Ο Θεός οικονομεί στη ζωή μας και τα μικρά και τα μεγαλύτερα, δεν θα πάθουμε τίποτε όταν δεν το θέλει. Αλλά κι’ από αυτά που υποφέρουμε, δεν είναι τίποτε βλαβερό ή κάτι τέτοιο, ώστε να είναι κάπως καλύτερο, για να γίνει αντιληπτό και με τη σκέψη. Οι θάνατοι μέν προέρχονται βέβαια από τον Θεό, αλλ’ όμως ο θάνατος δεν είναι οπωσδήποτε κακό, εκτός εάν κάποιος εννοεί κακό μόνο τον θάνατο του αμαρτωλού. Διότι , για τον αμαρτωλό η απαλλαγή από τα εδώ δείνα διά του θανάτου, είναι η αρχή των κολάσεων στον άδη. Και πάλι τα κακά στον άδη δεν έχουν αίτιο τον Θεό, αλλά εμάς τους ίδιους. Διότι η αρχή και η ρίζα της αμαρτίας είναι στο χέρι μας και στο αυτεξούσιο μας. Διότι θα μπορούσαν οι αμαρτωλοί , απέχοντας από το κακό να μη έχουν καμμία συμφορά. Αυτοί όμως πιάστηκαν με το δόλωμα της ηδονής και οδηγήθηκαν στην αμαρτία. Τι λόγια, λοιπόν θα μπορούσαμε να πούμε για το ότι αυτοί οι ίδιο δεν είναι αίτιοι των συμφορών που τους ήλθαν; Κακό, λοιπόν, είναι και όπως το αντιλαμβανόμαστε εμείς, αλλά και όπως είναι από μόνο του. Το φυσικό λοιπόν , κακό εξαρτάται από εμάς, όπως και η αδικία , η ασέλγεια, η αφροσύνη, η δειλία, οι φθόνοι , οι φόνοι, οι δηλητηριάσεις, οι ραδιουργίες και όσα κακά είναι συγγενικά μ’ αυτά , τα οποία μολύνουν φοβερά την ψυχή που δημιουργήθηκε σύμφωνα με την εικόνα του Κτίστου μας, και φυσικά σκοτίζουν το κάλλος της. Επίσης ονομάζουμε κακό, ό,τι είναι για εμάς κουραστικό και οδυνηρό στις αισθήσεις, όπως είναι η σωματική ασθένεια, οι σωματικές πληγές, η στέρηση των αναγκαίων , η καταισχύνη, η χρηματική ζημιά και το να χάσουμε τους συγγενείς μας. Το καθένα από αυτά έρχεται σ’ εμάς από τον σοφό και αγαθό Δεσπότη για το συμφέρον μας. Διό τι με το να αφαιρεί τον πλούτο από αυτούς που τον χρησιμοποιούν με κακό τρόπο, καταστρέφει με τον τρόπο αυτό το όργανο με το οποίο αδικούν. Και φέρνει αρρώστια σ’ αυτούς που τους είναι πιο ωφέλιμο να έχουν δεμένα τα μέλη τους παρά να έχουν ελεύθερες τις ορμές τους προς την αμαρτία. Και οι θάνατοι έρχονται στους ανθρώπους όταν συμπληρωθούν τα όρια της ζωής , τα οποία όρια από την αρχή η δίκαιη κρίση του Θεού, ο Οποίος από πολύ πριν , προβλέπει το συμφέρον για τον καθένα μας. Οι πείνες, οι ξηρασίες, οι άφθονες βροχές, είναι κοινές πληγές που έρχονται σε πόλεις και έθνη, για να περιορίζουν την υπερβολική διάπραξη του κακού. Όπως , λοιπόν, είναι ευεργέτης ο γιατρός είτε φέρνει πόνους στο σώμα, είτε άλγη (διότι πολεμά την αρρώστια και όχι τον άρρωστο) έτσι αγαθός είναι ο Θεός που τακτοποιεί τη σωτηρία στο σύνολο με μερικές τιμωρίες. Και εσύ τον γιατρό που άλλα μέλη σου τα κόβει , άλλα τα καυτηριάζει και άλλα τα αφαιρεί από το σώμα, όχι μόνο δεν τον κατηγορείς για τίποτε, αλλά και χρήματα του δίνεις και τον ονομάζεις σωτήρα σου, γιατί σταματά την αρρώστια, όταν εμφανισθεί σε ένα μικρό μέρους του σώματος, πριν αυτή να εξαπλωθεί σε όλο το σώμα. Όταν όμως δεις μια πόλη να έχει γκρεμιστεί από σεισμό επάνω στους κατοίκους της, ή ένα πλοίο να έχει τσακιστεί στη θάλασσα μαζί με όλους τους άνδρες του, δεν διστάζεις να βλασφημείς εναντίον του Θεού, του αληθινού γιατρού και σωτήρα. Αν και έπρεπε να κατανοήσουμε, ότι όταν οι άνθρωποι αρρωσταίνουν από ελαφριά αρρώστια που θεραπεύεται , δέχονται τις φροντίδες που ωφελούν, όταν όμως η αρρώστια αποδειχθεί αθεράπευτη, τότε γίνεται αναγκαία η αποκοπή του μέλους που είναι αθεράπευτο, ώστε να μην απλωθεί η αρρώστεια και σε ευαίσθητα μέλη, καθώς θα αυξάνεται συνεχώς. Όπως , λοιπόν , ο γιατρός δεν είναι αίτιος για την εγχείρηση , αλλά αιτία είναι η ίδια η αρρώστεια, έτσι και οι αφανισμοί των πόλεων , οι οποίοι έχουν την αιτία τους τα υπερβολικά αμαρτήματα, απαλλάσσουν τον Θεό από κάθε κατηγορία.
Αγίου Βασιλείου του Μεγάλου από το βιβλίο «Φταίει ο Θεό για το κακό στον κόσμο;» εκδόσεων «Επέκταση».
Περιοδικό ‘‘Φίλοι Φυλακισμένων’’ Τεύχος 6ο
Σύλλογος Συμπαράστασης Κρατουμένων «Ο ΟΝΙCIΜΟC»
Κυριακή 27 Σεπτεμβρίου 2009
Άριστος τρόπος παρηγοριάς
Δεν διοικούνται χωρίς πρόνοιαν τα ζητήματα της ζωής μας, όπως έχομεν μάθει από το Ευαγγέλιον, ότι ούτε ένα στρουθίον δεν πέφτει κάτω νεκρόν χωρίς το θέλημα του Πατέρα μας. Ώστε να είσαι βεβαιωμένη, ότι ό,τι έγινε, έγινε με το θέλημα του Δημιουργού μας, που μας έφερεν εις την ζωήν. Εις το θέλημα δε του Θεού ποιος ημπορεί να αντισταθή; Λοιπόν , ας δεχθούμε με την καρδιά μας αυτό που συνέβη. Διότι και με το να δυσανασχετώμεν και στενοχωρούμαθα ούτε το γεγονός διορθώνομεν, αλλά και τους εαυτούς μας καταστρέφομεν. Ας μη κατηγορήσωμε την δικαίαν κρίσιν του Θεού. Είμεθα αμαθείς, ώστε να εξετάζωμεν και να κρίωμεν τα ανεξήγητα κρίματα του. Τώρα ακριβώς υποβάλλει ο Κύριος εις δοκιμασίαν την αγάπην σου προς Αυτόν. Τώρα σου παρουσιάζεται η ευκαιρία με την υπομονήν σου να λάβης την μερίδα των μαρτύρων (να μιμηθής τους μάρτυρας). Η μητέρα των Μακκαβαίνω αντίκρυσε τον θάνατον επτά παιδιών και δεν εστέναξε, ούτε αφήκεν απρεπές δάκρυ, αλλ’ αντιθέτως ηυχαρίστει τον Θεόν, διότι έβλεπεν αυτά να αποχωρίζωνται απο τα δεσμά του σώματος με την φωτιά και τα σιδηρά βασανιστικά όργανα και με τις ανυπόφορες πληγές. Δι’ αυτό δε και εκρίθη δοξασμένη εμπρός εις τον Θεόν , αείμνηστος δε υπό των ανθρώπων. Πράγματι είναι μεγάλη η συμφορά, και εγώ το ομολογώ, αλλά μεγάλαι είναι και αι αμοιβαί , που επιφυλάσσει ο Κύριος εις εκείνους που υπομένουν. Όταν έγινες μητέρα και είδες το παιδί σου και ηυχαρίστησες τον Θεόν δι’ αυτό , οπωσδήποτε εγνώριζες, ότι εγέννησες θνητόν , αφού και συ είσαι θνητή. Τι, λοιπόν , το παράδοξον, αν απέθανεν ο θνητός; Αλλά, θα ειπής, μας λυπεί το ότι παράκαιρα απέθανε. Αλλά τούτο είναι άδηλον , το αν δεν έφυγεν εις τον καιρόν του, επειδή ημείς δεν γνωρίζομεν να εκλέγνωμεν ποία αληθώς συμφέρουν εις τας ψυχάς μας και να ορίζωμεν προθεσμίας εις τον ανθρώπινον βίον. Παρατήρησε γύρω σου όλον τον κόσμον, όπου κατοικείς, και νόησε, ότι όλα όσα βλέπομεν είναι θνητά και όλα υπόκεινται εις φθοράν…Μαζί δε με όλα αυτά έχω και τούτον τον ισχυρόν λόγον να σου ειπω: Λυπήσου τον σύζυγόν σου. Γίνε ο ένας παρηγορία του άλλου. Μη του κάμης βαρυτέραν και δεινοτέραν την συμφοράν με το να λειώνης και να καταστρέφης τον εαυτόν σου με το πάθημα.
(Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας-Μ. Βασιλείου έργα, τόμος 8ος , σελ 184, 192-196).
Από το βιβλίο
Ο Φωστήρ της Καισαρείς
(Ο Μέγας Βασίλειος)
Αρχ. Γεωργίου Ι. Δημόπουλου
(Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας-Μ. Βασιλείου έργα, τόμος 8ος , σελ 184, 192-196).
Από το βιβλίο
Ο Φωστήρ της Καισαρείς
(Ο Μέγας Βασίλειος)
Αρχ. Γεωργίου Ι. Δημόπουλου
Ζήτησα απο το Θεό!
Ζήτησα απο το Θεό
να μου δώσει δύναμη
κι Αυτός μου έδωσε δυσκολίες
για να τις ξεπεράσω
.
Του ζήτησα σοφία,
κι αυτός μου έδωσε προβλήματα
να μάθω να λύνω.
Του ζήτησα
οικονομική άνεση,
κι Αυτός μου έδωσε νού και ικανότητα να δουλεύω.
Του ζήτησα θάρρος,
κι Αυτός μου έδωσε κινδύνους
να ξεπερνώ.
Του ζήτησα αγάπη,
κι Αυτός μου έδωσε
άτομα με ειδικές ικανότητες να βοηθώ.
Του ζήτησα χάρες
κι Αυτός μου έδωσε
ευκαιρίες να εκμεταλλευτώ.
Απ ότι ζήτησα
δεν πήρα τίποτε-τίποτε
απ’ αυτά που ήθελα.
Πήρα όμως τα πάντα,
αυτά που πραγματικά
χειαζόμουν.
Η προσευχή μου εισακούστηκε.
να μου δώσει δύναμη
κι Αυτός μου έδωσε δυσκολίες
για να τις ξεπεράσω
.
Του ζήτησα σοφία,
κι αυτός μου έδωσε προβλήματα
να μάθω να λύνω.
Του ζήτησα
οικονομική άνεση,
κι Αυτός μου έδωσε νού και ικανότητα να δουλεύω.
Του ζήτησα θάρρος,
κι Αυτός μου έδωσε κινδύνους
να ξεπερνώ.
Του ζήτησα αγάπη,
κι Αυτός μου έδωσε
άτομα με ειδικές ικανότητες να βοηθώ.
Του ζήτησα χάρες
κι Αυτός μου έδωσε
ευκαιρίες να εκμεταλλευτώ.
Απ ότι ζήτησα
δεν πήρα τίποτε-τίποτε
απ’ αυτά που ήθελα.
Πήρα όμως τα πάντα,
αυτά που πραγματικά
χειαζόμουν.
Η προσευχή μου εισακούστηκε.
Σήκωσε τον Σταυρό σου!
«Ει τις θέλει οπίσω μου ελθείν , απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού, και ακολουθήτω μοι» (Ματθ.16,24)
Σηκώνω τον σταυρό μου σημαίνει: Τα δέχομαι και τα υπομένω όλα αγόγγυστα. Όσα κι αν μου συμβούν στη ζωή μου. Δυσάρεστα, λυπηρά, πικρά, κοπιαστικά, καταθλιπτικά. Σηκώνω τον σταυρό μου σημαίνει: έχω χρέος να σηκώνω όχι μόνο τους σταυρούς που μου προκαλούν οι άλλοι ή μου στέλνει η πρόνοια του Θεού, αλλά και τους σταυρούς που προκαλώ ο ίδιος στον εαυτό μου.
(Αγίου Ιννοκεντίου , μητροπολίτου Μόσχας)
Πριν σου στείλει ο Θεός τον σταυρό που σηκώνεις τον κοίταξε με τα διακριτικά του μάτια, τον εξέτασε με την πάνσοφο λογική του , τον έλεγξε με τη θεία δικαιοσύνη του, τον θέρμανε στη γεμάτη αγάπη καρδιά του, τον ζύγισε καλά με τα στοργικά του χέρια, μην τυχόν και πέσει βαρύτερος απ’ όσο μπορείς να σηκώσεις. Και αφού υπολόγισε το θάρρος σου, τον ευλόγησε και τον απίθωσε στους ώμους σου. Μπορείς να τον σηκώσεις! Κράτησέ τον κι ανέβαινε με υπομονή από τον Γολγοθά προς την Ανάσταση.
Αντιγραφή από φυλλάδιο
Σηκώνω τον σταυρό μου σημαίνει: Τα δέχομαι και τα υπομένω όλα αγόγγυστα. Όσα κι αν μου συμβούν στη ζωή μου. Δυσάρεστα, λυπηρά, πικρά, κοπιαστικά, καταθλιπτικά. Σηκώνω τον σταυρό μου σημαίνει: έχω χρέος να σηκώνω όχι μόνο τους σταυρούς που μου προκαλούν οι άλλοι ή μου στέλνει η πρόνοια του Θεού, αλλά και τους σταυρούς που προκαλώ ο ίδιος στον εαυτό μου.
(Αγίου Ιννοκεντίου , μητροπολίτου Μόσχας)
Πριν σου στείλει ο Θεός τον σταυρό που σηκώνεις τον κοίταξε με τα διακριτικά του μάτια, τον εξέτασε με την πάνσοφο λογική του , τον έλεγξε με τη θεία δικαιοσύνη του, τον θέρμανε στη γεμάτη αγάπη καρδιά του, τον ζύγισε καλά με τα στοργικά του χέρια, μην τυχόν και πέσει βαρύτερος απ’ όσο μπορείς να σηκώσεις. Και αφού υπολόγισε το θάρρος σου, τον ευλόγησε και τον απίθωσε στους ώμους σου. Μπορείς να τον σηκώσεις! Κράτησέ τον κι ανέβαινε με υπομονή από τον Γολγοθά προς την Ανάσταση.
Αντιγραφή από φυλλάδιο
Το ευχαριστήριο
Είδα στον ύπνο μου πως επισκέφθηκα τον Παράδεισο και ένας άγγελος ανέλαβε να με ξεναγήσει.
Περπατούσαμε δίπλα –δίπλα σε μια τεράστια αίθουσα γεμάτη με αγγέλους.
