Το Άγιο Όρος στην Εποχή του Κορονοϊού

Πώς αντιμετωπίζουν οι μοναχοί την καραντίνα και το κλείσιμο των μοναστηριών; «Μόνον στην κατοχή με τους Γερμανούς έκλεισαν τις πόρτες τους πολλά μοναστήρια, αλλά κι αυτό επειδή το αποφάσισαν οι μοναχοί», μας ενημερώνει ο μοναχός Νικόδημος ο Αγιοπαυλίτης.

Κείμενο Κώστας Καντούρης

 

vice.com

Στο Άγιον Όρος το κύριο χαρακτηριστικό είναι η γαλήνη. Την περίοδο αυτή όμως, ακόμη και οι σιωπηλοί επισκέπτες, λόγω κατάνυξης και σεβασμού, δεν περπατούν στα λιθοστρωμένα καλντερίμια του. Η μοναστική Πολιτεία του Άθω για πρώτη φορά στην ιστορία της έκλεισε για τους επισκέπτες. Ο κορονοϊός επέβαλε κι εκεί τη λήψη απαγορευτικών μέτρων. «Δεν φαίνεται από τις πηγές να ξανάγινε. Μόνον στην κατοχή με τους Γερμανούς έκλεισαν τις πόρτες τους πολλά μοναστήρια, αλλά κι αυτό επειδή το αποφάσισαν οι μοναχοί», μας ενημερώνει ο μοναχός Νικόδημος ο Αγιοπαυλίτης.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Τις προηγούμενες ημέρες, η είδηση ότι τέσσερις μοναχοί της μονής Ξενοφώντος διακομίστηκαν στη Θεσσαλονίκη για νοσηλεία, επειδή προσβλήθηκαν από τον κορονοϊό, δεν φαίνεται να ανησύχησε τους μοναχούς του Αγίου Όρους. Οι συγκεκριμένοι μοναχοί συμμετείχαν σε μία αποστολή σε Αγγλία και Σκωτία, όπου φαίνεται ότι κόλλησαν τον ιό. Ωστόσο δεν μπήκαν στο μοναστήρι, με απόφαση τόσο του ηγούμενου όσο και των ιδίων. Κατευθύνθηκαν σε ένα κελί του μοναστηριού, σχετικά απομακρυσμένο και με την εκδήλωση των πρώτων συμπτωμάτων προσέφυγαν στις υγειονομικές αρχές.

«Αυτό που συμβαίνει τώρα σε όλο τον κόσμο, είναι η δική μας εμπειρία. Αυτή που ζούμε αιώνες», εξηγεί ο μοναχός Θεόφιλος ο Παντοκρατορινός, τέως γραμματέας της Ιεράς Κοινότητας. «Άλλωστε ο μοναχός πάει στο κελί του. Τι είναι το κελί για τον μοναχό; Η φυλακή του», συμπληρώνει μεταφέροντας πως ο αποκλεισμός είναι κάτι φυσιολογικό για τους Αγιορείτες. Όσοι ζουν εκεί έχουν άλλη πνευματική θεώρηση για τις ασθένειες, τα δεινά και όλα όσα μπορεί να συμβούν στην ανθρωπότητα. «Το Άγιον Όρος βλέπει όλες αυτές τις ασθένειες σε υπερφυσικό επίπεδο. Οι μοναχοί λένε “τιμηθήκαμε από τον Θεό με καρκίνο”, όταν κάποιος προσβάλλεται», αναφέρει ο αναπληρωτής πολιτικός διοικητής του Όρους Αρίστος Κασμίρογλου, μεταφέροντας με ποιόν τρόπο οι μοναχοί αντέδρασαν στην πανδημία. «Είναι εκπληκτική ευκαιρία να ζήσει τώρα κανείς τη δύναμη της εσωτερικής πνευματικής ζωής. Ο άνθρωπος δεν είναι μόνον επιφάνεια, έχει βάθος. Είναι ευκαιρία να ανακαλύψουμε τον θησαυρό», συνιστά ο μοναχός Θεόφιλος βλέποντας τη θετική πλευρά του αποκλεισμού του κόσμου. Άλλωστε για τον ίδιο το Άγιον Όρος συνεχίζει να λειτουργεί κανονικά. «Ίσως είναι το μοναδικό που λειτουργεί σε όλο τον κόσμο, όταν έχουν σταματήσει τα πάντα. Παντού έχει γίνει κατακλυσμός».
Η απόφαση για τον αποκλεισμό της μοναστικής Πολιτείας από επισκέπτες ισχύει από την Πέμπτη 19 Μαρτίου. Είναι αλήθεια ότι η Ιερά Σύναξη, δηλαδή η σύνοδος των εκπροσώπων όλων των μοναστηριών του Όρους, ασχολήθηκε τρεις φορές με την πανδημία και τους τρόπους να ληφθούν μέτρα. «Το κράτος το ζήτησε με εύσχημο τρόπο και το δεχτήκαμε. Αλλά και εμείς να χρειαζόταν να το αποφασίσουμε μάλλον το ίδιο θα κάναμε», απαντά ο μοναχός Νικόδημος που είναι ο εκπρόσωπος της Μονής Αγίου Παύλου στην Ιερά Σύναξη. «Εδώ δεν είναι αντάρτικο, είναι ελληνική επικράτεια», συμπληρώνει. Δεν αφήνει κανένα περιθώριο αμφισβήτησης της απόφασης. Άλλωστε το να αποκλειστεί το Άγιο Όρος που λειτουργεί με ειδικό καθεστώς, το αυτοδιοίκητο, δεν είναι τόσο εύκολο.

«Το Άγιον Όρος συμπράττει με την Πολιτεία στην απαγόρευση αυτή», απαντά ο κ. Κασμίρογλου. «Δεν ήρθε η Πολιτεία να πει "κλείσε!". Το δικαίωμα εισόδου των επισκεπτών το έχει με την έκδοση των διαμονητηρίων η Ιερά Κοινότητα. Την ευθύνη της ασφάλειας, την έχει το κράτος». Το ειδικό καθεστώς το οποίο διέπει τον Άθω, απαιτεί συνέργεια σε τέτοιες αποφάσεις. Όπως εξηγεί ο νομικός, συγγραφέας του βιβλίου «Το ειδικό καθεστώς του Αγίου Όρους και η συνταγματική έννοια των "Αγιορείτικων καθεστώτων"», Αναστάσιος Νικόπουλος, «η είσοδος προσκυνητών και επισκεπτών στο Άγιο Όρος, αυτή καθ΄ εαυτή, είναι θέμα της αποκλειστικής αρμοδιότητος των αγιορειτικών οργάνων. Η πανδημία που πλήττει χωρίς διάκριση όλη την υφήλιο, είναι κατεξοχήν ζήτημα ασφάλειας της δημόσιας υγείας και παρεπομένως ζήτημα δημόσιας τάξεως. Επομένως ανήκει στην ευθύνη του Κράτους, γιατί πρόκειται για ιδιαίτερο ζήτημα υπέρτερου δημόσιου συμφέροντος που άπτεται άμεσα της δημόσιας τάξεως και ασφαλείας». Και ο ίδιος συμπληρώνει πως για την έκτακτη αυτή συγκυρία υπήρχε σύμπνοια. «Ρυθμίσθηκε το ζήτημα της λήψεως των εκτάκτων μέτρων και ως προς το Άγιο Όρος, με σεβασμό προς το ειδικό καθεστώς του, την παράδοσή του και προπάντων υπό τις παρούσες συνθήκες της προστασίας των έννομων αγαθών της ζωής και της δημόσιας υγείας», είπε στο VICE.
«Δεν το κάναμε για να προστατέψουμε εαυτούς, αλλά κυρίως τους επισκέπτες. Είναι πολύ εύκολο να μεταδοθεί», εξηγεί ο μοναχός Νικόδημος. «Εμείς είμαστε όλοι εδώ. Όταν δεν μετακινούνται οι άνθρωποι δεν γίνεται να μεταδοθεί. Και οι εργαζόμενοι που είναι μαζί μας, ούτως ή άλλως ζούσαν εδώ πριν την πανδημία». Επιβεβαιώνει πως ο κορονοϊός και οι κίνδυνοι εξακολουθούν να αποτελούν θέμα συζήτησης, ενώ η τελευταία σύναξη αναβλήθηκε λόγω των εξελίξεων. Η μετακίνηση των αντιπροσώπων από τα μοναστήρια στις Καρυές, πάντα ενέχει κίνδυνο. «Εδώ μας λένε ότι το κάθε χέρι του αρρώστου έχει 3.000 μικρόβια, σκεφτείτε τι διασπορά έχει ο ιός», λέει.

Στις λιθόστρωτες αυλές της μονής Ξενοφώντος υπάρχει ανησυχία, κυρίως για την υγεία των τεσσάρων μοναχών. Οι υπόλοιποι μοναχοί θα απαντήσουν λέγοντας ότι ανησυχούν, αλλά ότι προσεύχονται. Δεν έχουν ακούσει άλλη φορά για κάτι παρόμοιο στα 1022 χρόνια ζωής του μοναστηριού. Παρ’ ότι οι ασθενείς δεν μπήκαν στο εσωτερικό του, κρίθηκε καλό και απολυμάνθηκαν οι χώροι του. Το τηλεφωνικό κέντρο πάντως δεν απαντάει αυτές τις ημέρες, ούτε τις ώρες που προσδιορίζει ο αυτόματος τηλεφωνητής. Στους διαδρόμους όμως ακούγονται από τα ιερά των εκκλησιών οι ψαλμοί της Σαρακοστής, λίγο πριν την κορύφωση του δράματος τη Μεγάλη Εβδομάδα.
Στην αυτοδιοίκητη κοινωνία του Άθω, σε αυτή όπου οι ώρες και η ζωή δεν συναντώνται με τον υπόλοιπο κόσμο, ο κορονοϊός και η πανδημία του έχει μία περίεργη επιρροή. Την εξήγηση τη δίνει ο Θεόφιλος, από το κελί του στη μονή Παντοκράτορος, σε μία θεώρηση που διαχωρίζει τον «κόσμο» του Όρους από τα εγκόσμια. «Η φιλοσοφία της δικής μας ζωής, είναι φιλοσοφία θανάτου. Σκοπός μας είναι να ετοιμαστούμε για την έξοδο. Ο σκοπός της Πολιτείας είναι να φροντίσει την υγεία».