ΤΑ ΚΑΛΑ ΕΡΓΑ

 

Ο κάθε ευσυνείδητος χριστιανός με τη χάρη  του Θεού, πρέπει να εργάζεται και εξωτερικά και εσωτερικά. Εξωτερικά να εργάζεται τα λεγόμενα καλά έργα σύμφωνα με την παραγγελία του Παύλου, « μανθανέτωσαν δὲ καὶ οἱ ἡμέτεροι καλῶν ἔργων προΐστασθαι εἰς τὰς ἀναγκαίας χρείας, ἵνα μὴ ὦσιν ἄκαρποι » ( Τιτ. γ’, 14). Εσωτερικά δε να εργάζεται τον λεγόμενο πνευματικό αγώνα σύμφωνα πάλι με το παράδειγμα του Παύλου, « τὰ γὰρ ὅπλα τῆς στρατείας ἡμῶν οὐ σαρκικὰ, ἀλλὰ δυνατὰ τῷ Θεῷ πρὸς καθαίρεσιν ὀχυρωμάτων· λογισμοὺς καθαιροῦντες καὶ πᾶν ὕψωμα ἐπαιρόμενον κατὰ τῆς γνώσεως τοῦ Θεοῦ, καὶ αἰχμαλωτίζοντες πᾶν νόημα εἰς τὴν ὑπακοὴν τοῦ Χριστοῦ »( Β’ Κορ. ι’, 4-5).

Βεβαίως όλα τα λεγόμενα καλά έργα τα έχει ετοιμάσει ο Θεός τα οποία όμως καλούνται οι πιστοί να εργασθούν σύμφωνα πάλι με τα λόγια του Αποστόλου Παύλου, « αὐτοῦ γάρ ἐσμεν ποίημα, κτισθέντες ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ ἐπὶ ἔργοις ἀγαθοῖς, οἷς προητοίμασεν ὁ Θεὸς ἵνα ἐν αὐτοῖς περιπατήσωμεν »( Εφ. β’, 10). Λέει να περιπατήσουμε και όχι να ξαπλώσουμε σαν να μη χρειάζεται να κάνουμε τίποτα. Ο Παύλος τέλος δίνει τόσο μεγάλη σημασία στην όλη εργασία που πρέπει να κάνουν οι πιστοί ώστε να κρούει τον κώδωνα του κινδύνου με τα εξής λόγια, «Ὥστε, ἀγαπητοί μου, καθὼς πάντοτε ὑπηκούσατε, μὴ ὡς ἐν τῇ παρουσίᾳ μου μόνον, ἀλλὰ νῦν πολλῷ μᾶλλον ἐν τῇ ἀπουσίᾳ μου, μετὰ φόβου καὶ τρόμου τὴν ἑαυτῶν σωτηρίαν κατεργάζεσθε· ὁ Θεὸς γάρ ἐστιν ὁ ἐνεργῶν ἐν ὑμῖν καὶ τὸ θέλειν καὶ τὸ ἐνεργεῖν ὑπὲρ τῆς εὐδοκίας »( Φιλ. β’, 12-13). Δεν είναι επιτρεπτό, ενώ ο Θεός εργάζεται μέσα στον άνθρωπο την ανακαίνισή του, αυτός να μη κάνει το καλό, δηλαδή να αμαρτάνει. Και πώς όχι αφού, « εἰδότι οὖν καλὸν ποιεῖν καὶ μὴ ποιοῦντι, ἁμαρτία αὐτῷ ἐστιν » (Ιακ. δ’, 17).

Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών 

 

Η ΘΕΙΑ ΧΑΡΗ

Η θεία χάρη δίνεται από το Θεό στους ταπεινούς σύμφωνα με το, « ο Θεός υπερηφάνοις αντιτάσσεται, ταπεινοίς δε δίδωσι χάριν » (Ιακ.δ’,6).   Χαρίσματα  όμως είναι δυνατό να  έχει  και ένας που δεν είναι και τόσο ταπεινός.  Αυτά τα  χαρίσματα, όπως είναι γνωστό, όποιος και όποιο έχει, καλείται να το  καλλιεργήσει και να το αξιοποιήσει, γιατί θα λογοδοτήσει στο Θεό. Δεν αποκλείεται λοιπόν,  κάποιος   να έχει το χάρισμα και άλλος  τη χάρη. Όποιος  όμως  έχει και τα δύο, δηλαδή και το χάρισμα και τη χάρη, τότε, «ποιος τη χάρη του».

 Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών

Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΙΟΥΔΑΣ ΚΑΙ Ο ΑΔΕΛΦΟΘΕΟΣ ΙΟΥΔΑΣ.

 Ο Απόστολος Ιούδας, σύμφωνα με την Καινή Διαθήκη, ήταν ένας από τους Δώδεκα Μαθητές του Χριστού ενώ ο αδελφόθεος Ιούδας, σύμφωνα πάλι με την Καινή Διαθήκη, ήταν ένας από του νομιζόμενους αδελφούς του Κυρίου. Αυτά φαίνονται στη συνέχεια:

α) Όπως είναι γνωστό, στην Καινή Διαθήκη γίνεται λόγος για αδελφούς του Χριστού. Όμως, όταν ο Κύριος διάλεξε από πολλούς μαθητές Του τους δώδεκα, δεν αναφέρεται πουθενά ότι κάλεσε και κάποιον από αυτούς που οι άλλοι τους νόμιζαν αδελφούς Του, δηλαδή τον Ιάκωβο, τον Ιωσή τον Ιούδα και τον Σίμωνα.

Ο Λουκάς γράφει σχετικά, « καὶ ὅτε ἐγένετο ἡμέρα, προσεφώνησε τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ, καὶ ἐκλεξάμενος ἀπ᾿ αὐτῶν δώδεκα, οὓς καὶ ἀποστόλους ὠνόμασε, Σίμωνα, ὃν καὶ ὠνόμασε Πέτρον,…Ἰούδαν Ἰακώβου….»( Λουκ. στ’,14-16 ).

Άρα ο Ιούδας Ιακώβου ή «Λεββαίος ο επικληθείς Θαδδαίος» (Ματ. ι΄,3) ήταν ο Απόστολος Ιούδας.

β) Κάποτε που μιλούσε στους όχλους, « εἶπε δέ τις αὐτῷ· ἰδοὺ ἡ μήτηρ σου καὶ οἱ ἀδελφοί σου ἑστήκασιν ἔξω ζητοῦντές σε ἰδεῖν. ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπε τῷ λέγοντι αὐτῷ· τίς ἐστιν ἡ μήτηρ μου καὶ τίνες εἰσὶν οἱ ἀδελφοί μου; καὶ ἐκτείνας τὴν χεῖρα αὐτοῦ ἐπὶ τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ ἔφη· ἰδοὺ ἡ μήτηρ μου καὶ οἱ ἀδελφοί μου·»( Ματ. ιβ’,47-49 ).

Προφανώς μεταξύ των Μαθητών ήταν και ο Απόστολος Ιούδας.

Άρα ο Απόστολος Ιούδας δεν ήταν ο Ιούδας που ζητούσε, μαζί με τους άλλους αδελφούς του, να δουν το Χριστό σύμφωνα με το, « ἑστήκασιν ἔξω ζητοῦντές σε ἰδεῖν ».

γ) Οι ίδιοι οι λεγόμενοι αδελφοί του Χριστού ξεχώριζαν τους εαυτούς τους από τους Μαθητές Του, όπως φαίνεται από τα εξής λόγια που κάποτε του είπαν, «εἶπον οὖν πρὸς αὐτὸν οἱ ἀδελφοὶ αὐτοῦ· μετάβηθι ἐντεῦθεν καὶ ὕπαγε εἰς τὴν ᾿Ιουδαίαν, ἵνα καὶ οἱ μαθηταί σου θεωρήσωσι τὰ ἔργα σου ἃ ποιεῖς· οὐδεὶς γὰρ ἐν κρυπτῷ τι ποιεῖ καὶ ζητεῖ αὐτὸς ἐν παρρησίᾳ εἶναι. εἰ ταῦτα ποιεῖς, φανέρωσον σεαυτὸν τῷ κόσμῳ. οὐδὲ γὰρ οἱ ἀδελφοὶ αὐτοῦ ἐπίστευον εἰς αὐτόν. » (Ιω.ζ’, 3-5).

Το τελευταίο, « οὐδὲ γὰρ οἱ ἀδελφοὶ αὐτοῦ ἐπίστευον εἰς αὐτόν.» περιλαμβάνει και τον αδελφόθεο Ιούδα πράγμα που φανερώνει ότι δεν ήταν ο Απόστολος Ιούδας. Επίσης το, « ἵνα καὶ οἱ μαθηταί σου θεωρήσωσι τὰ ἔργα σου ἃ ποιεῖς·», φανερώνει ότι είχε προηγηθεί η επιλογή των Απόστολων και συνεπώς και του Αποστόλου Ιούδα.

δ) Αλλά και ο ίδιος ο Ιούδας, δηλαδή ένας από τους αδελφούς του Χριστού, στη γνωστή Επιστολή που φέρει το όνομά του, δε λέει ότι είναι Απόστολος, αλλά «αδελφός δε Ιακώβου » (Ιουδ. 1).

Όσο δε για το ότι ο Απόστολος Θαδδαίος ονομάζεται Ιούδας Ιακώβου ( Λουκ. στ΄, 16), αυτό δεν έχει σχέση με τον Ιάκωβο τον Αδελφόθεο, γιατί δε λέει « αδελφός δε Ιακώβου » όπως γράφει παραπάνω ο αδελφόθεος Ιούδας, αλλά Ιούδας Ιακώβου.

Άλλο το ένα και άλλο το άλλο.

ε) Το Ιούδας Ιακώβου δηλώνει ότι ο πατέρας του Αποστόλου Ιούδα λεγόταν Ιάκωβος.

Το ίδιο λέγεται και για τον Πέτρο που, επειδή ήταν γιος του Ιωνά, ο Κύριος τον αποκάλεσε, « Σίμων Ιωνά » ( Ιω. κα’,15-17 ).

Επίσης το ίδιο λέγεται και για τους υιούς του Ζεβεδαίου, « Ιάκωβος ο του Ζεβεδαίου και Ιωάννης ο αδελφός αυτού »( Ματ. ι’, 2).

Η γενική πτώση «Ζεβεδαίου» δηλώνει ότι ο Ζεβεδαίος ήταν πατέρας του Ιωάννη και του Ιακώβου και όχι ότι ήταν αδελφός τους.

Αν ο Ζεβεδαίος ήταν αδελφός τους, τότε τα παιδιά του Ζεβεδαίου ποιον είχαν πατέρα είναι γνωστό τοις πάσι.

 ωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών 

 

Τι είναι και τι δεν είναι θαύμα στην Εκκλησία

π. Χαράλαμπος Παπαδόπουλος (π. Λίβυος)

Η Αυτοκράτειρα Θεοφανώ

 

 Μια ασυνήθιστη και συναρπαστική φιγούρα βρισκόταν στην καρδιά της αυτοκρατορικής εξουσίας κατά τη διάρκεια της Χρυσής Εποχής της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Κατά τη διάρκεια μιας εποχής μεγάλων κατακτητών  και στρατηγών, υπήρχε μια απλή γυναίκα που καθοδηγούσε την αυτοκρατορική αυλή και τη μοίρα της Αυτοκρατορίας. Μια δημοσίευση για την Θεοφανώ την «Πορφυρή Αυτοκράτειρα».

Η Θεοφανώ, με το όνομα Αναστασώ, γεννήθηκε στη Λακωνία της Ελλάδας γύρω στο 941 μ.Χ. Ο πατέρας της, ο Κρατερός, ένας φτωχός ταβερνιάρης, μετακόμισε την οικογένεια στην Κωνσταντινούπολη μετά από μια εξέγερση των Μελίγγων, ορεινών σλαβικών φυλών στην Πελοπόννησο, που κατέστρεψαν την πατρίδα τους.

Η Βασίλισσα των Πόλεων πρόσφερε καταφύγιο, ευκαιρίες και προστασία από τον κίνδυνο σε όλους όσους  έφτιαξαν το σπίτι τους πίσω από τα αδιαπέραστα τείχη της και κάτω από τους χρυσούς τρούλους της. Η Θεοφανώ δεν ήταν διαφορετική. Παρά την ταπεινή της καταγωγή, ήταν γνωστή για τη μαγευτική ομορφιά της και τράβηξε τα βλέμματα του πρίγκιπα Ρωμανού Β'.

Ο Ρωμανός ήταν ένας νεαρός που αγαπούσε την καλοζωία και ο πατέρας του, Κωνσταντίνος Ζ', δεν ενέκρινε να παντρευτεί την κοινή Αναστασία. Ο Ρωμανός ωστόσο, ήταν αποφασισμένος και στο τέλος του επετράπη να παντρευτεί την Αναστασία, η οποία επέλεξε το όνομα Θεοφανώ για πριγκίπισσα.

Ο Θεοφανώ θεωρούνταν ξένη  στα ανάκτορα και αντιδημοφιλής στις ελίτ. Ανάμεσα σε διπλοπρόσωπους  ευνούχους, φιλόδοξους στρατηγούς και πονηρούς αυλικούς, η Θεοφανώ, το κορίτσι της ταβέρνας, έμαθε να επιβιώνει από ανάγκη. Σύντομα, ο Αυτοκράτορας πέθανε και η Θεοφανώ βρέθηκε ανυψωμένη σε αυτοκράτειρα.

 

 

 

 

 

 Κάποιοι λένε ότι η Θεοφανώ δηλητηρίασε τον Κωνσταντίνο για να εξασφαλίσει τη θέση της στο παλάτι , η αυτοκράτειρα Θεοφανώ θα μπορούσε να κάνει πολύ περισσότερα με τον εντυπωσιακό σύζυγό της επικεφαλής από τον δύσπιστο πατέρα του. Οι φήμες κυκλοφόρησαν καθώς ο Ρωμανός έδιωξε τη μητέρα του από τα ανάκτορα και έστειλε τις πέντε αδερφές του σε μοναστήρια.

 

 

Οι εχθροί της Θεοφανώ είχαν εκδιωχθεί και το μέλλον της φαινόταν λαμπρό, ο Ρωμανός στο πλευρό της και ένας μικρός Βασίλειος Β' στο ισχίο της. Ωστόσο, ο Ρωμανός αρρώστησε σε ένα από τα πολλά κυνηγετικά του ταξίδια, πέθανε στις 15 Μαρτίου 963. Η Θεοφανώ έφταιγε, σίγουρα, ήθελε να έχει όλη τη δύναμη η ίδια.

 

 Τα κουτσομπολιά διέδιδαν ότι η Θεοφανώ είχε δηλητηριάσει διαβολικά τον άντρα της όπως και τον πεθερό  της. Τι είχε όμως να κερδίσει ως χήρα; Και η Θεοφανώ ήταν ακόμα κατάκοιτη αφού γέννησε την κόρη της Άννα δύο μέρες πριν τον θάνατο του Ρωμανού.

 

 Δηλητηριαστής ή όχι, η χήρα Θεοφανώ και τα τρία μικρά παιδιά της βρέθηκαν σε επισφαλή θέση. Με λίγους συμμάχους και πολλούς εχθρούς, η Θεοφανώ έκανε ό,τι έπρεπε για να επιβιώσει. Ο Νικηφόρος Φωκάς υπήρξε μεγάλος σύμμαχος του συζύγου της και ήταν αρχηγός του στρατού.

 

  Ο Νικηφόρος, ο κατακτητής της Κρήτης και νικητής των Σαρακηνών, θα μπορούσε να βοηθήσει να κρατήσει την οικογένειά της ασφαλή. Ο Νικηφόρος δεσμεύτηκε να προστατεύσει τα παιδιά της με αντάλλαγμα το χέρι της. Κυριαρχώντας τον πονηρό ευνούχο Ιωσήφ Βρίγκα, ο Νικηφόρος φόρεσε το μωβ.

 

 

 Ο εκ νέου γάμος προκάλεσε προβλήματα με την Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία μόνο με φειδώ επιτρέπει τον νέο γάμο. Ο Νικηφόρος, ένας ευσεβής άνθρωπος, μετανόησε και ορκίστηκε ότι δεν ήταν νονός κανενός από τα παιδιά της Θεοφανώ. Ο Πατριάρχης Πολύευκτος υποχώρησε μετά από αυτό και ευλόγησε τον γάμο.

 

 

 Ο Νικηφόρος Φωκάς  ήταν ένας αυστηρός στρατιωτικός. Συνήθιζε να τον υπακούουν χωρίς αμφιβολία, του έλειπε η δόλος που απαιτούνταν στα ανάκτορα.  Οι πρώτες του εκστρατείες έφεραν στο Βυζάντιο δόξα και δύναμη, αλλά οι αυξημένοι φόροι, οι φτωχές σοδειές και οι προσπάθειες υπερφορολόγησης της  Εκκλησίας τον έκαναν αντιδημοφιλή.

 

 

 Μετά από στρατιωτικές αποτυχίες στη Σικελία και επιτρέποντας στη Ρωσία υπό τον Σβιατοσλάβ να κυριεύσει τη Βουλγαρία και να απειλήσει την Κωνσταντινούπολη, ο Νικηφόρος Φωκάς βρέθηκε σε μπελάδες. Βασιζόμενος στην πίστη του στρατού του μετέτρεψε το παλάτι σε στρατώνα, αποτειχίζοντάς το από την υπόλοιπη Πόλη.

 

 Στο τέλος πια και αναπτύχθηκε μια συνωμοσία εναντίον του. Ο ανιψιός του Νικηφόρου Φωκά, ο  Ιωάννης Τζιμισκής ανακυρήχτηκε ως Αυτοκράτορας από τους Ανατολικό Στράτευμα  και βάδισε στην Κωνσταντινούπολη. Ο Νικηφόρος ένιωθε ασφαλής πίσω από τα τείχη της Κωνσταντινούπολης, αλλά ο Τζιμισκής, ο πάντα τολμηρός διοικητής, είχε ένα σχέδιο.

 

 

 Σε μια θυελλώδη νύχτα, ο Τζιμισκής και μερικοί έμπιστοι πολεμιστές του διέσχισαν τον Βόσπορο μέχρι τα Θαλάσσια Τείχη δίπλα στο παλάτι. Ένα καλάθι κατέβηκε και οι άντρες ανέβηκαν ένας-ένας. Η ομάδα μπήκε στην κάμαρα του Νικηφόρου αλλά μόνο ου κατάφερε είναι να βρει το κρεβάτι του άδειο.

 

 Οι άνδρες πανικοβλήθηκαν, πιστεύοντας ότι είχαν προδοθεί μέχρι που βρήκαν τον ασκητή αυτοκράτορα να κοιμάται στο έδαφος  δίπλα από το κρεβάτι του. Ο Νικηφόρος σφαγιάστηκε και το κομμένο κεφάλι του παρουσιάστηκε στους στρατιώτες του. Ο Τζιμισκής είχε κερδίσει το στέμμα του και ζήτησε αμέσως το χέρι της δύο φορές χήρας Θεοφανώ.

 

 

 Το σκάνδαλο ήταν υπερβολικό. Ποιος εκτός από τη Θεοφανώ θα μπορούσε να είχε βοηθήσει τον Τζιμισκή να μπει στο παλάτι; Ακούστηκε   ότι η Θεοφάνω εξασφάλισε  ότι οι θάλαμοι του Αυτοκράτορα θα ήταν αφύλακτοι και ξεκλείδωτοι. Είχαν ήδη κυκλοφορήσει φήμες ότι ήταν εραστές.

 

 

Ο Τζιμισκής είχε σκοτώσει εν ψυχρώ τον θείο του και για άλλη μια φορά ο Θεοφανώ είχε «ενορχηστρώσει τον θάνατο ενός Αυτοκράτορα». Ο Πατριάρχης Πολύευκτος δεν το άντεξε. Η «Πορφυρή αυτοκράτειρα» πρέπει να τιμωρηθεί για το αποτρόπαιο έγκλημά της. Ο Τζιμισκής εξόρισε τη Θεοφανώ και πήρε τον θρόνο.

 

 Η Θεοφανώ εξοργίστηκε με τα νέα, ουρλιάζοντας στον πρώην εραστή της Τζιμισκή και τον προδοτικό ευνούχο Βασίλειο Λεκαπηνό, τον οποίο αποκαλούσε «Βάρβαρο και Σκύθη», χτυπώντας τον με τις γροθιές της. Η Θεοφανώ έμεινε σε μοναστήρι για 5 χρόνια. Κάποιοι λένε ότι ο Τζιμισκής την επισκέφτηκε μια φορά πριν πεθάνει

 

 

 Όταν πέθανε ο Τζιμισκής, ο Βασίλειος Β΄( ο πολύ αργότερα  ενονομαζόμενος Βουλγαροκτόνος) , ο γιος της Θεοφανώς, ανέλαβε τον θρόνο. Η πρώτη του πράξη ως Αυτοκράτορας ήταν να φέρει τη μητέρα του στο σπίτι. Η Θεοφανώ έζησε και πέθανε στο παλάτι, βοηθώντας στην καταστολή της εξέγερσης του Φωκά πείθοντας τον πρώην στρατηγό και  μοναχό Ιωάννη  Τορνίκιο του Τάο (Γεωργιανής καταγωγής) να βγει από  Άγιο Όρος που μόναζε.(για ευχαριστήρια ο Βασίλειος Β΄τον βοήθηκε να κτίσει τη μονή Ιβήρων )

 

 Ο ελιγμός της Θεοφάνους εισήγαγε τις μεγάλες στρατιωτικές οικογένειες της Ανατολίας στον Αυτοκρατορικό θρόνο για πρώτη φορά, ενώ διατήρησε και τη Μακεδονική Δυναστεία διατηρώντας τους μικρούς της γιους ζωντανούς και ονομαστικά στην εξουσία.

 

 

 Αυτές οι εντάσεις μεταξύ των Μακεδόνων και των στρατηγών τους θα καθόριζαν τη βασιλεία του Βασιλείου και το πολιτικό χάος που θα οδηγούσε στην κατάρρευση του Βυζαντίου στα τέλη του 11ου αιώνα. Μεγάλο μέρος της κυριαρχίας του Βασιλείου Β' μπορεί να εξηγηθεί από αυτό που βίωσε ως παιδί στο παλάτι.

 

 

 Ο Βασίλειος είδε την ταραχώδη σχέση μεταξύ της μητέρας του και των συζύγων και εραστών της, τη λιτότητα και τον πολεμικό χαρακτήρα του Νικηφόρου, τη γοητεία του Τζιμισκή και τον οδυνηρό χωρισμό της Θεοφανώ από τα παιδιά της. Ακόμη και μετά την επιστροφή της Θεοφανώς, οι αριστοκράτες της Ανατολίας οργάνωσαν εξεγέρσεις.

 

 Αυτές οι μεγάλες οικογένειες διψούν για μια γεύση αυτοκρατορικής εξουσίας. Είναι εύλογο ότι ο Βασίλειος έμαθε την προθυμία του για πόλεμο από τους κηδεμόνες του Νικηφόρο Φωκά  και  Ιωάννη Τζιμισκή, τη δυσπιστία του για τις ευγενείς οικογένειες από τις εξεγέρσεις τους  και απογοητεύτηκε από το γάμο από την εμπειρία της μητέρας του.

 

 Η ιδιόμορφη διακυβέρνηση του Βασιλείου ως πολεμιστή-αυτοκράτορα θα φέρει το Βυζάντιο σε ιλιγγιώδη ύψη. Αλλά θα πεθάνει χωρίς κληρονόμο. Οι εντάσεις μεταξύ της Μακεδονικής Δυναστείας και των μεγιστάνων της Ανατολίας θα αποδυναμώσουν το Βυζάντιο καθώς αντιμετώπισε μια νέα απειλή, τους Τούρκους, με καταστροφικές συνέπειες.

 

 Οι αποφάσεις που πήρε η Θεοφανώ διαμόρφωσαν την πορεία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ήταν μια από τις γυναίκες με τη μεγαλύτερη επιρροή στη Βυζαντινή Ιστορία. όχι και άσχημα για την κόρη ενός ταβερνιάρη.

 

 

 Παρά την ηλεκτρισμένη φύση της ιστορίας της Θεοφανώς, οι πηγές μας για τη ζωή της είναι γενικά εχθρικές και την κατηγορούν για θάνατο και ίντριγκα στα ανάκτωρα, πιθανώς λόγω της ομορφιάς και της απλής καταγωγής της. Είναι άγνωστο, αλλά απίθανο, η Θεοφανώ ήταν υπεύθυνη για όλα όσα της αποδίδονται.

 

 

@byzantinetales έχει γράψει ένα εξαιρετικό κόμικ που συνοψίζει τη ζωή της Θεοφανώς, αν σας ενδιαφέρει να μάθετε περισσότερα για αυτήν, αυτό είναι ένα διασκεδαστικό ανάγνωσμα.

 

Αντιγραφή και μετάφραση από : https://twitter.com/Varangian_Tagma

https://twitter.com/Varangian_Tagma/status/1600148093743161345

αντιγραφή από :  https://serviotikos.blogspot.com/2022/12/blog-post_7.html

Τι σημαίνει η λέξη άγιος;

 

Α’ Η λέξη άγιος δηλώνει αυτόν που δεν έχει σχέση με την αμαρτία. Έτσι, επειδή μόνο ο Θεός δεν έχει σχέση με την αμαρτία, Αυτός είναι ο  Άγιος. Επίσης Άγιος είναι και ο Χριστός ο Οποίος είπε, « τίς ἐξ ὑμῶν ἐλέγχει με περὶ ἁμαρτίας; » (Ιω. η’, 46). Οι πιστοί λοιπόν ομολογούν και λένε, Άγιος ο Θεός, Άγιος ισχυρός, Άγιος αθάνατος, ελέησον ημάς. Με το ελέησον ημάς προφανώς δηλώνουν ότι δεν είναι απαλλαγμένοι από την αμαρτία και ζητούν να τους ελεήσει ο Θεός και να τους αγιάσει. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι θα είναι επί της γης αναμάρτητοι και θα λένε ότι δεν έχουν αμαρτία γιατί, « ἐὰν εἴπωμεν ὅτι ἁμαρτίαν οὐκ ἔχομεν, ἑαυτοὺς πλανῶμεν καὶ ἡ ἀλήθεια οὐκ ἔστιν ἐν ἡμῖν » (Α’ Ιω. α’, 8). Επί της γης λοιπόν, ουδείς αναμάρτητος.

Β’ Η λέξη άγιος όμως έχει και άλλη σημασία. Δηλώνει κάποιον που είναι αφιερωμένος στο Θεό ή επιλεγμένος για κάποιο άγιο και ιερό έργο. Έτσι, για παράδειγμα, οι προσφωνήσεις, άγιε δέσποτα, άγιε πάτερ, άγιε επίτροπε κ. ά. δεν αναφέρονται στην προηγούμενη σημασία της λέξης άγιος. Δεν υπάρχει λόγος λοιπόν ένας που από κάποιον προσφωνείται άγιος, να αντιδράσει και να του πει, δεν είμαι άγιος, ανεξάρτητα από το πώς το εννοεί αυτός που τον προσφωνεί άγιο.

Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών.

Ποιος δίνει στον άνθρωπο;

 Προφανώς ο Θεός δίνει  στον άνθρωπο, « ὅτι τὸν ἥλιον αὐτοῦ ἀνατέλλει ἐπὶ πονηροὺς καὶ ἀγαθοὺς καὶ βρέχει ἐπὶ δικαίους καὶ ἀδίκους »(Ματ. ε’, 45). Το «τὸν ἥλιον αὐτοῦ ἀνατέλλει », ας μη το παρατρέξουμε, γιατί δηλώνει ότι και ο ήλιος είναι του Θεού, ο Θεός τον διαχειρίζεται, και έτσι ο ήλιος δεν τρελαίνεται. Ο Θεός δίνει μεν στον άνθρωπο, αλλά και ο άνθρωπος πρέπει  να  γνωρίζει τι ζητάει. Ο Κύριος είπε, « ζητεῖτε δὲ πρῶτον τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν δικαιοσύνην αὐτοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν »( Ματθ. στ’, 33 ).

Ύστερα από αυτά και από πολλά άλλα σχετικά,  δεν έχει ανάγκη   ένας πιστός να ζητάει από άλλους, αφού ό, τι έχουν οι άλλοι από το Θεό το έχουν λάβει. Ο Παύλος λέει, « τί δὲ ἔχεις ὃ οὐκ ἔλαβες; εἰ δὲ καὶ ἔλαβες, τί καυχᾶσαι ὡς μὴ λαβών;»( Α Κορ. δ’,7 ). Δεν έχει ανάγκη  να ζητάει από άλλους αλλά από το Θεό, « πᾶς γὰρ ὁ αἰτῶν λαμβάνει καὶ ὁ ζητῶν εὑρίσκει καὶ τῷ κρούοντι ἀνοιγήσεται.»( Ματθ. ζ’, 8 ). Δεν έχει ανάγκη ένας πιστός να  ζητάει από άλλους σύμφωνα και με τα λόγια του Αποστόλου Παύλου, « μηδὲν μεριμνᾶτε, ἀλλ᾿ ἐν παντὶ τῇ προσευχῇ καὶ τῇ δεήσει μετὰ εὐχαριστίας τὰ αἰτήματα ὑμῶν γνωριζέσθω πρὸς τὸν Θεόν.»(Φιλιπ. δ’, 6). Τέλος δεν έχει ανάγκη ένα πιστός να γίνεται επαίτης, σύμφωνα με την προτροπή, « Τέκνον, ζωὴν ἐπαιτήσεως μὴ βιώσῃς· κρεῖσσον ἀποθανεῖν ἢ ἐπαιτεῖν »(Σοφ. Σειρ. μ’,28). 

 Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών.

Τι σημαίνει, «ο Κύριος εγγύς»;

 

Σημαίνει αυτό που είπε ο ίδιος ο Κύριος στους μαθητές Του, «και ιδού εγώ μεθ’ υμών ειμι πάσας τας ημέρας έως της συντελείας του αιώνος» (Ματ.κη´,20). Αυτό το «μεθ’ υμών ειμι» δηλώνει το εγγύς και όχι το μακράν. Αλλά και ο λόγος του Κυρίου, «ου γαρ εισι δύο ή τρεις συνηγμένοι εις το εμόν όνομα, εκεί ειμι εν μέσω αυτών» (Ματ. ιη´,20), προφανώς δηλώνει το εγγύς και όχι το μακράν. Επίσης ο λόγος του Κυρίου, «ο τρώγων μου την σάρκα και πίνων μου το αίμα εν εμοί μένει, καγώ εν αυτώ» (Ιω. στ΄,56), προφανώς δηλώνει το εγγύς και όχι το μακράν.

Ο Θεός δε βρίσκεται μακράν του ανθρώπου ούτε τοπικά ούτε χρονικά, «Εν αυτώ γαρ ζώμεν και κινούμεθα και εσμέν» (Πρ. ιζ’,28), όπως είπε και ο Απόστολος Παύλος στους Αθηναίους. Μπορεί να πει κανείς ότι το ψάρι που βρίσκεται μέσα στη θάλασσα  είναι μακριά από αυτή;

Ο  Ίδιος  ο Κύριος  λέει, «ιδού έστηκα επί την θύραν και κρούω· εάν τις ακούση της φωνής μου και ανοίξη την θύραν, και εισελεύσομαι προς αυτόν και δειπνήσω μετ’ αυτού και αυτός μετ’ εμού» (Απ. γ´, 20).

Δε μένει λοιπόν παρά ο άνθρωπος να ακούσει τη φωνή Του και να ανοίξει τη θύρα της καρδιάς του λέγοντας, « ἔρχου, Κύριε Ἰησοῦ.»( Απ. κβ’,20 ). Αυτό δηλώνουν και τα λόγια του Ιακώβου, «εγγίσατε τω Θεώ, και εγγιεί υμίν» (Ιακ. δ´, 8).   

 Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών.

Ποιον καταπάτησε και ποιον κατάργησε ο Χριστός

 

Επειδή για να καταπατηθεί κάτι πρέπει να  υπάρχει,  το «καταπάτησε» ταιριάζει στο ότι ο Χριστός καταπάτησε το διάβολο ο οποίος υπάρχει.  Ο θάνατος όμως  δεν έχει ύπαρξη για να καταπατηθεί, αφού «ο Θεός θάνατον ουκ εποίησεν, ουδέ τέρπεται επ’ απωλεία ζώντων» (Σοφ. Σολ. α΄,13). Πάντως  γίνεται δεκτό και το ότι ο Χριστός καταπάτησε το θάνατο, δηλαδή νίκησε το θάνατο. Έτσι είναι σωστό και το καταπάτησε το διάβολο και το καταπάτησε το θάνατο. Ας θυμηθούμε το «θανάτω θάνατον πατήσας».

Όσον αφορά στο «κατάργησε»,  το να καταργηθεί κάτι σημαίνει ότι παύει πλέον να υπάρχει και στην προκειμένη περίπτωση αυτό είναι ο θάνατος και όχι ο διάβολος  ο όποιος πάντα θα υπάρχει. Άρα το «κατάργησε» αναφέρεται στο θάνατο κατά κύριο λόγο σύμφωνα και με το «έσχατος εχθρός καταργείται ο θάνατος·» (Α΄ Κορ. ιε΄,26). Πάντως και εδώ   γίνεται δεκτό και το ότι ο Χριστός κατάργησε το διάβολο με την έννοια της κατάργησης της εξουσίας του και όχι της ύπαρξής του. Σχετικό είναι το εξής «...Ίνα διά του θανάτου καταργήση τον το κράτος έχοντα του θανάτου, τούτ’ έστι τον διάβολον» (Εβρ. β΄,14).

Σύμφωνα λοιπόν με τα παραπάνω,  μπορεί να λέγεται για το Χριστό ότι είναι και το ένα και το άλλο  από τα παρακάτω:  α)  «Ο Θεός των πνευμάτων και πάσης σαρκός, ο τον διάβολον  καταπατήσας, τον δε θάνατον καταργήσας» και β) «Ο Θεός των πνευμάτων και πάσης σαρκός, ο τον θάνατον καταπατήσας, τον δε Διάβολον καταργήσας». 

Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνώ

 

ΑΙΤΙΑ ΧΑΡΑΣ

 

Αν μία μάνα χάσει το παιδί της που ήταν το στήριγμά της και αυτό σωθεί και βρεθεί, αυτή η μάνα θα χαρεί όχι τόσο, επειδή ξαναβρήκε το στήριγμά της, αλλά, επειδή σώθηκε το παιδί της. Αυτό ακριβώς συνέβη με τη Μητέρα του Κυρίου  στην Οποία ο Υμνωδός λέει, «συ δε Αγνή τέρπου Θεοτόκε εν τη εγέρσει του Τόκου σου». Η Θεοτόκος δηλαδή χαίρεται περισσότερο, επειδή ξαναείδε τον Υιόν της  με την Ανάστασή Του. Όσο για τους πιστούς, αυτοί  χαίρονται για την Ανάσταση του Χριστού, επειδή Αυτή είναι η αιτία πάσης χαράς και ευφροσύνης για τους ίδιους και για όλη την κτίση. Χαίρονται γιατί, όπως γράφει ο Απόστολος Παύλος για το Χριστό, « ὃς παρεδόθη διὰ τὰ παραπτώματα ἡμῶν καὶ ἠγέρθη διὰ τὴν δικαίωσιν ἡμῶν »( Ρωμ. δ’, 25). Όμως είναι δίκαιο να χαίρονται   και για το ότι ο Χριστός που σταυρώθηκε αδίκως, με την Ανάστασή Του δοξάστηκε, «και ο Θεός αυτόν υπερύψωσε και εχαρίσατο αυτώ όνομα το υπέρ παν όνομα, ίνα εν τω ονόματι Ιησού παν γόνυ κάμψη επουρανίων και επιγείων και καταχθονίων, και πάσα γλώσσα εξομολογήσηται ότι Κύριος Ιησούς Χριστός εις δόξαν Θεού πατρός» (Φιλ. β´,9-11). Αυτή η χαρά είναι και δείγμα αγάπης, γιατί η αγάπη «ου χαίρει επί τη αδικία, συγχαίρει δε τη αληθεία» (Α´ Κορ. ιγ´,6). Αδικία είναι που καταδικάστηκε   σε θάνατο  ο Χριστός και αλήθεια είναι που αναστήθηκε ΑΛΗΘΩΣ. 

 

 

Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνώ

ΣΤΗ ΘΛΙΨΗ, ΥΠΟΜΟΝΗ

 

Ο Απόστολος Παύλος για τη θλίψη  γράφει, «  τῇ θλίψει ὑπομένοντες,» (Ρω.ιβ’,12).Αυτό γιατί, εκτός των πολλών άλλων καλών, ο παραμικρός σωματικός πόνος και η ελάχιστη θλίψη που υποφέρει και υπομένει ο πιστός για τη δόξα του Θεού και για την υπακοή στο Χριστό, έχει μεγάλη αξία και σημασία. Και αυτό το τονίζει πάλι ο Παύλος με τα εξής λόγια, « το γαρ παραυτίκα ελαφρόν της θλίψεως ημών καθ' υπερβολήν εις υπερβολήν αιώνιον βάρος δόξης κατεργάζεται ημίν, μη σκοπούντων ημών τα βλεπόμενα, αλλά τα μη βλεπόμενα· τα γαρ βλεπόμενα πρόσκαιρα, τα δε μη βλεπόμενα αιώνια » (Β΄Κορ΄ Κορ.δ’, 17-18). Και για να μη αποκάμει κανείς, ο ίδιος Απόστολος υποδεικνύει και το ασάλευτο στήριγμα  με τα εξής λόγια, « πιστὸς δὲ ὁ Θεός, ὃς οὐκ ἐάσει ὑμᾶς πειρασθῆναι ὑπὲρ ὃ δύνασθε, ἀλλὰ ποιήσει σὺν τῷ πειρασμῷ καὶ τὴν ἔκβασιν τοῦ δύνασθαι ὑμᾶς ὑπενεγκεῖν »(Α’ Κορ. ι’, 13).

 

 

Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνώ

Λίγα λόγια για την αγάπη του Θεού

 Ας αρχίσουμε από τα λόγια του Ιωάννη, « Ο Θεός αγάπη εστίν». Εδώ μπορεί να πει κάποιος ότι η αγάπη προϋποθέτει δύο, τον αγαπώντα και τον αγαπητό. Πολύ σωστά, γιατί αυτό ακριβώς συμβαίνει πρωτίστως και κυρίως στο Θεό ο Οποίος έχει τον Υιόν Του τον αγαπητό. Στο όρος Θαβώρ ακούστηκε « φωνὴ ἐκ τῆς νεφέλης λέγουσα· οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα· αὐτοῦ ἀκούετε »(Ματ. ιζ’, 5).  Ο Ίδιος ο Κύριος είπε, «ὁ γὰρ πατὴρ φιλεῖ τὸν υἱὸν» (Ιώ. ε’, 20). Αφού λοιπόν ο Θεός αγαπά τον Υιόν Του  τον Μονογενή  που είναι ο κληρονόμος πάντων, αγαπά και τα κτίσματά  Του σύμφωνα και με το, « ἀγαπᾷς γὰρ τὰ ὄντα πάντα καὶ οὐδὲν βδελύσσῃ, ὧν ἐποίησας· οὐδὲ γὰρ ἂν μισῶν τι κατεσκεύασας »(Σ. Σολ. ια’, 24).  Αυτή την αγάπη του Θεού για τον κόσμο την αποκάλυψε ο Ιδιος ο Χριστός στο Νικόδημο με τα εξής λόγια, « οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ' ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον »( Ιω. γ’,16 ). Η αγάπη λοιπόν προέρχεται και πηγάζει από το Θεό με πρωταρχική αφετηρία την αγάπη του Πατρός προς τον Υιόν Του τον αγαπητό.  Ο  Ιωάννης γράφει σχετικά,  « ἡ ἀγάπη ἐκ τοῦ Θεοῦ ἐστι, καὶ πᾶς ὁ ἀγαπῶν ἐκ τοῦ Θεοῦ γεγέννηται καὶ γινώσκει τὸν Θεόν »(Α’, Ιω. δ’, 7 ). Αλλά και ο Απόστολος Παύλος γράφει για την αγάπη του Θεού, « ἡ δὲ ἐλπὶς οὐ καταισχύνει, ὅτι ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ἐκκέχυται ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν διὰ Πνεύματος ῾Αγίου τοῦ δοθέντος ἡμῖν »( Ρω. ε’, 5).Τα λόγια λοιπόν αυτά  του Ιωάννη, «Ο Θεός αγάπη εστίν» και  « ἡ ἀγάπη ἐκ τοῦ Θεοῦ ἐστι,» φανερώνουν ότι η αγάπη είναι μεγάλο χάρισμα του Θεού. Έτσι τη χαρακτηρίζει και ο Απόστολος Παύλος με τα γνωστά λόγια « νυνὶ δὲ μένει πίστις, ἐλπίς, ἀγάπη, τὰ τρία ταῦτα· μείζων δὲ τούτων ἡ ἀγάπη.» (Α’ Κορ. 13). Πάντως ο Θεός, κατά την Ουσία  και Φύση,  είναι ακατάληπτος όπως γράφει και ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός, « Ότι μεν ουν έστι Θεός, δήλον• τι δε έστι κατ' ουσίαν και φύσιν, ακατάληπτον τούτο παντελώς και άγνωστον » (P.G. 94, 797). Ο Ίδιος δε ο Κύριος είπε, « καὶ οὐδεὶς ἐπιγινώσκει τίς ἐστιν ὁ υἱός, εἰ μὴ ὁ πατήρ, καὶ τίς ἐστιν ὁ πατήρ, εἰ μὴ ὁ υἱὸς καὶ ᾧ ἐὰν βούληται ὁ υἱὸς ἀποκαλύψαι »( Λουκ. ι’, 22).Τέλος ας σημειωθεί ότι ο Ιωάννης είπε και ότι, « ὁ Θεὸς φῶς ἐστι καὶ σκοτία ἐν αὐτῷ οὐκ ἔστιν οὐδεμία »( Α’ Ιώ. α’,5). Δεν είπε μόνο ότι, « Ο Θεός αγάπη εστίν», με το οποίο αρχίσαμε και με το οποίο, ας κλείσουμε τα λίγα αυτά λόγια για την αγάπη του Θεού σύμφωνα με τον τίτλο του θέματος.

 

Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνώ