Του πρ. Γεωργ. Κουγιουμτζόγλου
Κατά το Συνοδικό της Ορθοδοξίας,
Άγιοι είναι οι γνήσιοι θεράποντες του
Χριστού. «Άγιοι είναι οι ευσεβείς
ορθόδοξοι χριστιανοί, οι όποιοι δια μεν
της τελείας αγάπης τους προς τον Θεόν καί
της ακριβεστέρας υπακοής των είς τον
Νόμoν Του εύηρέστησαν ενώπιον Του, δια δε
της δωρεάς του Άγιου Πνεύματος
ήγιά-σθησαν, εθεώθησαν καί έδοξάσθησαν
υπό του Θεού, και ζώντες καί μετά την
κοίμησίν των... και δια της δοθείσης εις
αυτούς παρρησίας πρεσβεύουν υπέρ ζώντων
και κεκοιμημένων» (Επισκόπου Μελετίου,
Αγιολογία).
Ή ονομασία Άγιος δίδεται κατ' αρχάς στους Μάρτυρες πού ομολόγησαν την πίστη τους στον Χριστό και γι' αυτό τους έθανάτωσαν (μαρτύρησαν). Μετά το τέλος των διωγμών ή ονομασία δίνεται και σ' αυτούς πού διακρίθηκαν για την άγια ζωή τους.
Τα μέλη της Εκκλησίας σέβονται και τιμούν τους Αγίους «εν λόγοις, εν συγγραφαίς, εν νοήμασι (με ύμνους και τροπάρια), εν θυσίαις (θ. Λειτουργίες), εν ναοίς, εν εικονίσμασι» (Συνοδικό Ζ Όίκουμενικής Συνόδoυ), επειδή αυτοί απολαμβάνουν τιμή καί δόξα στη Βασιλεία των ουρανών, έχουν παρρησία στο θρόνο του θεού και μεσιτεύουν υπέρ ημών.
Προσφέρουμε την τιμή μας στους Αγίους όλους και στην Παναγία καί στους αγίους Αγγέλους, αλλά λατρεία προσφέρουμε μόνο στον Τριαδικό Θεό, τον Πατέρα, τον Υίό καί το Αγιο Πνεύμα. Προσκυνούμε καί ασπαζόμαστε τις Άγιες εικόνες των Αγίων τιμητικά (ή προσκύνηση διαβαίνει στο πρωτότυπο, το εικονιζόμενο πρόσωπο και όχι στο υλικό της εικόνας) και του Θεού λατρευτικά (τιμητική - λατρευτική προσκύνηση).
Ή Εκκλησία μας την τιμή αυτή στους Άγιους την εκδηλώνει:
α. Με ανέγερση Ναών στο όνομα τους και την τοποθέτηση ιερών λειψάνων τους στην Άγία Τράπεζα.
β. Με προσκύνηση των Ιερών εικόνων και λειψάνων τους.
γ. Με θέσπιση εορτών προς τιμή τους.
δ. Με συγγραφή άσματικών ακολουθιών, εγκωμίων κ.λπ.
ε. Με επίκληση των πρεσβειών τους και πίστη στην αποτελεσματικότητα της μεσιτείας τους. Συγχρόνως μας προτρέπει να τους μιμηθούμε στο φρόνημα και τη ζωή τους, υπενθυμίζοντας μας το «Αγιοι γίνεσθε ότι εγώ Άγιος ειμί» (Α' Πέτρ. α', 16) και ότι «Μνήμη Αγίου, μίμηση Αγίου» (Πατέρες της Εκκλησίας).
Σ' αυτή τη μίμηση διευκολύνει ή Εκκλησία τους πιστούς με την καθιέρωση εορτών προς τιμή τους. Και υπάρχουν;
α. Επέτειοι του Μαρτυρίου ή της κοιμήσεως των Αγίων. Ή ήμερα αυτή ονομάζεται «μνήμη Αγίου» ή «γενέθλιος ήμερα» του Αγίου (εισήλθε - γεννήθηκε στην αιώνια ζωή)1.
β. Συνάξεις. Πρόκειται για εορτές πού τελούνται την επόμενη ήμερα μιας Δεσποτικής ή Θεομητορικής εορτής. Συνάζονται οί πιστοί για να τιμήσουν το πρόσωπο το όποιο συμμετείχε ή συνέβαλε στην εορτή. "Ετσι έχουμε; Σύναξη της Θεοτόκου στίς 26 Δεκεμβρίου (αυτή έγέννησε τον Χριστό), Σύναξη του Προδρόμου στίς 7 Ιανουαρίου (αυτός βάπτισε τον Χριστό), Σύναξη του αρχαγγέλου Γαβριήλ στίς 26 Μαρτίου κ,λπ.
γ. Ευρέσεις καί άνακομιδές ή μετακομιδές αγίων λειψάνων.
δ. Επέτειοι θαυμάτων καί σπουδαίων γεγονότων από τη ζωή της Εκκλησίας ή των Αγίων.
Έπι πλέον για να τιμηθούν όλοι μαζί οί Αγιοι, γνωστοί καί άγνωστοι, θεσπίστηκε καί ή εορτή «Των Αγίων Πάντων», πού εορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την Πεντηκοστή.
Καί οί πιστοί ανταποκρινόμενοι στη φροντίδα αυτή καί αγάπη της Εκκλησίας προστρέχουν στους Ναούς για να τους τιμήσουν, αλλά καί για να ζητήσουν την πρεσβεία καί μεσιτεία τους: «Αγιε του Θεού... πρέσβευε υπέρ ημών». Αυτό το πνεύμα εκφράζει καί το τροπάριο του Μεγάλου Αποδείπνου; «Κύριε, εί μη τους αγίους σου εϊχομεν πρεσβευτάς καί την αγαθότητα σου συμπαθούσαν ύμιν, πώς έτολμώμεν, Σωτήρ ύμνήσαι σε...».
1.Η ΘΕΟΤΟΚΟΣ
Αρχίζουμε την απαρίθμηση των Αγίων από την Θεοτόκο, ή οποία είναι καί ΠΑΝ-ΑΓΙΑ.
Το κύριο όνομα της Μητέρας του Θεού είναι Μαρία (Μαριάμ). Όλα τα αλλά είναι επίθετα - προσωνυμίες πού δείχνουν ιδιότητες ή χαρίσματα της.
Θεοτόκος λέγεται γιατί εγέννησε τον Χριστό πού είναι Θεός. Παναγία λέγεται γιατί συγκεντρώνει όλη την αγιότητα σε όλη τη ζωή της και στον υπέρτατο βαθμό.
Άειπάρθενος λέγεται γιατί συνέλαβε έκ Πνεύματος Αγίου καί γέννησε υπερφυσικά Θεό καί Άνθρωπο μυστήριο πού γίνεται κατανοητό μόνο με πίστη. Αυτό δηλώνεται στην Αγιογραφία με τά τρία αστέρια πού έχει στο μέτωπο καί ώμους της καί σημαίνουν οτι ή Παναγία ήταν Παρθένος προ του τόκου, κατά τον τόκο καί μετά τον τόκο (τη γέννα).
Ή Δέσποινα του κόσμου καί Βασίλισσα των Ουρανών υπερέχει όχι μόνο των Άγιων όλων, αλλά καί των άγιων Αγγέλων. Γι' αυτό χαιρετίζεται καί τιμάται ως «Τιμιωτέρα των Χερουβείμ καί ενδοξότερα άσυγκρίτως των Σεραφείμ». Μόνο ή Αγία Τριάδα ύπερέχει της Παναγίας. Γι' αυτό:
α. Κατέχει τα «Δευτερεία της Αγίας Τριάδος».
β. Στήν Αγία Πρόθεση πριν από τους Αγγέλους καί τους Αγίους αίρεται (βγαίνει) μερίδα πρώτα για την Παναγία.
γ. Εορτάζεται κάθε χρόνο περισσότερο από εννέα φορές: (1) 25 Μαρτίου - Ευαγγελισμός (2) 2 Ιουλίου - Κατάθεση άγιας Έ-σθήτος της (3) 15 Αυγούστου - Κοίμηση (4) 33 Αυγούστου - Κατάθεση αγίας Ζώνης της (5) 8 Σεπτεμβρίου - Γενέσιο (6) 28 Όκτωβρίου - Άγία Σκέπη (7) 21 Νοεμβρίου - Εισόδια (8) 9 Δεκεμβρίου -Σύλληψη Άγιας Αννας (9) 26 Δεκεμβρίου - Σύναξη της Πανα-γίας κ.α.
δ. Ή Τετάρτη κάθε Εβδομάδας είναι αφιερωμένη στη Θεοτόκο.
ε. Υπάρχει πλήθος εορτών προς τιμή της ανευρέσεως παλαιών άπωλεσθέντων εικόνων της.
στ. Υπάρχει μέγα πλήθος Εκκλησιών αφιερωμένων στη Χάρη της2.
ζ. Καθιερώθηκαν οι Χαιρετισμοί της Θεοτόκου πού ψάλλονται ολόκληρο το χρόνο, ιδιαίτερα όμως τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή ως Ακάθιστος Ύμνος με τέσσερις Στάσεις.
η. Ολόκληρος ό Αύγουστος είναι αφιερωμένος στην Παναγία μας: με την Κοίμηση της, τις Παρακλήσεις, τα Μεθεόρτια, τα Έννιάμερα και στις 31 με την κατάθεση της Άγιας Ζώνης με εορτή της Παναγίας τελειώνει το εκκλησιαστικό έτος!
θ. Οί ακολουθίες όλων των εορτών της Εκκλησίας περιέχουν πλήθος τροπαρίων προς τιμή της Παναγίας καί δεν υπάρχει ωδή Κανόνος Αγίου πού να μην καταλήγει σε Θεοτόκιο δηλ. τροπάριο πού υμνεί την Παναγία μας.
Είναι κατά συνέπεια πλήρως δικαιολογημένη ή απεριόριστη ευλάβεια καί τιμή που έχει ό ορθόδοξος Λαός στη Θεοτόκο Παναγία, και ή καταφυγή του στις σωστικές μεσιτείες της προς τον Υίόν της. Καί ό Χριστός, ό Υιός της, πάντοτε εισακούει τίς αιτήσεις της και τις ικανοποιεί. Γι' αυτό λέγουμε ότι οί πρεσβείες της Παναγίας μας είναι σωστικές και αιτούμενοι την πρεσβεία της λέγουμε ή ψάλλουμε «Ύπεραγία Θεοτόκε σώσον ημάς».
2. ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΑΓΓΕΛΟΙ
Οι Άγγελοι δημιουργήθηκαν πριν από τον άνθρωπο και πριν από τη δημιουργία του ορατού κόσμου. Είναι «Λειτουργικά πνεύματα εις διακονίαν αποστελλόμενα δια τους μέλλοντας κληρονομείν σωτηρίαν» (Έβρ. α', 14), Ως πνεύματα είναι αυλοί και ασώματοι, δε διακρίνονται σε φύλα, δεν πολλαπλασιάζονται ούτε αποθνήσκουν. Ό αριθμός τους είναι αναρίθμητος και χωρίζονται σε εννέα αγγελικά τάγματα:
Άγγελοι - Αρχάγγελοι - Δυνάμεις
Αρχαί - Έξουσίαι - Θρόνοι
Κυριότητες - Χερουβείμ - Σεραφείμ
Πίστη της Εκκλησίας είναι ότι για κάθε άνθρωπο, Εκκλησία και πόλη υπάρχει Άγγελος φύλακας - προστάτης.
Το έργο των Αγγέλων είναι να υμνούν καί να δοξολογούν τον Θεό ακατάπαυστα καί να πρεσβεύουν σ' Αυτόν υπέρ των ανθρώπων. Επίσης αποστέλλονται από τον Θεό για να ενισχύουν, να βοηθήσουν ή να σώσουν ατομικά ή ομαδικά τους ανθρώπους πού έχουν ανάγκη. Γενικά, είναι λειτουργοί της Θείας Πρόνοιας καί στίς εμφανίσεις τους, όταν ποτέ συμβεί (Αγγελοφάνειες) προσλαμβάνουν ανθρώπινη μορφή ανδρική, ή νεανική. Ετσι εμφανιζόταν ό Αρχάγγελος Μιχαήλ (στην εποχή κυρίως της Π. Διαθήκης) καί ό Αρχάγγελος Γαβριήλ (στην εποχή της Κ. Διαθήκης)3.
Ή Εκκλησία μας κατεδίκασε τη λατρευτική τους προσκύνηση καί τιμάει τους Αγγέλους όπως καί τους Αγίους:
α. Με γιορτές προς τιμή τους.
β. Αφιερώνοντας τη Δευτέρα κάθε Εβδομάδας υμνολογικό σ' αυτούς.
γ. Βγάζοντας μερίδα «εις τιμήν καί μνήμην τους» καί μάλιστα αμέσως μετά τη μερίδα της Παναγίας.
δ. Με την ειδική ευχή του Αποδείπνου «Εις φύλακα 'Αγγελον», τον Παρακλητικό Κανόνα στο φύλακα Άγγελο και άλλο ένα στους Άγιους Αγγέλους.
Με αυτούς τους τρόπους δίδεται αφορμή στους πιστούς να ζητούν τη βοήθεια καί τη μεσιτεία τους.
3. Ο ΤΙΜΙΟΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ
«Ενας είναι ό Κύριος, δεύτερη 'ναι ή Παναγιά, τρίτος ειν' ό Πρόδρομος,.». Ό άγιος Ιωάννης ό Πρόδρομος ακολουθεί μόνο την Παναγία καί βρίσκεται πάνω από κάθε άλλο Αγιο της Εκκλησίας μας, σύμφωνα με το λόγο του Κυρίου «...ουκ έγήγερται εν γεν-νητοΐς γυναικών μείζων Ιωάννου του Βαπτιστού» (Ματ. ια', 110).
α. Αναγνωρίζεται ως ό μεγαλύτερος των Προφητών όπως αναφέρεται στο Απολυτίκιο του.
β. Υπήρξε Πρόδρομος του Κυρίου καί προετοίμασε ζωντανούς καί νεκρούς, όπως πάλι αναφέρεται στο Απολυτίκιο του, για να δεχθούν τον Χριστό.
γ. Όνομάστηκε καί Βαπτιστής του λαού καί του Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό.
δ. Υπήρξε καί Μάρτυρας γιατί αποκεφαλίστηκε επισφραγίζοντας το έργο του με το αίμα του.
ε. Εικονίζεται στα εικονοστάσια των Ναών (τέμπλο) κατά κανόνα αριστερά του Κυρίου.
στ. Ή Εκκλησία βγάζει ειδική μερίδα στην Άγία Πρόθεση στο όνομα του.
ζ. Κάθε Τρίτη είναι υμνολογικά αφιερωμένη στη μνήμη του.
η. Τιμάται ή μνήμη του έξι φορές το χρόνο (1) 7 Ιανουαρίου - Σύναξη (2) 24 Φεβρουαρίου - α'καί β'εύρεση της τιμίας Κεφαλής του (3) 25 Μαΐου - γ' εύρεση της τιμίας Κεφαλής του (4) 24 Ιουνίου - Γενέθλια (5) 29 Αυγούστου - Απότομη τιμίας Κεφαλής του και (6) 23 Σεπτεμβρίου - Σύλληψη.
4. ΑΓΙΟΙΑΠΟΣΤΟΛΟΙ
Οι Αγιοι Απόστολοι εξελέγησαν από τον Κύριο και Τον υπηρέτησαν μέχρι θανάτου. "Εγιναν φορείς της εν Χριστώ άποκαλύψεως, φωτίστηκαν από το Άγιο Πνεύμα με όλα τα Χαρίσματα καί αποτελούν τα θεμέλια της Εκκλησίας, ή όποια γι' αυτό καλείται και «Αποστολική». Θεωρούνται ανώτεροι όλων των άλλων Αγίων.
Έκτος από τους δώδεκα Αποστόλους πού αποτέλεσαν το στενό κύκλο των Μαθητών Του, ό Χριστός έδιάλεξε καί άλλους έβδομήκοντα οί όποιοι συμπλήρωναν το έργο των δώδεκα.
Ή Εκκλησία τους τιμά τον καθένα σε ιδιαίτερη ημερομηνία του έτους αλλά καί όλους μαζΐ τους δώδεκα στη Σύναξη των Αγίων Αποστόλων στίς 30 Ιουνίου καί τους Έβδομηκοντά στη Σύναξη των Έβδομήκοντα στίς 4 Ιανουαρίου.
Εχει αφιερώσει υμνολογικό την ημέρα Πέμπτη της Εβδομάδας για να τιμήσει αυτούς για το μεγάλο έργο τους, ένω εξάγει ιδιαίτερη μερίδα στην Ιερά Πρόθεση για τους δώδεκα καί έβδομηκοντα.
5. ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟΙΠΑΤΕΡΕΣ
Αποστολικοί λέγονται οι Πατέρες πού αποτέλεσαν την πρώτη μεταποστολική γενιά στην κορυφή της Εκκλησιαστικής Ίεραρχίας. Υπήρξαν Μαθητές των Αποστόλων συνοδοί, αυτόπτες καί αύτήκοοι των Αποστόλων.
Τα γραπτά τους έργα έχουν μεγάλο κύρος, γιατί γράφτηκαν στους χρόνους αμέσως μετά τους Αποστόλους καί διατηρούν πολλές Αποστολικές παραδόσεις.
Οι σημαντικότεροι από αυτούς είναι:
-Άγιος Κλήμης, επίσκοπος Ρώμης
-Αγιος Ιγνάτιος, επίσκοπος Αντιοχείας
-Αγιος Πολύκαρπος, επίσκοπος Σμύρνης
-Ό Έρμάς πού έγραψε το έργο «Ποιμήν» καί ό Πάπιας, πού έγραψε το έργον «Λογίων Κυριακών Εξηγήσεις».
6. ΟΙ ΙΣΑΠΟΣΤΟΛΟΙ
Τον τίτλο του Ίσαποστόλου ή Εκκλησία τον απένειμε σε Αγίους πού αφιέρωσαν τη ζωή τους στη διάδοση του Χριστιανισμού.
Τέτοιοι ισαπόστολοι είναι:
-Ή Άγία Φωτεινή ή Σαμαρείτιδα (26 Φεβρουαρίου καί Ε' Κυριακή από του Πάσχα).
-Ή Άγία Μαγδαληνή ή Μυροφόρα (22 Ιουλίου).
-Οι Άγιοι Θεόστεπτοι Βασιλείς Κων/ντίνος καί Ελένη (21 Μαίου).
- Ή Άγία Θέκλα (24 Σεπτεμβρίου).
-Οι Θεσσαλονικείς Φωτιστές των Σλάβων Κύριλλος καί Μεθόδιος (11 Μαίου).
-Ό Άγιος Κοσμάς ό Αιτωλός (24 Αυγούστου).
-Ή Άγία Νίνα της Γεωργίας.
-Ό Άγιος Βλαδίμηρος Βασιλιάς των Ρώσων.
-Ή Άγία ΟΛΓΑ κ.α.
7. ΟΙ ΙΕΡΑΡΧΕΣ - ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
Πατέρες της Εκκλησίας ονομάζονται όσοι από τους κληρικούς της Εκκλησίας, κυρίως Επίσκοποι, διακρίθηκαν για:
-Την αγιότητα του βίου τους, ακολουθώντας πιστά τα ίχνη Χριστού.
-Την Ορθόδοξη διδασκαλία τους. Συστηματικά καί ορθά ερμήνευσαν καί εδίδαξαν την Άγία Γραφή.
-Την κοινή αναγνώριση τους από το πλήρωμα της Εκκλησίας.
Οι περισσότεροι από αυτούς έλαβαν μέρος στις Οικουμενικές ή Τοπικές Συνόδους, αγωνίστηκαν σθεναρά εναντίον των αίρέσεων καί πρωτοστάτησαν στον αγώνα υπέρ της Ορθοδοξίας. Αυτοί συστηματοποίησαν τη διδασκαλία της Εκκλησίας με τους Όρους, (Δογματικές αποφάσεις), των Οικουμενικών καί Τοπικών Συνόδων, καθώς καί με τους Κανόνες των συγγραμμάτων τους.
8. ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ
Οι Χριστιανοί πού διώχτηκαν καί βασανίστηκαν για την πίστη τους στο Χριστό καί τελικά μαρτύρησαν, ονομάζονται Μάρτυρες.
Το μαρτύριο πού είναι αποτέλεσμα ομολογίας της πίστεως στο Χριστό καί την Ορθοδοξία είναι εθελούσια μίμηση του πάθους του Χριστού. Από την πρώτη Εκκλησία θεωρήθηκε ως βάπτισμα, «βάπτισμα δι' αίματος» καί μάλιστα ανώτερο από το βάπτισμα «δι' ύδατος». Το μαρτύριο, όταν ό μάρτυρας έχει τίς απαραίτητες προϋποθέσεις σωτηρίας, παρέχει πλήρη άφεση των αμαρτιών.
Μέγα νέφος Μαρτύρων δημιουργήθηκε στους τρεις πρώτους αιώνες του Χριστιανισμού από τους διωγμούς των Ρωμαίων Αυτοκρατόρων, οι όποιοι με δαιμονική μανία εκκίνησαν τον ένα διωγμό μετά τον άλλο εναντίον των Χριστιανών, φέροντες τα αντίθετα ακριβώς αποτελέσματα.
Οι Μάρτυρες διακρίνονται σε:
α. Μεγαλομάρτυρες (λόγω αντοχής καί διαρκείας των βασανιστηρίων, λαϊκοί ή κληρικοί).
β. Ίερομάρτυρες (όσοι ήσαν ιερωμένοι).
γ. Όσιομάρτυρες καί Όσιοπαρθενομάρτυρες (άνδρες ή γυναίκες μοναχοί ή ασκητές).
δ. Μάρτυρες (οι λαϊκοί).
ε. Παρθενομάρτυρες (οι νέες πού ζούσαν στον κόσμο).
στ. Νεομάρτυρες (λαϊκοί καί κληρικοί που μαρτύρησαν στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, μετά από αυτή καί όσοι θα μαρτυρούν μέχρι της συντέλειας του κόσμου.
9. ΟΙ ΟΜΟΛΟΓΗΤΕΣ
Όσοι ομολόγησαν τον Χριστό, αλλά δεν μαρτύρησαν - είτε γιατί οί διώκτες τους δεν τους βασάνισαν τόσο ώστε να αποθάνουν, είτε γιατί έπαυσαν τη δίωξη τους καί απέθαναν τελικά με φυσικό θάνατο - ονομάζονται Όμολογητές.
Ή Εκκλησία τιμάει τους Όμολογητές βασιζόμενη στη διαβεβαίωση του Κυρίου «Πας όστις ομολογήσει εν εμοί έμπροσθεν των ανθρώπων, ομολογήσω κάγώ εν αύτω έμπροσθεν του Πατρός μου» (Ματ. ι', 32).
10. ΟΙ ΑΠΟΛΟΓΗΤΕΣ
Ό Χριστιανισμός με την εμφάνιση του ανατάραξε τους θεσμούς της εποχής του καί γι' αυτό θεωρήθηκε «Ίουδαίοις μεν σκάνδαλον, Ελλησι δε μωρία...» (Α'Κορ. α', 23) καί κατηγορήθηκε καί διώχθηκε.
Όσοι υπερασπίστηκαν θεωρητικά το Χριστιανισμό καί προέβαλλαν την αλήθεια του μπροστά σε Αυτοκράτορες καί γενικότερα μπρος στην πολιτική ρωμαϊκή εξουσία ή μπρος στην ιουδαϊκή ιεραρχία ονομάστηκαν Απολογητές.
Μετά τους Απολογητές των πρώτων αιώνων, Απολογητές εμφανίστηκαν καί μετά την εξάπλωση του Μωαμεθανισμού καί άνέζησαν στους νεώτερους χρόνους προς απόκρουση των αθεϊστικων κηρυγμάτων.
Οι πιο γνωστοί Απολογητές των πρώτων αιώνων ήσαν οι Αθηναίοι Κοδράτος, Άθηναγόρας καί Αριστείδης, ό Παλαιστίνος Ίουστίνος ό φιλόσοφος καί μάρτυς, Κλήμης ό Άλεξανδρεύς, Ώριγένης καί οί Αφρικανοί Λατίνοι Τερτυλλιανός καί Κυπριανός. Μετά τους διωγμούς απολογητικά έργα συνέγραψαν οι μεγάλοι θεολόγοι Πατέρες του Δ'και Ε'αιώνα.
11. ΟΙ ΟΣΙΟΙ
Μετά το τέλος των διωγμών επεκράτησε ή άποψη ότι ή ενάρετη ζωή εν Χριστώ είναι ισάξια με το μαρτυρικό θάνατο. "Ετσι, έφαρμόζοντες το λόγιο «διό εξέλθετε έκ μέσου αυτών καί άφορίσθητε (αποχωριστείτε)» (Β' Κορ. στ', 17), πολλοί εγκατέλειπαν τόν κόσμο καί αφιερώθηκαν στον Χριστό εξ ολοκλήρου. Αυτό θεωρήθηκε «μαρτύριο της συνειδήσεως» καί εξομοιώθηκε με το «-μαρτύριον του αίματος». «Μάρτυρες τη βουλήσει άνευ μαστιγών καί διωγμών» (Μέγας Βασίλειος).
Αυτοί είναι οι Μοναχοί, οι Ασκητές καί οι Αναχωρητές, πού έζησαν ή σε Κοινόβια Μοναστήρια ή σε σπηλιές. Αποτέλεσμα της αυστηρής καί ασκητικής αυτής ζωής είναι ή κάθαρση, ό φωτισμός, καί ή χαρίτωσή τους με τίς δωρεές του Αγίου Πνεύματος. Ή προσφορά τους προς τον κόσμο με τις δεήσεις τους υπέρ του σύμπαντος κόσμου, τίς ποικίλες θαυματουργικές επεμβάσεις τους, τίς θεόπνευστες συγγραφές τους, τίς όποιες καί σήμερα απολαμβάνουμε καί τους ποικίλους αγώνες τους υπέρ της Όρθοδοξίας, οδήγησε την Εκκλησία στην αναγνώριση τους ως εμπροσθοφυλακής του Σώματός της κατά των εχθρών της πίστεως καί τους τιμάει ως Όσιους καί Θεοφόρους Πατέρες.
Μερικοί από τους επιφανέστερους Όσιους είναι ό Μ. Αντώνιος, ό Παχώμιος, Σάββας ό ήγιασμένος, ό Ευθύμιος, Θεοδόσιος ό Κοινοβιάρχης, Μακάριος ό Αιγύπτιος, Αθανάσιος ό Άθωνίτης κ.λπ.
12. ΟΙ ΔΙΚΑΙΟΙ
Όλοι όσοι έζησαν προ Χρίστου σύμφωνα με το θειο Νόμο καί με την ελπίδα της έλεύσεως του Μεσσία: Προπάτορες, Θεοπάτορες, Προφήτες, Πατριάρχες, Βασιλείς κ.λπ. λέγονται Δίκαιοι, (δηλαδή Αγιοι προ Χριστού).
2. Στήν Κύπρο προ της εισβολής είχαν καταγραφεί σε βιβλίο οί Ναοί, Παρεκκλήσια, έξωκκλήσια κ.λπ. της νήσου καί οι Αγιοι στους οποίους ήσαν αφιερωμένοι. Την πρώτη θέση κατείχε ή Παναγία.
3. Αρχάγγελος ήταν καί ό Εωσφόρος με το τάγμα των Αγγέλων του. Λόγω όμως της αλαζονείας καί του εγωισμού του θέλησε να γίνει Θεός, με αποτέλεσμα την πτώση του καί τη μετάπτωση των Αγγέλων σε πονηρά καί κακοποιά πνεύματα σε Διάβολο καί Δαίμονες. Από τότε αντιμάχονται τον Θεό καί επιδιώκουν καί την απομάκρυνση του ανθρώπου από το νόμο Του. Τον παρασύρουν στην αποστασία, την απώλεια, την κόλαση, «εις το πυρ το αιώνιον το ήτοιμασμένον τω διαβόλω καί τοις άγγέλοις αυτού» (Ματ, κε', 41).
Ή ονομασία Άγιος δίδεται κατ' αρχάς στους Μάρτυρες πού ομολόγησαν την πίστη τους στον Χριστό και γι' αυτό τους έθανάτωσαν (μαρτύρησαν). Μετά το τέλος των διωγμών ή ονομασία δίνεται και σ' αυτούς πού διακρίθηκαν για την άγια ζωή τους.
