Όταν
κανείς έχει το Χριστό, έχει και τη σοφία και μάλιστα
κηρύττει «Χριστόν Θεού δύναμιν και Θεού σοφίαν»
(Α ́ Κορ. α ́,24).
Ύστερα από αυτά γίνεται περισσότερο κατανοητό ότι
η σοφία του Θεού δε δεσμεύεται ώστε να συμβαδίζει
με την αγιότητα και μάλιστα να την προϋποθέτει
οπωσδήποτε.

  Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών

Γάμος: Οι Ελληνίδες λένε «όχι» – Γιατί τον αναβάλλουν συνεχώς οι γυναίκες – Τι αποδεικνύει έρευνα

 

Γάμος: Αλλαγές συμπεριφοράς στον γάμο διαπιστώνονται στην Ελλάδα από το 1980 και έπειτα, σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Ειδικότερα, οι γυναίκες αρχίζουν να τον αναβάλλουν, ενώ όλο και περισσότερες δεν παντρεύονται. Οι εξελίξεις αυτές επηρεάζουν και τη γονιμότητά τους, στον βαθμό που η απόκτηση του πρώτου παιδιού παραμένει στενά συνδεδεμένη με τη σύναψη του πρώτου γάμου στη χώρα μας. Πρόκειται για στοιχεία που αναφέρονται στο πλαίσιο του Ερευνητικού Προγράμματος «Δημογραφικά Προτάγματα στην Έρευνα και Πρακτική στην Ελλάδα» που χρηματοδοτείται από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.) στο πλαίσιο της Δράσης «1η Προκήρυξη ερευνητικών έργων ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ. για την ενίσχυση των μελών ΔΕΠ και Ερευνητών/τριών και την προμήθεια ερευνητικού εξοπλισμού μεγάλης αξίας» . Συγγραφέας της έρευνας είναι ο Γιώργος Κοντογιάννης, δρ Δημογραφίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, μεταδιδακτορικός ερευνητής, Ερευνητικό Πρόγραμμα (ΕΛΙΔΕΚ) «Δημογραφικά Προτάγματα στην Έρευνα και Πρακτική».

Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, από το 1980 οι γυναίκες αρχίζουν να παντρεύονται λιγότερο (οι συνθετικοί δείκτες που παρουσιάζονται παρακάτω θα επιτρέψουν τη λεπτομερέστερη ανάλυση της γαμηλιότητας), ενώ οι πρώτοι γάμοι σε κανένα έτος από το 1980 και έπειτα δεν ξεπερνούν τους 76 χιλ. του 1979. Κατά τη δεκαετία του 1980 οι πρώτοι γάμοι είναι λιγότεροι από 56.000 ανά έτος, στη δεκαετία του 1990 δεν ξεπερνούν τους 53.000 και από το 2016 και έπειτα δεν υπερβαίνουν τους 40.000, ενώ το 2020 (την πρώτη χρονιά της πανδημίας του COVID-19) είναι λιγότεροι από 26 χιλ. Όσον αφορά το σύνολο των γάμων το 1979 έχουμε 79 χιλ., τη δεκαετία του 1980 δεν ξεπερνούν τους 71χιλ. ανά έτος, τη δεκαετία του 1990 τους 63 χιλ., την επόμενη δεκαετία τους 59χιλ., ενώ από το 2012 και μετά είναι λιγότεροι από 50 χιλ.. Το 2020 καταγράφονται μόλις 30 χιλ. και το 2021(μη δίσεκτο έτος, δεύτερο έτος της πανδημίας) 39 χιλ..

Γάμος: Η πανδημία ωφέλησε πολιτικούς γάμους και σύμφωνο συμβίωσης

Οι πολιτικοί γάμοι, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, αποτελούν έως τα μέσα της δεκαετίας του 2000 μόλις το 1/4 των ετησίως τελεσθέντων γάμων. Η τάση των ζευγαριών να επιλέγουν τον πολιτικό γάμο εντείνεται στη συνέχεια, με αποτέλεσμα να αποτελούν πλέον το 45-50% του συνόλου την περίοδο 2011-2019. Το 2020 φαίνεται ότι η πανδημία, σύμφωνα με την έρευνα, επηρέασε έντονα την επιλογή των ατόμων (το 60% περίπου των γάμων ήταν πολιτικοί), καθώς οι περιορισμοί που επέβαλλε η πολιτεία και αφορούσαν στον αριθμό των καλεσμένων, στις αποστάσεις μεταξύ τους κ.ά., αλλά και ο φόβος μετάδοσης του ιού, ώθησαν πολύ περισσότερα ζευγάρια από ό,τι συνήθως σε ένα τύπο γάμου που τελείται ενώπιον λιγότερων καλεσμένων.

Τέλος, ενώ τα πρώτα έτη μετά τη θέσπισή του περιορισμένος αριθμός ατόμων επιλέγει το Σύμφωνο Συμβίωσης, από το 2014 και έπειτα ο αριθμός των Συμφώνων αυξάνεται ταχύτατα (μόλις 593 Σύμφωνα το 2013, 1.590 το 2014, 4.909 το 2017, 9.021 το 2020 και 11.429 το 2021). Φαίνεται επομένως ότι ενώ η πανδημία αποθάρρυνε πολλά ζευγάρια από το να παντρευτούν το 2020 και το 2021, εντούτοις δεν αποτέλεσε ανασταλτικό παράγοντα για τη σύναψη Συμφώνου Συμβίωσης.

