34.Γνωρίζω εξάλλου ότι ο άνθρωπος αυτός, μετά την ανάρρησή του στο θρόνο επέδειξε κάθε είδους ευσέβεια όχι μόνο εκκλησιαζόμενος αλλά και συναναστρεφόμενος και περιποιούμενος εξαιρετικά τους φιλοσόφους∙ και φιλοσόφους ονομάζω όχι εκείνους που διερευνούν τις ουσίες των όντων ή τις αρχές του κόσμου αδιαφορώντας για τη δική τους σωτηρία, αλλά εκείνους που περιφρονούν τα εγκόσμια και ζουν με τα υπερκόσμια. Και αλήθεια , ποιος απ’ αυτούς που έζησαν έτσι πέρασε απαρατήρητος από τον αυτοκράτορα; Ποια γωνιά της στεριάς ή της θάλασσας, ποια ρωγμή βράχου και ποια απόκρυφη τρύπα της γης δεν έψαξε ο Μιχαήλ για να βγάλει στο φως κάποιον από εκείνους που κρύβονταν εκεί; Κι όταν τους έβρισκε και τους μετέφερε στα ανάκτορα, ποια τιμή δεν τους απέδιδε; Ο ίδιος έπλενε τα σκονισμένα πόδια τους κι ύστερα τους αγκάλιαζε και τους κατασπαζόταν και ντυνόταν κρυφά με τα κουρέλια τους κι έβαζε εκείνους να ξαπλώσουν στη βασιλική κλίνη ενώ ο ίδιος ξάπλωνε σε σκληρό στρώμα καταγής με μια πέτρα για προσκεφάλι. Αλλά και κάτι άλλο αξιοθαύμαστο έκανε∙ και το αναφέρω όχι με σκοπό να τον εγκωμιάσω, αλλά θέλοντας να ιστορήσω τα έργα του.
35. Ενώ ο περισσότερος κόσμος συνήθως αποφεύγει να πλησιάσει τους λεπρούς, εκείνος έδειχνε τόση μεγαλοψυχία, ώστε όχι μόνο τους επισκεπτόταν, αλλά και έβαζε το πρόσωπό του πάνω στις πληγές τους, τους αγκάλιαζε και τους φιλούσε, τους προσέφερε περιποιήσεις στα λουτρά και τους φερόταν σαν να ήταν σκλάβος κι εκείνοι αφέντες του. Ας κλείσουν λοιπόν τα στόματα των μοχθηρών ανθρώπων και ας εξαιρεθεί από τις συκοφαντίες εκείνος ο αυτοκράτορας. Και στο σημείο αυτό ας κλείσει η παρέκβαση.
36. Ο αυτοκράτορας λοιπόν, προσπαθώντας να σώσει την ψυχή του, προσέτρεχε για το σκοπό αυτόν σε κάθε είδους θεάρεστες πράξεις και στη μεσιτεία αγίων ψυχών∙ πράγματι , μεγάλο μέρος των βασιλικών θησαυρών είχε διαθέσει για την ίδρυση ανδρικών και γυναικείων μοναστηριών∙ έπειτα οικοδόμησε και έναν νέον ξενώνα τον οποίο ονόμασε Πτωχοτροφείον κι έτσι άφησε να κυλήσει ένα μεγάλο ρεύμα χρυσού προς χάριν εκείνων που αφιερώνονταν στην ασκητική ζωή. Επιπλέον , επινοώντας τη μια θεάρεστη πράξη μετά την άλλη, επινόησε και κάτι άλλο για τη σωτηρία των χαμένων ψυχών: επειδή η Πόλη ήταν πλημμυρισμένη από μεγάλο πλήθος γυναικών που ασκούσαν την πορνεία , δεν δοκίμασε βέβαια να τις σταματήσει με λόγια( γιατί το είδος αυτών των γυναικών έχει κλεισμένα τ’ αυτιά του στις παραινέσεις της σωτηρίας), αλλά ούτε και με έργα για να μη δώσει την εντύπωση ότι μεταχειρίζεται βία∙ αντί γι’ αυτά , έχτισε μέσα στη βασιλεύουσα ένα τεράστιο και πανέμορφο μοναστήρι και σαν μεγαλόφωνος κήρυκας διακήρυξε στις γυναίκες που πουλούσαν τα νιάτα τους ότι , όσες απ’ αυτές προτιμούσαν ν’ αλλάξουν ζωή για να ζήσουν μέσα στην αφθονία, μπορούσαν να καταφύγουν εκεί, να περιβληθούν το μοναχικό σχήμα και δεν θα υπήρχε πλέον φόβος να τους λείψει τίποτε: χωρίς να οργώνουν , χωρίς να σπέρνουν , θα βλάσταιναν γι’ αυτές τα πάντα. Κι από τότε πολλές από κείνες που πριν έχτιζαν τη φωλιά τους πάνω στις στέγες, συνέρρευσαν εκεί αλλάζοντας και ένδυμα και συνήθειες μαζί, γυναίκες στρατευμένες στο στρατό του Θεού , ψυχές νέες γραμμένες στους στρατιωτικούς καταλόγους των αρετών.
37. Αλλά ο αυτοκράτορας, στην προσπάθεια του να εξασφαλίσει τη σωτηρία της ψυχής του, δεν περιορίστηκε σ’ αυτά: τον ίδιο τον εαυτό του παρέδωσε στα χέρια φερόντων ασκητών αφιερωμένων στα θεία πιστεύοντας ότι οι άγιοι αυτοί άνθρωποι βρίσκονται σε άμεση επικοινωνία με το Θεό και συνεπώς ήταν παντοδύναμοι∙ σε άλλους από αυτούς παρέδωσε την ψυχή του να την πλάσουν ή να τη μεταπλάσσουν κι από άλλους ζητούσε να του υποσχεθούν ότι θα μεσιτεύσουν στο Θεό για την άφεση των αμαρτιών του∙ και είναι αυτό ακριβώς που ακόνισε τη γλώσσα των μοχθηρών εναντίον του εξαιτίας κυρίως των δισταγμών ορισμένων μοναχών γιατί δεν δέχτηκαν όλοι την πρόταση του, αλλά οι περισσότεροι την είδαν με δυσπιστία φοβούμενοι μήπως ο βασιλιάς, αφού είχε υποπέσει σε κάποιο μεγάλο σφάλμα που ντρεπόταν να ομολογήσει , ίσως τους εξανάγκαζε να παραβούν το νόμο του Θεού. Αλλ’ αυτό ήταν μια απλή υπόνοια ενώ το προφανές ήταν η προθυμία και ο πόθος του να λάβει με τον τρόπο αυτόν άφεση αμαρτιών.
50. Μπαίνει λοιπόν θριαμβευτής στο άστυ κι η Πόλη ολόκληρη ξεχύνεται να τον προϋπαντήσει. Κι εγώ ο ίδιος τον είδα τότε: τραμπαλιζόταν πάνω στο άλογο σαν σε κηδεία∙ τα δάχτυλά του που κρατούσαν τα χαλινάρια έμοιαζαν δάχτυλα γίγαντα: καθένα τους ήταν στο πάχος και στο μέγεθος σα μπράτσο- τόσο κακή αρρώστια του έτρωγε τα σωθικά∙ το πρόσωπό του είχε παραμορφωθεί τελείως. Σ’ αυτή την κατάσταση κατευθύνεται στα ανάκτορα, όπου τελεί θρίαμβο λαμπρό, με τους αιχμαλώτους στη σειρά να διασχίζουν τον Ιππόδρομο, αποδεικνύοντας έτσι ότι η φλόγα της ψυχής και νεκρούς ανασταίνει και ο ζήλος των ευγενών πράξεων νικάει την αδυναμία του σώματος.
52. Ο δε αυτοκράτορας, προτού η ψυχή του αποδημήσει από το σώμα του, άλλη πνευματική επιζητεί αποδημία: καταφρονεί τη βασιλική εξουσία, την οποία άλλωστε σύντομα επρόκειτο να εγκαταλείψει, και, απελευθερωμένος από κάθε άλλο δεσμό, αποδημεί στον κόσμο του Κυρίου. Και για να μην ενοχλείται κατά την αποδημία και την αφιέρωσή του σταθεί, φεύγει από το παλάτι και μεταβαίνει – ή μάλλον διακομίζεται από αχθοφόρους- στο μοναστήρι που είχε ιδρύσει ο ίδιος∙ και όταν βρέθηκε μέσα στον ιερό χώρο του ναού, έπεσε στα γόνατα και παρακάλεσε το Θεό να τον αξιώσει ευπρόσδεκτο θύμα και να τον δεχτεί καθαρό μετά την τελείωση. Κι αφού έτσι εξιλεώθηκε και εξευμένισε τη θεότητα, παραδίδει τον εαυτό του στους θύτες κα εκτελεστές της αυτοπροαίρετης θυσίας∙ κι εκείνοι , όρθιοι δεξιά και αριστερά του, αφού έψαλαν στον Παντοδύναμο τους προπαρασκευαστικούς ύμνους, του αφαιρούν την περιπόρφυρη βασιλιά εσθήτα και τον ντύνουν με το ιερό ένδυμα του Χριστού∙ του αφαιρούν και το βασιλικό διάδημα και τοποθετούν στο κεφάλι του την Περικεφαλαία της Σωτηρίας. Οπλίζουν ύστερα με το σταυρό τα στήθη και τη ράχη του , του ζώνουν σφιχτά τη μέση κατά των πνευμάτων του κακού και τον αφήνουν να αποσυρθεί . Έτσι έγιναν όλα κατά την επιθυμία του και όπως ο ίδιο είχε ορίσει.
54. Και η μεν βασίλισσα επέστρεψε στα ανάκτορα∙ εκείνος δε, επειδή ήδη σήμαινε η ώρα της προσευχής και έπρεπε να πάρει μέρος στους καθιερωμένους ύμνους , ανασηκώνεται ήρεμα στο κρεβάτι του∙ καθώς όμως έσκυβε να φορέσει τα υποδήματά του, είδε ότι δεν του είχαν αλλάξει εκείνα που φορούσε πριν (γιατί δεν είχαν ετοιμάσει τα συνηθισμένα στους μοναχους δερμάτινα σανδάλια)∙ δυσαρεστημένος για την παράλειψη, βαδίζει ξυπόλυτος προς το ναό υποβασταζόμενος κι από τα δύο μέρη∙ ήδη όμως είχε αρχίσει να κοντανασαίνει και ήταν φανερό ότι σε λίγο θα άφηνε την τελευτάια του πνοή∙ τον μετέφεραν λοιπόν πίσω και τον ξάπλωσαν στο κρεβάτι∙ έμεινε για λίγο ήσυχος με κομμένη τη λαλιά και κομμένη την ανάσα κι ύστερα παρέδωσε την ψυχή του στον Κύριο. Στο διάστημα της βασιλείας του πολλά καλά έπραξε και πολλά σχεδίασε κι άλλα τόσα παρέλειψε∙ καθώς τώρα τα εξετάζω και τα παραλληλίζω, βρίσκω περισσότερα τα επιτεύγματα από τις αποτυχίες του∙ μου φαίνεται μάλιστα ότι ο άνθρωπος εκείνος δεν απέτυχε να κερδίσει και τη μετά θάνατον σωτηρία, αλλά αξιώθηκε να λάβει την αιώνια μακαριότητα.
55. Έτσι λοιπόν, τη στιγμή ενός μεγάλου κατορθώματος, τελείωσε τη ζωή του ο Μιχαήλ. Είχε βασιλέψει επτά χρόνια και συμπλήρωσε τον κύκλο της ζωής του σώματος την ίδια ημέρα που αποδήμησε στη ζωή του πνεύματος. Ούτε εκφορά πολυτελή έλαβε ούτε ταφή: τον έθαψαν στον ίδιο εκείνο ναό , αριστερά καθώς μπαίνουμε , έξω από το ιερό βήμα.
Μιχαήλ Ψελλός
Χρονογραφία
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου