ΤΡΙΩΔΙΟ , ΕΠΟΧΗ ΚΑΘΑΡΣΕΩΣ

Μπήκαμε στο Τριώδιο! Δύο σχεδόν μήνες είναι αφιερωμένοι στην κατ’ εξοχήν κατανυκτική περίοδο της Εκκλησίας μας. Πραγματικά! Η πιο πνευματική, η πλέον εμπνευσμένη, η πλουσιότερη σε υψηλά νοήματα και σε ευκαιρίες ανώτερης ζωής περίοδος, είναι του Τριωδίου. Είναι κατάφορτη από πνευματικές αναζητήσεις, γεμάτη από ουράνιες νοσταλγίες και μέσα που σώζουν την ψυχή. Τα ασύγκριτα σε κάλλος και μεγαλείο αγιογραφικά αναγνώσματα , το πλήθος των κατανυκτικών ιερών ακολουθιών , η υπέροχη και ανυπέρβλητη έμπνευσι και πλοκή των ύμνων, βοηθούν πάρα πολύ σε περισυλλογή και ψυχική ανάτασι, σε πνευματική αποτοξίνωσι και σε δημιουργία ουρανίων βιωμάτων.

Και ομολογουμένως είναι να απορή κανείς με τη νοοτροπία πολλών χριστιανών της εποχής μας, που εντελώς επιπόλαια και εγκληματικά μεταβάλλουν την περίοδο αυτή της περισυλλογής σε κάθε είδους ξεφάντωμα, σε κραιπάλη και μέθη και ξαναζωντάνεμα ειδωλολατρικών εθίμων και συνηθειών, σε λατρεία του Βάκχου και της Αφροδίτης. Και ενώ το Τριώδιο έχει σκοπό να μας βοηθήση να επιστρέψουμε στον εαυτό μας , για πολλούς κατάντησε απομάκρυνσι από τον εαυτό τους! Τί άγνοια σπουδαίων θεσμών της Εκκλησίας μας! Τί διαστρέβλωσι της αληθείας! Πόση ρηχότητα σκέψεως! Πόση εγκληματική θρησκευτική αδιαφορία!

Αλλ’ αν οι άνθρωποι που ζουν στην άγνοια έτσι έχουν παραμορφώσει μια τόσο σπουδαία και σωτήρια περίοδο της Εκκλησίας, δεν δικαιολογούνται να την παραθεωρούν οι σοβαρά σκεπτόμενοι χριστιανοί , τα πιστά δηλαδή τέκνα της Εκκλησίας. Σ’ αυτό ακριβώς θέλουμε να βοηθήσωμε  τον φίλο αναγνώστη με όσα στη συνέχεια θα γραφούν, γιατί πιστεύομε, ότι και αυτός ανήκει στη μερίδα των συνειδητών χριστιανών, των πιστών οπαδών του Κυρίου.

Δύο είναι οι βασικές έννοιες που υπογραμμίζονται σε ολόκληρο το τριώδιο. Έννοιες υψηλές, θείες, πνευματικές, έννοιες σωτήριες για τον άνθρωπο.

Πρώτη είναι η Μετάνοια. Η επιστροφή στο Θεό και Πατέρα, όπως τόσο ζωντανά περιγράφεται στην ωραία παραβολή του Ασώτου, το θαύμα αυτό της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Μετάνοια με συντριβή και πλήρη συναίσθησι των αμαρτιών, όπως τη βλέπομε στο ευαγγελικό ανάγνωσμα της πρώτης Κυριακής  του Τριωδίου, στο πρόσωπο του Τελώνου, που ανακράζει « ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ». Πρέπει να το ομολογήσωμε, ότι η αμαρτία, η θανατηφόρα αυτή αρρώστια της ψυχής, κατακλύζει ολόκληρη τη ζωή μας, περισφίγγει ολόκληρη την ύπαρξί μας. Συνεχώς αμαρτάνομε. Από το πρωί μέχρι το βράδυ. Κάθε στιγμή υποκύπτομε στις δελεαστικές και απατηλές προτάσεις της. Μόνο ένας άνθρωπος που δεν ερευνά την καρδιά του θα μπορούσε να αμφισβητήση την παραπάνω πικρή αλήθεια. «Ανθρώποισι γαρ τοις πάσι κοινόν τουξαμαρτάνειν» , έλεγε ο αρχαίος Σοφοκλής , ενώ ο Θουκυδίδης διαβεβαίωνε, ότι «πεφύκασι πάντες και ιδία και δημοσία αμαρτάνειν». Και ο Μαθητής της Αγάπης υπερνθυμίζει ότι « ἐὰν εἴπωμεν ὅτι ἁμαρτίαν οὐκ ἔχομεν, ἑαυτοὺς πλανῶμεν καὶ ἡ ἀλήθεια οὐκ ἔστιν ἐν ἡμῖν. « ( Α΄Ιω. 1,8 ) .  

Η αμαρτία όμως δεν αποτελεί μια απλή παρωνυχίδα . Δεν είναι κάτι ασήμαντο που δεν αξίζει να προσεχθή. Όχι! Είναι δηλητήριο θανατηφόρο, αρρώστια της ψυχής «χαλεπωτάτη» , όπως λένε οι Πατέρες της Εκκλησίας. Είναι το μεγαλύτερο κακό, που μας αποξενώνει από το Θεό Πατέρα και μας ρίχνει στην αγκαλιά του ανθρωποκτόνου διαβόλου. Η αμαρτία εξαφανίζει τη χαρά και την ειρήνη της ψυχής μας και με το αλύπητο σφυροκόπημα της συνειδήσεως κάνει τη ζωή μας αβίωτη και μαρτυρική.

Επομένως, αφού τόσο και τέτοιο κακό είναι η αμαρτία, καταλαβαίνει κανείς εύκολα πόσο μεγάλη είναι η ανάγκη να βγάλωμε το ψυχοφθόρο δηλητήριο της . Αυτή ακριβώς η απαλλαγή από το δηλητήριο αμαρτίας αποτελεί την αληθινή Μετάνοια, προς την οποία μας καλεί το Τριώδιο. «Τῆς μετανοίας ἄνοιξόν μοι πύλας Ζωοδότα», ψάλλει η Εκκλησία μας κάθε Κυριακή της περιόδου αυτής. « Μετανοίας ἐφέστηκε καιρὸς», τονίζει πάλι τώρα στους μοναδικούς σε λυρισμό και πνευματικό μεγαλείο ύμνους της.

Να το πρώτο σύνθημα του Τριωδίου. Σύνθημα μετανοίας και απαλλαγής από το δηλητήριο της αμαρτίας δια της Εξομολογήσεως.

Η δεύτερη έννοια που δεσπόζει κατά την περίοδο αυτή είναι ο αγώνας  εναντίον του κακού.

Η μετάνοια τορπιλίζει την αμαρτία. Ο πνευματικός αγώνας βοηθεί, ώστε να μη μπλέξουμε και πάλι στα δίχτυα της. Γι’ αυτό και ο πνευματικός αγώνας συμπληρώνει τη Μετάνοια. Και την αξιοποιεί. Αγώνας σημαίνει προσπάθεια για την αποκοπή των ελαττωμάτων και των κακιών μας. Προσπάθεια ηθικής τελειώσεώς μας, εξαγιασμού της καρδιάς , καθαρισμού του εσωτερικού μας κόσμου, βιώσεως του αγίου. Προσπάθεια να αποκτήσωμε αρετές και πνευματικότερη ζωή.

Σ’ αυτόν τον αγώνα, τον ιερό και άγιο, τον ευγενέστερο απ’ όλους τους αγώνες, μας καλεί το Τριώδιο. Αγώνα τίμιο, πνευματικό, που σκοπό έχει την κατάκτησι των υψηλών κορυφών του πνεύματος, τη δημιουργία βίου φωτεινού, ανώτερου, ουρανίου. Αγώνα όσιο, για τη βελτίωση της καρδιάς μας και την κατάκτησι της τελειότητος. Δεν μοιάζει ο αγώνας αυτός με τους χαμηλούς αγώνες για την απόκτησι της ύλης, της εφήμερης δόξας, των φθαρτών στεφάνων, της απολαύσεως της γης. Όχι! Είναι αγώνας πνευματικός, ανυπέρβλητος και θείος. Σ’ αυτόν μας προτρέπει η Εκκλησία τις μέρες αυτές. Και θα ακούσωμε τη φωνή της καθαρώτερα την Κυριακή της Τυρινής. «Τὸ στάδιον τῶν ἀρετῶν ἠνέωκται, οἱ βουλόμενοι ἀθλῆσαι εἰσέλθετε, ἀναζωσάμενοι τὸν καλὸν τῆς Νηστείας ἀγῶνα, …  καὶ ἀναλαβόντες τὴν πανοπλίαν τοῦ Σταυροῦ, τῷ ἐχθρῷ ἀντιμαχησώμεθα». Έφθασε καιρός η των πνευματικών αγώνων αρχή, η κατά των δαιμόνων νίκη».

Μετάνοια και αγώνας ,  να ένα θαυμάσιο δίπτυχο της περιόδου του Τριωδίου που διανύομε . Και είναι αλήθεια βέβαια, ότι στην πραγματικότητα η μετάνοια είναι αγώνας και ο αγώνας μετάνοια. Μα και τα δύο ένα σκοπό έχουν, το να μας φέρουν πλησίον του Θεού , να μας ενώσουν με τον Κύριο. Σκοπό έχουν να μας κάνουν συνειδητούς χριστιανούς , προσωπικότητες ολοκληρωμένες, ανθρώπους πνευματικούς  με πλούσιο εσωτερικό κόσμο, χαρακτήρες ενάρετους και χρηστούς, να μας μεταβάλλουν σε αγίους.

Συ, φίλε αναγνώστη, μη παίζης «εν ου παικτοίς». Άκουσε τη φωνή της Μητέρας σου Εκκλησίας. Κάνε κτήμα σου τις δύο αυτές έννοιες του Τριωδίου. Μετανόησε για την μέχρι τώρα ζωή σου και εξομολογήσου ειλικρινά. Αγωνίσου τον καλό αγώνα της Πίστεως. Προσπάθησε να διορθώσης το χαρακτήρα σου, να εκλεπτύνης την καρδιά και τη συνείδησί σου, να ζήσης σαν πιστό τέκνο της Εκκλησίας. Μην επηρεάζεσαι και μη παρασύρεσαι από τις φαυλότητες που πολλοί διαπράττουν τις μέρες αυτές. Συ μη τους ακολουθήσης στις ρυπαρότητές τους. Εκείνοι μολύνουν την περίοδο του Τριωδίου και μολύνονται και οι ίδιοι. Συ μείνε, γίνε καθαρός. Το τριώδιο δεν είναι εποχή μολυσμού, αλλά καθάρσεως. Ναι, καθάρσεως.

Από το βιβλίο: «ΤΡΙΩΔΙΟ

σκέψεις και στοχασμοί»

ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΥ Ι. ΚΑΡΟΥΣΟΥ

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ: “Η ΧΡΥΣΟΠΗΓΉ”

ΑΘΗΝΑΙ 1979