Τα μέλη της Εκκλησίας σέβονται και τιμούν τους Αγίους «εν λόγοις, εν συγγραφαίς, εν νοήμασι (με ύμνους και τροπάρια), εν θυσίαις (θ. Λειτουργίες), εν ναοίς, εν εικονίσμασι» (Συνοδικό Ζ Όίκουμενικής Συνόδoυ), επειδή αυτοί απολαμβάνουν τιμή καί δόξα στη Βασιλεία των ουρανών, έχουν παρρησία στο θρόνο του θεού και μεσιτεύουν υπέρ ημών.
Προσφέρουμε την τιμή μας στους Αγίους όλους και στην Παναγία καί στους αγίους Αγγέλους, αλλά λατρεία προσφέρουμε μόνο στον Τριαδικό Θεό, τον Πατέρα, τον Υίό καί το Αγιο Πνεύμα. Προσκυνούμε καί ασπαζόμαστε τις Άγιες εικόνες των Αγίων τιμητικά (ή προσκύνηση διαβαίνει στο πρωτότυπο, το εικονιζόμενο πρόσωπο και όχι στο υλικό της εικόνας) και του Θεού λατρευτικά (τιμητική - λατρευτική προσκύνηση).
Ή Εκκλησία μας την τιμή αυτή στους Άγιους την εκδηλώνει:
α. Με ανέγερση Ναών στο όνομα τους και την τοποθέτηση ιερών λειψάνων τους στην Άγία Τράπεζα.
β. Με προσκύνηση των Ιερών εικόνων και λειψάνων τους.
γ. Με θέσπιση εορτών προς τιμή τους.
δ. Με συγγραφή άσματικών ακολουθιών, εγκωμίων κ.λπ.
ε. Με επίκληση των πρεσβειών τους και πίστη στην αποτελεσματικότητα της μεσιτείας τους. Συγχρόνως μας προτρέπει να τους μιμηθούμε στο φρόνημα και τη ζωή τους, υπενθυμίζοντας μας το «Αγιοι γίνεσθε ότι εγώ Άγιος ειμί» (Α' Πέτρ. α', 16) και ότι «Μνήμη Αγίου, μίμηση Αγίου» (Πατέρες της Εκκλησίας).
Σ' αυτή τη μίμηση διευκολύνει ή Εκκλησία τους πιστούς με την καθιέρωση εορτών προς τιμή τους. Και υπάρχουν;
α. Επέτειοι του Μαρτυρίου ή της κοιμήσεως των Αγίων. Ή ήμερα αυτή ονομάζεται «μνήμη Αγίου» ή «γενέθλιος ήμερα» του Αγίου (εισήλθε - γεννήθηκε στην αιώνια ζωή)1.
β. Συνάξεις. Πρόκειται για εορτές πού τελούνται την επόμενη ήμερα μιας Δεσποτικής ή Θεομητορικής εορτής. Συνάζονται οί πιστοί για να τιμήσουν το πρόσωπο το όποιο συμμετείχε ή συνέβαλε στην εορτή. "Ετσι έχουμε; Σύναξη της Θεοτόκου στίς 26 Δεκεμβρίου (αυτή έγέννησε τον Χριστό), Σύναξη του Προδρόμου στίς 7 Ιανουαρίου (αυτός βάπτισε τον Χριστό), Σύναξη του αρχαγγέλου Γαβριήλ στίς 26 Μαρτίου κ,λπ.
γ. Ευρέσεις καί άνακομιδές ή μετακομιδές αγίων λειψάνων.
δ. Επέτειοι θαυμάτων καί σπουδαίων γεγονότων από τη ζωή της Εκκλησίας ή των Αγίων.
Έπι πλέον για να τιμηθούν όλοι μαζί οί Αγιοι, γνωστοί καί άγνωστοι, θεσπίστηκε καί ή εορτή «Των Αγίων Πάντων», πού εορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την Πεντηκοστή.
Καί οί πιστοί ανταποκρινόμενοι στη φροντίδα αυτή καί αγάπη της Εκκλησίας προστρέχουν στους Ναούς για να τους τιμήσουν, αλλά καί για να ζητήσουν την πρεσβεία καί μεσιτεία τους: «Αγιε του Θεού... πρέσβευε υπέρ ημών». Αυτό το πνεύμα εκφράζει καί το τροπάριο του Μεγάλου Αποδείπνου; «Κύριε, εί μη τους αγίους σου εϊχομεν πρεσβευτάς καί την αγαθότητα σου συμπαθούσαν ύμιν, πώς έτολμώμεν, Σωτήρ ύμνήσαι σε...».
1.Η ΘΕΟΤΟΚΟΣ
Αρχίζουμε την απαρίθμηση των Αγίων από την Θεοτόκο, ή οποία είναι καί ΠΑΝ-ΑΓΙΑ.
Το κύριο όνομα της Μητέρας του Θεού είναι Μαρία (Μαριάμ). Όλα τα αλλά είναι επίθετα - προσωνυμίες πού δείχνουν ιδιότητες ή χαρίσματα της.
Θεοτόκος λέγεται γιατί εγέννησε τον Χριστό πού είναι Θεός. Παναγία λέγεται γιατί συγκεντρώνει όλη την αγιότητα σε όλη τη ζωή της και στον υπέρτατο βαθμό.
Άειπάρθενος λέγεται γιατί συνέλαβε έκ Πνεύματος Αγίου καί γέννησε υπερφυσικά Θεό καί Άνθρωπο μυστήριο πού γίνεται κατανοητό μόνο με πίστη. Αυτό δηλώνεται στην Αγιογραφία με τά τρία αστέρια πού έχει στο μέτωπο καί ώμους της καί σημαίνουν οτι ή Παναγία ήταν Παρθένος προ του τόκου, κατά τον τόκο καί μετά τον τόκο (τη γέννα).
Ή Δέσποινα του κόσμου καί Βασίλισσα των Ουρανών υπερέχει όχι μόνο των Άγιων όλων, αλλά καί των άγιων Αγγέλων. Γι' αυτό χαιρετίζεται καί τιμάται ως «Τιμιωτέρα των Χερουβείμ καί ενδοξότερα άσυγκρίτως των Σεραφείμ». Μόνο ή Αγία Τριάδα ύπερέχει της Παναγίας. Γι' αυτό:
α. Κατέχει τα «Δευτερεία της Αγίας Τριάδος».
β. Στήν Αγία Πρόθεση πριν από τους Αγγέλους καί τους Αγίους αίρεται (βγαίνει) μερίδα πρώτα για την Παναγία.
γ. Εορτάζεται κάθε χρόνο περισσότερο από εννέα φορές: (1) 25 Μαρτίου - Ευαγγελισμός (2) 2 Ιουλίου - Κατάθεση άγιας Έ-σθήτος της (3) 15 Αυγούστου - Κοίμηση (4) 33 Αυγούστου - Κατάθεση αγίας Ζώνης της (5) 8 Σεπτεμβρίου - Γενέσιο (6) 28 Όκτωβρίου - Άγία Σκέπη (7) 21 Νοεμβρίου - Εισόδια (8) 9 Δεκεμβρίου -Σύλληψη Άγιας Αννας (9) 26 Δεκεμβρίου - Σύναξη της Πανα-γίας κ.α.
δ. Ή Τετάρτη κάθε Εβδομάδας είναι αφιερωμένη στη Θεοτόκο.
ε. Υπάρχει πλήθος εορτών προς τιμή της ανευρέσεως παλαιών άπωλεσθέντων εικόνων της.
στ. Υπάρχει μέγα πλήθος Εκκλησιών αφιερωμένων στη Χάρη της2.
ζ. Καθιερώθηκαν οι Χαιρετισμοί της Θεοτόκου πού ψάλλονται ολόκληρο το χρόνο, ιδιαίτερα όμως τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή ως Ακάθιστος Ύμνος με τέσσερις Στάσεις.
η. Ολόκληρος ό Αύγουστος είναι αφιερωμένος στην Παναγία μας: με την Κοίμηση της, τις Παρακλήσεις, τα Μεθεόρτια, τα Έννιάμερα και στις 31 με την κατάθεση της Άγιας Ζώνης με εορτή της Παναγίας τελειώνει το εκκλησιαστικό έτος!
θ. Οί ακολουθίες όλων των εορτών της Εκκλησίας περιέχουν πλήθος τροπαρίων προς τιμή της Παναγίας καί δεν υπάρχει ωδή Κανόνος Αγίου πού να μην καταλήγει σε Θεοτόκιο δηλ. τροπάριο πού υμνεί την Παναγία μας.
Είναι κατά συνέπεια πλήρως δικαιολογημένη ή απεριόριστη ευλάβεια καί τιμή που έχει ό ορθόδοξος Λαός στη Θεοτόκο Παναγία, και ή καταφυγή του στις σωστικές μεσιτείες της προς τον Υίόν της. Καί ό Χριστός, ό Υιός της, πάντοτε εισακούει τίς αιτήσεις της και τις ικανοποιεί. Γι' αυτό λέγουμε ότι οί πρεσβείες της Παναγίας μας είναι σωστικές και αιτούμενοι την πρεσβεία της λέγουμε ή ψάλλουμε «Ύπεραγία Θεοτόκε σώσον ημάς».
2. ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΑΓΓΕΛΟΙ
Οι Άγγελοι δημιουργήθηκαν πριν από τον άνθρωπο και πριν από τη δημιουργία του ορατού κόσμου. Είναι «Λειτουργικά πνεύματα εις διακονίαν αποστελλόμενα δια τους μέλλοντας κληρονομείν σωτηρίαν» (Έβρ. α', 14), Ως πνεύματα είναι αυλοί και ασώματοι, δε διακρίνονται σε φύλα, δεν πολλαπλασιάζονται ούτε αποθνήσκουν. Ό αριθμός τους είναι αναρίθμητος και χωρίζονται σε εννέα αγγελικά τάγματα:
Άγγελοι - Αρχάγγελοι - Δυνάμεις
Αρχαί - Έξουσίαι - Θρόνοι
Κυριότητες - Χερουβείμ - Σεραφείμ
Πίστη της Εκκλησίας είναι ότι για κάθε άνθρωπο, Εκκλησία και πόλη υπάρχει Άγγελος φύλακας - προστάτης.
Το έργο των Αγγέλων είναι να υμνούν καί να δοξολογούν τον Θεό ακατάπαυστα καί να πρεσβεύουν σ' Αυτόν υπέρ των ανθρώπων. Επίσης αποστέλλονται από τον Θεό για να ενισχύουν, να βοηθήσουν ή να σώσουν ατομικά ή ομαδικά τους ανθρώπους πού έχουν ανάγκη. Γενικά, είναι λειτουργοί της Θείας Πρόνοιας καί στίς εμφανίσεις τους, όταν ποτέ συμβεί (Αγγελοφάνειες) προσλαμβάνουν ανθρώπινη μορφή ανδρική, ή νεανική. Ετσι εμφανιζόταν ό Αρχάγγελος Μιχαήλ (στην εποχή κυρίως της Π. Διαθήκης) καί ό Αρχάγγελος Γαβριήλ (στην εποχή της Κ. Διαθήκης)3.
Ή Εκκλησία μας κατεδίκασε τη λατρευτική τους προσκύνηση καί τιμάει τους Αγγέλους όπως καί τους Αγίους:
α. Με γιορτές προς τιμή τους.
β. Αφιερώνοντας τη Δευτέρα κάθε Εβδομάδας υμνολογικό σ' αυτούς.
γ. Βγάζοντας μερίδα «εις τιμήν καί μνήμην τους» καί μάλιστα αμέσως μετά τη μερίδα της Παναγίας.
δ. Με την ειδική ευχή του Αποδείπνου «Εις φύλακα 'Αγγελον», τον Παρακλητικό Κανόνα στο φύλακα Άγγελο και άλλο ένα στους Άγιους Αγγέλους.
Με αυτούς τους τρόπους δίδεται αφορμή στους πιστούς να ζητούν τη βοήθεια καί τη μεσιτεία τους.
3. Ο ΤΙΜΙΟΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ
«Ενας είναι ό Κύριος, δεύτερη 'ναι ή Παναγιά, τρίτος ειν' ό Πρόδρομος,.». Ό άγιος Ιωάννης ό Πρόδρομος ακολουθεί μόνο την Παναγία καί βρίσκεται πάνω από κάθε άλλο Αγιο της Εκκλησίας μας, σύμφωνα με το λόγο του Κυρίου «...ουκ έγήγερται εν γεν-νητοΐς γυναικών μείζων Ιωάννου του Βαπτιστού» (Ματ. ια', 110).
α. Αναγνωρίζεται ως ό μεγαλύτερος των Προφητών όπως αναφέρεται στο Απολυτίκιο του.
β. Υπήρξε Πρόδρομος του Κυρίου καί προετοίμασε ζωντανούς καί νεκρούς, όπως πάλι αναφέρεται στο Απολυτίκιο του, για να δεχθούν τον Χριστό.
γ. Όνομάστηκε καί Βαπτιστής του λαού καί του Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό.
δ. Υπήρξε καί Μάρτυρας γιατί αποκεφαλίστηκε επισφραγίζοντας το έργο του με το αίμα του.
ε. Εικονίζεται στα εικονοστάσια των Ναών (τέμπλο) κατά κανόνα αριστερά του Κυρίου.
στ. Ή Εκκλησία βγάζει ειδική μερίδα στην Άγία Πρόθεση στο όνομα του.
ζ. Κάθε Τρίτη είναι υμνολογικά αφιερωμένη στη μνήμη του.
η. Τιμάται ή μνήμη του έξι φορές το χρόνο (1) 7 Ιανουαρίου - Σύναξη (2) 24 Φεβρουαρίου - α'καί β'εύρεση της τιμίας Κεφαλής του (3) 25 Μαΐου - γ' εύρεση της τιμίας Κεφαλής του (4) 24 Ιουνίου - Γενέθλια (5) 29 Αυγούστου - Απότομη τιμίας Κεφαλής του και (6) 23 Σεπτεμβρίου - Σύλληψη.
4. ΑΓΙΟΙΑΠΟΣΤΟΛΟΙ
Οι Αγιοι Απόστολοι εξελέγησαν από τον Κύριο και Τον υπηρέτησαν μέχρι θανάτου. "Εγιναν φορείς της εν Χριστώ άποκαλύψεως, φωτίστηκαν από το Άγιο Πνεύμα με όλα τα Χαρίσματα καί αποτελούν τα θεμέλια της Εκκλησίας, ή όποια γι' αυτό καλείται και «Αποστολική». Θεωρούνται ανώτεροι όλων των άλλων Αγίων.
Έκτος από τους δώδεκα Αποστόλους πού αποτέλεσαν το στενό κύκλο των Μαθητών Του, ό Χριστός έδιάλεξε καί άλλους έβδομήκοντα οί όποιοι συμπλήρωναν το έργο των δώδεκα.
Ή Εκκλησία τους τιμά τον καθένα σε ιδιαίτερη ημερομηνία του έτους αλλά καί όλους μαζΐ τους δώδεκα στη Σύναξη των Αγίων Αποστόλων στίς 30 Ιουνίου καί τους Έβδομηκοντά στη Σύναξη των Έβδομήκοντα στίς 4 Ιανουαρίου.
Εχει αφιερώσει υμνολογικό την ημέρα Πέμπτη της Εβδομάδας για να τιμήσει αυτούς για το μεγάλο έργο τους, ένω εξάγει ιδιαίτερη μερίδα στην Ιερά Πρόθεση για τους δώδεκα καί έβδομηκοντα.
5. ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟΙΠΑΤΕΡΕΣ
Αποστολικοί λέγονται οι Πατέρες πού αποτέλεσαν την πρώτη μεταποστολική γενιά στην κορυφή της Εκκλησιαστικής Ίεραρχίας. Υπήρξαν Μαθητές των Αποστόλων συνοδοί, αυτόπτες καί αύτήκοοι των Αποστόλων.
Τα γραπτά τους έργα έχουν μεγάλο κύρος, γιατί γράφτηκαν στους χρόνους αμέσως μετά τους Αποστόλους καί διατηρούν πολλές Αποστολικές παραδόσεις.
Οι σημαντικότεροι από αυτούς είναι:
-Άγιος Κλήμης, επίσκοπος Ρώμης
-Αγιος Ιγνάτιος, επίσκοπος Αντιοχείας
-Αγιος Πολύκαρπος, επίσκοπος Σμύρνης
-Ό Έρμάς πού έγραψε το έργο «Ποιμήν» καί ό Πάπιας, πού έγραψε το έργον «Λογίων Κυριακών Εξηγήσεις».
6. ΟΙ ΙΣΑΠΟΣΤΟΛΟΙ
Τον τίτλο του Ίσαποστόλου ή Εκκλησία τον απένειμε σε Αγίους πού αφιέρωσαν τη ζωή τους στη διάδοση του Χριστιανισμού.
Τέτοιοι ισαπόστολοι είναι:
-Ή Άγία Φωτεινή ή Σαμαρείτιδα (26 Φεβρουαρίου καί Ε' Κυριακή από του Πάσχα).
-Ή Άγία Μαγδαληνή ή Μυροφόρα (22 Ιουλίου).
-Οι Άγιοι Θεόστεπτοι Βασιλείς Κων/ντίνος καί Ελένη (21 Μαίου).
- Ή Άγία Θέκλα (24 Σεπτεμβρίου).
-Οι Θεσσαλονικείς Φωτιστές των Σλάβων Κύριλλος καί Μεθόδιος (11 Μαίου).
-Ό Άγιος Κοσμάς ό Αιτωλός (24 Αυγούστου).
-Ή Άγία Νίνα της Γεωργίας.
-Ό Άγιος Βλαδίμηρος Βασιλιάς των Ρώσων.
-Ή Άγία ΟΛΓΑ κ.α.
7. ΟΙ ΙΕΡΑΡΧΕΣ - ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
Πατέρες της Εκκλησίας ονομάζονται όσοι από τους κληρικούς της Εκκλησίας, κυρίως Επίσκοποι, διακρίθηκαν για:
-Την αγιότητα του βίου τους, ακολουθώντας πιστά τα ίχνη Χριστού.
-Την Ορθόδοξη διδασκαλία τους. Συστηματικά καί ορθά ερμήνευσαν καί εδίδαξαν την Άγία Γραφή.
-Την κοινή αναγνώριση τους από το πλήρωμα της Εκκλησίας.
Οι περισσότεροι από αυτούς έλαβαν μέρος στις Οικουμενικές ή Τοπικές Συνόδους, αγωνίστηκαν σθεναρά εναντίον των αίρέσεων καί πρωτοστάτησαν στον αγώνα υπέρ της Ορθοδοξίας. Αυτοί συστηματοποίησαν τη διδασκαλία της Εκκλησίας με τους Όρους, (Δογματικές αποφάσεις), των Οικουμενικών καί Τοπικών Συνόδων, καθώς καί με τους Κανόνες των συγγραμμάτων τους.
8. ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ
Οι Χριστιανοί πού διώχτηκαν καί βασανίστηκαν για την πίστη τους στο Χριστό καί τελικά μαρτύρησαν, ονομάζονται Μάρτυρες.
Το μαρτύριο πού είναι αποτέλεσμα ομολογίας της πίστεως στο Χριστό καί την Ορθοδοξία είναι εθελούσια μίμηση του πάθους του Χριστού. Από την πρώτη Εκκλησία θεωρήθηκε ως βάπτισμα, «βάπτισμα δι' αίματος» καί μάλιστα ανώτερο από το βάπτισμα «δι' ύδατος». Το μαρτύριο, όταν ό μάρτυρας έχει τίς απαραίτητες προϋποθέσεις σωτηρίας, παρέχει πλήρη άφεση των αμαρτιών.
Μέγα νέφος Μαρτύρων δημιουργήθηκε στους τρεις πρώτους αιώνες του Χριστιανισμού από τους διωγμούς των Ρωμαίων Αυτοκρατόρων, οι όποιοι με δαιμονική μανία εκκίνησαν τον ένα διωγμό μετά τον άλλο εναντίον των Χριστιανών, φέροντες τα αντίθετα ακριβώς αποτελέσματα.
Οι Μάρτυρες διακρίνονται σε:
α. Μεγαλομάρτυρες (λόγω αντοχής καί διαρκείας των βασανιστηρίων, λαϊκοί ή κληρικοί).
β. Ίερομάρτυρες (όσοι ήσαν ιερωμένοι).
γ. Όσιομάρτυρες καί Όσιοπαρθενομάρτυρες (άνδρες ή γυναίκες μοναχοί ή ασκητές).
δ. Μάρτυρες (οι λαϊκοί).
ε. Παρθενομάρτυρες (οι νέες πού ζούσαν στον κόσμο).
στ. Νεομάρτυρες (λαϊκοί καί κληρικοί που μαρτύρησαν στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, μετά από αυτή καί όσοι θα μαρτυρούν μέχρι της συντέλειας του κόσμου.
9. ΟΙ ΟΜΟΛΟΓΗΤΕΣ
Όσοι ομολόγησαν τον Χριστό, αλλά δεν μαρτύρησαν - είτε γιατί οί διώκτες τους δεν τους βασάνισαν τόσο ώστε να αποθάνουν, είτε γιατί έπαυσαν τη δίωξη τους καί απέθαναν τελικά με φυσικό θάνατο - ονομάζονται Όμολογητές.
Ή Εκκλησία τιμάει τους Όμολογητές βασιζόμενη στη διαβεβαίωση του Κυρίου «Πας όστις ομολογήσει εν εμοί έμπροσθεν των ανθρώπων, ομολογήσω κάγώ εν αύτω έμπροσθεν του Πατρός μου» (Ματ. ι', 32).
10. ΟΙ ΑΠΟΛΟΓΗΤΕΣ
Ό Χριστιανισμός με την εμφάνιση του ανατάραξε τους θεσμούς της εποχής του καί γι' αυτό θεωρήθηκε «Ίουδαίοις μεν σκάνδαλον, Ελλησι δε μωρία...» (Α'Κορ. α', 23) καί κατηγορήθηκε καί διώχθηκε.
Όσοι υπερασπίστηκαν θεωρητικά το Χριστιανισμό καί προέβαλλαν την αλήθεια του μπροστά σε Αυτοκράτορες καί γενικότερα μπρος στην πολιτική ρωμαϊκή εξουσία ή μπρος στην ιουδαϊκή ιεραρχία ονομάστηκαν Απολογητές.
Μετά τους Απολογητές των πρώτων αιώνων, Απολογητές εμφανίστηκαν καί μετά την εξάπλωση του Μωαμεθανισμού καί άνέζησαν στους νεώτερους χρόνους προς απόκρουση των αθεϊστικων κηρυγμάτων.
Οι πιο γνωστοί Απολογητές των πρώτων αιώνων ήσαν οι Αθηναίοι Κοδράτος, Άθηναγόρας καί Αριστείδης, ό Παλαιστίνος Ίουστίνος ό φιλόσοφος καί μάρτυς, Κλήμης ό Άλεξανδρεύς, Ώριγένης καί οί Αφρικανοί Λατίνοι Τερτυλλιανός καί Κυπριανός. Μετά τους διωγμούς απολογητικά έργα συνέγραψαν οι μεγάλοι θεολόγοι Πατέρες του Δ'και Ε'αιώνα.
11. ΟΙ ΟΣΙΟΙ
Μετά το τέλος των διωγμών επεκράτησε ή άποψη ότι ή ενάρετη ζωή εν Χριστώ είναι ισάξια με το μαρτυρικό θάνατο. "Ετσι, έφαρμόζοντες το λόγιο «διό εξέλθετε έκ μέσου αυτών καί άφορίσθητε (αποχωριστείτε)» (Β' Κορ. στ', 17), πολλοί εγκατέλειπαν τόν κόσμο καί αφιερώθηκαν στον Χριστό εξ ολοκλήρου. Αυτό θεωρήθηκε «μαρτύριο της συνειδήσεως» καί εξομοιώθηκε με το «-μαρτύριον του αίματος». «Μάρτυρες τη βουλήσει άνευ μαστιγών καί διωγμών» (Μέγας Βασίλειος).
Αυτοί είναι οι Μοναχοί, οι Ασκητές καί οι Αναχωρητές, πού έζησαν ή σε Κοινόβια Μοναστήρια ή σε σπηλιές. Αποτέλεσμα της αυστηρής καί ασκητικής αυτής ζωής είναι ή κάθαρση, ό φωτισμός, καί ή χαρίτωσή τους με τίς δωρεές του Αγίου Πνεύματος. Ή προσφορά τους προς τον κόσμο με τις δεήσεις τους υπέρ του σύμπαντος κόσμου, τίς ποικίλες θαυματουργικές επεμβάσεις τους, τίς θεόπνευστες συγγραφές τους, τίς όποιες καί σήμερα απολαμβάνουμε καί τους ποικίλους αγώνες τους υπέρ της Όρθοδοξίας, οδήγησε την Εκκλησία στην αναγνώριση τους ως εμπροσθοφυλακής του Σώματός της κατά των εχθρών της πίστεως καί τους τιμάει ως Όσιους καί Θεοφόρους Πατέρες.
Μερικοί από τους επιφανέστερους Όσιους είναι ό Μ. Αντώνιος, ό Παχώμιος, Σάββας ό ήγιασμένος, ό Ευθύμιος, Θεοδόσιος ό Κοινοβιάρχης, Μακάριος ό Αιγύπτιος, Αθανάσιος ό Άθωνίτης κ.λπ.
12. ΟΙ ΔΙΚΑΙΟΙ
Όλοι όσοι έζησαν προ Χρίστου σύμφωνα με το θειο Νόμο καί με την ελπίδα της έλεύσεως του Μεσσία: Προπάτορες, Θεοπάτορες, Προφήτες, Πατριάρχες, Βασιλείς κ.λπ. λέγονται Δίκαιοι, (δηλαδή Αγιοι προ Χριστού).
***************
1. Όλοι μας πρέπει να εορτάζουμε τη
μνήμη του Αγίου μας καί όχι τα γενέθλια
μας. (Ή Άγία μας Εκκλησία καθόρισε να
τελούνται τρία μόνον γενέθλια: του
Χριστού, της Παναγίας καί του Αγίου
Ιωάννου του Προδρόμου). Εμείς οί
Όρθόδοξοι τιμούμε τον Αγιο μας, τον
έχουμε προστάτη, μεσίτη καί βοηθό καί
αγωνιζόμαστε να Τον μιμηθούμε, ζώντας με
κέντρο πάντοτε τον Θεάνθρωπο Χριστό, δηλ.
ζούμε θεανθρωποκεντρικά. Οί Παπικοί ζουν
με κέντρο τον άνθρωπο, δηλαδή
ανθρωποκεντρικά (εξ καί ό εορτασμός των
γενεθλίων), ενώ οι Προτεστάντες
(Ευαγγελικοί, Πεντηκοστιανοί κ.λπ.)
εορτάζουν τα γενέθλια επειδή δεν έχουν
Άγιους. Ή συνήθεια λοιπόν εορτασμού των
γενεθλίων ήλθε από τη Δύση και είναι
άντορθόδοξη.2. Στήν Κύπρο προ της εισβολής είχαν καταγραφεί σε βιβλίο οί Ναοί, Παρεκκλήσια, έξωκκλήσια κ.λπ. της νήσου καί οι Αγιοι στους οποίους ήσαν αφιερωμένοι. Την πρώτη θέση κατείχε ή Παναγία.
3. Αρχάγγελος ήταν καί ό Εωσφόρος με το τάγμα των Αγγέλων του. Λόγω όμως της αλαζονείας καί του εγωισμού του θέλησε να γίνει Θεός, με αποτέλεσμα την πτώση του καί τη μετάπτωση των Αγγέλων σε πονηρά καί κακοποιά πνεύματα σε Διάβολο καί Δαίμονες. Από τότε αντιμάχονται τον Θεό καί επιδιώκουν καί την απομάκρυνση του ανθρώπου από το νόμο Του. Τον παρασύρουν στην αποστασία, την απώλεια, την κόλαση, «εις το πυρ το αιώνιον το ήτοιμασμένον τω διαβόλω καί τοις άγγέλοις αυτού» (Ματ, κε', 41).
Από το βιβλίο "Λατρευτικό Εγχειρίδιο"
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου