Κατάσκοποι με ράσα στον Αθω

http://www.tanea.gr/ellada/article/?aid=4696177

Βούλγαροι έδρασαν το ’70 και το ’80 στα μοναστήρια προσπαθώντας να αποσπάσουν ιστορικά κειμήλια

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Γιώργος Αγγελόπουλος

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Δευτέρα 20 Φεβρουαρίου 2012

Στις δεκαετίες του 1970 και του 1980, βούλγαροι μοναχοί είχαν σταλεί ως μυστικοί πράκτορες στα ορθόδοξα μοναστήρια του Αγίου Ορους. Ηταν η Επιχείρηση Ακρόπολη, που ονομάστηκε έτσι από τη βουλγαρική Μονή Ζωγράφου, που είναι χτισμένη σαν φρούριο στις πλαγιές του Αθωνος. Από τη δεκαετία του 1970, οι πράκτορες της Νταρζάβνα Σίγκουρνοστ (DS), της μυστικής υπηρεσίας της κομμουνιστικής Βουλγαρίας, έκαναν τα πάντα για να διεισδύσουν σε αυτό ώστε να βάλουν χέρι στα πλούτη του Αγίου Ορους: σπάνια βιβλία, εικονίσματα και άλλα θρησκευτικά και ιστορικά κειμήλια. «Τι δεν θα έδινα για να πάρω στα χέρια μου τον φάκελο αυτής της επιχείρησης», λέει ο Χρίστο Χρίστοφ, ένας από τους καλύτερους βούλγαρους ειδικούς για την DS, στον Αλεξάντρ Λεβί της γαλλικής «Λε Φιγκαρό», η οποία αφιερώνει μια σελίδα στο θέμα. Ωστόσο, ο αποχαρακτηρισμός αυτού του φακέλου αργεί, τροφοδοτώντας φήμες ότι μπορεί να έχει καταστραφεί.

Η επιχείρηση πραγματοποιήθηκε πράγματι, όπως φαίνεται από πολλούς φακέλους που αποχαρακτηρίστηκαν τον Ιανουάριο και αφορούν υψηλόβαθμους αξιωματούχους της Βουλγαρικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, που είχαν συνεργαστεί με την DS. «Για την Επιχείρηση Ακρόπολη θα έχουμε ανάγκη πολύ εξειδικευμένους πράκτορες, ικανούς να παραμείνουν για καιρό επιτόπου χωρίς να ξεσκεπαστούν», διαβάζει κανείς, για παράδειγμα, στην αρχή του φακέλου του μητροπολίτη Βάρνας Κύριλλου, γνωστότερου στους κόλπους της DS με το όνομα πράκτορας Κοβάτσεφ.

Ο μετέπειτα μητροπολίτης ήταν ένας από τους πράκτορες αυτούς, όπως και ένας άλλος νεαρός μοναχός, ο Ναθαναήλ. Η DS τους είχε επιλέξει από πολύ νέους και τους είχε στείλει να σπουδάσουν Θεολογία στην Αθήνα. Το 1976, εξοπλισμένος με μια ειδική φωτογραφική μηχανή, ο Κοβάτσεφ πήγε στο Αγιον Ορος με αποστολή να περάσει από κόσκινο την κληρονομιά των μοναστηριών και να πάρει τον σφυγμό της θρησκευτικής κοινότητας. Στη Μονή Ζωγράφου, ο Κοβάτσεφ περιέγραψε με λεπτομέρειες τις ίντριγκες της μικρής ομάδας των μοναχών, οι οποίοι συνωμοτούσαν, καβγάδιζαν για τα κλειδιά του ταμείου, έκλεβαν ζαχαρωτά από την τραπεζαρία και διακινούσαν λαθραία οινοπνευματώδη… Η DS έθεσε επιδέξια προς όφελός της αυτές τις διαιρέσεις και τις αδυναμίες.

Ο νεαρός μοναχός πήγε και σε άλλα μοναστήρια αναζητώντας βουλγαρικά κειμήλια. Οταν δεν μπορούσε να τα κλέψει, κρατούσε σημειώσεις και τα φωτογράφιζε. Η ελληνική υπηρεσία αντικατασκοπίας αύξησε την επαγρύπνησή της σε σχέση με αυτούς τους ξένους «μοναχούς με επωμίδες». Την πλήρωσε ο πράκτορας Κοβάτσεφ. Την άνοιξη του 1979, οι ελληνικές Αρχές έβαλαν αιφνιδίως τέλος στην παραμονή του στη χώρα, επισήμως επειδή «υπερέβη τα καθήκοντά του». Ωστόσο οι ιδιαίτερα εξευτελιστικές συνθήκες της εκδίωξής του από τον Αθωνα - τον τραβούσαν από τα μαλλιά, του έβγαλαν τα ράσα και τον έδεσαν πάνω σε ένα μουλάρι - δείχνουν πως η πραγματική φύση των δραστηριοτήτων του δεν διέφυγε της προσοχής αυτών που τον φιλοξενούσαν.

Στη συνέχεια η DS έστειλε στον Αθωνα τον Ναθαναήλ, ή πράκτορα Μπλαγκόεφ, ο οποίος από το 1976 έως το 1980 επισκέφθηκε επανειλημμένως το Αγιον Ορος. Από τις αναφορές του πληροφορείται κανείς πως υπήρχαν τουλάχιστον άλλοι δύο μοναχοί της Μονής Ζωγράφου που ήταν πράκτορες της DS, χωρίς να γνωρίζει ο ένας για τον άλλον. Ο πράκτορας Μπλαγκόεφ χρησίμευσε πολύ στις βουλγαρικές υπηρεσίες για να εντοπίσουν ακίνητα των μοναχών που ενδιαφέρουν πολύ το βουλγαρικό κράτος. Το 1980, κατά τη διάρκεια συνάντησης των υπουργών Εξωτερικών της Ελλάδας και της Βουλγαρίας, οι Βούλγαροι παρουσίασαν τη φωτοτυπία ενός εγγράφου του 1856 που φέρει τη σύγχρονη σφραγίδα της Μονής Ζωγράφου με κυριλλικούς χαρακτήρες, «γεγονός που έθεσε προσωρινά τέλος στις ελληνικές διεκδικήσεις» επί της μονής, γράφει ο ιστορικός Μόμτσιλ Μετόντιεφ. Οταν επέστρεψε στη Σόφια, ο Ναθαναήλ έγινε αρχιμανδρίτης κατόπιν πιέσεων των μυστικών υπηρεσιών. Η DS τον προόριζε για επόμενο ηγούμενο της Μονής Ζωγράφου, αλλά τελικά πήγε στο Ρέγκενσμπουργκ και μετά στο Λονδίνο προτού γίνει μητροπολίτης Νευροκοπίου Βουλγαρίας το 1994. «Εχει καταλάβει πόσο μπορούν να τον ωφελήσουν σε επαγγελματικό επίπεδο οι σχέσεις του με την υπηρεσία», σημείωνε ήδη από το 1980 ο αξιωματικός της DS που ήταν χειριστής του.