Ιστολόγιο Τάλαντο

Κυριακή 4 Δεκεμβρίου 2022

Τι σημαίνει η λέξη άγιος;

Α’ Η λέξη άγιος δηλώνει αυτόν που δεν έχει σχέση με την αμαρτία. Έτσι, επειδή μόνο ο Θεός δεν έχει σχέση με την αμαρτία, Αυτός είναι ο Άγιος. Επίσης Άγιος είναι και ο Χριστός ο Οποίος είπε, « τίς ἐξ ὑμῶν ἐλέγχει με περὶ ἁμαρτίας; » (Ιω. η’, 46). Οι πιστοί λοιπόν ομολογούν και λένε, Άγιος ο Θεός, Άγιος ισχυρός, Άγιος αθάνατος, ελέησον ημάς. Με το ελέησον ημάς προφανώς δηλώνουν ότι δεν είναι απαλλαγμένοι από την αμαρτία και ζητούν να τους ελεήσει ο Θεός και να τους αγιάσει. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι θα είναι επί της γης αναμάρτητοι και θα λένε ότι δεν έχουν αμαρτία γιατί, « ἐὰν εἴπωμεν ὅτι ἁμαρτίαν οὐκ ἔχομεν, ἑαυτοὺς πλανῶμεν καὶ ἡ ἀλήθεια οὐκ ἔστιν ἐν ἡμῖν » (Α’ Ιω. α’, 8). Επί της γης λοιπόν, ουδείς αναμάρτητος.

Β’ Η λέξη άγιος όμως έχει και άλλη σημασία. Δηλώνει κάποιον που είναι αφιερωμένος στο Θεό ή επιλεγμένος για κάποιο άγιο και ιερό έργο. Έτσι, για παράδειγμα, οι προσφωνήσεις, άγιε δέσποτα, άγιε πάτερ, άγιε επίτροπε κ. ά. δεν αναφέρονται στην προηγούμενη σημασία της λέξης άγιος. Δεν υπάρχει λόγος λοιπόν ένας που από κάποιον προσφωνείται άγιος, να αντιδράσει και να του πει, δεν είμαι άγιος, ανεξάρτητα από το πώς το εννοεί αυτός που τον προσφωνεί άγιο.

Ιωάννης Χ. Δήμος πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών.

Ποιος δίνει στον άνθρωπο;

Προφανώς ο Θεός δίνει στον άνθρωπο, « ὅτι τὸν ἥλιον αὐτοῦ ἀνατέλλει ἐπὶ πονηροὺς καὶ ἀγαθοὺς καὶ βρέχει ἐπὶ δικαίους καὶ ἀδίκους »(Ματ. ε’, 45). Το «τὸν ἥλιον αὐτοῦ ἀνατέλλει », ας μη το παρατρέξουμε, γιατί δηλώνει ότι και ο ήλιος είναι του Θεού, ο Θεός τον διαχειρίζεται, και έτσι ο ήλιος δεν τρελαίνεται. Ο Θεός δίνει μεν στον άνθρωπο, αλλά και ο άνθρωπος πρέπει να γνωρίζει τι ζητάει. Ο Κύριος είπε, « ζητεῖτε δὲ πρῶτον τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν δικαιοσύνην αὐτοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν »( Ματθ. στ’, 33 ).

Ύστερα από αυτά και από πολλά άλλα σχετικά, δεν έχει ανάγκη ένας πιστός να ζητάει από άλλους, αφού ό, τι έχουν οι άλλοι από το Θεό το έχουν λάβει. Ο Παύλος λέει, « τί δὲ ἔχεις ὃ οὐκ ἔλαβες; εἰ δὲ καὶ ἔλαβες, τί καυχᾶσαι ὡς μὴ λαβών;»( Α Κορ. δ’,7 ). Δεν έχει ανάγκη να ζητάει από άλλους αλλά από το Θεό, « πᾶς γὰρ ὁ αἰτῶν λαμβάνει καὶ ὁ ζητῶν εὑρίσκει καὶ τῷ κρούοντι ἀνοιγήσεται.»( Ματθ. ζ’, 8 ). Δεν έχει ανάγκη ένας πιστός να ζητάει από άλλους σύμφωνα και με τα λόγια του Αποστόλου Παύλου, « μηδὲν μεριμνᾶτε, ἀλλ᾿ ἐν παντὶ τῇ προσευχῇ καὶ τῇ δεήσει μετὰ εὐχαριστίας τὰ αἰτήματα ὑμῶν γνωριζέσθω πρὸς τὸν Θεόν.»(Φιλιπ. δ’, 6). Τέλος δεν έχει ανάγκη ένα πιστός να γίνεται επαίτης, σύμφωνα με την προτροπή, « Τέκνον, ζωὴν ἐπαιτήσεως μὴ βιώσῃς· κρεῖσσον ἀποθανεῖν ἢ ἐπαιτεῖν »(Σοφ. Σειρ. μ’,28).

Ιωάννης Χ. Δήμος πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών.

Τι σημαίνει, «ο Κύριος εγγύς»;

Σημαίνει αυτό που είπε ο ίδιος ο Κύριος στους μαθητές Του, «και ιδού εγώ μεθ’ υμών ειμι πάσας τας ημέρας έως της συντελείας του αιώνος» (Ματ.κη´,20). Αυτό το «μεθ’ υμών ειμι» δηλώνει το εγγύς και όχι το μακράν. Αλλά και ο λόγος του Κυρίου, «ου γαρ εισι δύο ή τρεις συνηγμένοι εις το εμόν όνομα, εκεί ειμι εν μέσω αυτών» (Ματ. ιη´,20), προφανώς δηλώνει το εγγύς και όχι το μακράν. Επίσης ο λόγος του Κυρίου, «ο τρώγων μου την σάρκα και πίνων μου το αίμα εν εμοί μένει, καγώ εν αυτώ» (Ιω. στ΄,56), προφανώς δηλώνει το εγγύς και όχι το μακράν.

Ο Θεός δε βρίσκεται μακράν του ανθρώπου ούτε τοπικά ούτε χρονικά, «Εν αυτώ γαρ ζώμεν και κινούμεθα και εσμέν» (Πρ. ιζ’,28), όπως είπε και ο Απόστολος Παύλος στους Αθηναίους. Μπορεί να πει κανείς ότι το ψάρι που βρίσκεται μέσα στη θάλασσα είναι μακριά από αυτή;

Ο Ίδιος ο Κύριος λέει, «ιδού έστηκα επί την θύραν και κρούω· εάν τις ακούση της φωνής μου και ανοίξη την θύραν, και εισελεύσομαι προς αυτόν και δειπνήσω μετ’ αυτού και αυτός μετ’ εμού» (Απ. γ´, 20).

Δε μένει λοιπόν παρά ο άνθρωπος να ακούσει τη φωνή Του και να ανοίξει τη θύρα της καρδιάς του λέγοντας, « ἔρχου, Κύριε Ἰησοῦ.»( Απ. κβ’,20 ). Αυτό δηλώνουν και τα λόγια του Ιακώβου, «εγγίσατε τω Θεώ, και εγγιεί υμίν» (Ιακ. δ´, 8).

Ιωάννης Χ. Δήμος πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών.

Κυριακή 27 Νοεμβρίου 2022

Ποιον καταπάτησε και ποιον κατάργησε ο Χριστός

Επειδή για να καταπατηθεί κάτι πρέπει να υπάρχει, το «καταπάτησε» ταιριάζει στο ότι ο Χριστός καταπάτησε το διάβολο ο οποίος υπάρχει. Ο θάνατος όμως δεν έχει ύπαρξη για να καταπατηθεί, αφού «ο Θεός θάνατον ουκ εποίησεν, ουδέ τέρπεται επ’ απωλεία ζώντων» (Σοφ. Σολ. α΄,13). Πάντως γίνεται δεκτό και το ότι ο Χριστός καταπάτησε το θάνατο, δηλαδή νίκησε το θάνατο. Έτσι είναι σωστό και το καταπάτησε το διάβολο και το καταπάτησε το θάνατο. Ας θυμηθούμε το «θανάτω θάνατον πατήσας».

Όσον αφορά στο «κατάργησε», το να καταργηθεί κάτι σημαίνει ότι παύει πλέον να υπάρχει και στην προκειμένη περίπτωση αυτό είναι ο θάνατος και όχι ο διάβολος ο όποιος πάντα θα υπάρχει. Άρα το «κατάργησε» αναφέρεται στο θάνατο κατά κύριο λόγο σύμφωνα και με το «έσχατος εχθρός καταργείται ο θάνατος·» (Α΄ Κορ. ιε΄,26). Πάντως και εδώ γίνεται δεκτό και το ότι ο Χριστός κατάργησε το διάβολο με την έννοια της κατάργησης της εξουσίας του και όχι της ύπαρξής του. Σχετικό είναι το εξής «...Ίνα διά του θανάτου καταργήση τον το κράτος έχοντα του θανάτου, τούτ’ έστι τον διάβολον» (Εβρ. β΄,14).

Σύμφωνα λοιπόν με τα παραπάνω, μπορεί να λέγεται για το Χριστό ότι είναι και το ένα και το άλλο από τα παρακάτω: α) «Ο Θεός των πνευμάτων και πάσης σαρκός, ο τον διάβολον καταπατήσας, τον δε θάνατον καταργήσας» και β) «Ο Θεός των πνευμάτων και πάσης σαρκός, ο τον θάνατον καταπατήσας, τον δε Διάβολον καταργήσας».

Ιωάννης Χ. Δήμος πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνώ

ΑΙΤΙΑ ΧΑΡΑΣ

Αν μία μάνα χάσει το παιδί της που ήταν το στήριγμά της και αυτό σωθεί και βρεθεί, αυτή η μάνα θα χαρεί όχι τόσο, επειδή ξαναβρήκε το στήριγμά της, αλλά, επειδή σώθηκε το παιδί της. Αυτό ακριβώς συνέβη με τη Μητέρα του Κυρίου στην Οποία ο Υμνωδός λέει, «συ δε Αγνή τέρπου Θεοτόκε εν τη εγέρσει του Τόκου σου». Η Θεοτόκος δηλαδή χαίρεται περισσότερο, επειδή ξαναείδε τον Υιόν της με την Ανάστασή Του. Όσο για τους πιστούς, αυτοί χαίρονται για την Ανάσταση του Χριστού, επειδή Αυτή είναι η αιτία πάσης χαράς και ευφροσύνης για τους ίδιους και για όλη την κτίση. Χαίρονται γιατί, όπως γράφει ο Απόστολος Παύλος για το Χριστό, « ὃς παρεδόθη διὰ τὰ παραπτώματα ἡμῶν καὶ ἠγέρθη διὰ τὴν δικαίωσιν ἡμῶν »( Ρωμ. δ’, 25). Όμως είναι δίκαιο να χαίρονται και για το ότι ο Χριστός που σταυρώθηκε αδίκως, με την Ανάστασή Του δοξάστηκε, «και ο Θεός αυτόν υπερύψωσε και εχαρίσατο αυτώ όνομα το υπέρ παν όνομα, ίνα εν τω ονόματι Ιησού παν γόνυ κάμψη επουρανίων και επιγείων και καταχθονίων, και πάσα γλώσσα εξομολογήσηται ότι Κύριος Ιησούς Χριστός εις δόξαν Θεού πατρός» (Φιλ. β´,9-11). Αυτή η χαρά είναι και δείγμα αγάπης, γιατί η αγάπη «ου χαίρει επί τη αδικία, συγχαίρει δε τη αληθεία» (Α´ Κορ. ιγ´,6). Αδικία είναι που καταδικάστηκε σε θάνατο ο Χριστός και αλήθεια είναι που αναστήθηκε ΑΛΗΘΩΣ.

Ιωάννης Χ. Δήμος πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνώ

ΣΤΗ ΘΛΙΨΗ, ΥΠΟΜΟΝΗ

Ο Απόστολος Παύλος για τη θλίψη γράφει, « τῇ θλίψει ὑπομένοντες,» (Ρω.ιβ’,12).Αυτό γιατί, εκτός των πολλών άλλων καλών, ο παραμικρός σωματικός πόνος και η ελάχιστη θλίψη που υποφέρει και υπομένει ο πιστός για τη δόξα του Θεού και για την υπακοή στο Χριστό, έχει μεγάλη αξία και σημασία. Και αυτό το τονίζει πάλι ο Παύλος με τα εξής λόγια, « το γαρ παραυτίκα ελαφρόν της θλίψεως ημών καθ' υπερβολήν εις υπερβολήν αιώνιον βάρος δόξης κατεργάζεται ημίν, μη σκοπούντων ημών τα βλεπόμενα, αλλά τα μη βλεπόμενα· τα γαρ βλεπόμενα πρόσκαιρα, τα δε μη βλεπόμενα αιώνια » (Β΄Κορ΄ Κορ.δ’, 17-18). Και για να μη αποκάμει κανείς, ο ίδιος Απόστολος υποδεικνύει και το ασάλευτο στήριγμα με τα εξής λόγια, « πιστὸς δὲ ὁ Θεός, ὃς οὐκ ἐάσει ὑμᾶς πειρασθῆναι ὑπὲρ ὃ δύνασθε, ἀλλὰ ποιήσει σὺν τῷ πειρασμῷ καὶ τὴν ἔκβασιν τοῦ δύνασθαι ὑμᾶς ὑπενεγκεῖν »(Α’ Κορ. ι’, 13).

Ιωάννης Χ. Δήμος πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνώ

Λίγα λόγια για την αγάπη του Θεού

Ας αρχίσουμε από τα λόγια του Ιωάννη, « Ο Θεός αγάπη εστίν». Εδώ μπορεί να πει κάποιος ότι η αγάπη προϋποθέτει δύο, τον αγαπώντα και τον αγαπητό. Πολύ σωστά, γιατί αυτό ακριβώς συμβαίνει πρωτίστως και κυρίως στο Θεό ο Οποίος έχει τον Υιόν Του τον αγαπητό. Στο όρος Θαβώρ ακούστηκε « φωνὴ ἐκ τῆς νεφέλης λέγουσα· οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα· αὐτοῦ ἀκούετε »(Ματ. ιζ’, 5). Ο Ίδιος ο Κύριος είπε, «ὁ γὰρ πατὴρ φιλεῖ τὸν υἱὸν» (Ιώ. ε’, 20). Αφού λοιπόν ο Θεός αγαπά τον Υιόν Του τον Μονογενή που είναι ο κληρονόμος πάντων, αγαπά και τα κτίσματά Του σύμφωνα και με το, « ἀγαπᾷς γὰρ τὰ ὄντα πάντα καὶ οὐδὲν βδελύσσῃ, ὧν ἐποίησας· οὐδὲ γὰρ ἂν μισῶν τι κατεσκεύασας »(Σ. Σολ. ια’, 24). Αυτή την αγάπη του Θεού για τον κόσμο την αποκάλυψε ο Ιδιος ο Χριστός στο Νικόδημο με τα εξής λόγια, « οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ' ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον »( Ιω. γ’,16 ). Η αγάπη λοιπόν προέρχεται και πηγάζει από το Θεό με πρωταρχική αφετηρία την αγάπη του Πατρός προς τον Υιόν Του τον αγαπητό. Ο Ιωάννης γράφει σχετικά, « ἡ ἀγάπη ἐκ τοῦ Θεοῦ ἐστι, καὶ πᾶς ὁ ἀγαπῶν ἐκ τοῦ Θεοῦ γεγέννηται καὶ γινώσκει τὸν Θεόν »(Α’, Ιω. δ’, 7 ). Αλλά και ο Απόστολος Παύλος γράφει για την αγάπη του Θεού, « ἡ δὲ ἐλπὶς οὐ καταισχύνει, ὅτι ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ἐκκέχυται ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν διὰ Πνεύματος ῾Αγίου τοῦ δοθέντος ἡμῖν »( Ρω. ε’, 5).Τα λόγια λοιπόν αυτά του Ιωάννη, «Ο Θεός αγάπη εστίν» και « ἡ ἀγάπη ἐκ τοῦ Θεοῦ ἐστι,» φανερώνουν ότι η αγάπη είναι μεγάλο χάρισμα του Θεού. Έτσι τη χαρακτηρίζει και ο Απόστολος Παύλος με τα γνωστά λόγια « νυνὶ δὲ μένει πίστις, ἐλπίς, ἀγάπη, τὰ τρία ταῦτα· μείζων δὲ τούτων ἡ ἀγάπη.» (Α’ Κορ. 13). Πάντως ο Θεός, κατά την Ουσία και Φύση, είναι ακατάληπτος όπως γράφει και ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός, « Ότι μεν ουν έστι Θεός, δήλον• τι δε έστι κατ' ουσίαν και φύσιν, ακατάληπτον τούτο παντελώς και άγνωστον » (P.G. 94, 797). Ο Ίδιος δε ο Κύριος είπε, « καὶ οὐδεὶς ἐπιγινώσκει τίς ἐστιν ὁ υἱός, εἰ μὴ ὁ πατήρ, καὶ τίς ἐστιν ὁ πατήρ, εἰ μὴ ὁ υἱὸς καὶ ᾧ ἐὰν βούληται ὁ υἱὸς ἀποκαλύψαι »( Λουκ. ι’, 22).Τέλος ας σημειωθεί ότι ο Ιωάννης είπε και ότι, « ὁ Θεὸς φῶς ἐστι καὶ σκοτία ἐν αὐτῷ οὐκ ἔστιν οὐδεμία »( Α’ Ιώ. α’,5). Δεν είπε μόνο ότι, « Ο Θεός αγάπη εστίν», με το οποίο αρχίσαμε και με το οποίο, ας κλείσουμε τα λίγα αυτά λόγια για την αγάπη του Θεού σύμφωνα με τον τίτλο του θέματος.

Ιωάννης Χ. Δήμος πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνώ

Τετάρτη 23 Νοεμβρίου 2022

ΣΟΦΟΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ

Μία μητέρα της οποίας πέθανε το παιδάκι της, αν και
δεν είχε στενή σχέση με την Εκκλησία και ειδικότερα
με την Εξομολόγηση, ρώτησε τον Πνευματικό να της
πει, γιατί ο Θεός της πήρε το παιδί της. Τότε εκείνος,
ανάμεσα βέβαια στα πολλά άλλα που θα της είπε, όταν
έκρινε την κατάλληλη στιγμή, της διηγήθηκε και το
εξής: Κάποτε μία προβατίνα δεν έμπαινε στη στρούγκα,
όπως έκαναν τα άλλα πρόβατα, και υπήρχε κίνδυνος να
την κατασπαράξει ο λύκος αυτή και το αρνάκι της που
είχε μαζί της. Τότε ο βοσκός πήρε στην αγκαλιά του το
αρνάκι και μπήκε μέσα στη στρούγκα. Τι να κάνει η
προβατίνα, αναγκάστηκε κι’ αυτή, κι’ έτσι μπήκε στο
μαντρί. Η μητέρα ευχαρίστησε τον Πνευματικό για τα
σοφά λόγια που της είπε, και πήρε την απόφαση να
γνωρίσει τον Καλό Ποιμένα που αγαπάει τα πρόβατά
Του.