Ο άγγελος οδηγός μου σταμάτησε μπροστά στον πρώτο σταθμό εργασίας και είπε:
«Αυτό είναιτ ο Τμήμα Παραλαβής. Εδώ παραλαμβάνουμε όλες τις αιτήσεις που φτάνουν στον Θεό, με τη μορφή προσευχής».
Κοίταξε γύρω –γύρω στον χώρο. Έσφυζε από κίνηση , με τόσο πολλούς αγγέλους να βγάζουν και να ταξινομουν αιτήσεις γραμμένες σε ογκώδεις στοίβες απο χαρτια και σημειώματα, από ανθρώπους σε όλον τον κόσμο. Μετά , προχωρήσαμε σε ένα μακρύ διάδρομο, μέχρι που φτάσαμε στον δεύτερο σταθμό. Ο άγγελος μου είπε:
«αυτό είναι το Τμήμα Συσκευασίας και Παράδοσης. Εδώ οι χάρες και οι ευχές ,που έχουν ζητηθεί προωθούνται και παραδίδονται σε αυτούς που τις ζήτησαν».
Πρόσεξα και πάλι πόση κίνηση είχε και εδώ. Αμέτρητοι άγγελοι πηγαινοέρχονταν δουλεύοντας σκληρά, αφού τόσες πολλές επιθυμίες είχαν ζητηθεί και συσκευάζονταν για να παραδοθούν στη γη. Τέλος , στην άκρη ενός μακριού διαδρόμου, σταματήσαμε στην πόρτα ενός πού μικρού σταθμού. Προς μεγάλη μου έκπληξη μόνο ένας άγγελος καθόταν εκεί, χωρίς να κάνει ουσιαστικά τίποτα.
«αυτό είναι το Τμήμα των Ευχαριστιών» μου είπε σιγανά ο φίλος άγγελός μου. έδειχνε λίγο ντροπιασμένος.
«Πως γίνεται αυτό; Δεν υπάρχει δουλειά εδώ;» ρώτησα.
«Είναι λυπηρό αναστέναξε ο άγγελος. « Αφού παραλάβουν τις χάρες τους οι άνθρωποι πολύ λίγοι στέλνουν ευχαριστήρια».
«Πως μπορεί κάποιος να ευχαριστήσει τον Θεό για τις ευλογίες που παρέλαβε;» ρώτησα πάλι.
«Πολύ απλά» απάντησε. Χρειάζεται μόνο να πείς : Ευχαριστώ Θεέ μου!»
«Και για τι ακριβώς πρέπει να ευχαριστήσουμε;»
«Εν έχεις τρόφιμα στο ψυγείο σου , ρούχα στην πλάτη σου , για στέγη πάνω απ’ το κεφάλι σου και ένα μέρος για να κοιμηθεί, είσαι πλουσιότερος από το 75% αυτού του κόσμου.
Αν έχεις χρήματα στην τράπεζα, στο πορτοφόλι σου και λίγα κέρματα σ’ ένα πιατάκι είσαι ανάμεσα στο 8% των ανθρώπων που ευημερούν.
Αν ξυπνήσεις σήμερα το πρωί με περισσότερη υγεία από ότι αρρώστια, είσαι πιο ευλογημένος από όσους δεν θα επιζήσουν καν ως αυτή την μέρα.
Αν ποτέ δεν βίωσες την εμπειρία του φόβου του πολέμου , της μοναξιάς της φυλακής, της αγωνίας του βασανισμού και της σουβλιάς της πείνας, είσαι μπροστά από 700 εκατομμύρια ανθρώπους αυτής της γης.
Αν μπορείς να προσευχηθείς σε ένα ναό χωρίς το φόβο της επίθεσης, της σύλληψης ή της εκτέλεσης, θα σε ζηλεύουν σίγουρα περίπου 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο.
Αν οι γονείς σου είναι ακόμα ζωντανοί και είναι ακόμα παντρεμένοι, είσαι σπάνιος
Αν μπορείς να κρατάς το κεφάλι σου ψηλά και να χαμογελάς, δεν είσαι ο κανόνας, είσαι η εξαίρεση για όλους όσοι ζούν μέσα στην αμφιβολία και στην απόγνωση.
Και αν διαβάζεις τώρα αυτό το μήνυμα, μόλις έλαβες μια διπλή ευλογία, γιατί σου το έδωσε κάποιος που σ’ αγαπάει και γιατί είσαι πιο τυχερός από 2 δισεκατομμύρια ανθρώπους που δεν ξέρουν καν να διαβάζουν».
«Κατάλαβα. Και τώρα τι κάνω; Πως μπορώ να αρχίσω;»
«Να πείς καλημέρα» μου χαμογέλασε ο άγγελος μου, «να μετρήσεις τις ευλογίες σου και να περάσεις αυτό το μήνυμα και σε άλλους ανθρώπους, για να τους θυμίσεις πόσο ευλογημένοι είναι.
Και μην ξεχάσεις να στείλεις το ευχαριστήριο σου».
Περπατούσαμε δίπλα –δίπλα σε μια τεράστια αίθουσα γεμάτη με αγγέλους.
Ο άγγελος οδηγός μου σταμάτησε μπροστά στον πρώτο σταθμό εργασίας και είπε:
«Αυτό είναιτ ο Τμήμα Παραλαβής. Εδώ παραλαμβάνουμε όλες τις αιτήσεις που φτάνουν στον Θεό, με τη μορφή προσευχής».
Κοίταξε γύρω –γύρω στον χώρο. Έσφυζε από κίνηση , με τόσο πολλούς αγγέλους να βγάζουν και να ταξινομουν αιτήσεις γραμμένες σε ογκώδεις στοίβες απο χαρτια και σημειώματα, από ανθρώπους σε όλον τον κόσμο. Μετά , προχωρήσαμε σε ένα μακρύ διάδρομο, μέχρι που φτάσαμε στον δεύτερο σταθμό. Ο άγγελος μου είπε:
«αυτό είναι το Τμήμα Συσκευασίας και Παράδοσης. Εδώ οι χάρες και οι ευχές ,που έχουν ζητηθεί προωθούνται και παραδίδονται σε αυτούς που τις ζήτησαν».
Πρόσεξα και πάλι πόση κίνηση είχε και εδώ. Αμέτρητοι άγγελοι πηγαινοέρχονταν δουλεύοντας σκληρά, αφού τόσες πολλές επιθυμίες είχαν ζητηθεί και συσκευάζονταν για να παραδοθούν στη γη. Τέλος , στην άκρη ενός μακριού διαδρόμου, σταματήσαμε στην πόρτα ενός πού μικρού σταθμού. Προς μεγάλη μου έκπληξη μόνο ένας άγγελος καθόταν εκεί, χωρίς να κάνει ουσιαστικά τίποτα.
«αυτό είναι το Τμήμα των Ευχαριστιών» μου είπε σιγανά ο φίλος άγγελός μου. έδειχνε λίγο ντροπιασμένος.
«Πως γίνεται αυτό; Δεν υπάρχει δουλειά εδώ;» ρώτησα.
«Είναι λυπηρό αναστέναξε ο άγγελος. « Αφού παραλάβουν τις χάρες τους οι άνθρωποι πολύ λίγοι στέλνουν ευχαριστήρια».
«Πως μπορεί κάποιος να ευχαριστήσει τον Θεό για τις ευλογίες που παρέλαβε;» ρώτησα πάλι.
«Πολύ απλά» απάντησε. Χρειάζεται μόνο να πείς : Ευχαριστώ Θεέ μου!»
«Και για τι ακριβώς πρέπει να ευχαριστήσουμε;»
«Εν έχεις τρόφιμα στο ψυγείο σου , ρούχα στην πλάτη σου , για στέγη πάνω απ’ το κεφάλι σου και ένα μέρος για να κοιμηθεί, είσαι πλουσιότερος από το 75% αυτού του κόσμου.
Αν έχεις χρήματα στην τράπεζα, στο πορτοφόλι σου και λίγα κέρματα σ’ ένα πιατάκι είσαι ανάμεσα στο 8% των ανθρώπων που ευημερούν.
Αν ξυπνήσεις σήμερα το πρωί με περισσότερη υγεία από ότι αρρώστια, είσαι πιο ευλογημένος από όσους δεν θα επιζήσουν καν ως αυτή την μέρα.
Αν ποτέ δεν βίωσες την εμπειρία του φόβου του πολέμου , της μοναξιάς της φυλακής, της αγωνίας του βασανισμού και της σουβλιάς της πείνας, είσαι μπροστά από 700 εκατομμύρια ανθρώπους αυτής της γης.
Αν μπορείς να προσευχηθείς σε ένα ναό χωρίς το φόβο της επίθεσης, της σύλληψης ή της εκτέλεσης, θα σε ζηλεύουν σίγουρα περίπου 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο.
Αν οι γονείς σου είναι ακόμα ζωντανοί και είναι ακόμα παντρεμένοι, είσαι σπάνιος
Αν μπορείς να κρατάς το κεφάλι σου ψηλά και να χαμογελάς, δεν είσαι ο κανόνας, είσαι η εξαίρεση για όλους όσοι ζούν μέσα στην αμφιβολία και στην απόγνωση.
Και αν διαβάζεις τώρα αυτό το μήνυμα, μόλις έλαβες μια διπλή ευλογία, γιατί σου το έδωσε κάποιος που σ’ αγαπάει και γιατί είσαι πιο τυχερός από 2 δισεκατομμύρια ανθρώπους που δεν ξέρουν καν να διαβάζουν».
«Κατάλαβα. Και τώρα τι κάνω; Πως μπορώ να αρχίσω;»
«Να πείς καλημέρα» μου χαμογέλασε ο άγγελος μου, «να μετρήσεις τις ευλογίες σου και να περάσεις αυτό το μήνυμα και σε άλλους ανθρώπους, για να τους θυμίσεις πόσο ευλογημένοι είναι.
Και μην ξεχάσεις να στείλεις το ευχαριστήριο σου».
Σάββατο 26 Σεπτεμβρίου 2009
Χριστός στο Άγιο Ποτήριο
Όπως είναι ήδη γνωστόν, όταν πρωτοέγινε ιερεύς ο Γέροντας σε 40 ημέρες είδε μια φοβερά οπτασία: Είδε μέσα εις το άγιον Ποτήριον τον Κύριον ημών Ιησού Χριστόν ως βρέφος και από τότε δεν ήθελε να ξαναλειτουργήση. Με πολύν κόπον και ψυχικήν οδύνη και δοκιμασίαν , εδέχθη να λειτουργή μέχρις εξευρέσεως άλλου κληρικού και μόνον επι εξάμηνον. Τούτο μου το απεκάλυψεν ο ίδιος, 8 μήνες μετά την γνωριμίαν μας και μάλιστα ενθυμούμαι, κατά την εορτήν των Γενεθλίων της Θεοτόκου μας, κατά την διάρκειαν αγρυπνίας.
Διήγηση Ιερέως π. Ιγνατίου Μπάφα για τον Γέροντας Ιερώνυμο της Αιγίνης
Εφόδια Ζωής
Από την ψυχική ασθένεια και από ακαταστασία εσωτερική, δημιουργούνται τόσα και τόσα πράγματα στη ζωή του ανθρώπου, σαν δυσκολίες και σαν θλίψεις ( Γέροντας Εφραίμ Φιλοθέου)
Μοναστήρι είναι και το σπίτι σου αν θέλεις. Δεν διαφέρει σε τίποτε απ’ αυτό , αρκεί να εφαρμόζεις το θέλημα του Θεού. (Γέροντας Πορφύριος).
Γιατί μπορεί καμιά φορά να είναι μικρότερα τα δικά σου ελαττώματα , αλλά να έχεις λιγότερα ελαφρυντικά (Παΐσιος )
Δεν είναι νίκη όταν μισείς κι αν θα συντρίψεις τους εχθρούς σου. Δεν είναι νίκη η χαρά που κάνει άλλους να πενθήσουν. Δεν είναι νίκη κι αν μπορείς όλο τον κόσμο να προστάζεις. Μία νίκη υπάρχει αληθινή: Όταν οι άλλοι σε σταυρώνουν, να συγχαρείς και ν’ αγαπάς (Κρήτης Τιμόθεος)
Αρχή της αληθινής ε\οικονομίας είναι: Τίποτα δεν πετιέται. Ποτέ δεν αγοράζεται κάτι που δεν είναι άμεσα ή έμμεσα χρήσιμο. Το πνεύμα της αληθούς οικονομίας στα μέλη της οικογένειας είναι υπόθεση συστηματική και επίμονης αγωγής. Αν όλοι μέσα στο σπίτι έτσι κινηθούν, τότε θα έχουν την ευλογία του Θεού και συνεπώς την επίτευξη της αυτάρκειας. Κι αν η αυτάρκεια βασιλεύει, τότε ποτέ η πλεονεξία και η φιλοχρηματία δεν θα κρούσουν πειρασμικά την πόρτα της καρδιάς (Αρχ. Αθανάσιος Μυτιληναίος
Ω βασιλεύ, υψοίς τα τείχει, κάν μέχρι πόλου φθάσεις, ένδον το κακόν , ευάλωτος η πόλις (Φωνή στον Αυτοκράτορα Νικηφόρο)
Κάποτε ένας άπιστος έλεγε στον Άγιο Αυγουστίνο:
-Οι εντολές της θρησκείας είναι φορτίο που περιορίζει την ανθρώπινη ελευθερία.
Κι ο Αυγουστίνος του απάντησε:
-Και τα φτερά του χελιδονιού είναι ένα πρόσθετο βάρος στο σώμα του. Όμως , χάρις σ’ αυτό το βάρος , το σώμα του χελιδονιού γίνεται ανάλαφρο και διασχίζει τους αιθέρες.
Όταν για πρώτη φορά κοιτάχτηκε στον καθρέφτη της Αγιότητος, έκαμε τη διαπίστωση : ‘‘Παύλος κλητός Απόστολος, δούλος Ιησού Χριστού’’. Αρκείται στην ιδέα, ότι είναι ένας των Αποστόλων και δούλος του Κυρίου. Αργότερα όμως, όταν, ύστερα από σκληρό αγώνα πλησίασε πιο κοντά στο Κάτοπτρο είδε ότι είχε εσφαλμένη διαπίστωση και έσπευσε να γράψει στους Κορινθίους: ‘‘Ούκ ειμί ικανός καλείσθαι Απόστολος’’. Έπαυσε να θεωρεί τον εαυτό του άξιο να λέγεται Απόστολος.
Και μετά ταύτα, γέρων πλέον , στο τέρμα του δρόμου του, μελλοθάνατος στις φυλακές της Ρώμης, φτασμένος πια εγγύτατα στην Αγιότητα, ξανακοιτάζεται στο αιώνιο Κάτοπτρο και υψώνεται σε νέα διαπίστωση: ‘‘ Χριστός Ιησούς ήλθεν εις τον κόσμον αμαρτωλούς σώσαι, ων πρώτος ειμί εγώ’’. Ήταν το μοναδικό πρωτείο που διεκδίκησε ποτέ ο Απόστολος των Εθνών . Το πρωτείο της αμαρτωλότητας».
Στο φάσμα της αγάπης περιέχονται εννέα στοιχεία: Μακροθυμία, Χρηστότης, Γενναιοψυχία, Ταπεινοφροσύνη, Κοσμιότης, Αφιλοκερδία, Πραότης, Αθωότης ,Ειλικρίνεια».
Πολλοί λένε κάθε πρωΐ ‘‘Πάτερ ημών…’’ Αλλά ύστερα την ημέρα τους την περνάνε σαν ορφανά. Με θλίψη και ανασφάλεια.
Θεέ μου, κάνε τους κακούς καλούς και στους καλούς κάνε όμορφη την καλοσύνη τους.
Μερικοί νομίζουν πως η προσευχή τους έμεινε αναπάντητη , επειδή ο Θεός δε συμφώνησε με τη δική τους κρίση για κάποιο θέμα
Η συνείδηση του αμαρτωλού ανθρώπου αρχίζει βαστώντας μια μικρή αμαρτία και ύστερα από καιρό βαστά τις πιο φρικτές, χωρίς να αισθάνεται καν το παραμικρό βάρος.
Ο άνθρωπος που πιστεύει στη δύναμή του γίνεται επικίνδυνος. Ο άνθρωπος που πιστεύει στη δύναμη του Θεού γίνεται ωφέλιμος
Δεν υπάρχει άνθρωπος που να τον εγκατέλειψε ο Θεός. υπάρχουν μόνο άνθρωποι που εγκατέλειψαν το Θεό.
Τρεις είναι οι απαντήσεις του Θεού στις προσευχές των πιστών: ‘‘Ναι’’, ‘‘ Όχι ‘’, ‘‘ Περίμενε’’.
Μερικοί άνθρωποι συμπεριφέρνονται στο Θεό σαν να είναι δικηγόροι του. Καταφεύγουν σε Αυτόν μονάχα όταν έχουν ενοχές και προβλήματα.
Μερικές φορές η ψυχή μου κρύβει μέσα της πολλή αγάπη και θέλω να τη στείλω και δεν γνωρίζω που να τη στείλω. Και τότε την απευθύνω στην μανούλα μου την Παναγία και την παρακαλώ να παρηγορήσει όποιον υποφέρει και βασανίζεται, όποιον τον πικραίνουν οι αυταρχικοί χαρακτήρες , όποιον φλέγουν τα πάθη.
Πολλοί νομίζουν ότι είναι Χριστιανοί μόνο και μόνο επειδή δεν είναι αντίχριστοι.
Δύο γείτονες είχαν διαφορές στα χωράφια τους. Ο καθένας έλεγε τα υπέρ αυτού. Στο τέλος ρώτησαν το γεροντότερο του χωριού και εκείνος έσκυψε και ρώτησε τη γη. Και στην ερώητση τους τι σε απάντησε , τους είπε. Μου είπε σε κανένα δεν χρωστάω, αλλά μου ανήκουν και οι δύο και στο τέλος θα καταλάβουν περίπου δύο μέτρα γης.
Από το βιβλιαράκι Εφόδια Ζωής
Εκδόσεις «Ορθόδοξος Κυψέλη»
Βενέτης Ι. Γεώργιος
Μοναστήρι είναι και το σπίτι σου αν θέλεις. Δεν διαφέρει σε τίποτε απ’ αυτό , αρκεί να εφαρμόζεις το θέλημα του Θεού. (Γέροντας Πορφύριος).
Γιατί μπορεί καμιά φορά να είναι μικρότερα τα δικά σου ελαττώματα , αλλά να έχεις λιγότερα ελαφρυντικά (Παΐσιος )
Δεν είναι νίκη όταν μισείς κι αν θα συντρίψεις τους εχθρούς σου. Δεν είναι νίκη η χαρά που κάνει άλλους να πενθήσουν. Δεν είναι νίκη κι αν μπορείς όλο τον κόσμο να προστάζεις. Μία νίκη υπάρχει αληθινή: Όταν οι άλλοι σε σταυρώνουν, να συγχαρείς και ν’ αγαπάς (Κρήτης Τιμόθεος)
Αρχή της αληθινής ε\οικονομίας είναι: Τίποτα δεν πετιέται. Ποτέ δεν αγοράζεται κάτι που δεν είναι άμεσα ή έμμεσα χρήσιμο. Το πνεύμα της αληθούς οικονομίας στα μέλη της οικογένειας είναι υπόθεση συστηματική και επίμονης αγωγής. Αν όλοι μέσα στο σπίτι έτσι κινηθούν, τότε θα έχουν την ευλογία του Θεού και συνεπώς την επίτευξη της αυτάρκειας. Κι αν η αυτάρκεια βασιλεύει, τότε ποτέ η πλεονεξία και η φιλοχρηματία δεν θα κρούσουν πειρασμικά την πόρτα της καρδιάς (Αρχ. Αθανάσιος Μυτιληναίος
Ω βασιλεύ, υψοίς τα τείχει, κάν μέχρι πόλου φθάσεις, ένδον το κακόν , ευάλωτος η πόλις (Φωνή στον Αυτοκράτορα Νικηφόρο)
Κάποτε ένας άπιστος έλεγε στον Άγιο Αυγουστίνο:
-Οι εντολές της θρησκείας είναι φορτίο που περιορίζει την ανθρώπινη ελευθερία.
Κι ο Αυγουστίνος του απάντησε:
-Και τα φτερά του χελιδονιού είναι ένα πρόσθετο βάρος στο σώμα του. Όμως , χάρις σ’ αυτό το βάρος , το σώμα του χελιδονιού γίνεται ανάλαφρο και διασχίζει τους αιθέρες.
Όταν για πρώτη φορά κοιτάχτηκε στον καθρέφτη της Αγιότητος, έκαμε τη διαπίστωση : ‘‘Παύλος κλητός Απόστολος, δούλος Ιησού Χριστού’’. Αρκείται στην ιδέα, ότι είναι ένας των Αποστόλων και δούλος του Κυρίου. Αργότερα όμως, όταν, ύστερα από σκληρό αγώνα πλησίασε πιο κοντά στο Κάτοπτρο είδε ότι είχε εσφαλμένη διαπίστωση και έσπευσε να γράψει στους Κορινθίους: ‘‘Ούκ ειμί ικανός καλείσθαι Απόστολος’’. Έπαυσε να θεωρεί τον εαυτό του άξιο να λέγεται Απόστολος.
Και μετά ταύτα, γέρων πλέον , στο τέρμα του δρόμου του, μελλοθάνατος στις φυλακές της Ρώμης, φτασμένος πια εγγύτατα στην Αγιότητα, ξανακοιτάζεται στο αιώνιο Κάτοπτρο και υψώνεται σε νέα διαπίστωση: ‘‘ Χριστός Ιησούς ήλθεν εις τον κόσμον αμαρτωλούς σώσαι, ων πρώτος ειμί εγώ’’. Ήταν το μοναδικό πρωτείο που διεκδίκησε ποτέ ο Απόστολος των Εθνών . Το πρωτείο της αμαρτωλότητας».
Στο φάσμα της αγάπης περιέχονται εννέα στοιχεία: Μακροθυμία, Χρηστότης, Γενναιοψυχία, Ταπεινοφροσύνη, Κοσμιότης, Αφιλοκερδία, Πραότης, Αθωότης ,Ειλικρίνεια».
Πολλοί λένε κάθε πρωΐ ‘‘Πάτερ ημών…’’ Αλλά ύστερα την ημέρα τους την περνάνε σαν ορφανά. Με θλίψη και ανασφάλεια.
Θεέ μου, κάνε τους κακούς καλούς και στους καλούς κάνε όμορφη την καλοσύνη τους.
Μερικοί νομίζουν πως η προσευχή τους έμεινε αναπάντητη , επειδή ο Θεός δε συμφώνησε με τη δική τους κρίση για κάποιο θέμα
Η συνείδηση του αμαρτωλού ανθρώπου αρχίζει βαστώντας μια μικρή αμαρτία και ύστερα από καιρό βαστά τις πιο φρικτές, χωρίς να αισθάνεται καν το παραμικρό βάρος.
Ο άνθρωπος που πιστεύει στη δύναμή του γίνεται επικίνδυνος. Ο άνθρωπος που πιστεύει στη δύναμη του Θεού γίνεται ωφέλιμος
Δεν υπάρχει άνθρωπος που να τον εγκατέλειψε ο Θεός. υπάρχουν μόνο άνθρωποι που εγκατέλειψαν το Θεό.
Τρεις είναι οι απαντήσεις του Θεού στις προσευχές των πιστών: ‘‘Ναι’’, ‘‘ Όχι ‘’, ‘‘ Περίμενε’’.
Μερικοί άνθρωποι συμπεριφέρνονται στο Θεό σαν να είναι δικηγόροι του. Καταφεύγουν σε Αυτόν μονάχα όταν έχουν ενοχές και προβλήματα.
Μερικές φορές η ψυχή μου κρύβει μέσα της πολλή αγάπη και θέλω να τη στείλω και δεν γνωρίζω που να τη στείλω. Και τότε την απευθύνω στην μανούλα μου την Παναγία και την παρακαλώ να παρηγορήσει όποιον υποφέρει και βασανίζεται, όποιον τον πικραίνουν οι αυταρχικοί χαρακτήρες , όποιον φλέγουν τα πάθη.
Πολλοί νομίζουν ότι είναι Χριστιανοί μόνο και μόνο επειδή δεν είναι αντίχριστοι.
Δύο γείτονες είχαν διαφορές στα χωράφια τους. Ο καθένας έλεγε τα υπέρ αυτού. Στο τέλος ρώτησαν το γεροντότερο του χωριού και εκείνος έσκυψε και ρώτησε τη γη. Και στην ερώητση τους τι σε απάντησε , τους είπε. Μου είπε σε κανένα δεν χρωστάω, αλλά μου ανήκουν και οι δύο και στο τέλος θα καταλάβουν περίπου δύο μέτρα γης.
Από το βιβλιαράκι Εφόδια Ζωής
Εκδόσεις «Ορθόδοξος Κυψέλη»
Βενέτης Ι. Γεώργιος
Οι Ισραηλίτες ζητούν βασιλιά…
Στον προβληματισμό μου για τη σχέση των χριστιανών με την πολιτική εντάσσεται και αυτό το κεφάλαιο από την π.Δ είναι η στιγμή που ο λαός του Θεού ζητάει από τον Σαμουήλ βασιλιά το παραθέτω για προβληματισμό. Η άρνηση του λαού να ακούσει αυτά που του λέει ο ένας και γερασμένος Σαμουήλ με προβλημάτισε ακόμα περισσότερο… «Όχι! εμείς θέλουμε βασιλιά, για να είμαστε κι εμείς σαν τα άλλα έθνη. Θέλουμε βασιλιάς να μας κυβερνάει, να είναι αρχηγός μας και να διεξάγει τους πολέμους μας». Είμαι της γνώμης πως ο λαός του, εμείς οι χριστιανοί η εκκλησία ακροβατούμε πάνω σε ένα τεντωμένο σκηνή η περπατάμε πάνω στα κύματα διαρκώς μέσα στην ιστορία. Η παρουσία μας μέσα στον κόσμο καταγράφεται στην προς Διόγνητον επιστολή. Η ανάγνωση της έχει πολλά να δώσει σε αυτόν τον προβληματισμό. Ο Ιησούς στο σώμα Του θεραπεύει τα πάντα, που είναι έργα των χειρών Του και μέσω αυτής της θεραπείας και τα έργα των χειρών των ανθρώπων. Έργα που ευχαριστιακά τα προσφέρουμε σε Αυτόν για να τα κάνει και αυτά Σώμα του.
Α΄ΣΑΜΟΥΗΛ (ή ΒΑΣΙΛΕΙΩΝ Α΄) ΚΕΦ 8
Οι Ισραηλίτες ζητούν βασιλιά
8 Όταν γέρασε ο Σαμουήλ, τοποθέτησε τους γιους του "Κριτές στον Ισραήλ. 20 "πρωτότοκος γιος του ονομαζόταν Ιωήλ και ο δευτερότοκος, Αβια. Αυτοί ήταν Κριτές στη Βέερ-Σεβά. 3 Αλλά οι γιοι του Σαμουήλ δεν ακολούθησαν το δικό του δρόμο. Παραδόθηκαν στο άνομο κέρδος, εξαγοράζονταν με δώρα και διέστρεφαν το δίκαιο. 4Τότε συγκεντρώθηκαν όλοι οι "πρεσβύτεροι του Ισραήλ και ήρθαν στο Σαμουήλ, στη Ραμά. 5 «Τώρα, εσύ γέρασες», του είπαν, «και οι γιοι σου δεν ακολουθούν το δρόμο σου. Γι' αυτό, όρισε έναν βασιλιά να μας κυβερνάει, όπως γίνεται σ' όλα τα άλλα έθνη».
6 Αυτό δεν άρεσε στο Σαμουήλ, που του είπαν: «Δώσε μας έναν βασιλιά για να μας κυβερνάει», και προσευχήθηκε στον Κύριο. 10 Κύριος του απάντησε: «Άκουσε το λαό και δέξου όλα όσα σου ζητούν δεν περιφρόνησαν εσένα, αλλά εμένα, κι αρνήθηκαν να είμαι πια βασιλιάς τους. 8Από την ημέρα που τους έβγαλα από την Αίγυπτο μέχρι σήμερα με εγκαταλείπουν και λατρεύουν άλλους θεούς. Όπως συμπεριφέρθηκαν σ' εμένα, τα ίδια κάνουν και σ' εσένα. 9Τώρα, λοιπόν, κάνε ό,τι σου ζητάνε, αλλά ξεκαθάρισε τους με σαφήνεια ποια θα είναι τα δικαιώματα του βασιλιά που θα τους κυβερνάει». 10 Ο Σαμουήλ ανακοίνωσε όλα τα λόγια του Κυρίου στο λαό, που του ζητούσε βασιλιά: 11 «Να ποια θα είναι τα δικαιώματα του βασιλιά, που θα σας κυβερνάει;» τους είπε. «0α παίρνει τους γιους σας και θα τους χρησιμοποιεί για τον εαυτό του στις άμαξες του και στ' άλογα του, και για να τρέχουν μπροστά από τη δική του άμαξα. 120α διορίζει για τον εαυτό του χιλίαρχους και πεντη-κόνταρχους, θα παίρνει άλλους για να οργώνουν τα χωράφια του, να θερίζουν τα σπαρτά του ή για να του κατασκευάζουν τα πολεμικά του όπλα και τα εξαρτήματα των αμαξών του. 130α παίρνει τις κόρες σας για να του φτιάχνουν αρώματα, να του μαγειρεύουν και να του ζυμώνουν. 14θα πάρει τα καλύτερα χωράφια σας και τα αμπέλια σας και τους ελαιώνες σας και θα τα δώσει στους αξιωματούχους του. 15Κι από τα σπαρτά σας κι από τα αμπέλια σας θα παίρνει το *δέκατο και θα το δίνει στους "ευνούχους και στους αξιωματούχους του. 16Τους υπηρέτες σας και τις υπηρέτριες σας, και τα καλύτερα βόδια και τα γαϊδούρια σας θα τα παίρνει να δουλεύουν γι' αυτόν. 17Από τα πρόβατα σας θα παίρνει το δέκατο κι εσείς θα είστε δούλοι του. 18Θ' αρχίσετε τότε να παραπονιέστε στον Κύριο για το βασιλιά σας, που εσείς τον εκλέξατε να σας κυβερνάει, αλλά ο Κύριος δε θα σας απαντάει».
19 Ο λαός αρνήθηκε ν' ακούσει αυτά που του έλεγε ο Σαμουήλ και έλεγαν: «Όχι! εμείς θέλουμε βασιλιά, 20για να είμαστε κι εμείς σαν τα άλλα έθνη. Θέλουμε βασιλιάς να μας κυβερνάει, να είναι αρχηγός μας και να διεξάγει τους πολέμους μας».210 Σαμουήλ άκουσε αυτά που του είπε ο λαός και τα ανέφερε στον Κύριο. 220 Κύριος του απάντησε: «Κάνε ό,τι σου ζητούν και δώσ' τους έναν βασιλιά».
Τότε κι ο Σαμουήλ είπε στους Ισραηλίτες να γυρίσουν καθένας στην πόλη του»
Αντιγραφή απο το μπλόκ :
Ο Αυτοκράτορας του Βυζαντίου Μιχαήλ Δ΄ (1034-1041)
34.Γνωρίζω εξάλλου ότι ο άνθρωπος αυτός, μετά την ανάρρησή του στο θρόνο επέδειξε κάθε είδους ευσέβεια όχι μόνο εκκλησιαζόμενος αλλά και συναναστρεφόμενος και περιποιούμενος εξαιρετικά τους φιλοσόφους∙ και φιλοσόφους ονομάζω όχι εκείνους που διερευνούν τις ουσίες των όντων ή τις αρχές του κόσμου αδιαφορώντας για τη δική τους σωτηρία, αλλά εκείνους που περιφρονούν τα εγκόσμια και ζουν με τα υπερκόσμια. Και αλήθεια , ποιος απ’ αυτούς που έζησαν έτσι πέρασε απαρατήρητος από τον αυτοκράτορα; Ποια γωνιά της στεριάς ή της θάλασσας, ποια ρωγμή βράχου και ποια απόκρυφη τρύπα της γης δεν έψαξε ο Μιχαήλ για να βγάλει στο φως κάποιον από εκείνους που κρύβονταν εκεί; Κι όταν τους έβρισκε και τους μετέφερε στα ανάκτορα, ποια τιμή δεν τους απέδιδε; Ο ίδιος έπλενε τα σκονισμένα πόδια τους κι ύστερα τους αγκάλιαζε και τους κατασπαζόταν και ντυνόταν κρυφά με τα κουρέλια τους κι έβαζε εκείνους να ξαπλώσουν στη βασιλική κλίνη ενώ ο ίδιος ξάπλωνε σε σκληρό στρώμα καταγής με μια πέτρα για προσκεφάλι. Αλλά και κάτι άλλο αξιοθαύμαστο έκανε∙ και το αναφέρω όχι με σκοπό να τον εγκωμιάσω, αλλά θέλοντας να ιστορήσω τα έργα του.
35. Ενώ ο περισσότερος κόσμος συνήθως αποφεύγει να πλησιάσει τους λεπρούς, εκείνος έδειχνε τόση μεγαλοψυχία, ώστε όχι μόνο τους επισκεπτόταν, αλλά και έβαζε το πρόσωπό του πάνω στις πληγές τους, τους αγκάλιαζε και τους φιλούσε, τους προσέφερε περιποιήσεις στα λουτρά και τους φερόταν σαν να ήταν σκλάβος κι εκείνοι αφέντες του. Ας κλείσουν λοιπόν τα στόματα των μοχθηρών ανθρώπων και ας εξαιρεθεί από τις συκοφαντίες εκείνος ο αυτοκράτορας. Και στο σημείο αυτό ας κλείσει η παρέκβαση.
36. Ο αυτοκράτορας λοιπόν, προσπαθώντας να σώσει την ψυχή του, προσέτρεχε για το σκοπό αυτόν σε κάθε είδους θεάρεστες πράξεις και στη μεσιτεία αγίων ψυχών∙ πράγματι , μεγάλο μέρος των βασιλικών θησαυρών είχε διαθέσει για την ίδρυση ανδρικών και γυναικείων μοναστηριών∙ έπειτα οικοδόμησε και έναν νέον ξενώνα τον οποίο ονόμασε Πτωχοτροφείον κι έτσι άφησε να κυλήσει ένα μεγάλο ρεύμα χρυσού προς χάριν εκείνων που αφιερώνονταν στην ασκητική ζωή. Επιπλέον , επινοώντας τη μια θεάρεστη πράξη μετά την άλλη, επινόησε και κάτι άλλο για τη σωτηρία των χαμένων ψυχών: επειδή η Πόλη ήταν πλημμυρισμένη από μεγάλο πλήθος γυναικών που ασκούσαν την πορνεία , δεν δοκίμασε βέβαια να τις σταματήσει με λόγια( γιατί το είδος αυτών των γυναικών έχει κλεισμένα τ’ αυτιά του στις παραινέσεις της σωτηρίας), αλλά ούτε και με έργα για να μη δώσει την εντύπωση ότι μεταχειρίζεται βία∙ αντί γι’ αυτά , έχτισε μέσα στη βασιλεύουσα ένα τεράστιο και πανέμορφο μοναστήρι και σαν μεγαλόφωνος κήρυκας διακήρυξε στις γυναίκες που πουλούσαν τα νιάτα τους ότι , όσες απ’ αυτές προτιμούσαν ν’ αλλάξουν ζωή για να ζήσουν μέσα στην αφθονία, μπορούσαν να καταφύγουν εκεί, να περιβληθούν το μοναχικό σχήμα και δεν θα υπήρχε πλέον φόβος να τους λείψει τίποτε: χωρίς να οργώνουν , χωρίς να σπέρνουν , θα βλάσταιναν γι’ αυτές τα πάντα. Κι από τότε πολλές από κείνες που πριν έχτιζαν τη φωλιά τους πάνω στις στέγες, συνέρρευσαν εκεί αλλάζοντας και ένδυμα και συνήθειες μαζί, γυναίκες στρατευμένες στο στρατό του Θεού , ψυχές νέες γραμμένες στους στρατιωτικούς καταλόγους των αρετών.
37. Αλλά ο αυτοκράτορας, στην προσπάθεια του να εξασφαλίσει τη σωτηρία της ψυχής του, δεν περιορίστηκε σ’ αυτά: τον ίδιο τον εαυτό του παρέδωσε στα χέρια φερόντων ασκητών αφιερωμένων στα θεία πιστεύοντας ότι οι άγιοι αυτοί άνθρωποι βρίσκονται σε άμεση επικοινωνία με το Θεό και συνεπώς ήταν παντοδύναμοι∙ σε άλλους από αυτούς παρέδωσε την ψυχή του να την πλάσουν ή να τη μεταπλάσσουν κι από άλλους ζητούσε να του υποσχεθούν ότι θα μεσιτεύσουν στο Θεό για την άφεση των αμαρτιών του∙ και είναι αυτό ακριβώς που ακόνισε τη γλώσσα των μοχθηρών εναντίον του εξαιτίας κυρίως των δισταγμών ορισμένων μοναχών γιατί δεν δέχτηκαν όλοι την πρόταση του, αλλά οι περισσότεροι την είδαν με δυσπιστία φοβούμενοι μήπως ο βασιλιάς, αφού είχε υποπέσει σε κάποιο μεγάλο σφάλμα που ντρεπόταν να ομολογήσει , ίσως τους εξανάγκαζε να παραβούν το νόμο του Θεού. Αλλ’ αυτό ήταν μια απλή υπόνοια ενώ το προφανές ήταν η προθυμία και ο πόθος του να λάβει με τον τρόπο αυτόν άφεση αμαρτιών.
50. Μπαίνει λοιπόν θριαμβευτής στο άστυ κι η Πόλη ολόκληρη ξεχύνεται να τον προϋπαντήσει. Κι εγώ ο ίδιος τον είδα τότε: τραμπαλιζόταν πάνω στο άλογο σαν σε κηδεία∙ τα δάχτυλά του που κρατούσαν τα χαλινάρια έμοιαζαν δάχτυλα γίγαντα: καθένα τους ήταν στο πάχος και στο μέγεθος σα μπράτσο- τόσο κακή αρρώστια του έτρωγε τα σωθικά∙ το πρόσωπό του είχε παραμορφωθεί τελείως. Σ’ αυτή την κατάσταση κατευθύνεται στα ανάκτορα, όπου τελεί θρίαμβο λαμπρό, με τους αιχμαλώτους στη σειρά να διασχίζουν τον Ιππόδρομο, αποδεικνύοντας έτσι ότι η φλόγα της ψυχής και νεκρούς ανασταίνει και ο ζήλος των ευγενών πράξεων νικάει την αδυναμία του σώματος.
52. Ο δε αυτοκράτορας, προτού η ψυχή του αποδημήσει από το σώμα του, άλλη πνευματική επιζητεί αποδημία: καταφρονεί τη βασιλική εξουσία, την οποία άλλωστε σύντομα επρόκειτο να εγκαταλείψει, και, απελευθερωμένος από κάθε άλλο δεσμό, αποδημεί στον κόσμο του Κυρίου. Και για να μην ενοχλείται κατά την αποδημία και την αφιέρωσή του σταθεί, φεύγει από το παλάτι και μεταβαίνει – ή μάλλον διακομίζεται από αχθοφόρους- στο μοναστήρι που είχε ιδρύσει ο ίδιος∙ και όταν βρέθηκε μέσα στον ιερό χώρο του ναού, έπεσε στα γόνατα και παρακάλεσε το Θεό να τον αξιώσει ευπρόσδεκτο θύμα και να τον δεχτεί καθαρό μετά την τελείωση. Κι αφού έτσι εξιλεώθηκε και εξευμένισε τη θεότητα, παραδίδει τον εαυτό του στους θύτες κα εκτελεστές της αυτοπροαίρετης θυσίας∙ κι εκείνοι , όρθιοι δεξιά και αριστερά του, αφού έψαλαν στον Παντοδύναμο τους προπαρασκευαστικούς ύμνους, του αφαιρούν την περιπόρφυρη βασιλιά εσθήτα και τον ντύνουν με το ιερό ένδυμα του Χριστού∙ του αφαιρούν και το βασιλικό διάδημα και τοποθετούν στο κεφάλι του την Περικεφαλαία της Σωτηρίας. Οπλίζουν ύστερα με το σταυρό τα στήθη και τη ράχη του , του ζώνουν σφιχτά τη μέση κατά των πνευμάτων του κακού και τον αφήνουν να αποσυρθεί . Έτσι έγιναν όλα κατά την επιθυμία του και όπως ο ίδιο είχε ορίσει.
54. Και η μεν βασίλισσα επέστρεψε στα ανάκτορα∙ εκείνος δε, επειδή ήδη σήμαινε η ώρα της προσευχής και έπρεπε να πάρει μέρος στους καθιερωμένους ύμνους , ανασηκώνεται ήρεμα στο κρεβάτι του∙ καθώς όμως έσκυβε να φορέσει τα υποδήματά του, είδε ότι δεν του είχαν αλλάξει εκείνα που φορούσε πριν (γιατί δεν είχαν ετοιμάσει τα συνηθισμένα στους μοναχους δερμάτινα σανδάλια)∙ δυσαρεστημένος για την παράλειψη, βαδίζει ξυπόλυτος προς το ναό υποβασταζόμενος κι από τα δύο μέρη∙ ήδη όμως είχε αρχίσει να κοντανασαίνει και ήταν φανερό ότι σε λίγο θα άφηνε την τελευτάια του πνοή∙ τον μετέφεραν λοιπόν πίσω και τον ξάπλωσαν στο κρεβάτι∙ έμεινε για λίγο ήσυχος με κομμένη τη λαλιά και κομμένη την ανάσα κι ύστερα παρέδωσε την ψυχή του στον Κύριο. Στο διάστημα της βασιλείας του πολλά καλά έπραξε και πολλά σχεδίασε κι άλλα τόσα παρέλειψε∙ καθώς τώρα τα εξετάζω και τα παραλληλίζω, βρίσκω περισσότερα τα επιτεύγματα από τις αποτυχίες του∙ μου φαίνεται μάλιστα ότι ο άνθρωπος εκείνος δεν απέτυχε να κερδίσει και τη μετά θάνατον σωτηρία, αλλά αξιώθηκε να λάβει την αιώνια μακαριότητα.
55. Έτσι λοιπόν, τη στιγμή ενός μεγάλου κατορθώματος, τελείωσε τη ζωή του ο Μιχαήλ. Είχε βασιλέψει επτά χρόνια και συμπλήρωσε τον κύκλο της ζωής του σώματος την ίδια ημέρα που αποδήμησε στη ζωή του πνεύματος. Ούτε εκφορά πολυτελή έλαβε ούτε ταφή: τον έθαψαν στον ίδιο εκείνο ναό , αριστερά καθώς μπαίνουμε , έξω από το ιερό βήμα.
Μιχαήλ Ψελλός
Χρονογραφία
35. Ενώ ο περισσότερος κόσμος συνήθως αποφεύγει να πλησιάσει τους λεπρούς, εκείνος έδειχνε τόση μεγαλοψυχία, ώστε όχι μόνο τους επισκεπτόταν, αλλά και έβαζε το πρόσωπό του πάνω στις πληγές τους, τους αγκάλιαζε και τους φιλούσε, τους προσέφερε περιποιήσεις στα λουτρά και τους φερόταν σαν να ήταν σκλάβος κι εκείνοι αφέντες του. Ας κλείσουν λοιπόν τα στόματα των μοχθηρών ανθρώπων και ας εξαιρεθεί από τις συκοφαντίες εκείνος ο αυτοκράτορας. Και στο σημείο αυτό ας κλείσει η παρέκβαση.
36. Ο αυτοκράτορας λοιπόν, προσπαθώντας να σώσει την ψυχή του, προσέτρεχε για το σκοπό αυτόν σε κάθε είδους θεάρεστες πράξεις και στη μεσιτεία αγίων ψυχών∙ πράγματι , μεγάλο μέρος των βασιλικών θησαυρών είχε διαθέσει για την ίδρυση ανδρικών και γυναικείων μοναστηριών∙ έπειτα οικοδόμησε και έναν νέον ξενώνα τον οποίο ονόμασε Πτωχοτροφείον κι έτσι άφησε να κυλήσει ένα μεγάλο ρεύμα χρυσού προς χάριν εκείνων που αφιερώνονταν στην ασκητική ζωή. Επιπλέον , επινοώντας τη μια θεάρεστη πράξη μετά την άλλη, επινόησε και κάτι άλλο για τη σωτηρία των χαμένων ψυχών: επειδή η Πόλη ήταν πλημμυρισμένη από μεγάλο πλήθος γυναικών που ασκούσαν την πορνεία , δεν δοκίμασε βέβαια να τις σταματήσει με λόγια( γιατί το είδος αυτών των γυναικών έχει κλεισμένα τ’ αυτιά του στις παραινέσεις της σωτηρίας), αλλά ούτε και με έργα για να μη δώσει την εντύπωση ότι μεταχειρίζεται βία∙ αντί γι’ αυτά , έχτισε μέσα στη βασιλεύουσα ένα τεράστιο και πανέμορφο μοναστήρι και σαν μεγαλόφωνος κήρυκας διακήρυξε στις γυναίκες που πουλούσαν τα νιάτα τους ότι , όσες απ’ αυτές προτιμούσαν ν’ αλλάξουν ζωή για να ζήσουν μέσα στην αφθονία, μπορούσαν να καταφύγουν εκεί, να περιβληθούν το μοναχικό σχήμα και δεν θα υπήρχε πλέον φόβος να τους λείψει τίποτε: χωρίς να οργώνουν , χωρίς να σπέρνουν , θα βλάσταιναν γι’ αυτές τα πάντα. Κι από τότε πολλές από κείνες που πριν έχτιζαν τη φωλιά τους πάνω στις στέγες, συνέρρευσαν εκεί αλλάζοντας και ένδυμα και συνήθειες μαζί, γυναίκες στρατευμένες στο στρατό του Θεού , ψυχές νέες γραμμένες στους στρατιωτικούς καταλόγους των αρετών.
37. Αλλά ο αυτοκράτορας, στην προσπάθεια του να εξασφαλίσει τη σωτηρία της ψυχής του, δεν περιορίστηκε σ’ αυτά: τον ίδιο τον εαυτό του παρέδωσε στα χέρια φερόντων ασκητών αφιερωμένων στα θεία πιστεύοντας ότι οι άγιοι αυτοί άνθρωποι βρίσκονται σε άμεση επικοινωνία με το Θεό και συνεπώς ήταν παντοδύναμοι∙ σε άλλους από αυτούς παρέδωσε την ψυχή του να την πλάσουν ή να τη μεταπλάσσουν κι από άλλους ζητούσε να του υποσχεθούν ότι θα μεσιτεύσουν στο Θεό για την άφεση των αμαρτιών του∙ και είναι αυτό ακριβώς που ακόνισε τη γλώσσα των μοχθηρών εναντίον του εξαιτίας κυρίως των δισταγμών ορισμένων μοναχών γιατί δεν δέχτηκαν όλοι την πρόταση του, αλλά οι περισσότεροι την είδαν με δυσπιστία φοβούμενοι μήπως ο βασιλιάς, αφού είχε υποπέσει σε κάποιο μεγάλο σφάλμα που ντρεπόταν να ομολογήσει , ίσως τους εξανάγκαζε να παραβούν το νόμο του Θεού. Αλλ’ αυτό ήταν μια απλή υπόνοια ενώ το προφανές ήταν η προθυμία και ο πόθος του να λάβει με τον τρόπο αυτόν άφεση αμαρτιών.
50. Μπαίνει λοιπόν θριαμβευτής στο άστυ κι η Πόλη ολόκληρη ξεχύνεται να τον προϋπαντήσει. Κι εγώ ο ίδιος τον είδα τότε: τραμπαλιζόταν πάνω στο άλογο σαν σε κηδεία∙ τα δάχτυλά του που κρατούσαν τα χαλινάρια έμοιαζαν δάχτυλα γίγαντα: καθένα τους ήταν στο πάχος και στο μέγεθος σα μπράτσο- τόσο κακή αρρώστια του έτρωγε τα σωθικά∙ το πρόσωπό του είχε παραμορφωθεί τελείως. Σ’ αυτή την κατάσταση κατευθύνεται στα ανάκτορα, όπου τελεί θρίαμβο λαμπρό, με τους αιχμαλώτους στη σειρά να διασχίζουν τον Ιππόδρομο, αποδεικνύοντας έτσι ότι η φλόγα της ψυχής και νεκρούς ανασταίνει και ο ζήλος των ευγενών πράξεων νικάει την αδυναμία του σώματος.
52. Ο δε αυτοκράτορας, προτού η ψυχή του αποδημήσει από το σώμα του, άλλη πνευματική επιζητεί αποδημία: καταφρονεί τη βασιλική εξουσία, την οποία άλλωστε σύντομα επρόκειτο να εγκαταλείψει, και, απελευθερωμένος από κάθε άλλο δεσμό, αποδημεί στον κόσμο του Κυρίου. Και για να μην ενοχλείται κατά την αποδημία και την αφιέρωσή του σταθεί, φεύγει από το παλάτι και μεταβαίνει – ή μάλλον διακομίζεται από αχθοφόρους- στο μοναστήρι που είχε ιδρύσει ο ίδιος∙ και όταν βρέθηκε μέσα στον ιερό χώρο του ναού, έπεσε στα γόνατα και παρακάλεσε το Θεό να τον αξιώσει ευπρόσδεκτο θύμα και να τον δεχτεί καθαρό μετά την τελείωση. Κι αφού έτσι εξιλεώθηκε και εξευμένισε τη θεότητα, παραδίδει τον εαυτό του στους θύτες κα εκτελεστές της αυτοπροαίρετης θυσίας∙ κι εκείνοι , όρθιοι δεξιά και αριστερά του, αφού έψαλαν στον Παντοδύναμο τους προπαρασκευαστικούς ύμνους, του αφαιρούν την περιπόρφυρη βασιλιά εσθήτα και τον ντύνουν με το ιερό ένδυμα του Χριστού∙ του αφαιρούν και το βασιλικό διάδημα και τοποθετούν στο κεφάλι του την Περικεφαλαία της Σωτηρίας. Οπλίζουν ύστερα με το σταυρό τα στήθη και τη ράχη του , του ζώνουν σφιχτά τη μέση κατά των πνευμάτων του κακού και τον αφήνουν να αποσυρθεί . Έτσι έγιναν όλα κατά την επιθυμία του και όπως ο ίδιο είχε ορίσει.
54. Και η μεν βασίλισσα επέστρεψε στα ανάκτορα∙ εκείνος δε, επειδή ήδη σήμαινε η ώρα της προσευχής και έπρεπε να πάρει μέρος στους καθιερωμένους ύμνους , ανασηκώνεται ήρεμα στο κρεβάτι του∙ καθώς όμως έσκυβε να φορέσει τα υποδήματά του, είδε ότι δεν του είχαν αλλάξει εκείνα που φορούσε πριν (γιατί δεν είχαν ετοιμάσει τα συνηθισμένα στους μοναχους δερμάτινα σανδάλια)∙ δυσαρεστημένος για την παράλειψη, βαδίζει ξυπόλυτος προς το ναό υποβασταζόμενος κι από τα δύο μέρη∙ ήδη όμως είχε αρχίσει να κοντανασαίνει και ήταν φανερό ότι σε λίγο θα άφηνε την τελευτάια του πνοή∙ τον μετέφεραν λοιπόν πίσω και τον ξάπλωσαν στο κρεβάτι∙ έμεινε για λίγο ήσυχος με κομμένη τη λαλιά και κομμένη την ανάσα κι ύστερα παρέδωσε την ψυχή του στον Κύριο. Στο διάστημα της βασιλείας του πολλά καλά έπραξε και πολλά σχεδίασε κι άλλα τόσα παρέλειψε∙ καθώς τώρα τα εξετάζω και τα παραλληλίζω, βρίσκω περισσότερα τα επιτεύγματα από τις αποτυχίες του∙ μου φαίνεται μάλιστα ότι ο άνθρωπος εκείνος δεν απέτυχε να κερδίσει και τη μετά θάνατον σωτηρία, αλλά αξιώθηκε να λάβει την αιώνια μακαριότητα.
55. Έτσι λοιπόν, τη στιγμή ενός μεγάλου κατορθώματος, τελείωσε τη ζωή του ο Μιχαήλ. Είχε βασιλέψει επτά χρόνια και συμπλήρωσε τον κύκλο της ζωής του σώματος την ίδια ημέρα που αποδήμησε στη ζωή του πνεύματος. Ούτε εκφορά πολυτελή έλαβε ούτε ταφή: τον έθαψαν στον ίδιο εκείνο ναό , αριστερά καθώς μπαίνουμε , έξω από το ιερό βήμα.
Μιχαήλ Ψελλός
Χρονογραφία
Εξισλαμισμός των Χριστιανών κατά την τουρκοκρατία
Κων/νου Παπαρρηγόπουλου
Από το πλήθος των χριστιανών με το οποίο ενισχύθηκε η εσωτερική ευάριθμη δύναμη των οσμανιδών, δεν περιορίσθηκε μόνο στην στρατολογία των γενιτσάρων. Όπως είπαμε στην αρχή , ο σκοπός του Καρά Χαλήλ Τσεντερελή ήταν να αυξήσει όσο γίνεται τον μωαμεθανικό πληθυσμό και με ποικίλους άλλου εξισλαμισμούς. Και ο σκοπός αυτός εκπληρώθηκε. Εκτός από την συστηματική εκείνη στρατολογία, πολλοί άλλοι χριστιανοί ασπάστηκαν στον ισλαμισμό· και από αυτό ο χριστιανικός πληθυσμός απέχη το κυριώτατο εργαστήριο, με το οποίο κατασκευάστηκε ο λαός που άτοπα ονομάζεται τουρκικός.Η πολυπληθής αυτή αρνησιθρησκεία ήταν εν μέρει θεληματική και εν μέρει αθέλητη. Την θεληματική αρνησιθρησκεία υπέθαλψαν ποικίλα αίτια, τα οποία προείδε ο δαιμόνιος οφθαλμός του Καρά Χαλήλ Τσεντερελή. Στ’ αλήθεια οι χριστιανοί κάτοικοι της ανατολής είχαν πάθει για πολλές εκαντοταετηρίδες και δεν έπαυσαν να πάσχουν αδιάκοπα τόσες συμφορές από αναρίθμητους εμφύλιους αγώνες και από ξενικές επιδρομές, ώστε όσοι από αυτούς δεν είχαν αδιάσειστο το αίσθημα της πίστης και της εθνότητας, και αφού απελπίσθηκαν απο την εκλελυμένη ομόθρησκη πολιτεία, δεν δίσταζαν να προσέλθουν στη νέα και ακμάζουσα κυριαρχία, αυτομολούντες στις τάξεις του ισλαμισμού. Για να καταλάβουμε ποιά υπήρξε κατά τους χρόνους εκείνους και πολύ ακόμα αργότερα η ηθική έκλυση πολλών από τους δικούς μας, αρκεί να υπομνήσουμε, ότι ο Ίμβριος Κριτόβουλος , σύγχρονος της άλωσης της Κωνσταντινούπολης, βεβαιώνει στην ιστορία του ότι η χριστιανική κυριαρχία χάθηκε για πάντα στην ανατολή , όπως τόσες άλλες προηγούμενες κυριαρχίες, των Μηδών , των Περσών και των Ασσυρίων. Και σε αυτή ακόμα την 18η εκαντοταετηρίδα, τόση εξακολουθούσε να επικρατεί απελπισία ώστε ο Καισάριος Δαπόντες διαπυρσίως κήρυττε στον ιστορικό του κατάλογο οι Τούρκοι θέλουν να κυριαρχήσουν στην ανατολή μέχρι της συντέλειας του αιώνος και ότι είναι μάταια όλες οι προσδοκίες για ανάσταση του Ελληνισμού. Αλλά στην θεληματική αρνησιθρησκεία συνετέλεσε όχι λίγο και το ευρύ στάδιο το οποίο ανοίχτηκε στην φιλοδοξία και την πλεονεξία των αποστατούντων , και ο πόθος του να απαλλάξουν τα παιδιά τους από την συγκρότηση και στρατολογία του γενιτσαρικού τάγματος. , για να μη λεπτολογήσουμε περί ποικίλων άλλων προσωπικών αφορμών και περιστάσεων. Και η αθέλητη ή βίαιη αρνησιθρησκεία δεν διενεργούνταν μόνο με την άνεση στρατολογία των χριστιανόπαιδων , αλλά προκαλούνταν και με έμμεσους τρόπους, δηλαδή με της καταθλιπτική είσπραξη των φόρων και με την καταπίεση που πάθαιναν οι χριστιανοί από τους μωαμεθανούς.
Είναι δύσκολο βέβαια να υπολογιστεί ο αριθμός των ιθαγενών κατοίκων της ανατολής, όσοι εξισλαμίσθηκαν σε διάστημα πέντε εκαντοταετηρίδων και τόσων αφορμών. Αλλά ότι ο αριθμός του υπήρξε υπέρογκος συνάγεται προφανώς από τις συνολικές περιπέτειες της οσμανικής ιστορίας και από τα πολυάριθμα ειδικά γεγονότα. Όταν ο Ερτογούλ εγκαταστάθηκε στην αρχή στο όρος Τήμνον της Βιθυνίας, δεν είχε μαζί του παρά 400 τουρκικές οικογένειες. Είναι αλήθεια ότι οι απόγονοι τους όταν έγιναν βαθμηδόν κύριοι όλων των χωρών της μικράς Ασίας , όσες από τις αρχές της 11ης εκαντοταετηρίδας είχαν καταληφθεί από τους Σελζουκίδων ονομαζόμενων Τούρκων , συνεχώνευσαν σε ένα την ομάδα εκείνη των ομόφυλων τους που προεγκαταστάθηκαν σε αυτή τη χερσόνηση. Αλλά αυτό δεν κατορθώθηκε παρά μετά από μία εκατονταετηρίδα και πέρα. Και ο Ουχράν δεν προσέκτησε από τις χώρες εκείνες παρά μόνο την μικρή ηγεμονία του γείτονά του Καρασή· και κάποιες άλλες προσκτήσεις τέτοιων χωρών διεπράχθησαν μετά από πενήντα μόλις χρόνια από τον γιο του Ουρχάν, Μουράτ Α΄, και μάλιστα επί του γιου αυτού του τελευταίου του Βαγιαζήτ του Α΄. Εν τω μεταξύ ο Ουρχάν και ο Μουράτ, αφού συμπλήρωσαν την κατάσκτηση της Βιθυνίας, καθυπέταξαν ακόμα μεγάλο μέρος της Θράκης και της Μακδονίας,, υποδούλωσαν την Βουλγαρία και κατέστησαν υποτελή της Σερβία. Είναι φανερό ότι δεν μπόρεσαν να κατορθώσουν όλα αυτά μόνο με τον δικό τους πληθυσμό, ούτε μόνο με τα ευάριθμα χριστιανόπαιδα που συγκροτούσαν το γενιτσαρικό τάγμα, και ότι ο θεληματικός ή ο αθέλητος εξισλαμισμός πολυάριθμων χριστιανών συνετέλεσε όχι λίγο σε αυτούς τους πρώτους θριάμβους της ημισελίνου και στην ίδρυση και παγίωση του Κράτους των οσμανιδών. Αλλά ας έλθουμε σε κάποια γνωστά ειδικότερα γεγονότα από τα παλιότερα.
Το επιτελείο του Ουρχάν αποτελούνταν από αρνησίθρησκους πρίν ακόμα συγκροτηθεί ο στρατός από χριτιανόπαιδα, διότι από τους αρνησίθρησκους αυτούς τρυγυριζόμενος ο οσμανίδης αυτός ηγεμόνας πορεύθηκε προς τον ιερό άνδρα Χατρζή Μπεκτάς, για να τον παρακαλέσει να ευλογήσει το νέο τάγμα.. Και οι πολυθρύλητοι Μιχάλογλοι , που διετέλεσαν για πολλές εκαντοταετηρίδε κληρονομικοί ηγεμόνες του Ακιντζί , δεν ήσαν τίποτε άλλο παρά απόγονοι του Μιχαήλ Κέσε ή Κοσσύφου , ενός από τους πρώτους μεγάλους αρνησίθρησκους της μικ΄ρας Ασίας, απο αυτόυς που οικειοθελώς προσήλθαν στον Οσμάν. Απο του 1380 και πέρα θα συναντήσουμε πολλούς ονομαστούς στην ιστορία που έγιναν αρνησίθρησκοι, όπως τον εγγονό του Αλβανού δυνάστη Λιόση , που έγινε πασάς και κηδεστής του οσμανικού οίκου, το ίδιο και τους Αλβανούς Ισαΐμ και Κωστήν, που στάλθηκαν και οι δύο από τον σουλτάνο σε βοήθεια του δεσπότη Ιωαννίων Θωμά κατά του Αλβανού Σπάτα· τον γιο του ηγεμόνα της Βουλγαρίας Σισμάν. Αλλά όλα αυτά ήταν μικρά παραβαλλόμενα προ τα τα γεγονότα που συνέβησαν προς τα μέσα και μετά της 15ης εκαντοταετηρίδας, για τα οποία θα πούμε αργότερα σε άλλο μέρος. Και ενώ γίνονταν αμέτρητοι με το πέρασμα του χρόνου οι αλλαξοπιστούντες χριστιανοί , σπάνια συνέβαινε το αντίθετο, σπάνια δηλαδή μουσουμάνος ασπάζονταν τον χριστιανισμό. Και ένα μόνο πολύκροτο αναφέρεται τέτοιο γεγονός, του Γεωργίου Καστριώτη και των οπαδών του· και αυτό σε στιγμή κατά την οποία το οσμανικό κράτος φάνηκε να κινδυνεύει πολύ σπουδαίο κίνδυνο. Μετά από αυτό η επιστροφή στον χριστιανισμό απέβη τόσο σπάνια ώστε οι χρονογράφοι αναφέρουν τα λίγα αυτά παραδείγματα ως όλως παράδοξα και απροσδόκητα, όπως ο Καισάριος Δαπόντες λ.χ. , που αφιερώνει δύο σελίδες της χρονογραφίας του, για να εξηγήσει τους λόγους που ο Πατμπουρούν Μεχμέτ εφέντης και ο Μουσταφά εφέντης, αμφότεροι υπάλληλοι του υπουργείου Εξωτερικών , δέχτηκαν το άγιο βάπτισμα. Και το θέμα είναι εύκολο να εξηγηθεί . ο μουσουλμάνος που επιστρέφει στον Χριστό θανατώνονταν αμέσως, αν δεν δραπέτευε, αλλά τα πλήθη μάρτυρες δεν γίνονται· τα πλήθη ακολουθούν συνήθως την φωνή του συμφέροντος, και ηοσμανική κυβέρνηση, εξυπηρετώντας με πολλούς τρόπους τα συμφέροντα αυτών που από μόνοι τους θέλανε να αλλαξοπιστήσουν , υπέθαλπτε αδιάκοπα την προαίρεση τους αυτή. Απο αυτό τόσο ευδόκησε το αρχικό βούλευμα του Καρά Χαλίλ Τσεντερελή, και οι οσμανίδες Τούρκοι απαρτίστηκαν στο μεγαλύτερο μέρος από χριστιανούς εξισλαμισθέντες και περισσότερο στις ευρωπαϊκές επαρχίες, που είναι λίγοι οι μωαμεθανοί που μπορούν να καυχηθούν για την γνήσια τουρκική καταγωγή τους. Είναι αλήθεια ότι κατά τις πρώτες εκαντοταετηρίδες της κατακτήσεως, οι οσμανίδες επιχείρησαν κατά καιρούς κάποιες μεταναστεύσεις τουρκικών , τουρκομανικ΄λων , ταταρικών και αραβικών φυλών από την Ασία στην Ευρώπη. Έτσι λ.χ. στα μέσα της 14ης εκατονταετηρίδας ο Συλεϊμάν πασάς ο γιός τους Ουρχάν εγκατέστησε στην Καλλίπολη κάποιες τουρκικές και αραβικές αποικίες· περί τα τέλη της ίδιας εκαντονταετηρίδος ο σουλτάν Βαγιαζήτ και στην αρχή της επόμενης ο σουλτάν Μουράτ Β΄μετεβίβασαν απο την Ασία Τουρκομάνους στην Φιλιππούπολη και Αξιό και Ζαγορά και Σόφια, και Τατάρους στην Φιλιππούπολη το ίδιο, όπου μέχρι και σήμερα σώζει ο τόπος τς κατοικίας τους το όνομα Τατάρ παζαρί. Αλλά οι αποικίες αυτές όσαιδήποτε και αν υποτεθούν, ήταν πάντοτε σχετικά ως προς τον λοιπό ευρωπαϊκό πληθυσμό σφοδρά ευάριθμοι, ώστε δεν οδήγησαν σε ουσιώδη αλλοίωση του πληθυσμού. Ούτε έγιναν για τέτοιο σκοπό αλλά για άλλον. Είδαμε ότι μια από τις κυριότερες αιτίες για τις οποίες αποφασίστηκε η συγκρότηση του τάγματος των γειτσάρων υπήρξε το ατίθασο και δυσήνιο πνεύμα των τουρκικών φυλών. Ο δύστροπος αυτόν χαρακτήρας τους προκάλεσε πολλές φορές αιματηρές τιμωρίες, όπως λ.χ. υπήρξε η φοβερή καταστροφή πολλών εκατοντάδων Τουρκομάνων , την οποία διέπραξε το 1426 στην Αμάσεια ο Γιουρκέτζ πασάς αφού απελπίστηκε να χαλιναγωγήσει τις ληστρικές τους συνήθειες. Άλλος τρόπος θεραπείας του κακού αυτού υπήρξε η αποξένωση των Τουρκομάνων και των Τατάρων από της μικράς Ασίας, όπου έχοντες πολλούς ομόφιλους μπορούσαν να αποβούν επικινδυνότεροι στην οσμανική κυριαρχία. Γι’ αυτό λοιπόν κυρίως διενεργήθηκαν οι προαναφερθείσες αποικίες, οι οποίες καθόλου δεν ελάττωσαν την αδιάκοπη προσαύξηση με χριστιανικούς οπαδούς το νέο κράτος.
Αποδοση στη νεοελληνική : talanto
Από το πλήθος των χριστιανών με το οποίο ενισχύθηκε η εσωτερική ευάριθμη δύναμη των οσμανιδών, δεν περιορίσθηκε μόνο στην στρατολογία των γενιτσάρων. Όπως είπαμε στην αρχή , ο σκοπός του Καρά Χαλήλ Τσεντερελή ήταν να αυξήσει όσο γίνεται τον μωαμεθανικό πληθυσμό και με ποικίλους άλλου εξισλαμισμούς. Και ο σκοπός αυτός εκπληρώθηκε. Εκτός από την συστηματική εκείνη στρατολογία, πολλοί άλλοι χριστιανοί ασπάστηκαν στον ισλαμισμό· και από αυτό ο χριστιανικός πληθυσμός απέχη το κυριώτατο εργαστήριο, με το οποίο κατασκευάστηκε ο λαός που άτοπα ονομάζεται τουρκικός.Η πολυπληθής αυτή αρνησιθρησκεία ήταν εν μέρει θεληματική και εν μέρει αθέλητη. Την θεληματική αρνησιθρησκεία υπέθαλψαν ποικίλα αίτια, τα οποία προείδε ο δαιμόνιος οφθαλμός του Καρά Χαλήλ Τσεντερελή. Στ’ αλήθεια οι χριστιανοί κάτοικοι της ανατολής είχαν πάθει για πολλές εκαντοταετηρίδες και δεν έπαυσαν να πάσχουν αδιάκοπα τόσες συμφορές από αναρίθμητους εμφύλιους αγώνες και από ξενικές επιδρομές, ώστε όσοι από αυτούς δεν είχαν αδιάσειστο το αίσθημα της πίστης και της εθνότητας, και αφού απελπίσθηκαν απο την εκλελυμένη ομόθρησκη πολιτεία, δεν δίσταζαν να προσέλθουν στη νέα και ακμάζουσα κυριαρχία, αυτομολούντες στις τάξεις του ισλαμισμού. Για να καταλάβουμε ποιά υπήρξε κατά τους χρόνους εκείνους και πολύ ακόμα αργότερα η ηθική έκλυση πολλών από τους δικούς μας, αρκεί να υπομνήσουμε, ότι ο Ίμβριος Κριτόβουλος , σύγχρονος της άλωσης της Κωνσταντινούπολης, βεβαιώνει στην ιστορία του ότι η χριστιανική κυριαρχία χάθηκε για πάντα στην ανατολή , όπως τόσες άλλες προηγούμενες κυριαρχίες, των Μηδών , των Περσών και των Ασσυρίων. Και σε αυτή ακόμα την 18η εκαντοταετηρίδα, τόση εξακολουθούσε να επικρατεί απελπισία ώστε ο Καισάριος Δαπόντες διαπυρσίως κήρυττε στον ιστορικό του κατάλογο οι Τούρκοι θέλουν να κυριαρχήσουν στην ανατολή μέχρι της συντέλειας του αιώνος και ότι είναι μάταια όλες οι προσδοκίες για ανάσταση του Ελληνισμού. Αλλά στην θεληματική αρνησιθρησκεία συνετέλεσε όχι λίγο και το ευρύ στάδιο το οποίο ανοίχτηκε στην φιλοδοξία και την πλεονεξία των αποστατούντων , και ο πόθος του να απαλλάξουν τα παιδιά τους από την συγκρότηση και στρατολογία του γενιτσαρικού τάγματος. , για να μη λεπτολογήσουμε περί ποικίλων άλλων προσωπικών αφορμών και περιστάσεων. Και η αθέλητη ή βίαιη αρνησιθρησκεία δεν διενεργούνταν μόνο με την άνεση στρατολογία των χριστιανόπαιδων , αλλά προκαλούνταν και με έμμεσους τρόπους, δηλαδή με της καταθλιπτική είσπραξη των φόρων και με την καταπίεση που πάθαιναν οι χριστιανοί από τους μωαμεθανούς.
Είναι δύσκολο βέβαια να υπολογιστεί ο αριθμός των ιθαγενών κατοίκων της ανατολής, όσοι εξισλαμίσθηκαν σε διάστημα πέντε εκαντοταετηρίδων και τόσων αφορμών. Αλλά ότι ο αριθμός του υπήρξε υπέρογκος συνάγεται προφανώς από τις συνολικές περιπέτειες της οσμανικής ιστορίας και από τα πολυάριθμα ειδικά γεγονότα. Όταν ο Ερτογούλ εγκαταστάθηκε στην αρχή στο όρος Τήμνον της Βιθυνίας, δεν είχε μαζί του παρά 400 τουρκικές οικογένειες. Είναι αλήθεια ότι οι απόγονοι τους όταν έγιναν βαθμηδόν κύριοι όλων των χωρών της μικράς Ασίας , όσες από τις αρχές της 11ης εκαντοταετηρίδας είχαν καταληφθεί από τους Σελζουκίδων ονομαζόμενων Τούρκων , συνεχώνευσαν σε ένα την ομάδα εκείνη των ομόφυλων τους που προεγκαταστάθηκαν σε αυτή τη χερσόνηση. Αλλά αυτό δεν κατορθώθηκε παρά μετά από μία εκατονταετηρίδα και πέρα. Και ο Ουχράν δεν προσέκτησε από τις χώρες εκείνες παρά μόνο την μικρή ηγεμονία του γείτονά του Καρασή· και κάποιες άλλες προσκτήσεις τέτοιων χωρών διεπράχθησαν μετά από πενήντα μόλις χρόνια από τον γιο του Ουρχάν, Μουράτ Α΄, και μάλιστα επί του γιου αυτού του τελευταίου του Βαγιαζήτ του Α΄. Εν τω μεταξύ ο Ουρχάν και ο Μουράτ, αφού συμπλήρωσαν την κατάσκτηση της Βιθυνίας, καθυπέταξαν ακόμα μεγάλο μέρος της Θράκης και της Μακδονίας,, υποδούλωσαν την Βουλγαρία και κατέστησαν υποτελή της Σερβία. Είναι φανερό ότι δεν μπόρεσαν να κατορθώσουν όλα αυτά μόνο με τον δικό τους πληθυσμό, ούτε μόνο με τα ευάριθμα χριστιανόπαιδα που συγκροτούσαν το γενιτσαρικό τάγμα, και ότι ο θεληματικός ή ο αθέλητος εξισλαμισμός πολυάριθμων χριστιανών συνετέλεσε όχι λίγο σε αυτούς τους πρώτους θριάμβους της ημισελίνου και στην ίδρυση και παγίωση του Κράτους των οσμανιδών. Αλλά ας έλθουμε σε κάποια γνωστά ειδικότερα γεγονότα από τα παλιότερα.
Το επιτελείο του Ουρχάν αποτελούνταν από αρνησίθρησκους πρίν ακόμα συγκροτηθεί ο στρατός από χριτιανόπαιδα, διότι από τους αρνησίθρησκους αυτούς τρυγυριζόμενος ο οσμανίδης αυτός ηγεμόνας πορεύθηκε προς τον ιερό άνδρα Χατρζή Μπεκτάς, για να τον παρακαλέσει να ευλογήσει το νέο τάγμα.. Και οι πολυθρύλητοι Μιχάλογλοι , που διετέλεσαν για πολλές εκαντοταετηρίδε κληρονομικοί ηγεμόνες του Ακιντζί , δεν ήσαν τίποτε άλλο παρά απόγονοι του Μιχαήλ Κέσε ή Κοσσύφου , ενός από τους πρώτους μεγάλους αρνησίθρησκους της μικ΄ρας Ασίας, απο αυτόυς που οικειοθελώς προσήλθαν στον Οσμάν. Απο του 1380 και πέρα θα συναντήσουμε πολλούς ονομαστούς στην ιστορία που έγιναν αρνησίθρησκοι, όπως τον εγγονό του Αλβανού δυνάστη Λιόση , που έγινε πασάς και κηδεστής του οσμανικού οίκου, το ίδιο και τους Αλβανούς Ισαΐμ και Κωστήν, που στάλθηκαν και οι δύο από τον σουλτάνο σε βοήθεια του δεσπότη Ιωαννίων Θωμά κατά του Αλβανού Σπάτα· τον γιο του ηγεμόνα της Βουλγαρίας Σισμάν. Αλλά όλα αυτά ήταν μικρά παραβαλλόμενα προ τα τα γεγονότα που συνέβησαν προς τα μέσα και μετά της 15ης εκαντοταετηρίδας, για τα οποία θα πούμε αργότερα σε άλλο μέρος. Και ενώ γίνονταν αμέτρητοι με το πέρασμα του χρόνου οι αλλαξοπιστούντες χριστιανοί , σπάνια συνέβαινε το αντίθετο, σπάνια δηλαδή μουσουμάνος ασπάζονταν τον χριστιανισμό. Και ένα μόνο πολύκροτο αναφέρεται τέτοιο γεγονός, του Γεωργίου Καστριώτη και των οπαδών του· και αυτό σε στιγμή κατά την οποία το οσμανικό κράτος φάνηκε να κινδυνεύει πολύ σπουδαίο κίνδυνο. Μετά από αυτό η επιστροφή στον χριστιανισμό απέβη τόσο σπάνια ώστε οι χρονογράφοι αναφέρουν τα λίγα αυτά παραδείγματα ως όλως παράδοξα και απροσδόκητα, όπως ο Καισάριος Δαπόντες λ.χ. , που αφιερώνει δύο σελίδες της χρονογραφίας του, για να εξηγήσει τους λόγους που ο Πατμπουρούν Μεχμέτ εφέντης και ο Μουσταφά εφέντης, αμφότεροι υπάλληλοι του υπουργείου Εξωτερικών , δέχτηκαν το άγιο βάπτισμα. Και το θέμα είναι εύκολο να εξηγηθεί . ο μουσουλμάνος που επιστρέφει στον Χριστό θανατώνονταν αμέσως, αν δεν δραπέτευε, αλλά τα πλήθη μάρτυρες δεν γίνονται· τα πλήθη ακολουθούν συνήθως την φωνή του συμφέροντος, και ηοσμανική κυβέρνηση, εξυπηρετώντας με πολλούς τρόπους τα συμφέροντα αυτών που από μόνοι τους θέλανε να αλλαξοπιστήσουν , υπέθαλπτε αδιάκοπα την προαίρεση τους αυτή. Απο αυτό τόσο ευδόκησε το αρχικό βούλευμα του Καρά Χαλίλ Τσεντερελή, και οι οσμανίδες Τούρκοι απαρτίστηκαν στο μεγαλύτερο μέρος από χριστιανούς εξισλαμισθέντες και περισσότερο στις ευρωπαϊκές επαρχίες, που είναι λίγοι οι μωαμεθανοί που μπορούν να καυχηθούν για την γνήσια τουρκική καταγωγή τους. Είναι αλήθεια ότι κατά τις πρώτες εκαντοταετηρίδες της κατακτήσεως, οι οσμανίδες επιχείρησαν κατά καιρούς κάποιες μεταναστεύσεις τουρκικών , τουρκομανικ΄λων , ταταρικών και αραβικών φυλών από την Ασία στην Ευρώπη. Έτσι λ.χ. στα μέσα της 14ης εκατονταετηρίδας ο Συλεϊμάν πασάς ο γιός τους Ουρχάν εγκατέστησε στην Καλλίπολη κάποιες τουρκικές και αραβικές αποικίες· περί τα τέλη της ίδιας εκαντονταετηρίδος ο σουλτάν Βαγιαζήτ και στην αρχή της επόμενης ο σουλτάν Μουράτ Β΄μετεβίβασαν απο την Ασία Τουρκομάνους στην Φιλιππούπολη και Αξιό και Ζαγορά και Σόφια, και Τατάρους στην Φιλιππούπολη το ίδιο, όπου μέχρι και σήμερα σώζει ο τόπος τς κατοικίας τους το όνομα Τατάρ παζαρί. Αλλά οι αποικίες αυτές όσαιδήποτε και αν υποτεθούν, ήταν πάντοτε σχετικά ως προς τον λοιπό ευρωπαϊκό πληθυσμό σφοδρά ευάριθμοι, ώστε δεν οδήγησαν σε ουσιώδη αλλοίωση του πληθυσμού. Ούτε έγιναν για τέτοιο σκοπό αλλά για άλλον. Είδαμε ότι μια από τις κυριότερες αιτίες για τις οποίες αποφασίστηκε η συγκρότηση του τάγματος των γειτσάρων υπήρξε το ατίθασο και δυσήνιο πνεύμα των τουρκικών φυλών. Ο δύστροπος αυτόν χαρακτήρας τους προκάλεσε πολλές φορές αιματηρές τιμωρίες, όπως λ.χ. υπήρξε η φοβερή καταστροφή πολλών εκατοντάδων Τουρκομάνων , την οποία διέπραξε το 1426 στην Αμάσεια ο Γιουρκέτζ πασάς αφού απελπίστηκε να χαλιναγωγήσει τις ληστρικές τους συνήθειες. Άλλος τρόπος θεραπείας του κακού αυτού υπήρξε η αποξένωση των Τουρκομάνων και των Τατάρων από της μικράς Ασίας, όπου έχοντες πολλούς ομόφιλους μπορούσαν να αποβούν επικινδυνότεροι στην οσμανική κυριαρχία. Γι’ αυτό λοιπόν κυρίως διενεργήθηκαν οι προαναφερθείσες αποικίες, οι οποίες καθόλου δεν ελάττωσαν την αδιάκοπη προσαύξηση με χριστιανικούς οπαδούς το νέο κράτος.
Αποδοση στη νεοελληνική : talanto
Η ΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ
Η ΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ
Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Μεταλληνοῦ
Τά αἴτια τῆς πτώσης
Ἀπό τά παραπάνω γίνεται φανερό, ὅτι ἡ πτώση τῆς Πόλης τό 1453 δέν ἔγινε ἀπροσδόκητα, οὔτε μέ αὐτήν ἄρχισε ἡ τουρκοκρατία. Στίς 29 Μαΐου 1453, ὅπως εἴδαμε, ἕνα μεγάλο μέρος τῆς Ρωμανίας ἦταν ἤδη κάτω ἀπό τούς Ὀθωμανούς, τούς Ἄραβες καί τούς Βενετούς. Ἀπό τό 1204 ἡ Πόλη δέν μπόρεσε νά ἀναλάβει τήν πρώτη της δύναμη καί ὅλα ἔδειχναν πώς βαδίζει στήν τελική πτώση. Τό φραγκικό πλῆγμα ἐναντίον της ἦταν τόσο δυνατό, πού ἀπό τό 13ο αἰ. ἡ Κωνσταντινούπολη ἦταν "μιά πόλη καταδικασμένη νά χαθεῖ".11 Ἡ ἅλωση ἦταν ἐξάλλου ἡ κατάληξη μιᾶς μακροχρόνιας ἀποσύνθεσης τῆς πολιτικῆς καί οἰκονομικῆς ὑπόστασης τοῦ Γένους. Ἀπό τό 13ο αἰ. ὁ Ἑλληνισμός εἶχε διασπαστεῖ καί διαμοιραστεῖ, στό μεγαλύτερο μέρος του, σέ ξένους δυνάστες. Οἱ διεισδύσεις, ἔπειτα, μισθοφόρων στό στρατό καί ἀλλοφύλων στό διοικητικό μηχανισμό του εἶχαν προκαλέσει τήν ἐθνολογική του ἀλλοίωση. Οἱ ἐμφύλιοι πόλεμοι (1321-1328, 1341-1355), καί ἡ ἐσωτερική ἀναρχία εἶχαν ἐπιφέρει τή δημογραφική του συρρίκνωση. Σοβαρά λάθη στήν οἰκονομική πολιτική τῶν αὐτοκρατόρων, ὅπως ἡ συνεχής αὔξηση τῆς μεγάλης ἰδιοκτησίας σέ βάρος τῶν μικρῶν, πού πιέζονταν ἀπό τή δυσβάστακτη φορολογία, ἡ καταχρηστική ἐπέκταση τοῦ θεσμοῦ τῶν "προνοιαρίων" καί ἡ ὑπερβολική, πολλές φορές, αὔξηση τῶν μοναστηριακῶν κτημάτων δημιούργησαν μιάν οἰκονομική ὀλιγαρχία σέ βάρος τῶν μικροκαλλιεργητῶν τῆς γῆς, μέ ἀπόληξη τήν οἰκονομική κρίση. Τό ἐμπόριο εἶχε περιέλθει στά χέρια τῶν δυτικῶν καί οἱ δυνατότητες γιά οἰκονομική ἀνάκαμψη περιορίστηκαν σημαντικά. Ὑπῆρχαν ὅμως καί πνευματικά αἴτια τῆς πτώσης.
Οἱ θρησκευτικές, κοινωνικές καί ἰδεολογικές ἀντιθέσεις προκάλεσαν βαθειά σύγχυση, πού λειτούργησε διαλυτικά στό σῶμα τῆς αὐτοκρατορίας. Ἰδιαίτερα οἱ δυτικές ἐπιρροές καί οἱ συνεχεῖς ὑποχωρήσεις τῶν πολιτικῶν στίς δυτικές (παπικές) ἀπαιτήσεις, γιά τήν ἀναμενόμενη στρατιωτική βοήθεια, ὁδήγησαν στήν πνευματική ἀλλοίωση τοῦ Βυζαντίου, μέ ἄμεσο κίνδυνο ἀπώλειας τῆς πνευματικῆς καί πολιτιστικῆς ταυτότητάς του. Γιατί, ἄν τό Βυζάντιο ἔπαυε νά διατηρεῖ τήν πνευματική καί πολιτισμική ἰδιαιτερότητά του, ἀκόμη καί ἄν δέν ἔπεφτε στά χέρια τῶν Τούρκων, θά καταλυόταν ἐσωτερικά, μεταβαλλόμενο σέ πνευματικό προτεκτοράτο τῆς Φραγκιᾶς. Ἡ πρώση - κατά τούς ἀνθενωτικούς - ἦλθε ὡς σωτηρία, γιατί κράτησε τήν πνευματική καί πολιτιστική καθαρότητα τοῦ Γένους, τό ὁποῖο στή δουλεία, παρά τίς ταλαιπωρίες του, μπόρεσε νά ἀνασυνταχτεῖ καί νά ἐπιβιώσει.
Συνέπειες γιά τόν Ἑλληνισμό
Τό γεγονός τῆς ἅλωσης εἶχε τεράστια σημασία πρῶτα γιά τόν Ἑλληνισμό καί τήν κατοπινή του πορεία. Γιά τούς Ἕλληνες ἡ ἅλωση ὑπῆρξε μιά κρισιμότατη στιγμή στήν ἱστορία τους. Γιατί ἄρχισε γι' αὐτούς μιά περίοδος μακρᾶς δοκιμασίας μέ μειωμένες οἰκονομικά καί πολιτικά τίς δυνάμεις τους. Ἄν οἱ ψυχικές καί πνευματικές δυνάμεις τους δέν ἦσαν ἀκμαῖες, εἶναι ἀμφίβολο, ἄν θά μποροῦσε τό Γένος νά ξεπεράσει τίς συνέπειες τῆς πτώσης, ὅπως συνέβη μέ ἄλλους λαούς στήν ἱστορία. Ἡ ἐμμονή ὅμως στήν ὀρθόδοξη παράδοση, καί μέσω αὐτῆς καί στήν ἑλληνικότητα, κρατοῦσε δεμένο τό Γένος μέ τίς ζωτικές πηγές του.
Ἡ ἀπώλεια εἰδικά τῆς Κωνσταντινούπολης ὑπῆρξε σημαντικότατο γεγονός. Ἡ Πόλη ἦταν ἡ συνισταμένη ὅλων τῶν ἐλπίδων τῶν Ρωμηῶν. Ἡ διατήρηση τῆς ἐλευθερίας της, παρά τήν τρομακτική συρρίκνωση τῆς αὐτοκρατορίας, ἔτρεφε τήν αὐτοπεποίθησή τους καί συντηροῦσε τόν ψυχισμό τους. Ὅπως ὑπογράμμιζε πρίν ἀπό τήν ἅλωση ὁ λόγιος μοναχός Ἰωσήφ Βρυέννιος: "Ταύτης τῆς πόλεως ἱσταμένης, συνίσταταί πως αὐτῇ καί ἡ πίστις ἀκράδαντος· ἐδαφισθείσης δέ ἤ ἁλούσης, ἅπερ, Χριστέ μου, μή γένοιτο, ποία ἔσται ψυχή κατά πίστιν ἀκλόνητος;" [δηλαδή: Ὅσο στέκεται ὄρθια αὐτή ἡ πόλη, μένει μαζί της ἀκλόνητη καί ἡ πίστη. Ἄν ὅμως κατεδαφιστεῖ ἤ ἁλωθεῖ, πού νά μή γίνει, Χριστέ μου, ποιά ψυχή θά κρατήσει τήν πίστη της ἀσάλευτη;] Μετά τήν πτώση τῆς Πόλης ἡ δύναμη ἀντίστασης μειώθηκε σημαντικά, ὅπως δείχνουν οἱ ἀλλαξοπιστίες καί ἡ μοιρολατρική στάση πολλῶν ἀπό τόν κλῆρο καί τό λαό. Τό Γένος χρειαζόταν κάποια δύναμη, πού θά ἐμπόδιζε τήν ἀλλοτρίωσή του καί, θά ἐξασφάλιζε τήν ἐπιβίωση καί ἀνάκαμψή του. Αὐτή τή δυσκολότατη, ἀλλά καί ἀναγκαιότατη ἀποστολή θά ἀναλάβει ἡ Ἐκκλησία, ὡς Ἐθναρχία.
Σημασία γιά τούς Ὀθωμανούς
Ἀλλά καί γιά τούς Ὀθωμανούς ἡ ἅλωση εἶχε ἀνάλογη σημασία. Μέ αὐτή νομιμοποιήθηκε ἡ νίκη τους πάνω στήν Ἑλληνική αὐτοκρατορία, ἡ ὁποία μέ τό πάρσιμο τῆς Πόλης ἔγινε καί τυπικά Ὀθωμανική. Ἡ κατάκτηση τῶν ὑπόλοιπων ρωμαίικων ἐδαφῶν (Τραπεζούντας, κυρίως Ἑλλάδας) δέν ἦταν παρά ἡ ὁλοκλήρωση τῆς ὑποκατάστασης τῶν Ἑλλήνων ἀπό τούς Ὀθωμανούς στήν αὐτοκρατορία τους.
Τό σπουδαῖο ὅμως εἶναι, ὅτι τό ἄλλοτε βάρβαρο τουρκικό φύλο τῶν Ὀθωμανῶν μέσα σέ σύντομο χρόνο μπόρεσε νά συγκροτηθεῖ σέ μιά πανίσχυρη αὐτοκρατορία καί νά ἐνταχθεῖ στό σύστημα τῶν Εὐρωπαϊκῶν κρατῶν. Μέσα στά ὅρια τῆς Ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας θά ἀγωνιστεῖ στό ἑξῆς ὁ Ἑλληνισμός, μαζί μέ ὅλη τή Ρωμηοσύνη, νά βρεῖ τό δρόμο του στή νέα γι' αὐτόν πραγματικότητα.
Πηγή: Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος
Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Μεταλληνοῦ
Τά αἴτια τῆς πτώσης
Ἀπό τά παραπάνω γίνεται φανερό, ὅτι ἡ πτώση τῆς Πόλης τό 1453 δέν ἔγινε ἀπροσδόκητα, οὔτε μέ αὐτήν ἄρχισε ἡ τουρκοκρατία. Στίς 29 Μαΐου 1453, ὅπως εἴδαμε, ἕνα μεγάλο μέρος τῆς Ρωμανίας ἦταν ἤδη κάτω ἀπό τούς Ὀθωμανούς, τούς Ἄραβες καί τούς Βενετούς. Ἀπό τό 1204 ἡ Πόλη δέν μπόρεσε νά ἀναλάβει τήν πρώτη της δύναμη καί ὅλα ἔδειχναν πώς βαδίζει στήν τελική πτώση. Τό φραγκικό πλῆγμα ἐναντίον της ἦταν τόσο δυνατό, πού ἀπό τό 13ο αἰ. ἡ Κωνσταντινούπολη ἦταν "μιά πόλη καταδικασμένη νά χαθεῖ".11 Ἡ ἅλωση ἦταν ἐξάλλου ἡ κατάληξη μιᾶς μακροχρόνιας ἀποσύνθεσης τῆς πολιτικῆς καί οἰκονομικῆς ὑπόστασης τοῦ Γένους. Ἀπό τό 13ο αἰ. ὁ Ἑλληνισμός εἶχε διασπαστεῖ καί διαμοιραστεῖ, στό μεγαλύτερο μέρος του, σέ ξένους δυνάστες. Οἱ διεισδύσεις, ἔπειτα, μισθοφόρων στό στρατό καί ἀλλοφύλων στό διοικητικό μηχανισμό του εἶχαν προκαλέσει τήν ἐθνολογική του ἀλλοίωση. Οἱ ἐμφύλιοι πόλεμοι (1321-1328, 1341-1355), καί ἡ ἐσωτερική ἀναρχία εἶχαν ἐπιφέρει τή δημογραφική του συρρίκνωση. Σοβαρά λάθη στήν οἰκονομική πολιτική τῶν αὐτοκρατόρων, ὅπως ἡ συνεχής αὔξηση τῆς μεγάλης ἰδιοκτησίας σέ βάρος τῶν μικρῶν, πού πιέζονταν ἀπό τή δυσβάστακτη φορολογία, ἡ καταχρηστική ἐπέκταση τοῦ θεσμοῦ τῶν "προνοιαρίων" καί ἡ ὑπερβολική, πολλές φορές, αὔξηση τῶν μοναστηριακῶν κτημάτων δημιούργησαν μιάν οἰκονομική ὀλιγαρχία σέ βάρος τῶν μικροκαλλιεργητῶν τῆς γῆς, μέ ἀπόληξη τήν οἰκονομική κρίση. Τό ἐμπόριο εἶχε περιέλθει στά χέρια τῶν δυτικῶν καί οἱ δυνατότητες γιά οἰκονομική ἀνάκαμψη περιορίστηκαν σημαντικά. Ὑπῆρχαν ὅμως καί πνευματικά αἴτια τῆς πτώσης.
Οἱ θρησκευτικές, κοινωνικές καί ἰδεολογικές ἀντιθέσεις προκάλεσαν βαθειά σύγχυση, πού λειτούργησε διαλυτικά στό σῶμα τῆς αὐτοκρατορίας. Ἰδιαίτερα οἱ δυτικές ἐπιρροές καί οἱ συνεχεῖς ὑποχωρήσεις τῶν πολιτικῶν στίς δυτικές (παπικές) ἀπαιτήσεις, γιά τήν ἀναμενόμενη στρατιωτική βοήθεια, ὁδήγησαν στήν πνευματική ἀλλοίωση τοῦ Βυζαντίου, μέ ἄμεσο κίνδυνο ἀπώλειας τῆς πνευματικῆς καί πολιτιστικῆς ταυτότητάς του. Γιατί, ἄν τό Βυζάντιο ἔπαυε νά διατηρεῖ τήν πνευματική καί πολιτισμική ἰδιαιτερότητά του, ἀκόμη καί ἄν δέν ἔπεφτε στά χέρια τῶν Τούρκων, θά καταλυόταν ἐσωτερικά, μεταβαλλόμενο σέ πνευματικό προτεκτοράτο τῆς Φραγκιᾶς. Ἡ πρώση - κατά τούς ἀνθενωτικούς - ἦλθε ὡς σωτηρία, γιατί κράτησε τήν πνευματική καί πολιτιστική καθαρότητα τοῦ Γένους, τό ὁποῖο στή δουλεία, παρά τίς ταλαιπωρίες του, μπόρεσε νά ἀνασυνταχτεῖ καί νά ἐπιβιώσει.
Συνέπειες γιά τόν Ἑλληνισμό
Τό γεγονός τῆς ἅλωσης εἶχε τεράστια σημασία πρῶτα γιά τόν Ἑλληνισμό καί τήν κατοπινή του πορεία. Γιά τούς Ἕλληνες ἡ ἅλωση ὑπῆρξε μιά κρισιμότατη στιγμή στήν ἱστορία τους. Γιατί ἄρχισε γι' αὐτούς μιά περίοδος μακρᾶς δοκιμασίας μέ μειωμένες οἰκονομικά καί πολιτικά τίς δυνάμεις τους. Ἄν οἱ ψυχικές καί πνευματικές δυνάμεις τους δέν ἦσαν ἀκμαῖες, εἶναι ἀμφίβολο, ἄν θά μποροῦσε τό Γένος νά ξεπεράσει τίς συνέπειες τῆς πτώσης, ὅπως συνέβη μέ ἄλλους λαούς στήν ἱστορία. Ἡ ἐμμονή ὅμως στήν ὀρθόδοξη παράδοση, καί μέσω αὐτῆς καί στήν ἑλληνικότητα, κρατοῦσε δεμένο τό Γένος μέ τίς ζωτικές πηγές του.
Ἡ ἀπώλεια εἰδικά τῆς Κωνσταντινούπολης ὑπῆρξε σημαντικότατο γεγονός. Ἡ Πόλη ἦταν ἡ συνισταμένη ὅλων τῶν ἐλπίδων τῶν Ρωμηῶν. Ἡ διατήρηση τῆς ἐλευθερίας της, παρά τήν τρομακτική συρρίκνωση τῆς αὐτοκρατορίας, ἔτρεφε τήν αὐτοπεποίθησή τους καί συντηροῦσε τόν ψυχισμό τους. Ὅπως ὑπογράμμιζε πρίν ἀπό τήν ἅλωση ὁ λόγιος μοναχός Ἰωσήφ Βρυέννιος: "Ταύτης τῆς πόλεως ἱσταμένης, συνίσταταί πως αὐτῇ καί ἡ πίστις ἀκράδαντος· ἐδαφισθείσης δέ ἤ ἁλούσης, ἅπερ, Χριστέ μου, μή γένοιτο, ποία ἔσται ψυχή κατά πίστιν ἀκλόνητος;" [δηλαδή: Ὅσο στέκεται ὄρθια αὐτή ἡ πόλη, μένει μαζί της ἀκλόνητη καί ἡ πίστη. Ἄν ὅμως κατεδαφιστεῖ ἤ ἁλωθεῖ, πού νά μή γίνει, Χριστέ μου, ποιά ψυχή θά κρατήσει τήν πίστη της ἀσάλευτη;] Μετά τήν πτώση τῆς Πόλης ἡ δύναμη ἀντίστασης μειώθηκε σημαντικά, ὅπως δείχνουν οἱ ἀλλαξοπιστίες καί ἡ μοιρολατρική στάση πολλῶν ἀπό τόν κλῆρο καί τό λαό. Τό Γένος χρειαζόταν κάποια δύναμη, πού θά ἐμπόδιζε τήν ἀλλοτρίωσή του καί, θά ἐξασφάλιζε τήν ἐπιβίωση καί ἀνάκαμψή του. Αὐτή τή δυσκολότατη, ἀλλά καί ἀναγκαιότατη ἀποστολή θά ἀναλάβει ἡ Ἐκκλησία, ὡς Ἐθναρχία.
Σημασία γιά τούς Ὀθωμανούς
Ἀλλά καί γιά τούς Ὀθωμανούς ἡ ἅλωση εἶχε ἀνάλογη σημασία. Μέ αὐτή νομιμοποιήθηκε ἡ νίκη τους πάνω στήν Ἑλληνική αὐτοκρατορία, ἡ ὁποία μέ τό πάρσιμο τῆς Πόλης ἔγινε καί τυπικά Ὀθωμανική. Ἡ κατάκτηση τῶν ὑπόλοιπων ρωμαίικων ἐδαφῶν (Τραπεζούντας, κυρίως Ἑλλάδας) δέν ἦταν παρά ἡ ὁλοκλήρωση τῆς ὑποκατάστασης τῶν Ἑλλήνων ἀπό τούς Ὀθωμανούς στήν αὐτοκρατορία τους.
Τό σπουδαῖο ὅμως εἶναι, ὅτι τό ἄλλοτε βάρβαρο τουρκικό φύλο τῶν Ὀθωμανῶν μέσα σέ σύντομο χρόνο μπόρεσε νά συγκροτηθεῖ σέ μιά πανίσχυρη αὐτοκρατορία καί νά ἐνταχθεῖ στό σύστημα τῶν Εὐρωπαϊκῶν κρατῶν. Μέσα στά ὅρια τῆς Ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας θά ἀγωνιστεῖ στό ἑξῆς ὁ Ἑλληνισμός, μαζί μέ ὅλη τή Ρωμηοσύνη, νά βρεῖ τό δρόμο του στή νέα γι' αὐτόν πραγματικότητα.
Πηγή: Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος
Απομνημονεύματα Θεόδωρου Κολοκοτρώνη
Ἅπαντα Τσερτσέτη , τομ. Γ΄, σελ. 149-150
Η επανάστασις η εδική μας δεν ομοιάζει με καμμιάν απ' όσες γίνονται την σήμερον εις την Ευρώπην. Της Ευρώπης αι επαναστάσεις εναντίον των διοικήσεών των είναι εμφύλιος πόλεμος. Ο εδικός μας πόλεμος ήτο ο πλέον δίκαιος, ήτον έθνος με άλλο έθνος, ήτο με ένα λαόν, όπου ποτέ δεν ηθέλησε να αναγνωριστεί ως τοιούτος, ούτε να ορκισθεί, παρά μόνο ό,τι έκαμνε η βία. Ούτε ο Σουλτάνος ηθέλησε ποτέ να θεωρήσει τον ελληνικόν λαόν ως λαόν, αλλ' ως σκλάβους. Μία φοράν, όταν επήραμε το Ναύπλιο, ήλθεν ο 'Αμιλτον να με ιδεί. Μου είπε ότι: « Πρέπει οι Έλληνες να ζητήσουν συμβιβασμό, και η Αγγλία να μεσιτεύσει». Εγώ του αποκρίθηκα, ότι: « Αυτό δεν γίνεται ποτέ, ελευθερία ή θάνατος. Εμείς, καπιτάν 'Αμιλτον, ποτέ συμβιβασμό δεν εκάμαμε με τους Τούρκους. 'Αλλους έκοψε, άλλους σκλάβωσε με το σπαθί και άλλοι, καθώς ημείς, εζούσαμε ελεύθεροι από γενεά εις γενεά. Ο βασιλεύς μας εσκοτώθη, καμμία συνθήκη δεν έκαμε, η φρουρά του είχε παντοτινό πόλεμο με τους Τούρκους και δύο φρούρια ήτον πάντοτε ανυπότακτα». Με είπε: «Ποία είναι η βασιλική φρουρά του, ποία είναι τα φρούρια;» - « Η φρουρά του βασιλέως μας είναι είναι οι λεγόμενοι Κλέφται, τα φρούρια η Μάνη και το Σούλι και τα βουνά». Έτσι δεν με ομίλησε πλέον.
284. Ο κόσμος μας έλεγε τρελούς. Ημείς, αν δεν είμεθα τρελλοί, δεν εκάναμε την επανάσταση, διατί ηθέλαμε συλλογισθεί πρώτον δια πολεμοφόδια, καβαλλαρία μας, πυροβολικό μας, πυροτοθήκες μας, τα μαγαζιά μας, ηθέλαμε λογαριάσει τη δύναμη την εδική μας, την τούρκικη δύναμη. Τώρα όπου ενικήσαμε, όπου ετελειώσαμε με καλό τον πόλεμό μας, μακαριζόμεθα, επαινόμεθα. Αν δεν ευτυχούσαμε, ηθέλαμε τρώγει κατάρες, αναθέματα. Ομοιάζομεν σαν να είναι εις ένα λιμένα πενήντα-εξήντα καράβια φορτωμένα, ένα από αυτά ξεκόβει, κάνει πανιά, πηγαίνει εις την δουλειά του με μεγάλη φορτούνα, με μεγάλο άνεμο, πηγαίνει, πουλεί, κερδίζει, γυρίζει οπίσω σώον. Τότε ακούς όλα τα επίλοιπα καράβια και λέγουν: «Ιδού άνθρωπος, ιδού παλληκάρια, ιδού φρόνιμος, και όχι σαν εμείς οπού καθόμεθα δειλοί, χαϊμένοι », και κατηγορούνται οι καπεταναίοι ως ανάξιοι. Αν δεν ευδοκιμούσε το καράβι, ήθελε ειπούν: «Μα τι τρελλός να σηκωθεί με τέτοια φορτούνα, με τέτοιο άνεμο, να χαθεί ο παλιάνθρωπος, επήρε τον κόσμο εις τον λαιμό του».
285. Η αρχηγία ενός στρατεύματος ελληνικού ήτον μία τυραννία, διατί έκαμνε και τον αρχηγό, και τον κριτή, και τον φροντιστή, και να του φεύγουν κάθε μέρα και πάλι να έρχονται. Να βαστάει ένα στρατόπεδο με ψέμματα, με κολακείες, με παραμύθια. Να του λείπουν και ζωοτροφίες και πολεμοφόδια, και να μην ακούν και να φωνάζει ο αρχηγός. Ενώ εις την Ευρώπη ο αρχιστράτηγος διατάττει τους στρατηγούς, οι στρατηγοί τους συνταγματάρχας, οι συνταγματάρχαι τους ταγματάρχας και ούτω καθεξής. Έκανε το σχέδιό του και εξεμπέρδευε. Να μου δώσει ο Βελιγκτών σαράντα χιλιάδες στράτευμα το εδιοιηκούσα, αλλ' αυτουνού να του δώσουν πεντακόσιους Έλληνας δεν ημπορούσε ούτε μία ώρα να τους διοικήσει. Κάθε Έλληνας είχε τα καπρίτσια του, το θεό του, και έπρεπε να κάμει δουλειά κανείς με αυτούς, άλλον να φοβερίζει, άλλον να κολακεύει, κατά τους ανθρώπους.
Πηγή: Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Η επανάστασις η εδική μας δεν ομοιάζει με καμμιάν απ' όσες γίνονται την σήμερον εις την Ευρώπην. Της Ευρώπης αι επαναστάσεις εναντίον των διοικήσεών των είναι εμφύλιος πόλεμος. Ο εδικός μας πόλεμος ήτο ο πλέον δίκαιος, ήτον έθνος με άλλο έθνος, ήτο με ένα λαόν, όπου ποτέ δεν ηθέλησε να αναγνωριστεί ως τοιούτος, ούτε να ορκισθεί, παρά μόνο ό,τι έκαμνε η βία. Ούτε ο Σουλτάνος ηθέλησε ποτέ να θεωρήσει τον ελληνικόν λαόν ως λαόν, αλλ' ως σκλάβους. Μία φοράν, όταν επήραμε το Ναύπλιο, ήλθεν ο 'Αμιλτον να με ιδεί. Μου είπε ότι: « Πρέπει οι Έλληνες να ζητήσουν συμβιβασμό, και η Αγγλία να μεσιτεύσει». Εγώ του αποκρίθηκα, ότι: « Αυτό δεν γίνεται ποτέ, ελευθερία ή θάνατος. Εμείς, καπιτάν 'Αμιλτον, ποτέ συμβιβασμό δεν εκάμαμε με τους Τούρκους. 'Αλλους έκοψε, άλλους σκλάβωσε με το σπαθί και άλλοι, καθώς ημείς, εζούσαμε ελεύθεροι από γενεά εις γενεά. Ο βασιλεύς μας εσκοτώθη, καμμία συνθήκη δεν έκαμε, η φρουρά του είχε παντοτινό πόλεμο με τους Τούρκους και δύο φρούρια ήτον πάντοτε ανυπότακτα». Με είπε: «Ποία είναι η βασιλική φρουρά του, ποία είναι τα φρούρια;» - « Η φρουρά του βασιλέως μας είναι είναι οι λεγόμενοι Κλέφται, τα φρούρια η Μάνη και το Σούλι και τα βουνά». Έτσι δεν με ομίλησε πλέον.
284. Ο κόσμος μας έλεγε τρελούς. Ημείς, αν δεν είμεθα τρελλοί, δεν εκάναμε την επανάσταση, διατί ηθέλαμε συλλογισθεί πρώτον δια πολεμοφόδια, καβαλλαρία μας, πυροβολικό μας, πυροτοθήκες μας, τα μαγαζιά μας, ηθέλαμε λογαριάσει τη δύναμη την εδική μας, την τούρκικη δύναμη. Τώρα όπου ενικήσαμε, όπου ετελειώσαμε με καλό τον πόλεμό μας, μακαριζόμεθα, επαινόμεθα. Αν δεν ευτυχούσαμε, ηθέλαμε τρώγει κατάρες, αναθέματα. Ομοιάζομεν σαν να είναι εις ένα λιμένα πενήντα-εξήντα καράβια φορτωμένα, ένα από αυτά ξεκόβει, κάνει πανιά, πηγαίνει εις την δουλειά του με μεγάλη φορτούνα, με μεγάλο άνεμο, πηγαίνει, πουλεί, κερδίζει, γυρίζει οπίσω σώον. Τότε ακούς όλα τα επίλοιπα καράβια και λέγουν: «Ιδού άνθρωπος, ιδού παλληκάρια, ιδού φρόνιμος, και όχι σαν εμείς οπού καθόμεθα δειλοί, χαϊμένοι », και κατηγορούνται οι καπεταναίοι ως ανάξιοι. Αν δεν ευδοκιμούσε το καράβι, ήθελε ειπούν: «Μα τι τρελλός να σηκωθεί με τέτοια φορτούνα, με τέτοιο άνεμο, να χαθεί ο παλιάνθρωπος, επήρε τον κόσμο εις τον λαιμό του».
285. Η αρχηγία ενός στρατεύματος ελληνικού ήτον μία τυραννία, διατί έκαμνε και τον αρχηγό, και τον κριτή, και τον φροντιστή, και να του φεύγουν κάθε μέρα και πάλι να έρχονται. Να βαστάει ένα στρατόπεδο με ψέμματα, με κολακείες, με παραμύθια. Να του λείπουν και ζωοτροφίες και πολεμοφόδια, και να μην ακούν και να φωνάζει ο αρχηγός. Ενώ εις την Ευρώπη ο αρχιστράτηγος διατάττει τους στρατηγούς, οι στρατηγοί τους συνταγματάρχας, οι συνταγματάρχαι τους ταγματάρχας και ούτω καθεξής. Έκανε το σχέδιό του και εξεμπέρδευε. Να μου δώσει ο Βελιγκτών σαράντα χιλιάδες στράτευμα το εδιοιηκούσα, αλλ' αυτουνού να του δώσουν πεντακόσιους Έλληνας δεν ημπορούσε ούτε μία ώρα να τους διοικήσει. Κάθε Έλληνας είχε τα καπρίτσια του, το θεό του, και έπρεπε να κάμει δουλειά κανείς με αυτούς, άλλον να φοβερίζει, άλλον να κολακεύει, κατά τους ανθρώπους.
Πηγή: Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
