Α. Ο ΦΑΝΑΤΙΣΜΟΣ
1. Των κοινωνικών ομάδων.
Ο φανατισμός είναι κατ’ αρχήν κοινωνικό φαινόμενο. Είναι η τάση μιάς
μειονότητας, για να διατηρήσει την ύπαρξη της, την υπόσταση της, τους
οπαδούς της. Οι πιο φανατικοί ανήκουν συνήθως σε μικρές κοινωνικές
ομάδες. Έτσι εξηγείται το γεγονός ότι στο χώρο των θρησκειών και των
χριστιανικών ομολογιών , οι φανατικοί ανήκουν σε αιρετικές ομάδες και
παραφυάδες. Οι οπαδοί του πρώτου αιρετικού , του Αρείου (4ος αι.) , ήταν
τόσο φανατικοί ώστε πέτυχαν να διαδοθούν και να συγκλονίσουν ολόκληρη
την Βυζαντινή Αυτοκρατορία.
Ο ισλαμικός φανατισμός, ειδικότερα, οφείλεται κυρίως στις κοινωνικές και
φυλετικές προδιαγραφές των λαών της ερήμου , των αραβικών πληθυσμών
κυρίως. Οι λαοί αυτοί ήσαν νομαδικοί (κτηνοτρόφοι ) και η επιβίωση τους
εξηρτάτο από την εξόντωση των αντιπάλων νομαδικών ομάδων. Εξ άλλου, ο
κυρίαρχος και πολεμικός χαρακτήρας του Αλλάχ αντανακλά ακριβώς τον
αντίστοιχο αυταρχικό ρόλο του φυλάρχου της νομάδος, ο οποίος , για
λόγους επιβίωσης της νομάδος, ήταν απαραίτητα μονήρης και πολεμικός.
Ο φανατισμός των αιρετικών ομάδων της εποχής μας είναι μια πρόκληση στη
Χριστιανική Εκκλησία , για μια συνεχή επιβεβαίωση της γνησιότητος και
της αυθεντικότητος της εν Χριστώ πίστεως. Και ο ισλαμικός φανατισμός
είναι μια πρόκληση σε ολόκληρο τον σύγχρονο κόσμο, για μια σταδιακή και
ειρηνική κοινωνική και πολιτιστική κυρίως μετέλιξη των λαών της ερήμου ,
που για χιλιάδες χρόνια έζησαν και ζούν ακόμη ως νομαδικοί λαοί.
2. Ο φανατισμός των Θρησκειών.
Το στοιχείο του φανατισμού καλλιεργούν οι εκτός της θείας αποκάλυψης
Θρησκείες. Η μεγάλη πολλαπλότητα των θρησκειών και ο φυσικός
ανταγωνισμός μεταξύ τους, δημιουργεί έντονα της ανάγκη για
αυτοεπιβεβαίωση. Η συναμική , εξάλλου , παρουσία της εν Χριστώ θείας
αποκάλυψηης προκαλεί συνεχώς στα διάφορα αυτά ανθρώπινα θρησκευτικά
κατασκευάσματα αισθήματα κινδύνου και ανασφάλειας.
Οι θρησκείες έτσι , νοιώθωντας πως έινα στριμωγμένες στη γωνιά,
αναγκάζονται να κάνουν ευρύτατη χρήση του φανατισμού. Ο φανατισμός,
άλλωστε, είναι ο μόνος τρόπος να διατηρηθεί μια κοινωνική ή εθνική ή
θρησκευτική μειονότητα. Ο φανατισμός περισφίγγει την μικρή ομάδα και την
αγκυλώνει . με τον τρόπο αυτόν , η ομάδα γίνεται «βέλος» και «βολίδα»,
έτοιμη πάντοτε να εκτοξευθεί , για να συντρίψει τον Άλλον , τον
Διαφορετικό!
Ο φανατισμός των θρησκειών μαρτυρεί έλειμμα αλήθειας. Όποιος δεν
βρίσκεται στην αλήθεια, απολυτοποιεί τα όσα στοιχεία αλήθειας έχει
ανακαλύψει. Στο «επί μέρος» δίνει τη σημασία και την αξία του «όλου»
γι’ αυτό και ο θρησκευτικός φανατισμός είναι ταυτόχρονα και μία μαρτυρία
για τη γυμνότητα και την πτώχεια των φορέων του.
3. Ο άπιστος
Στην φανατισμένη θρησκευτική ομάδα, αυτός που ανήκει σε άλλη θρησκεία,
θεωρείται άπιστος(Giaur)!Η θρησκευτική πίστη της ομάδος, θεωρείται ως
απιστία.με τη νοοτροπία αυτή, ο Άλλος ως άπιστος αποκτά τερατώδεις
διαστάσεις: δεν είναι απλώς άπιστος αλλά και αντίπαλος, εχθρικός, κακός
και επικ΄νδυνος.
Ο έξω της θρησκευτικής ομάδος άνθρωπος θεωρείται ως επικίνδυνος, διότι
κυρίως δεν ελέγχεται. Το στοιχείο αυτό φανερώνει ότι ο βασικός λόγος για
το χαρακτηρισμό των αλλόθρησκων ως επικίνδυνων είναι η επιβίωση της
ομάδος και ότι ο χαρακτηρισμός του Άλλου ως απίστου είναι ένα στοιχείο
που συμβάλλει στην ασφάλεια και την επιβίωση της ομάδος.
Από το άλλο μέρος, η ιδέα του Άλλου ως απίστου προκαλεί όχι μόνο
αμυντικές, αλλά και επιθετικές ενέργειες της ομάδος. Οι επιθέσεις
εναντίων των απίστων έχουν ακριβώς την έννοια της εξάλειψης των κινδύνων
που προέρχονται από την ύπαρξη τους. Γι’ αυτό και πρέπει να
εξολοθρευτούν πάση θυσία και με οποιοδήποτε τρόπο. Διότι , η εξόντωση
των απίστων οριστικοποιεί και διασφαλίζει την ακεραιότητα και την
επιβίωση της ομάδος. Η εξόντωση , μάλιστα , του «απίστου» συνεπάγεται
μεγάλες τιμές από την ομάδα και αιώνιες αμοιβές από τον Θεό!.
4. Ο αμαρτωλός
Ο φανατισμός, ωστόσο, δημιουργεί διακρίσεις και αντιθέσεις και μέσα στην
ίδια θρησκευτική ομάδα: στην περίπτωση αυτή, μια μικρότερη ομάδα
διεκδικεί την καθαρότητα και «ορθοδοξία» της θρησκευτικής πίστης, ενώ τα
υπόλοιπα μέλη της ομάδος- που είναι μάλιστα και τα περισσότερα-
θεωρούνται και χαρακτηρίζονται ως «αμαρτωλοί». Με τον τρόπο αυτό, τα
μέλη της μικρότερης ομάδος συνασπίζονται σε ένα κλειστό «εμείς», σε
αντίθεση προς τους «άλλους» τους «αμαρτωλούς». Πρόκειται , ακριβώς, για
το ίδιο φαινόμενο τους φαύλου κύκλου της αγκύλωσης που επισυμβαίνει σε
μεγαλύτερα και μικρότερα φανατικά σχήματα. Το φαινόμενο αυτό εκδηλώνεται
σε αλλεπάλληλους ομόκεντρους κύκλους, μέχρις ότου μέσα στο πρώτο κύκλο
παραμείνει ένα μόνο πρόσωπο: πρόκειται για την περίπτωση πού ένας μόνο
άνθρωπος ανακηρύττει τον εαυτό του μοναδικό και γνήσιο εκπρόσωπο μιάς
θρησκευτικής πίστης , ενώ ταυτόχρονα επικηρήττει όλος τους άλλους
ανθρώπους ως «αμαρτωλούς»!
Το φαινόμενο αυτό του συνεχούς εγκλωβισμού των θρησκευομένων σε
αλλεπάλληλους ομόκεντρους κύκλους, μαρτυρεί ότι ο φανατισμός, αντί να
συμβάλλει στην ακεραιότητα της θρησκευτικής ομάδος, λειτουργεί μάλλον
αρνητικά, διότι καταλύει σταδιακά της ενότητα και ακεραιότητα της. Ο
φανατισμός έται που πολλαπλασιάζεται σε αυτόνομα άτομα μέσα στο σύνολο
μιας θρησκευτικής ομάδος μοιάζει με τα αυτονομημένα κύτταρα, που τελικά
κατατρώγουν ολόκληρο τον οργανισμό.
5. Η άλλη άποψη
Ο φανατισμός μοιάζει με τον φασισμό κατά τουτο.: και στις δύο αυτές
νοοτροπίες δεν επιτρέπεται καμιά άλλη άποψη. Το ραδιοφωνικό και
τηλεοπτικό σύστημα σε ολόκληρη την επικράτεια είανι ένα. Ένας μόνο
σταθμός. Ένα μόνο μικρόφωνο για όλες τις ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές
συσκευές. Στο φανατισμό και τον φασισμό μια άποψη επιτρέπεται : αυτή του
ενός, του αρχηγού, του δικτάτορα. «Hiw master’s voice» ( η φωνή του
κυρίου του!)
Στις θρησκευτικές ομάδες , όπου επικρατεί ο φανατισμός δεν επιτρέπονται
άλλες ή αντίθετες απόψεις. Όλα τα μέλη είναι υποχρεωμένα να
επαναλαμβάνουν και να διατυπώνουν τις ιδέες και τα λόγια του αρχηγού .
κατά λέξιν . Με τον τρόπο αυτό , η «γλώσσα» της ομάδος γίνεται «ξύλινη».
Όλα τα μέλη της ομάδος χρησιμοποιούν τις ίδιες λέξεις. Το όμοιο
λεξιλόγιο των φανατικών ομάδων αντιστοιχεί προς τις ομοιόμορφες στολές
που καταναγκαστικά φορούν οι κατάδικοι μιάς φυλακής.
Αλλά και κάτι άλλο ακόμη: η άλλη άποψη , η διαφορετική ή και αντίθετη,
όχι μόνο δεν επιτρέπεται , αλλά και θεωρείται ύποπτη, ύπουλη και
επικίνδυνη. Η άλλη άποψη κατακρίνεται ως καταλυτική της ενότητος της
ομάδος. Γι’ αυτό , και όταν κάποιος διατυπώνει μιαν άλλη άποψη , εάν μεν
είναι μέλος της ομάδος αποκόπτεται και αφορίζεται , εάν δε είναι εκτός
της ομάδος, αποδοκιμάζεται και κατακρίνεται.
Γι’ αυτό και στις φανατικές ομάδες δεν υπάρχει διάλογος. Ο διάλογος
προϋποθέτει άλλη ή αντίθετη άποψη. Τα μέλη των φανατικών ομάδων δεν
διαλέγονται μεταξύ τους – δεν έχουν άλλωστε κάτι διαφορετικό να πούν!-
αλλά ούτε και μια φανατική ομάδα σαν σύνολο δεν διαλέγεται με άλλα
κοινωνκά ή θρησκευτικά σύνολα. Οι φανατικές ομάδες φοβούνται και
απεχθάνονται το άνοιγμα του διαλόγου, γιατί αυτό το «άνοιγμα» είναι
επικίνδυνο για τη συνοχή και την επιβίωση τους.
Ανώνυμου
Έκδοση: ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΣΤΕΓΗ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου