“Kάθε τραγωδία είναι μίξη σφαλμάτων και ατυχημάτων… Ουδέποτε το φαινόμενο αυτό απεικονίστηκε εναργέστερα απ’ ό,τι στην ιστορία της ελληνικής αποτυχίας στον μικρασιατικό πόλεμο». (Lloyd George)
Στη Σμύρνη οι πληροφορίες ήταν συγκεχυμένες. Από τις 15 Αυγούστου, όταν έφτασε η είδηση ότι ο ελληνικός στρατός είχε εκκενώσει το Αφιόν - Καραχισάρ, όλοι ένοιωθαν στον αέρα την απειλή, αλλά η λογική δε δεχόταν απειλές του αέρα: όλα ήταν υπό έλεγχο, καθησύχασαν οι αρμόδιοι: Ο ίδιος ο Αρχιστράτηγος Χατζηανέστης διαβεβαίωνε ότι η Σμύρνη δεν κινδυνεύει. Η δήλωσή του στην εφημερίδα "Θάρρος" δε σηκώνει αμφισβήτηση: "όχι μόνο μετά από 10 ημέρας αλλά ούτε μετά δέκα μήνας θα δυνηθούν οι Τούρκοι να εισέλθουν εις την Σμύρνη..." Όσο για το φόβο του δέσποτα, τι να πει κανείς; ... παπάδες! Ζουν από το φόβο και καταντούν να ζουν με το φόβο!" Πράγματι, ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος κάθεται σε αναμμένα κάρβουνα. Είναι από τους λίγους που ακούει τους ψιθύρους στον τουρκικό μαχαλά και αυτά που ακούει τον τρομάζουν. Μαζί του στο φόβο ο Αρμένιος μητροπολίτης δέχεται να συνυπογράψει μια επιστολή προς τον αρχιεπίσκοπο του Canterbury και μια προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη, για βοήθεια με κάθε τρόπο: "δε δύναμαι δια χάρτου και μελάνου να περιγράψω την αφαντάστως κρίσιμον και οδυνηράν κατάστασιν [...] αν είναι δυνατόν να γίνει τι δια την δυνατήν θεραπείαν της καταστροφής..."
Από την άλλη ο Ύπατος Αρμοστής Στεργιάδης δε λέει τίποτα, δε διατάζει εκκένωση της Σμύρνης ούτε καν για προληπτικούς λόγους. Η σιωπή του δηλώνει στο λαό της Σμύρνης σιγουριά ανάλογη αυτής του Χατζηανέστη;΄Όλα υπό έλεγχο... Και τότε γιατί τέσσερις μέρες μετά την είδηση της κατάρρευσης του μετώπου, στις 19 Αυγούστου δίνει εντολή στους αντιπροσώπους της ύπατης Αρμοστείας σε διάφορες ελληνικές πόλεις να είναι έτοιμοι να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους; Σόμα, Αδραμύττιο, Πάνορμος, Αρτάκη, Κιος, Μουδανιά, Μάλια, Σαλιχλί, Φιλαδέλφεια δέχονται το ίδιο τηλεγράφημα από τον Στεργιάδη: να συσκευάσουν τα αρχεία και πάντες οι δημόσιοι υπάλληλοι να είναι έτοιμοι προς αναχώρηση. Και η προετοιμασία πρέπει να είναι μυστική. Δεν πρέπει ο πληθυσμός να ανησυχήσει! Οι αντιπρόσωποι της Αρμοστείας πληροφορούν το Στεργιάδη ότι οι κάτοικοι των πόλεων είναι ανάστατοι, αλλά η εντολή είναι συγκεκριμένη: "να φροντίσητε να ενθαρρύνητε κατοίκους, παρεμποδίζοντας αναχώρησίν τούτων..."
Στο μεταξύ βαθιά στα εδάφη της Μ.Ασίας, οι Έλληνες στρατιώτες υποχωρούν. Η γραμμή σπάει και ο στρατός γίνεται ομάδες ατάκτων, κουρασμένων, ταπεινωμένων, τρομαγμένων παιδιών. Από τα ελληνικά χωριά από όπου περνούν, νεαρές γυναίκες τους ικετεύουν: "πάρτε μας μαζί σας. μη μας αφήνετε εδώ! Και σαν βλέπουν ότι τούτος δεν είναι στρατός αλλά σκιές ανθρώπων, ανήμπορες να φροντίσουν τους εαυτούς τους, πολλές απ' αυτές τις γυναίκες υποτάσσονται στη μοίρα που δε θα αργήσει να τις βρει και δίνουν τα μαντίλια τους στους στρατιώτες: "τουλάχιστον, πάρτε αυτά μαζί σας... να πάει κάτι από εμάς πίσω...'
Στη Σμύρνη οι προύχοντες είναι ήρεμοι. Όλα βαίνουν καλώς. Ούτε σε δέκα χρόνια, είπε ο Χατζηανέστης....
ΜΑΡΩ ΣΙΔΕΡΗ, ΘΕΟΛΟΓΟΣ, ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου