ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΕΤΑ ΤΑ ΦΩΤΑ

 π.Χρήστος Ζαχαράκης

Ὅταν παραδόθηκε ὁ Ἰωάννης ὁ Βαπτιστὴς, ἀ., ἀ., τότε ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς ἄρχισε τὸ κήρυγμά του στὸ λαό.  Μὲ τὰ ἴδια λόγια τοῦ Ἰωάννη, «μετανοεῖτε, γιατὶ ἔφθασε ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν», κήρυττε κι ὁ Χριστός. Αὐτὸ δὲν φανερώνει μόνο πὼς τὸ κήρυγμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ εἶναι συνέχεια στὸ κήρυγμα τῶν Προφητῶν, ἀλλὰ καὶ πὼς ἡ μετάνοια ἀποτελεῖ τὴν προϋπόθεση μὰ καὶ τὸν τρόπο ποὺ θὰ κερδίσουμε τὴ Βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Ὅλο τὸ κήρυγμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Ἐκκλησίας, δηλαδὴ ὅλο τὸ Εὐαγγέλιο συμπεριλαμβάνεται καὶ συγκεφαλαιώνεται στὴ μετάνοια, ποὺ δὲν εἶναι μιὰ λέξη, ἀλλὰ μιὰ πράξη, ποὺ ἀλλάζει ριζικὰ καὶ ὁλοκληρωτικὰ τὸν ἄνθρωπο.

Ἡ μετάνοια εἶναι τὸ πρῶτο ποὺ χρειάζεται σὰν ἀρχὴ καὶ σὰν θύρα στὸ δρόμο τῆς σωτηρίας. Γιατὶ μετάνοια θὰ πεῖ, ν᾽ ἀλλάξεις τὸν τρόπο ποὺ σκέφτεσαι καὶ ν᾽ ἀλλάξεις καὶ τὸν τρόπο ποὺ ζεῖς. Μετάνοια θὰ πεῖ νὰ πάρεις μιὰ γενναία ἀπόφαση καὶ νὰ ἐλευθερωθεῖς ἀπὸ κακίες καὶ πάθη, ποὺ σὲ κρατᾶνε δέσμιο καὶ σὲ ταπεινώνουν· νὰ μισήσεις τὸν ἑαυτό σου καὶ ν ἀγαπήσεις τὸ Θεό· νὰ πάψεις νὰ ἔχεις ἁπόλυτη ἐμπιστοσύνη στὸ μυαλό σου καὶ ν᾽ ἀνοίξεις τὰ μάτια σου στὸ φῶς τῆς πίστεως· νὰ κλάψεις καὶ νὰ πενθήσεις γιὰ τὴν ἁμαρτία σου καὶ νὰ ζητήσεις τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Μὰ ὅλα αὐτὰ ὄχι μόνο σὰν μιὰ ἀνθρώπινη προσπάθεια, σὰν μιὰ ἄσκηση καὶ γυμνασία, ἀλλὰ καὶ σὰν καρπὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Ἡ μετάνοια εἶναι πολύ εὐρύτερη ἔννοια ἀπό τήν ἁπλή συνειδητοποίηση καί ἐξαγόρευση τῶν ἁμαρτιῶν μας. Εἶναι μία συνολική ἐπανατοποθέτηση τῆς καρδιᾶς μας, ἕνας διαφορετικός τρόπος νά ἀντιμετωπίζουμε τά πράγματα, μία ἀλλαγή τοῦ νοῦ μας. Ὁ ἀσφαλέστερος τρόπος νά διακρίνουμε ἄν ἔχουμε μετάνοια, εἶναι ἄν ὁ πόνος καὶ ἡ αἴσθηση τῆς ἀδυναμίας μας δημιουργοῦν διάθεση προσευχῆς. Ἄν τό πένθος μας δέν μᾶς ὁδηγεῖ σέ προσευχὴ εἶναι ἁπλά ἐγωισμός. Δύο εἶναι οἱ ἐχθροί τῆς μετάνοιας, ἡ ραθυμία-ἀδιαφορία καί ἡ ἀπόγνωση-ἀπελπισία. Ἡ ἀπόγνωση δέν ἀφήνει τόν ἄνθρωπο νά ἐλπίζει στό Θεό καί νά προσεύχεται. Ὁ ἐγωιστής βασίζεται στόν ἑαυτό του καί ὁδηγεῖται στήν ἀπελπισία, ἐνῶ ὁ ταπεινός εἶναι δυνατός γιατί ἐλπίζει στό Θεό. Ἡ ραθυμία παραπλανᾶ τόν ἄνθρωπο μέ τήν σκέψη ὅτι πάει καλά καί ἔτσι ἀφήνεται μέ κίνδυνο νά χάσει ὅ,τι ἔχει κερδίσει πνευματικά. Μετά τόν ὁδηγεῖ στήν ἀπόγνωση. Εἶναι πολύ σημαντικό νά μήν πέφτουμε σέ ἀπόγνωση ἀλλά καί νά βοηθοῦμε τούς ἄλλους νά μήν ἀπελπίζονται, γιατί ἡ ἀπελπισία εἶναι πιό ἐπικίνδυνη ἀπό κάθε ἁμαρτία.

     Ὁ λόγος τῶν ἁγίων, ποὺ εἶναι ἔκφραση ἑνός ἄλλου βιώματος, ἔχει τή δυνατότητα νά μένει πάντα καινούργιος καί νά μᾶς ἀποκαλύπτει μία ἄλλη διάσταση ἠθικῆς πού ὁ δικός μας ἐγωισμός καί ἡ «πνευματική τυφλότητα» δέν εἶναι σέ θέση νά συλλάβουν. Μᾶς βοηθάει νά νιώσουμε πόσο ἐπιφανειακή εἶναι ἡ ἀντίληψή μας γιά τήν ἁμαρτία, ἀλλά καί πόσο ἀδικοῦμε τό Θεό ὅταν Τόν θεωροῦμε ἀδύναμο καί ἀνίσχυρο νά μᾶς σώσει. Προκαλεῖ τήν ἐγωιστική μας διάθεση γιά προσωπική αὐτοδικαίωση καί σωτηρία ὡς ἀνταμοιβή τῶν κατορθωμάτων μας καί μᾶς βεβαιώνει ὅτι δέν εἶναι ἡ ἀπάθεια καί ἡ τελειότητα προϋποθέσεις ἁγιότητας, ἀλλά ἡ μετάνοια, ἡ ταπείνωση καί ἡ συντριβή τῆς καρδιᾶς. Ὁ Πέτρος ὁ Δαμασκηνός, (ἐκφραστής ἑνός τέτοιου ἁγιοπνευματικού βιώματος, χτισμένου μέσα στήν σκληρή ἄσκηση καί τήν ἐναγώνια ἀναζήτηση τοῦ Θεοῦ,) μᾶς συμβουλεύει ὅτι σέ ὅποια κατάσταση καί ἄν βρισκόμαστε δέν πρέπει νά ἀπελπιζόμαστε, ἀρκεῖ νά νιώθουμε μέ συντριβή τήν ἀπόστασή μας ἀπό τό Θεό καί νά ἀποζητοῦμε τήν ἕνωσή μας μέ Αὐτόν. Ἀκόμα καί ἄν δέν καταφέρουμε νά κόψουμε κάποια πάθη, ἀκόμα καί ἄν παραμένουμε στίς ἀδυναμίες μας, ἄν νιώθουμε συντριβή γι' αὐτές καί ἀκριβῶς μέσα ἀπό αὐτές κτίζουμε ἕνα αἴσθημα αὐτομεμψίας καί ταπείνωσης, εἴμαστε λιγότερο ἁμαρτωλοί ἀπό αὐτόν πού μέσα σέ ἕνα πνεῦμα αὐτοδικαίωσης καί πνευματικῆς ὑπεροχῆς κατακρίνει καί καταδικάζει τούς ἄλλους. Ἡ αἴσθηση τῆς ὑπεροχῆς τῶν ἀρετῶν μας γεννάει τήν σκληροκαρδία καί τήν κατάκριση, διώχνει τήν ἀγάπη, φέρνει τήν ἀπομόνωση ἀπό τούς συνανθρώπους μας καί ἀπό τό Θεό καί μᾶς ὁδηγεῖ στόν πνευματικό θάνατο. Δέν πρέπει, λοιπόν, νά ἀπελπιζόμαστε ὅταν, παρά τίς προσπάθειές μας καί τή διάθεση νά ἀλλάξουμε, δέν εἴμαστε στήν κατάσταση πού θά θέλαμε, ἀλλά μέ συντριβή καρδιᾶς νά ζητοῦμε τό ἔλεος καί τήν εὐσπλαχνία τοῦ Θεοῦ. Παράλληλα νά ἔχουμε καί ἐμεῖς σπλαχνικό φρόνημα πρός τόν πλησίον μας, νά μήν βλέπουμε τίς ἁμαρτίες του, νά σκεπάζουμε τά λάθη του γιά νά ἐκφράζουμε ἔτσι ἔμπρακτα τήν εὐγνωμοσύνη μας στό Θεό γιά τήν δική του εὐσπλαχνία σέ μᾶς.

Ἀληθινή μετάνοια εἶναι ἡ ἀποκατάσταση τῆς σχέσης μας μέ τόν Θεό καί εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς βαθιᾶς μας ἀναζήτησης γιά ζωή καί πραγματική χαρά. Μέ τήν μετάνοια ὁ ἀόρατος Θεός γίνεται προσωπικός μας Θεός καί ἀρχίζουμε νά νιώθουμε ἔμπρακτά τὸ ἀπέραντο ἔλεος καί τὴν ἀγάπη του. Μαλακώνει ἡ καρδιά μας καί γίνεται σπλαχνική, ἀποκαθίσταται ἡ ἐσωτερική μας ἑνότητα. Σταματᾶμε νά βλέπουμε τόν ἄλλον σάν ἀπειλὴ καί νά κλεινόμαστε στόν ἑαυτό μας καί στήν αὐτοδικαίωσή μας. Ἡ μετανοημένη καρδιά γεμίζει ἐλπίδα καί ἐμπιστοσύνη στόν Θεό, δέν ἀγωνιᾶ γιά τά λάθη της, τίς ἁμαρτίες της. Νιώθει μέ συντριβή τήν ἀδυναμία της καί ἐναποθέτει τήν σωτηρία της στό Θεό. Γεμάτη ἀνάπαυση, ἐλευθερία καί πνευματική εὐαισθησία θέλει μέ χαρά νά μοιραστεῖ μέ τούς ἄλλους αὐτή τήν ἀγάπη πού γεύεται ἀπό τόν Θεό καί ἔτσι βρίσκεται δίπλα τους ἁπλά καί ἀβίαστα χωρίς ἀγωνία καί λογισμούς. Ὁ ἀληθινά μετανοημένος ἄνθρωπος εἶναι καί ἀληθινά ταπεινός, εἶναι ἐκεῖνος πού  δέν φαντάζεται ἀρετές καί θεία μεγαλεία, ἀλλά δέχεται μέ ἁπλότητα τήν κατάσταση στήν ὁποία βρίσκεται καί μέ προσοχή τοῦ νοῦ καί συνεχῆ προσευχή παρακαλεῖ τό Θεό νά τόν ἐλεήσει καί νά τοῦ χαρίζει ἀληθινή ταπείνωση. 

Ἡ πραγματική ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου,  ἀ., ἀ.,  καθορίζεται ἀπό τό ποῦ ἔχει στραμμένη τήν καρδιά του, ποιές εἶναι οἱ ἐπιθυμίες του, οἱ ἐπιδιώξεις του, τί τόν ἀναπαύει. Ὁ σαρκικός ἄνθρωπος ἀναζητώντας τήν ἀναγνώριση, τή δόξα, τήν κοσμική ἐπιτυχία, τόν πλοῦτο, ἀναπαύεται καί ὑποδουλώνεται σέ αὐτά, γίνεται δέσμιός τους. Παύει νά εἶναι ἐλεύθερος. Κρίνει τά πάντα καί τούς πάντες μέ μέτρο τήν ἐπιτυχία τους σέ αὐτά. Ὁποιαδήποτε ἐξωτερική ἀλλαγή πού θίγει κάτι ἀπό αὐτά τόν ἐπηρεάζει καί τόν κάνει νά δυστυχεῖ. Ὁ πνευματικός ἄνθρωπος, ἀναζητώντας τό ἀληθινό νόημα τῆς ζωῆς, ποθώντας τήν Ἀλήθεια, προσπαθεῖ νά ἀπελευθερωθεῖ ἀπό τά κοσμικά αὐτά δεσμά, δέν τά πολεμᾶ μέ ἐμπάθεια, ἀλλά τά ὑπερβαίνει μέ ἀγάπη, γνωρίζοντας ὅτι κάποια εἶναι ἀναγκαία ἀλλά ὄχι οὐσιώδη, ἐνῶ ἄλλα εἶναι ἐντελῶς περιττά. Μέ αἴσθημα μετάνοιας, ἀναγνωρίζοντας τήν προσωπική του ἀδυναμία, ζητᾶ μέ ἐλπίδα τή θεία παρηγοριά καί βοήθεια γιά νά συνεχίσει τόν ἀγώνα ἀποδέσμευσής του καί νά κερδίσει τήν πραγματική ἐλευθερία.    ΑΜΗΝ.

Η ομιλία έγινε στον Ι.Ν Αγίου Δημητρίου Κοζάνης