Γάμος: Αυξάνεται η μέση ηλικία στον πρώτο γάμο

Σχετικά με τη μέση ηλικία στον πρώτο γάμο είναι ενδεικτικό ότι μειώνεται σταθερά από τα μέσα της δεκαετίας του 1950 έως και τα τέλη αυτής του 1970 (25,4 έτη το 1956, αλλά 23,4 έτη την πενταετία 1978-1982). Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 όμως, η μέση ηλικία αυξάνεται αδιάκοπα (για 4 σχεδόν δεκαετίες), με αποτέλεσμα τη διετία 2019-2020 οι γυναίκες να παντρεύονται για πρώτη φορά στη χώρα μας στα 30,5 τους έτη, κάτι που επηρεάζει τον αριθμό των απογόνων που θα αποκτήσουν, καθώς οι πιθανότητες σύλληψης και τεκνοποίησης μειώνονται ταχύτατα μετά τα 35 τους έτη (υπενθυμίζεται ότι ο γάμος και η απόκτηση απογόνων είναι ακόμη έντονα συνδεδεμένοι στη χώρα μας).

Όπως προκύπτει από τα ίδια στοιχεία της παραπάνω έρευνας, η σύγκριση της πορείας της γαμηλιότητας στη χώρα μας με αυτή των άλλων ευρωπαϊκών χωρών παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ειδικότερα, στη Βόρεια και Δυτική Ευρώπη στις επτά πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα παρατηρείται μια σημαντική μείωση του ποσοστού των άγαμων γυναικών (ιδιαίτερα στην περίοδο 1945-1965), αλλά οι τάσεις ανατρέπονται από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 και η γαμηλιότητα υποχωρεί προοδευτικά, η μέση ηλικία στον γάμο ανέρχεται με ταχείς ρυθμούς, οι όλο και λιγότεροι γάμοι γίνονται όλο και πιο εύθραυστοι και οι εκτός γάμου γεννήσεις αυξάνονται ταχύτατα.

Σε δηλώσεις του στο Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο κ. Κοντογιάννης τονίζει:

«Οι νοοτροπίες, αντιλήψεις και συμπεριφορές αναφορικά με τον γάμο αλλάζουν από το 1980 και έπειτα στην Ελλάδα. Έκτοτε οι γυναίκες αρχίζουν να αναβάλλουν τον γάμο, ενώ όλο και περισσότερες δεν παντρεύονται. Οι αλλαγές αυτές ξεκίνησαν αρκετά νωρίτερα στη Βόρεια και Δυτική Ευρώπη. Εντούτοις, αν και με καθυστέρηση, με μερικές ιδιαιτερότητες φτάνουν σταδιακά και στη χώρα μας. Κατά τη διάρκεια του 21ου αιώνα, ο γάμος δεν είναι πλέον “καθολικός”, δηλαδή δεν αφορά στη συντριπτική πλειονότητα των γυναικών (αξίζει να σημειώσουμε ότι τουλάχιστον 90 στις 100 γυναίκες από αυτές που γεννήθηκαν κατά τις δεκαετίες του 1940 και του 1950 τέλεσαν έναν πρώτο γάμο έως τα 50 τους έτη, αλλά φαίνεται ότι το πολύ 75 στις 100 γυναίκες θα συνάπτουν έναν πρώτο γάμο μεταξύ αυτών που γεννιούνται από το 1980 και έπειτα). Παράλληλα, όλο και περισσότερα ζευγάρια λύνουν το γαμήλιο δεσμό τους, ενώ όλο και περισσότερα εξ αυτών επιλέγουν τον πολιτικό γάμο και το σύμφωνο συμβίωσης αντί για το θρησκευτικό γάμο. Επομένως, σταδιακά αυξάνεται τόσο η εκτός γάμου συγκατοίκηση (είτε με τη μορφή του Συμφώνου Συμβίωσης είτε εκτός κάθε επισημοποιημένου δεσμού), όσο και η εκτός γάμου τεκνοποίηση, που παραμένουν σε πολύ χαμηλά επίπεδα στην Ελλάδα καθ’ όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα. Ως εκ τούτου, οι οικογενειακές δομές διαφοροποιούνται όλο και περισσότερο από αυτές του παρελθόντος στη χώρα μας και η μικρή σε μέγεθος πυρηνική οικογένεια που προκύπτει από το γάμο συνεχίζει να επικρατεί, ενώ παράλληλα αναδύονται νέα οικογενειακά πρότυπα, απαιτώντας νέες προσεγγίσεις στη διαμόρφωση των δημογραφικών και κοινωνικών πολιτικών».

 https://eleftherostypos.gr/ellada/gamos-oi-ellinides-lene-ochi-giati-ton-anavalloun-synechos-oi-gynaikes-ti-apodeiknyei-erevna