Η ιδιόχειρη διαθήκη του πατρός Παϊσίου του Αγιορείτου

Του λόγου μου ο Μοναχός Παΐσιος, όπως εξέτασα τον εαυτόν μου, ίδα ότι όλες της εντολές του Κυρίου της παρέβην, όλες της αμαρτίες της έχω κάνη. Δεν έχει σημασία εάν, ορισμένες έχουν γίνη σε μικρότερο βαθμό, διότι δεν έχω καθόλου ελαφριντικά, επειδή με έχει εβεργετίση πολύ ο Κύριος.

Εύχεσθε να με ελεήση ο Χριστός. Συνχωρέστε με, και συνχωρημένοι να είναι όσοι νομίζουν ότι με λύπησαν.

Ευχαριστώ πολύ, και πάλη εύχεσθε.
Μοναχός Παΐσιος

Απο το :

www.arxontariki.net

Το Άγιον Όρος απο μακριά με καράβι.

Άθως: Το ταξίδι της ψυχής έξω απ’ το χρόνο

«Μια χώρα υπάρχει εις τον κόσμον, το όρος Άθως, άξια μεγάλου θαυμασμού. Έχει θαυμάσιο κλίμα και κάθε είδους βάστηση . Λούζεται απο καθαρές του ήλιου ακτίνε και στολίζεται με δέντρα πολυποίκιλα, με άλση και λειμώνες. Είναι πλούσιο απο έργα ανθρώπων . Εδώ έχουν συγκεντρωθεί όλα τα γνωρίσματα της αρετής, είτε στη φύση κοιτάξει κανείς, είτε στο μοναζικό βίο των ανθρώπων.» - Νικηφόρος Γρηγοράς βυζαντινός ιστορικός.

Μια φορά , πίσω στα χρόνια του μύθου, ένας πελώριος γίγαντας που τον έλεγαν Άθω πέταξε καταπάνω σε έναν θεό έναν τεράστιο βράχο, τον οποίο μετά κατοίκησαν οι άνθρωποι...Κάπως έτσι θα ξεκινούσε ένα παραμύθι για τη χερσόνησο του Άθω. Τα υλικά του ονείρου είναι κι εδώ τα γνωστά, όπως σε όλο το Αιγαίο: πέτρα και βελανίδια, ελιές και γλυκός χειμώνας, αέρας τραγικός και το ταξίδι στο χρόνο ξεκινά. Η ανήσυχη ακτογραμμή της αθωνικής χερσονήσου θα φιλοξενήσει στα μάτια του περιηγητή, του προσκυνητή που δε μπορεί να περάσει τις ιερές πύλες σεβόμενος το άβατο. Πελασγοί και Τρώες που έφτασαν πρόσφυγες εδώ ήταν οι πρώτοι του κάτοικοι, καθώς και Χαλκιδείς που εποίκησαν την «Χαλκιδική» χερσόνησο τον 7ο αι. π.χ. Οι κάτοικοι τιυ γρήγορα ανέπτυξαν αξιόλογο πολιτισμό , αλλά ο Πελοπονησιακός πόλεμος έγινε αιτία να καταστραφούν πολλές πόλεις. Όμως, μπροστα στον κίνδυνο, η ομόνοια είναι η μόνη απάνστηση: το «Κοινό των Χαλκιδέων επί Θράκης» άρχισε να γίνεται υπολογίσημη δύναμη, γι’ αυτό μπήκε στο στόχαστρο του Φιλίππου της Μακεδονίας, του βασιλιά που κατόρθωσε να εντάξει την περιοχή στο Βασίλειό του (348 πχ). Στα ερείπια της πόλης Σάνης του Άθω χτίστηκε μια νέα πόλη και όλη η περιοχή ακολούθησε έκτοτε τη μακεδονική μοίρα. Λίγο προτου ο απόστολος Παύλος φτάσει απο την Εγνατία (50μχ) στη Θες/κη, ο Άθως αποτελεί ρωμαϊκή αποικία-ή τουλάχιστον τμήμα της. Σύμφωνα με μια ρωσική παράδοση , η ίδια η Παναγία, μετά την Ανάσταση , κήρυξε τον χριστιανισμό απο τον κόλπο της μονής Ιβήρων , στον ειδωλολατρικό ως τότε Άθω. Με καταστροφές απο Γότθους και Ούννους πορεύτηκε ως τον 9ο αι., οπότε ξεκίνησε και η συστηματική οργάνωση του ορθόδοξου μοναχισμού. Το Άγιον Όρος, όπως καθιερώθηκε με χρυσόβουλο η ονομασία του Άθω απο τον αυτοκράτορα Αλέξιο Κομνηνό (11ο αι.), ενισχύθηκε με βυζαντινές αυτοκρατορικές επιχορηγήσεις. Ως τον 10 αι., το μεγαλύτερο μέρος της χερσονήσου ήταν ιδιοκτησία των μονών, οι οποίες απορροφούσαν γοργά και κτήματα βυζαντινών αξιωματούχων. Όλες όμως ανεξαιρέτως οι μονές του Όρους αντιμετώπισαν τη μάστιγα των πειρατών και των πυρκαγιών, όπως 3 αιώνες αργότερα θα αντιμετωπίσουν τη λαίλαπα των Καταλανων , οι οποίοι θα λεηλατήσουν 2 ολόκληρα χρόνια ανενόχλητοι τα παραθαλάσσια μέρη. Οι μοναχοί του Άθω εξοντώθηκαν απο Φραγκούς και Λατίνους, ενώ στην περίοδο της Τουρκοκρατίας απόλαυσαν μια κάποια αυτονομία απο τους σουλτάνους. Είναι χαρακτηριστικό ότι απευθύνονταν στις τουρκικές αρχές στα ελληνικά.

Το 1794 ιδρύθηε η Αθωνιάδα Ακαδημία στα πλαίσια μιάς νέας περιόδου ακμής του Όρους, με φωτισμένους δασκάλους. Όλα χάθηκαν όμως μαζί με την Επανάσταση και μόλις μετά το 1826 άρχισαν οι μοναχοί να επιστ΄ρφουν στα ρημαγμένα μοναστήρια, σχδόν πάνω στην ώρα για να τα προστατεύσουν απο το κίνημα του πνασλαβισμού, των 4000(!) ρώσων μοναχών που κατέβηκαν κατά κύματα σύμφωνα με τις πολιτικές οδηγίες της ρωσικής κυβέρνησης. Το 1821 όμως πήραν ανοχτά το μέρος της Επανσάστασης ακολουθώντας τον ήραν Εμμανουήλ Παππά , με αποτέλσμα να εισβάλουν στο Όρος για πρώτη φορά 3000 Τούρκοι και να επικηρύξουν τον αγωνιστή στην αστρονομική τιμή των 2.500.000 γροσίων. Με φροντίδες των μοναχών εστάλησαν 6.000 γυναικόπαιδα με ψαριανά πλοία στα νησιά, ενώ 10.000 μαρτύρησαν ή πουλήθηκαν απο τους Τούρκους. Το 1878, νέες προσπάθειες για ενανάσταση στη Χαλκιδική ματαιώνονται εν οι μονές πρέπει τώρα να αντιμετωπίσουν και τις βουλγαρικές επιδρομές. Τέλος , την περίοδο των βαλκανικών πολέμων (1912) Έλληνες αντάρτες ξεσήκωσαν τα χωριά και κήρυξαν την ένωση με την Ελλάδα.

Στις 5/11/1912 ελληνικά πολεμικά πλοία με επικεφαλής τον «Αβέρωφ» ύψωσαν στο λιμάνι της Δάφνης την ελληνική σημαία. 14 χρόνια αργότερα αναγνωρίζεται απο το ελληνικό κράτος το καθεστός του Αγίου Όρους, αν και ο πληθυσμός του είχε αποδεκατιστεί.

Το 1922 εκατοντάδες πρόσφυγες κατέφυγαν στον Άθω να δουλέψουν στα μοναστηκά κτήματα, απομονωμένοι , διωγμένοι απο τους συμπατριώτες τους ως μιάσματα...Τα περισσότερα σπίτια στην Ουρανούπολη χτίστηκαν για να στεγάσουν τους πρόσφυγεες της Ιωνίας. Λίγο αργότερρα όμως, τα οικονομικά προβλήματα επέβαλλαν το ιδιόρυθμο καθεστός, σύμφωνα με το οποίο κάθε μοναχός ασκήτευε απο μόνος του εξασφαλίζοντας παράλληλα τα προς το ζήν.

Η μοναδική μοναστική πολιτεία στον κόσμο υπήρξε το λίκνο της τυπογραφίας και τς αγιογραφίας, με πανάξιους εκπροσώπους τον Θεοφάνη και τον Πανσέληνο, των οποίων οι βλοσυροί , αυστηροί άγιοι έλαμψαν στα Καθολικά της.

Πρώτος οικιστής θεωρρείται ο Πέτρος ο Αθωνίτης(7ος αι. μχ) και αγρότες μοναχοί που πλήθυναν απο τον 9ο αι. Η περίοδος ανάμεσα στους 10ο και 12ο αι. είναι η χρυσή περίοδος ακμής του Άθω, με την ακτινοβολία του να σκεπάζει όλα τα Βαλκάνια ως τη μακρινή Ρωσία. Τα προνόμια του κύρωσε ο Πορθητής.

Οι μονές επιμένουν ν’ακολουθούν και σήμερα το βυζαντινό ωρολόγιο και το Ιουλιανό ημερολόγιο, τουτέστιν η δύση του ήλιου είναι το πέρας της μέρας.

Το Όρος είναι αυτοδιοικούμενο τμήμα του ελληνικού κράτους. Υπάγεται στο ΥΠΕΞ και διοικείται με το σύστημα του νομού. Μοναστήρια, σκήτες και κελιά, καλύβες και καθίσματα, ερημητήρια, ησυχαστήρια (τα φοβερά Καρούλια ) –όλα αποτελούν την ιερά Κοινότητα του Όρους , το Περιβόλι της Παναγίας. 20 αντιπρόσωποι απο τις ισάριθμες μονές ασκούν ετήσια θητεία κατέχοντας ως σώμα τη δικαστική , νομοθετική και εκτελεστική εξουσία. Για τις καθημερινές υποθέσεις, υπάρχει ο επιστάτης και ο πρωτοεπιστάτης και ιδιωτική αστυνομία. Στις Καρυές , την πρωτεύουσα του Άθω, εδεύει ο πολιτικός διοικητής που εξαρτάται απο το ΥΠΕΞ και έχει συμβουλευτική γνώμη στις συνεδριάσεις της Ιεράς Κοινότητας.

Σήμερα οι ελπίδες είναι πολλές και καλές γι’ αυτό το υπερχρονικό περιβολάκι, που αναμετράται με τους καιρούς υψώνοντας τα πέτρινα τείχη της ψυχής του.

• Στον Άθω μπορεί κανείς να πάει πεζοπορώντας, με αυτοκίνητο ή καΐκι, ακολουθώντας τα δημοφιλή δρομολόγια απο την Ουρανούπολη στη Δάφνη ή απο την Ιερισσό ως τη Μεγίστη Λαύρα

Της Κατερίνας Κορρέ
Απο το περιοδικό ‘’άωτον’’

Μονή Κωνσταμονίτου

Το καϊκι ξεκίνησε πολύ πρωΐ, για να παρολάβουμε το εκτυφλωτικό φώς του ήλιου της ανατολής που, ανεβαίνοντας πίσω απο τη ραχοκοκακιά του Άθω, θα μας εμπίδιζε να διακρίνουμε πάνω απο την θαλασσινή αύρα τα μοναστήρια της δυτικής πλευράς. Βυθισμένη μέσα σε δάσος απο βελανιδιές και κυπαρίσσια , η μονή Κωνσταμονίτου δεν διακρίνεται απο τη θάλασσα. Μόλις περάσαμε τον αρσανά μιας άλλης «αθέατης» μονής , της μονής Ζωγράφου, μας πληροφορούν ότι «βρίσκεται εκεί» δείχνοντας αόριστα κάπου στον ορίζοντα του ορεινού κορμού της χερσονήσου , σε ευθεία γραμμή πάνω απο τον αρσανά της. Ο κόσμος μέσα στο καΐκι συζητά για τις θαυματουργές της εικόνες, τον Άγιο Στέφανο και τη Θεοτόκο Αντιφωνήτρια. Σύμφωνα με το θρύλο, η εικόνα του πρώτου ήρθε μόνη της στο Όρος απο τα Ιεροσόλυμα της περίοδο της εικονομαχίας, μοσοκαμμένη και με σχισμή στο αριστερό μάτι. Για την Θεοτόκο Αντιφωνήτρια, υπάρχει ο θρύλος ότι την ημέρα της εορτής της μονής κι ενώ υπήρχε έλλειψη λαδιού , το πιθάρι που βρισκόταν κάτω απο την εικόνα γέμισε με λάδι , ενώ η Παναγία «αντιφώνησε» δηλ. Διαβεβαίωσε τον δύπιστο δοχειάρη (αποθηκάριο) ότι επρόκειτο βέβαια για θαύμα.

Το μοναστήρι πήρε το όμονά το απο την παράδοση , που θέλει την ίδρυσή του απο τον Κώνσταντα, γιο του Μ. Κωνσταντίνου ή απο κάποιον ασκητή απο την Κασταμονή της Μικράς Ασίας. Είχε ταραγμένο βίο. Τον 14ο αι. κατεστράφη απο τους Καταλανόυς και ανοικοδομήθηκε σύμφωνα με χρυσόβουλο του Ιω. Ε΄ Παλαιολόγου το 1351. Η οικονομική κρίση στην οποία την οδήγησαν οι ασήκωτοι τουρκικοί φόροι κόντεψε να την ερημώσει, ενώ τις ζημιές άλλης μιας φωτιάς τον 16ο αι. ανέλαβαν να καλύψουν Σέρβοι ευεργέτες. Η οριστική ανάδειξη της μονής συτελέστηκε το 1819, οπότε και η κυρά-Βασιλική (του Αλή πασά) δώρησε χρήματα στον ηγούμενο Χρύσανθο για την ανοικοδόμηση της ανατολικής της πλευράς. Με πληροφορούν ότι είναι εξίσου εντυπωσιακό με το εξωτερικό , το Καθολικό της, το οποίο ανεγέρθη σωρίς τοιχογραφίες, κατα τον λιτό αγειορείτικο τύπο. Σε 9 ακόμα παρεκκλήσια δεσπόζει η μονή , η οποία διατηρέι και αξιόλογη βιβλιοθήκη, με 110 χειρόγραφα και μεγάλο αριθμό εντύπων βιβλίων.


Μονή Δοχειαρίου

Ο ήλιος αχνοφαίνεται πίσω απο τον Άθω όταν αντικρύζουμε τη μονή Δοχειαρίου , ευτυχώς παραθαλάσσια, με τις βυζαντινές καμάρες , τους πύργους και τους ξύλινους εξώστες. Ο πετρόχτιστος αρσανάς της είναι πολύ κοντά μας, διακρίνω κίνηση στο υπόγειο στέγαστρο του. Η μονή ιδρύθηκε πρίν το 972, απο το μοναχό Ευθύμιο, δοχειάριο της Μεγίστης Λαύρας. Ευεργέτες της υπήρξαν πολλοί βυζαντινοί αυτοκράτορες αλλά δυστυχώς το 1578 χτυπήθηκε ανελέητα απο πειράτες , τη μάστιγα της χερσονήσου , εξαιτίας της επισφαλούς της θέσης δίπλα στη θάλασσα. Το 17-18ο αι. χτίστηκαν νέρες πτέρυγες με χορηγίες μολδοβλάχων ηγεμόνων.

Τους θησαυτούς της όμως άρπαξαν οι Τούρκοι, που δήμευσαν και τα κτήματα της. Η Παναγία Γοργοεπίκοος, το κυριότερο απο τα 9 παρεκκλήσια της, στην περίπτωση αυτή δεν έστερξε να βοηθήσει ώστε να κατατροπωθούν οι καταστροφείς των ιερών κειμηλίων. Οι συνταξιδιώτες μου σχολιάζουν ότι εντούτοις, τύφλωσε τον τραπεζάρη της μονής γιατί περνούσε απο την εικόνα της με αναμένο πυρσό και την κατέστρεφε, αν και τον είχε προειδοποιήσει. «Άγνωσταί αι βουλαί...»

Ένας επιβλητικός βυζαντινός πύργος δεσπόζει στο βόρειο μέρος της μονής και στεγάζει μια βιβλιοθήκη 5.000 βιλίβων , πεςργαμηνών και 441 χειρογράφων , ιδιαίτερα εικονογραφημέων. Το πλινθοπερίκλειστο Καθολικό της, ψηλό και ευρύχωρο, βρίσκεται στο κάτων μέρος της αυλής, πρός τη θάλασσα. Αφιερωμένο στους Ταξιάρχες, περιλαμβάνει εξαιρετικές τοιχογραφίες της κρητικής σχολής, οι περισσότερες απο τις οποίες αποδίδονται στο Τζώρτζη (1586): η ρίζα του Ιεσσαί και η Δευτερα Παρουσία έχουν συζητηθεί αρκετά απο ειδικούς της τέχνης. Το μεγαλύτερο μέρος των τοιχογραφιών όμως επιζωγραφίστηκε το 1855. Εξαιρετικής ομορφιάς και τέχνης είναι επίσης το ξυλόγλυπτο κιβώτιο και το τέμπλο του Καθολικού. Στον οδηγό χαζεύω μια υπέροχη τοιχογραφία: κάποιος αγιος , του οποίου το όνομα δεν διακρίνεται , βγάζει ένα αγκάθι απο το πόδι ένός λιονταριού που τον κοιτάζει με ευγνωμοσύνη. Πρόκειται για μια συμφωνία φωτός ανάμεσα σε δυο φαινομενικά ασυμβίβαστες υπάρξεις, ακριβώς όπως στο Όρος συμβιώνουν το πραγματικό και το υπερβατικό.


Μονή Ξενοφώντος

Λιγότερα απο 20 λεπτά δρόμος χωρίζει τη μονή Ξενοφώντος απο την Δοχειαρίου. Αυτό που εντυπωσιάζει αμέσως με το μάτι , στην θαλασσινή δυτική της πλευρά, είναι η πέτρινη θεμελίωση με τις διακοπτόμενες καμάρες πάνω στην οποία συνωστίζονται τα κελιά των μοναχών αλλά και τα διάφορα δωμάτια για τις άλλες λειτουργίες του συγκροτήματος. Ο τρούλος του καθολικού , αποφασισμένος, ορθώνεται καθαρά στο κέντρο της μονής, αφιερωμένο στον Αγ. Γεώργιο. Ιστορικά η μονή αναφέρεται για πρώτη φορά στα χρόνια του αυτοκράτορα Νικηφόρου Γ΄Βοτανειάτη (1083). Η ιστορία έχει κι εδώ πάρει το γνωστό μονοπάτι :πειρατικές επιδρομές, καταστροφές και ανακαινίσεις με δωρεές βυζάντινών ηγεμόνων των παραδουνάβιων περιοχών , πυρκαγιές που κατέκαψαν τον έντυπο πλούτο της, λεηλασίες και επαχθείς φόροι των τούρκων , ευεργεσίες απο λαϊκούς.

Απο τον σχετικό οδηγό πληροφορούμαι ότι η μονή διαθέτει το μεγαλύτερο ελληνικό καθολικό στο Όρος, με πολύχρωμο μαρμάρινο τέμπλο χωρίς τοιχογραφίες, αλλά με τις περίφημες ψηφιδωτές εικόνες των αγίων Δημητρίου και Γεωργίου. Λίγα μέτρα όμως πιο πάνω, το εύρημα ξαφνιάζει:υπάρχει και δεύτερο , παλαιότερο καθολικό, ο νάρθηκας του οποίου ενσωματώνεται στην δυτική πλευρά των κελιών της τράπεζας, το οποίο φέρει τοιχογραφίες Κρητικής σχολής και ξυλόγλυπτο τέμπλο του17ου αι. οι συνταξιδιώτες μου συμφωνούν ότι τα πολυτιμότερα κειμήλια της μονής είναι το τεμάχιο απο το Τίμιο Ξύλο και τα 300 περίπου χειρόγραφα στην οργανωμένη βιβλιοθήκη.

Η ωραία αγιορείτικη παραλία μπροστά απο τη μονή φιλοξενεί πρός στιγμή δύο βάρκες, ίσως των μοναχών που εφοδιάζουν με ψάρια το μαγειρίο- η περιοχή έχει πολλά χταπόδια, με διαβεβαιώνουν. Ένας χωματόδρομος που ξεκινά απο την παραλία οδηγεί, καθώς έμαθα, στα βοειανατολικά της μονής , στην Σκήτη Ξενοφώντος, όπου έζησε για λίγο ο λογοτέχνης μας Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Αν περνούσα ένα δυο χρόνια πρίν, θα προλάβαινα τις εργασίες συντήρησης και ανοικοδόμησης του εξωτερικού τείχους.

Και η σύγχρονη θλίψη: δύο απ’ τα μεγαλύτερα κειμήλια της μονής , ένα ευαγγλίο του 9ου και ένα του 11ου αι. «αγοράστηκαν» απο τον άγγλο «περιηγητή» R. Curzon. Φυσικά χάθηκαν για πάντα.

Μονή Αγ. Παντελεήμονος.



Ο επόμενος ορμίσκος κρύβει μια επιβλητική έκπληξη: το μοναστήρι του Αγ. Παντελεήμονα, δίπλα στο κύμα, μια ρωσική συμφωνία πέτρας, ασβέστη και τρούλου, που θυμίζει μια μκρή , πολυάνθρωπη πόλη. Κι αυτό ακριβώς φιλοδοξουσε να γίνει το μοναστήρι αυτό , μια πόλη καίριας επιρροής στα Βαλκάνια, μοχλός περισσότερο της επεκτατικής ρωσικής πολιτικής παρά ησυχαστήριο της ψυχής απο τα εγκόσμια.

Η παλιά μονή βρισκόταν στα βορειονατολικά της σημερινής στη θέση Παλαιομονάστηρο, ιδρυμένη και ελληνικότατη πρίν το 988 ως Μονή Θεσσαλονικέως. Καταστράφηκε όμως απο μεγάλη πυργκαγιά. Η ελληνιρωσική « Μονή των Ρούσων» δημιουργήθηκε απο ρώσους μοναχούς. Ισοπεδώθηκε όμως απο Καταλανούς πειρατές. Σέρβοι μοναχοί ήταν εκείνοι που βοήθησαν στην επιβίωση της. Ως τον 18ο αι. ήρθαν τόσοι Ρώσοι , ώστε αλλοιώθηκε ο πληθισμός του μοναστηριού. Μετακόμισαν τότε (1765) στν ωραία παραλία και τα χρήματα για να γίνει εκεί μοναστήρι παρείχαν οι ηγεμόνες της Βλαχίας Καλλιμάχηδες. Η Επανάσταση του 1821 το οδήγησε σε άσχημη κατάσταση. Ρώσοι μοναχοί κατάβαιναν έκτοτε κατά κύματα, με ευλογίες και γενναίες χορηγίες της ρωσικής κυβέρνησης. Ως το 1900, πάνω απο 2.000 ρώσοι μοναχοί κατάλυσαν στην μονή. Φυσικά πλειοψήφησαν και ψήφισαν δικό τους ηγούμενο. Το μοναστήρι έγιεν έτσι ρωσικό. Σχέδια υπήρχαν για τη διμιουργία μια μικρής ρωσικής...πόλης στον Άθω., η Οκτωβριανή Επανάσταση όμως ακύρωση τα πάντα.

Πίσω απο την υπέροχη , βοσταλωτή παραλία υψώνεται , πάνω απο πλατάνια και καστανιές, θεόρατα κτίρια πενταόροφα και εξαόροφα. Πρόκειται για ένα επιβλητικό συγκρότημα 3.000 κελιών στη μέση του οποίου διακρίνονται οι χαρακτηριστικοί βολβόμορφοι τρούλοι του καθολικού της μονής, το οποίο έχει 8 τρούλους επενδεδυμένους με καταπράσσινο μολύβι και συνοδεύεται απο το επίσης κωδωνοστάσιο με την τεράστια καμπάνα των 13 τόνων. Ο ναός, που είναι αφιερωμένος στην Αγία Σκέπη, έχει ταχθεί επίσης και στον Αλέξανδρο Νιέφσκι. Σήμερα, ελάχιστοι Έλληνες επισκέπτες διαλέγουν το μοναστήρι για διανυκτέρευση. Άλλωστε, μόνο δύο απο τον 33 μοναχούς είναι Έλληνες. Τι μένει απο την ιστορία και την πραγματικότητα στην απατηλή μνήμη; Ο παφλασμός των κυμάτων και ο ήλιος να λάμπει στους τρούλους. Ναι, και η γιγάντια καμπάνα που χτυπά, πάντα στην ώρα των ανθρώπων...


Μονή Ξηροποτάμου



Τα ταξίδι συνεχίζεται καθώς το βλέμμα υψώνεται πάνω απο τον κόλπο της Δάφνης, σ’ ένα πλάτωμα του Άθω. Η Μονή Ξηροποτάμου που ορθώνεται , ίσως είναι η παλαιότερη μονή του Όρους. Αφιερωμένη στους 40 Μάρτυρες, στέκει στο μέσο της χερσονήσου. Παλιότερα ήταν μια απο τις πιο πλούσιες μονές, με περιουσία ως τη μονή Ιβήρων και δάσος απο αγριοκαστανιές.

Η παράδοση αναφέρει πως φτιάχτηκε απο την αυτοκράτειρα Πουλχερία το 424 ή τον Παύλο Ξηροποταμίτη το 960 μ.Χ. Ως πρός τον καθορισμό του περιουσιακού πλούτου της μονής , αυτός καθορίστηκε απο έναν αγώνα...βάδην μεταξύ των ιδρυτών μοναχών Αθανασίου και Παύλου , της Μεγίστης Λαύρας και Ξηροποτάμου αντίστοιχα. Για να προσδιοριστούν τα κτήματα που θα κατείχε η κάθε μονή, οι μοναχοί συμφώνησαν να ξεκινήσουν το περπάτημα απο τον Όρθο, ώσπου να συναντηθούν και, όση απόσταση κάλυπτε ο καθένας αυτή θα ανήκε και στη μονή του. Ο πονηρός μοναχός Παύλος όμως ξεκίνησε πρίν τον Όρθο, τον οποίο έψαλε...καθ’ οδόν! Έχοντας το προβάδισμα, συνάντησε τον Αθανάσιο στη σημερινή μονή Αγ. Παύλου , καλύπτωντας τα μέγιστα σε απόσταση.

Τα κειμήλια της αρκετά και μοναδικά, διασώθηκαν απο τις τουλάχιστον τέσσερις καταστροφικές φωτιές στην ιστορία της ( η τελευταία το 1952 και 1972), της έκαψαν ολοσχερώς. Ιδιαίτερη ακμή σημείωσε τους 12-12ο αι., αλλά στα χρόνια της Φραγκοκρατίας άρχισε να παρακμάζει.

Η Μονή Ξηροποτάμου είναι ασφαλώς απο τις πιο όμορφες με καστρόπετρα στα θεμέλια της και πορφυρές καμάρες στα παράθυρα των κελιών. Απο μακρυά διακρίνονται μόνο οι εξώστες της, ξύλινες κατασκευές που επεκτείνουν τη θέα στο αθωνικό άπειρο. Αυτό το άπειρο θα μετρούσε και ο μοναχός Καισάριος με χάρακα στον Άθω: «για τούτον και σε δίκαιον σε ονομάζουν όλοι της Παναγίας Δέσποινας, κήπον και περιβόλι...»


Μονή Σίμωνος Πέτρας



Φώς και θάλασσα...Ο ταπεινός αρσανάς της μονής Σίμωνος Πέτρας δεν προδιαθέτει για τον υποβλητικό κυρίαρχο του, το ομώνυμο επταόροφο (!) μοναστήρι που ακροβολίζεται πάνω σε μια κάθετη πλαγιά του βουνού. Τα αριστούργημα αυτό της αρχιτεκτονικής, εκμεταλλεύεται το χάος του Άθω κάνοντας το προμαχώνα του.

Το υπερβατικό σημάδευε πάντα την ιστορία του μοναστηριού, ήδη απο την ίδρυσή του. Λέγεται ότι ο Όσιος Σίμων το έχτισε σε αυτή τη θέση τον 14ο αι. ακολουθώντας ένα χριστουγεννιάτικο αστέρι. Κι όταν οι χτίστες που προσελήφθησαν για να το φτιάξουν φοβήθηκαν να μετεωριστούν πάνω απο το γκρεμό, ένα θαύμα τους απέδειξε ότι «το θέλει ο Θεός»: ο υποτακτικός που κερνούσε τους χτίστες, γλίστρισε κι έκανε να πέσει στον γκρεμό, αλλά επί πτερύγων σηκώθηκε, ολοζώντανος και χαμογελαστός. Η «Νέα Βηθλεέμ» τάχθηκε βέβαια στη γέννηση του Χριστού.

Τα κατακόρυφα βράχια προς στιγμή σε ξεγελούν...Το μοναστήρι φαίνεται χαμηλού ύψους απο το μικρό καϊκάκι μας· η πέτρινη θεμελίωση του παραμένει κρυμμένη απο τον βραχώδη όγκο που υψώνεται μπροστά στα μάτια μας. Εντούτοις , η πέτρα του Σίμωνα θα γινόταν ασπίδα του, αφού μόνο ένας απο τους επιδρομείς των υπολοίπων μονών του Άθω τόλμησε να φτασει ως εδώ-κι αυτοί ήταν Τούρκοι. Επενειλημμένες όμως πυρκαγιές(ιδίως εκείνη του 1580 που την κατέστρεψαν τον πλούτο του, αφήνοντάς το σχεδόν απο αγιογραφίες και κειμήλια.

Κοινοβιακή μμονή, στα μέσα του προηγούμενου αιώνα ίσα που είχε πεντέξι μοναχούς· τα χρέη της ήταν πολλά και η κατάσταση του χτίσματος επικίνδυνη. Ευτυχώς, εκτεταμένα αναστηλωτικά έργα γίνονται σήμερα και ο πληθυσμός της ενισχύθηκε απο μορφωμένους νέους μοναχούς των μετεώρων οι οποίοι , σύμφωνα με την πάνδημη εππιβεβαίωση των συνεπιβατών μου στο καϊκάκι, είναι οι πιο χαμογελαστοί του Όρους. Το μάτι βέβαια εξακολουθεί να δυσπιστεί για την ασφάλεια που παρέχουν οι απλωταριές της, τα μπαλκόνια εκείνα που ζώνουν τους ορόφους του συγκροτήματος κοιτάζοντας το θαλασσινό ορίζοντα μέχρι εκεί που παύει πια να ορίζει...Ίσως όμως κι αυτο να είναι θέμα πίστης τελικά.



Μονή Γρηγορίου.



«Ένας μικρός παράδεισος!» σκέφτηκα καθώς πλέαμε στον όρμο της μονής Γρηγορίου και αντικρύζοντας τον τρισχαριωμένο αρσανά της. Η μονή των δύο Γρηγορίων που είναι αφιερωμένη στον Άγ. Νικόλαο, βρίσκεται λίγο πιο πάνω, χτισμένη στα απόμερα βράχια της ακτής, σε μια απο τις ωραιότερες τοποθεσίες της χερσονήσου. Για χρόνια φτωχο , το μικρό μοναστήρι πορεύθηκε απο χρήματα που έστελναν παραδουνάβιοι ηγεμωνες. Αγαρηνοί πειρατές, φτώχεια και φωτιές ( η μεγαλύτερη το 1761 που το κετέστρεψε ολοσχερώς), δεν μπόιρεσαν να κάμψουν την πίστη των μοναχών του Ιωακείμ Μακρυγένη , που κατάφεραν να το ξαναχτίσουν μετά απο 22 χρόνια. Σμαραγδένια, κυπαρίσσια και κληματαριές, καλοστρωμένα καλντερίμια που οδηγόυν εντός του περιβόλου της μονής, μια συμφωνία απο εξώστε, βυζαντινές καμάρες, παράθυρα και πέτρα, προσφέρεται απλώχερα σταμάτια μας, αφού η μονή είναι χρισμένη κυριολακτικά πάνω στο κύμα.

Κοινοβιακή μονή, κατέχει αρκετούς θησαυρούς, και σημαντική βιβλιοθήκη. Το καθολικό της είνα αγιογραφημένο απο λαϊους ζωγράφους της Καστροιάς. Το σημαντικότερο όμως μετά το τεμάχιο του Τιμίου Ξύλου είναι η φορητή εικόνα της Παναγιάς Γαλακτοτροφούσας, που απεικονίζει τη Θεοτόκο να θηλάζει το μικρό Χριστό- λικνισμένη στα λαγάζι του Αιγαίου, θα πρόσθετα...

Μονή Διονυσίου

Σε απόσταση μόλις 10 λεπτών απο τη μονή Γρηγορίου , είναι η επόμενη μονή. Ο ήλιος έχει σηκωθεί πια για τα καλά (είναι περίπου 10:30) το πρωί. Λουσμένη στο φως πάνω απο έναν απότομο βράχο που κρέμεται κυριολεκτικά πάνω απο τα κεφάλια μας, είναι «φυτρωμένη» η μονή Διονυσίου, απο τις μεγαλύτερες του Όρους. Ο όσιο Διονύσιος κατάφερε να χτίσει τα τείχει και του πύργο της μονής της «Νέας Πέτρας» το 1362 χάρη στις γενναίες χορηγίες των Κομνηνών της Τραπεζούντας, των Παλαιολόγων και των Μολδοβλαχών ηγεμόνων.

Οι ξύλινοι εξώστες κρέμονται 80 μ πάνω απο τη θάλασσα. Ούτε κι αυτό το μοναστήρι γλίτωσε απο τη φωτιά. Απο την ερήμωση όμως το έσωσαν οι χορηγίες ιδιωτών , όπως ο Ιω. Φραγγόπουλος, πρεσβευτής της Αυστρίας στην Κωνσταντινούπολη (1800) που κοινοβίασαν στη μονή και της μεταβίβασαν την περιουσία τους όταν πεθανάν.

Το καθολικό της μονή, πεντάτρουλο και μολυβδοσκέπαστο , είναι αφιερωμένο στον Ιω. Πρόδρομο. Παρουσιάζει ιδιαίτερο αριχτεκτονικό σχήμα, ιδίως στην ανατολική του πλευρά που σχηματίζονται τα «τυπικαριά», εξωτερικά οκταγωνικοί και σωτερικά κυκλικοί χώροι για λατευτικούς σκοπούς. Οι εξαιρετικές τοιχογραφίες του καθολικού ανήκουν στον κρητικό Τζώρτζη και στον Ευφρόσυνο (1542), ενώ σπουδαίο είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού , επιχρυσωμένο με ατόφιο χρυσάφι και στολισμένο με φίλντισι. Κι όμως το σημαντικότερο κειμήλιο για τον ελληνισμό βρίσκεται στο παρεκκλήσι της Θεοτόκου: Η «Παναγιά του Ακάθιστου Ύμνου» η αρχαιότερη εικόνα της Θεοτοκου απο κηρομάστιχο. Σύμφωνα με το θρύλο, αυτή την εικόνα έφερε ο πατριάρχης Σέργιος σε λιτανεία στα τείχη της Κωνστανινούπολης, όταν απειλήθηκε η ύπαρξη της βασιλεύουσας απο τους Αβάρους (626 μ.Χ.) , τα ταραγμένα χρόνια του «Τη Υπαρμάχω» και του υγρου πυρός...

Μονή Αγ. Παύλου

Ο Άθωνας στεφανώνει τον Άγιο Παύλο, που χτίστηκε πλάι σε ένα μεγάλο χείμαρρο ( της Καλάθας), κάστρο περισσότερο παρά μοναστήρι, αφιερωμένο στην Υπαπαντή του Κυρίου. Στην απόληξη της ξηράς, οι μεγάλοι όγκοι στρογγυλεμένων βράχων μαρτυρούν τις συχνές πλημμύρες που απειλούν την περιοχή( κάποτε ονομαζόταν «Δύο Χείμαρροι».

Η παράδοση το θέλει να ιδρύθηκε στα τέλη του 8ου αι. απο το μοναχό Παύλο Ξηροποταμηννό, στα τελευταία χρόνια της ζωής του. Χάρη όμως στις προσπάθειες των σέρων μοναχών Ραδώνια και Πηγάση και τις χορηγίες των Παλαιολόγων , έγινε πραγματικό μονστήρι.

Απρόσμενη εύνοια βρήκε και απο τη Μάρα, μητριά του Μωάμεθ Β΄του Πορθητή, ο οποίος της χάρισε θησαυρούς που είχε κατακλέψει απο την Πόλη στην τραγική Άλωση του 1453, ανάμεσα στους οποίους και τα δώρα των μάγων στο Χριστό. Λέγεται ότι η Μάρα, που ήταν Σέρβα, θέλησε να μεταφέρι η ίδια τα δώρα στη μονή , αλλά μια φωνή τη σταμάτησε λε΄γοντάς της ότι στο Όρος υπάρχει βασίλισσα , η Θεοτόκος. Ο σουλτάνος βέβαια δεν παρέλειψε να απειλησει και τελικά να καταληστέψει το μοναστήρι, το οποίο δεν έσωσαν οι γραφικές επάλξεις του. Στα χρόνια της Επανάστασηςερημώθηκε αφού οι μοναχοί προσέτρεξαν στον Αγώνα. Μετά απο πυρκαγιές (φυσικά), πλημμύρες και καταστροφές, χρειάστηκε να ξαναχτιστεί σχεδόν απο την αρχή την εποχή των βαλκανικών πολέμων. Το παλιό καθολικό της μονης είχε τοιχογραφίες της μακεδονικής σχολής, που δυστιχώς δεν σώζονται.

Αυτο που διατηρείται ευτυχώς είναι ιστορικά έγγραφα , χειρογραφα κώδικες και 15.000 περίπου έντυπα βιβλία , στην καλά ργανωμένη βιβλιοθήκη της.

Μονή Μεγίστης Λαυρας.

Στην στροφή του πλοίου προς τον βορρά, ο καιρός φαίνεται προς στιγμή να χαλάει. Τα βράχια γίνονται πιο απόκρημνα κι εμείς σκεφτόμαστε τον υπερήφανο περσικό στόλο του Μαρδόνιου των 30.000 στρατιωτών, 2500 χρόνια μακριά απο αυτο το δροσερό Αύγουστο του 2004 , που ναυάγησε στα νερά του Νυμφαίου , στην προσπάθεια του να κυριεύσει τη Μακεδονία. Ο επόμενος σατράπης της Περσίας , ο Ξέρξης, ήταν πιο εφευρετικός: έσυρε τα πλοία του απο τα Νέα Ρόδα, το πιο στενό σημείο της χερσονήσου , μέσα στα ασφαλή νερά του Σιγγιτικού κόλπου. Οι θησαυροί της μονής είναι πάμπολλοι αλλά πρακτικά αθώρητοι , αφου τρείς μοναχοί φυλάσσουν τα τρία διαφορετικά κλειδιά του σκευοφυλακίου. Έτσι , οι σημεντικές κλοπές απο «προσκυνητές» περιορίστηκαν στη βιβλιοθήκη: ο περίφημος Ευθάλιος κώδικας του 6ου αι. απόμεινε με 8 φύλλα- τα υπόλοιπα κατέληξαν σε 33 διαφορετιές ευρωπαϊκές βιβλιθήκες!

Πιό ευκρινή στον ήρεμο κατέβασμα του Άθω στην θάλασσα είναι η σκήτη της Αγίας Άννας και τα φοβερά Καρούλια, οι αετοφωλιές των ασκητών της αδιάκοπης ροσευχής: «...κατευθυνθήτων η προσευχή μου ως θυμίαμα ενώπιόν Σου...». βρίσκονται στην Έρημο των αμέτρητων απόκρημνων χαραδρών , στο περιθώριο του βιωμενου χρόνου.

Ιδρυτής της Λαύρας «των Μελανών», που παθανότατα θεμελιώθηκε στην θέση της πελασγικής πόλης Ακρόθωοι, είναι ο σοφός φίλος του αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά, ο μοναχός Αθανάσιος. Είναι κρίμα που ο περίπλους εμποδίζει τον επισκέπτη να αντικρίσει τις μελαγχολικές, γλυκές μορφές των αγίων του κρητικού ζωγράφου Θεοφάνη στο Καθολικό της μονής του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, που κοιτάζουν εξεταστικά τις εναγώνιες φροντίδες του σημερινού ανθρώπου για τα εγκόσμια. Σίγουρα ο Ιω. Κουκουζέλης, μεγάλος πρωτοψάλτης , προσπάθησε να τις συναγωνιστεί υψώνοντας στον αχώρητο ασύγκρους ύμνους. Η ίδια η Παναγία , μαγεμένη απο τις μελωδίες του , ζήτησε να συνεχίσει να τις ψέλνει πληρώνοντας τον ένα χρυσό νόμισμα για τον κόπο του.

Μονή Καρακάλου

Τα νερά εδώ είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα γι’ αυτό , με την παραμικρή ένδειξη κακοκαιρίας , τα ταξιδάκια απο Ιεροσσό στον όρμο της Μορφωνούς κι ως την Μ. Ιβήρων , δεν πραγματοποιούνται.

Η μονή Καρακάλου , που χτίστηκε στα χρόνια του μοιραίου αυτοκράτορα Ρωμανού Δ΄Διογένη, αγναντεύει τη θάλασσα απο ένα πλάτωμε στη ΒΑ πλαγιά του Άθω. Μετά απο την πλήρη ερήμωση της τον 13ο αι., ανακαινίστηκε απο τους Παλαιολόγους. Άλλη μια μεγάλη καταστροφή τον 16ο αι. κάλυψε ο ηγεμόνας της Βλαχίας Πέτρος, που μόνασε εδώ. Το μοναστήρι υπέφερε επίσης απο Άραβες και Λατίνους πειρατές, ενώ πλήρωσε την ενεργή συμμετοχή του στην αντίσταση κατά των Τούρκων· μάλιστα, ο ηγούμενος της Δαμασκηνός, εκδιώχθηκε επειδή ενίσχυσε τον οπλαρχηγό Καρατάσο. Στα τέλη του 19ου αι. πολλοί ρώσοι μοναχοί επεχείρησαν να καταλάβουν τη μονή, κατά τον τρόπο που το έκαναν στην Παντελεήμονος· αλλά εδώ δεν τα κατάφερων.

Η μονή φρόυρείται στα ΝΔ απο έναν επιβλητικό πύργο , τον μεγαλύτερο στο Όρος, ορατό απο μεγάλη απόσταση και καλοδιατηρημένο. Απο τη μεριά της θάλασσας, την προστατεύει ο πύργος του αρσανα της, έργο του 16ου αι,. ο οποίος φέρει προτείχισμα και επάλξεις. Βρίσκεται χαμηλώτερα, πνιγμένος στις βελανιδιές, εφοδιασμένος στο μπαρμπακά του , με κανόνια στραμμένα προς τη θάλασσα. Η είσοδος σε αυτόν γινόταν με σκάλα που την έσυραν απο το εσωτερικό.

Το βυσσινί Καθολικό είναι αφιερωμένο στους αποστόλους Πέτρο και Παύλο. Τοιχογραφήθηκε απο τον φημισμένο Θεοφάνη Κρή. Στο εικονοστάσιο του ναού βρίσκεται η θαυμάσια εικονα των αποστόλων Πέτρου και Παύλου , έργο του Κων/νου Παλαιοκαπά, ενώ στο ξυλόγλυπτο μεταβυζαντινό τέμπλο του σώζεται αξιόλογη φορητή εικόνα των 12 Αποστόλων , έργο του Διονυσίου εκ Φουρνά (1722)

Η μονή διατηρεί μκρό αρχείο και βιβλιοθήκη χειρογράφων.




Μονή Φιλοθέου



Κτισμένη σε ένα πλάτωμε 300μ. πάνω απο τη θάλασσα μέσα σε πυκνό καστανόδασος, η Μονή Φιλοθέου ατενίζει τη θάλασσα, τη Λήμνο και τη μαρτυρική Ίμβρο. Είναι αφιερωμένη στν Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Στο κατάφυτο οροπέδιο, τοποθετείται στους αρχαίους χρόνους το Ασκληπιείο.

Η μονή ιδρύθηκε απο τον ήσυχο Φιλόθεο , τον 10ο αι. Ο Νικηφόρος Βοτανειάτης και ο ηγεμόνας της Βλαχίας Γρηγόριος Γκίκας υπήρξαν ευεργέτες της. Μετά απο πολλά δεινά, κατάφερε να ακμάσει τον 18ο αι. οπότε και στα κελιά της ασκήτεψε ο ιεραπόστολος Κοσμάς Αιτωλός. Όμως, μια φοβερή φωτιά του 1871, την κατέστρεψε, αφήνοντας ανέπαφο μόνο ένα μικρό μέρος της, στο οποίο πριλαμβάνεται και το μολυβδοσκέπαστο Καθολικό , με το παμπάλαιο κυπαρίσσι που το συντροφεύει πιστά. Στους επόμενους αιώνες, η προσπάθεια εκσλαβισμού του μοναστηριού απο ρώσους καλόγερους δεν τελεσφόρησε.

Μέσα, στο Καθολικό η «Γλυκοφιλούσα», το φυλάκτό μιας πατρικίας, ήρθε απο τη Πόλη ταξιδεύοντας πάνω στα κύματα την εποχή της Εικονομαχίας.





Μονή Ιβήρων






Στο άνοιγμα ενός γραφικού ορμίσκου , πλάι στις εκβολές ενός μεγάλου χειμάρρου, βρίσκεται η Μονή Ιβήρων, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Ιδρύθηκε τον 10ο αι. απο τον Βυζαντινό αξιωματούχο Ιω. Τορνίκιο.

Ένας τρυφερός θρύλος ζωντανεύει την εικόνα ενός ταπεινού παρεκκλησίου, απο τα 16 που ανήκουν στην μονή αυτή στο ταξίδι της κοντά στους ανθρώπους: μια βυζαντινή γυναίκα της μικρασιατική Νίκαιας, την περίοδο της εικονομαχίας, για να σώσει την εικόνα της Παναγιάς, την έριξε στη θάλασσα. Η εικόνα εμφανίστηκε μετά απο 70 χρόνια στα ανοκτά του Άθω, στη βάση μιας πύρινης ουρανομήκους φλόγας. Ένας ενάρετος ασκητής περπάτησε στα κύματα με την προτροπή της Παναγίας και την έφερε στη μονή. Η εικόνα επέμενε να εγκαταλείπει το ιερό του Καθολικού , εμφανιζόμενη στην πόρτα της πύλης, όπου τελικά φτιάχτηκε το εκκλησάκι της Πορταΐτισας. Όταν κάποτε Άραβες πάτησαν τη μονή κι ένας απο αυτούς τρύπησε την εικόνα με το σπαθί του, βγήκε αίμα. Συγκλονισμένος ο εισβολέας, έμεινε στην υπηρεσία της Παναγιάς , ο Άγιος Βάρβαρος.

Κάτι επίσης απρόσμενο που συναντά ο προσκυνητής στη μονή, είναι η σύζευξη της αρχαίας σοφίας με τη βυζαντινή μυσταγωγία: στο νάρθηκα του παρεκκλησίου εικονίζονται οι αρχαίοι Έλληνες σοφοί Σόλων , Σοφοκής, Θουκιδίδης, Πλάτων , Αριστοτέλης και Πλούταρχος και οι βασιλείς Αλέξανδρος και Δαρείος. Μια δικαιοσύνη γνώσης, η επιβράβευση του πνεύματος. Η μονή άλλωστε υπήρξε σπουδαίο πνευματικό κέντρο τον 16ο αι. οπότε και καλλιεργημένοι μοναχοί, όπως οι Παχώμιος Ρουσάνος, Συμεών Καβάσιλας και Θεοφάνης Ελεαβούλκος, διακόνησαν στα δώματά της.


Στο σκευοφυλάκιο φυλάσσονται ανεκτίμητοι θησαυροί , ανάμεσα στους οποιους ο Σάκος του Τσιμισκή , στολισμένος με λιοντάρια και δικέφαλους αετούς, ένα αρχιτεκτονικό ένδυμα του 15ου αι. Αυτά τα θαύματα, τις εντυπωσιακές πτέρυγες, τους θησαυρούς και την αποθησαυρισμένη γνώση , μόνο το εξαιρετικό αθωννίτικο κρασί του Μυλοποτάμου , που παράγεται λίγα χιλιομετρα πιο πάνω απο το μοναστήρι μπορεί να συναγωνιστεί. Το κρασί όμως, όπως και το θαύμα, επιβεβαιώνει κι αυτό τελικά, απο στόμα σε στόμα, την ύπαρξη μια υπερβατικής πραγματικότητας πλάι στην ανθρώπινη , η οποία μερικές φορές δεν διστάζει να συνομιλήσει μαζί της.

Μονή Σταυρονικήτα



Ο μικρότερος ναός του όρους είναι ένα κάστρο , με επάλξεις και πολεμίστρες, ριζωμένο πάνω σ’ένα θαλασσοδαρμένο βράχο , το οποίο ιδρύθηκε επί Ιω. Τσιμισκή απο το μοναχό Νικηφόρο Σταυρονικήτα (ή Στραβονικήτα). Πιθανότερο όμως είναι να χτίστηκε απο τον πατρίκιο Νικήτα, που γιορτάζε την επομενη της Υψώσεως του Σταυρού.

Προσαρτήθηκε αρχικά στις μονές Κουτλουμουσίου και Φιλοθέου , ξέπεσε σε κελί και αργότερα επανήλθε σε τάξη μονής. Η περιορισμένη του περιουσία αφιερώθηκε στον Αγώνα· με την τουρκική εισβολή, τις φωτιές και τα χρέη ερήμωσε και τέθηκε υπο την κηδεμονία της Ιεράς Κοινότητας. Οικονομικές δυσκολίες είχε ώς το 1967, οπότε ομάδα μοναχών της Σκήτης Ιβήρων με επικεφαλής τον γέρονταΠαΐσιο, το ξανάκαναν εύρωστο κοινόβιο. Το 2000 έγιναν αναστηλωτικές εργασίες στον πύργο του και στο παλιό υδραγωγίο, στην είσοδο της μονής. Την άνοιξη το μοναστήρι πνίγεται στους ασπάλαθους, τις κουμαριές και τα λουλούδια, ένα κόσμημα ακροβολισμένο στον αθωνίτικο βράχο. Μοναδικό του κειμήλιο είναι η ψηφιδωτή εικόνα του Αγ. Νικολάου «Στρειδά» η οποία ανέβηκε απο το βυθό μετά απο 500 χρόνια, όπου την είχαν πετάξει πειρατές, έχοντας στο μέτωπο του α΄γιου κολλημένο ένα στρείδι. Η επίσης μικρή βιβλιοθήκη φιλοενεί 5.000 έντυπα και λίγα χειρόγραφα. Στο Καθολικό του διασώζεται μεγαλειώδης τοιχογράφιση του Θεοφάνη, ενώ τα κελιά των 40 περίπου μοναχών του είναι χτισμένα με θέα την αάγρια ομορφιά της θάλασσας.


Μονή Παντοκράτορος



Το μοναστήρι της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος είναι χτισμένο πάνω στα χαμηλά βράχια της ακτής, δίπλα στο ρέμα. Το ακανόνιστο πολύπλευρο σχήμα των κτιριακών εγκαταστάσεων, με τείχους γύρω και οχυρωματικό πύργο στην δυτική πλευρά, ξαφνιάζει για το χαρακτήρα του οικοδομήματος. Στην περιοχή αυτή πρός το εσωτερικό του Άθω υπάρχουν συνοικισμοί με πολυάριθμες μοναχικές καλύβες και η πρώην ρωσική κοινοβια σκήτη του προφήτη Ηλία.

Το παραμύθι αυτό του 14ου αι., ιδρύθηκε απο τα αδέλφια Αλέξιο και Ιωάννη, βυζαντινούς αξιωματούχους. Ανοικοδομήθηκε απο τον Μανουήλ Παλαιολόγο μετά απο φωτιά που το έκαψε ολοσχερώς, το 1393. Ρημάχτηκε κατόπιν απο τους πειρατές, αλλά μπόρεσε να ορθοποδήσει με τη βοήθεια του μολδαβού ηγεμόνα Ιω. Μαυροκορδάτου και των ρώσων τσάρων. Έλαβε ενεργά μέρος στην επανάσταση της Χαλκιδικής εξοπλίζοντας τον Εμμανουήλ Παπά με τα κανόνια και τα κειμήλια του. Υπήρξε επίσης σπουδαίο βιβλιογραφικό κεντρο με κώδικες (περγαμηνές) και έντυπα. Ο Καποδίστριας του επέστρεψε όσα δεν είχαν εξαργυρωθεί μετά το 1830. Το 1992 έγινε η μονή κοινοβιακή.

Στο παρεκκλήσι της Κοίμησης της Θεοτόκου υπάρχει η μόνη εικόνα στο Άθω που παρουσιάζει ολόσωμη την Παναγία, η «Γερόντισσα». Κατά την παράδοση , η Παναγία φώναξε μέσα απο την εικόνα τον ιερέα να συντομεύσει τη λειτουργία για να προλάβει να μεταλάβει ο γέροντας ηγούμενος και να πεθάνει ήσυχος. Απο τα λοιπά κειμήλεια, σώζεται τμήμα απο την ασπίδα του αγίου Μερκουρίου και τεμάζιο απο το Τιμιο Ξύλο


Μονή Κουτλουμουσίου



Η μονή αυτή βρίσκεται σε θαυμάσια κατάφυτη πλαγιά. Ιδρύθηκε πρίν το 988 αλλά καταστράφημε ολοσχερώς κι επανιδρύθηκε τον 13ο αι. από τον Κωνσταντίνο της οικογένειας Κουτλουμούς. Μια άλλη πράδοση θέλει το όνομα ν’ανήκει σε Σελτζούκο Τούρκο του 11ου αι. («Κουτλουμούς, στα τουρκικά σημαίνει «ο εξ Αιθιοπίας άγιος»), που αλλαξοπίστησε και μόνασε εδώ.

Οι χορηγίες απο τις παραδουνάβιες ηγεμονίες συνετέλσαν στην ακμή του μα κόντεψαν να αλλοιώσουν τον πληθυσμό του: ο Ιω. Βλαδισλάος αξίωσε αποδοχή των Ρουμάνων μοναχών , σε σημείο που να ανατραπεί η φυσιογνωμία της μονής – ο παμπόνηρος μοναχός Χαρίτων όμως απεσπασε γραπτή διαβεβαίωση του βασιλιά για τα πρωτεία των Ελλήνων μοναχών και την αποκλειστικότητα να εκλέγονται οι ηγούμενοι μόνο απο αυτούς, χωρίς να χάσει την οικονομκήενίσχυση. Κατέληξε μητροπολίτης Ουγγροβλαχίας. Τον 15ο αι. το συγκρότημα ήταν ένα απο τα ισχυρότερα του Όρους· δύο φοβερές πυρκαγιές όμως φρέναραν την ακμή του.

Απο τα παρεκκλήσια του , το σπουδαιότερο είναι της Φοβεράς Πρστασίας (1733). Στην ομώνυμη θαυματουργική εικόνα ο μικρός Χριστός σφίγγει φοβισμένος έναν άγγελο που του δείχνει τα όργανα της Σταύρωσης, σταυρό , λόγχη, καλάμι και σπόγγο.
Το σφιχταγκάλιαμα της ορθοδοξίας με την αρχαιότητα και εδώ: αρχαία επιτύμβια στήλη ανάγλυφη παράσταση είναι εντοιχισμένη αριστερά της αυλής της μονής.

Μονή Χελανδαρίου



«Τοις σέρβοις δώρον αιώνιον», έγραφε το χυσόβουλο ου Αλεξίου Γ΄ Κομνηνού για την αθέατη απο την ακτή μονή Χελανδαρίου. Το κτιριακό της συγκρότημα είναι απο τα ωραιότερα του Όρους. Είναι επίσης το δεύτερο σε έκταση εδαφών μοναστήρι του Άθωνα, με πολλά κειμήλια, παλαιοσλαβικούς κώδικες, και πολύτιμη συλλογή εικόνων , ανάμεσα στις οποίες ξεχωρίζει η Παναγιά Τριχερούσα.

Η μονή υπήρχε απο τον 10ο αι. μα στα τέλη του 12ου ήρθαν Σέρβοι μοναχοί με επικεφαλής τον πρίγκιπα Ράστκο κι επικράτησαν. Τον 18ο αι. κι όσο οι Σέρβοι ήταν απασχολημένοι με τους μουσουλμάνους, η μονή κόντεψε να γίνει βουλγάγικη. Μετά όμως απο μια επίσκψη του σέβου βασιλιά, αποφασίστηκε η εννίσχυση της και το σεβικό στοιχείο ανέκαμψε.

Εξωτερικά το μοναστήρι δινει την εντύπωση φρουρίου , με τον οχωρωματικό του περίβολο, τη διάταξη των οικοδομών του και δύο πύργους. Ένας ακόμη πύργος υπάρχει έξω απο το μονστήρι πρός το βορρά πηγαίνοντας για τον αρσανά του, ο πύργος του Μιλούτιν.

Αν και υπάρει η παράδοση ότι η μονή έλκει το όνομά της απο το βυζαντικό πλοιάριος χελάνδιο, πιθανότατα έτσι λεγόταν ο ιδρυτής της ( χιλιαντάρ στα σέρβικα). Αφιερωμένο στα Εισόδια της Θεοτόκου, απο τον 13ο αι. έγινε το πνευματικό και θρηκευτικό κέντρο του σερβικού λαού.

Παλιαολόγοι , Σέρβοι και Ρώσοι το ευεργέτησαν – και όχι άδικα, όπως αποδείχτηκε. Οι σέρβοι μοναχοί συμπαραστάθηκαν στους αγώνες του Όρους για την ενσωμάτωση του με την Ελλάδα ιδίως στους βαλκανικούς πολέμους.

Δε μπορεί κανείς παρά να θαυμάσει την αρμονικότατη διάταξη, τα σαφή βυζαντινά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά, την πλαστικότητα και το δέσμο των χρωμάτων με το παριβάλλον του Άθω. Όλα αυτά βέβαια αν το δει απο κοντά...


Μονή Ζωγράφου




Ο ταπεινός αρσανάς της βουλγαρικής μονής Ζωγράφου δεν μας προϊδεάζει για ένα επιβλητικό κτίσμα στο εσωτερικό της αθωνικής πλαγιάς κι αυτό γιατί, για να επισκεφτεί κανείς το μοναστήρι , πρέπει να βαδίσει περίπου μια ώρα απο τον αρσανά του στη δασωμένη πλαγιά. Ιδρύθηκε απο τους αδερφούς Μωϋσή, Ααρών και Ιωάννη που κατάγονταν απο την Αχρίδα, τον 9ο αι., επί λέοντος Σοφού. Μια γλαφυρή παράδοση επεξηγεί το όνομα της μονσής: επειδή οι κτήτορες της διφωνούσαν ως πρός την αφιέρωση του μοναστηριού, άφησαν μια πλάκα στο Καθολικό και προσευχήθηκαν για το θαύμα. Η πλάκα βρέθηκε ζωγραφισμένη με τον Αγ. Γεώργιο- «δια χειρός αγνώστου ζωγράφου».

Υπερασπίζοντας σθεναρά την ορθοδοξία , οι μοναχοί της παραδόθηκαν στην πυρά γιατί δεν θέλησαν την ένωση των εκκλησιών επί Μιχαήλ Παλαιολόγου (1276). Μετά την άλωση της Πόλης το μοναστήρι κόντεψε να ερημωθεί εντελώς. Στίς αρχές του 18ου αι. μετά απο χορηγίες μολδαβών , βρέθηκαν να οικούν σε αυτό αρκετοί Έλληνες, βούλγαροι και Σέρβοι μοναχοί, αλλά απο τα 1845 επικράτησε το βουλγαρικό στοιχείο. Οι μοναχοί αυτοί δεν πήραν μέρος στο σχίσμα στο τέλος του 19ου αι. και ονομάστηκαν «βουλγαρορθόδοξοι».

Αργότερα η μονή έμπλεξε στο κίνημα του πανσλαβισμού , όταν εγκαταστάθηκε στα κελιά της ο βούλγαρος μοναχός Παΐσιος , ο οποίος έγραψε την ιστορία του βουλγαρικού έθνους. Στη βιβλιοθήκη της μονής φυλάσσεται το χειρόγραφο αυτό, ίσως το πιο σπουδαίο γραπτό κειμήλιο της ιστορία του βουλγαρικού έθνους.

Η αχειροποίητος εικονα του Αγ. Γεωργίου φυλάσσεται στο δεξί προσκυνητάρι του καθολικού της μονής. Λέγεται μάλιστα ότι ένας ολιγόπιστος επίσκοπος ακοόυμπησε το δάκτυλό του πάνω της κι εκείνο αποκόπηκε- ράγμα που φαίνεται κολλημένο στην εικονα. Επίσης, για την εικόνα της Παναγιάς Ακαθίστου λέγεται ότι όταν επρίκειτο να τους επιτεθούν πειρατές, ένας απο τους μοναχούς διάβαζε συνεχώς τον Ακάθιστο ενώπιον της Παναγίας, τους ειδοποίησε κι έτσι γλίτωσαν.

Μονή Βατοπεδίου



Σ’ έναν απάνεμο ορμίσκο, πρίσω ακριβώς απο τον αρσανά της, απλώνεται σε μια κατάφυτη πλαγιά το επιβλητικό συγκρότημα της μνής Βατοπεδίου. Το πολύγωνικό σχήμα της , καθαρά φρουριακού χαρακτήρα, κρύβει στο κέντρο του μια πελώρια πλακώστρωτη αυλή, όπου βρίσκεται ένα άλικο Καθολικό. Πρόκειται για ένα επιβλητικό συγκρότημα πορφυρών κελιών , με πύργο στα δυτικά., χτισμένο στα ίχνη της αρχαίας πολίχνης Δίον. Κατέχει τη δεύτερη υέση στην αθωνική ιεραρχία. Κατά την παράδοση , την παραθασάσσια μονή ίδρυσε ο Μ. κωνσταντίνος αλλά ως κτήτορες της φέρονται και οι αδριανουπολίτες αδερφοί Αθανάσιος, Νικόλας και Αντώνιος(972-80). Είναι αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό· πως όχι, αφού το πολυτιμότερο κειμήλιο της είναι, η Ζώνη της Θεοτόκου.

Η ονομασία της, πραγματικό και συμβολική: ονομάζεται Βατοπέδιον, επειδή υπάρχουν πολλοί βάτοι στο πεδινό μέρος μπροστά απο το μοναστήρι ή Βατοπαίδιον, γιατί η Θεοτόκος έσωσε το γιο του αυτοκράτορα Θεοδώσιου Α΄απο ναυάγιο ξεβράζοντά τον στη στεριά αυτή, πλάι σε μια βάτο.

Καμάρι της μονής και όλου του Όρους αποτέλεσε η Αθωνιάδα Εκκλησιαστική Σχολή , η οποία στεγαζόταν σε ανεξάρτητο κτίριο απεναντι απο το μοναστήρι και παρείχε στους νέους μοναχούς γνώσεις αξιώσεων.

Η μναστηριακή κοινότητα προσπάθησε να επιβιώσει απο πολλά δεινά...Την Τουρκοκρατία, οι δυσβάσταχτοι φόροι τη γονάτισαν κι αναγκάστηκε να πουλήσει πολλά απο τα χρήματα της μονής. Μόλις τον 18ο αι. ανορθώθηκε οικονομικά.

Διατηρεί ακόμα μεγάλο αριθμό παρεκκλησίων και σπάνια κειμήλια, όπως τμήμα απο το καλάμι που έδιναν ξύδι στο Χριστό και ο πολύτιμος ίασπις, το πολύχρωμο κύπελλο του Μανουήλ Παλαιολόγου που μετέτρεπε το δηλητήριο σε άκακο υγρό. Η βιβλιοθήκη του είναι επίσης πάμπλουτη σε χειρογραφα.

Μονή Εσφιγμένου



Μετά τον αρσανά του Χελανδαρίου , σε ένα γαληνεμένο ορμίσκο, η θάλασσα ηρεμεί μπροστά στους τοίχους της απομονωμένης μονής Εσφιγμένου· μα είναι σίγουρο πως χτυπά αλύπητα το αυστηρότερο μοναστήρι στο Όρος, όταν σηκαθεί μπουρίνι. Είναι αλήθεια πως ο συντηριτισμός του το έφερε σε σύγκουση με την Κοινότητα: απο το 1974 η μονή δε στέλνει αντιπρόσωπο στην Ιερά Κοινότητα και στις λειτουργίες της δεν μνημμονεύει το πατριάρχη. Λέγεται ότι ο αυστηρός χαρακτήρας θεμελιώθηκε μαχί με την ίδρυση της μονής (10ος αι.) : ο πρώτος μοναχός επέμενε να φορά το ράσο του υπερβολικά σφιγμένο στη μέση· απο τότε , το όνομα της μονής έγινε συνώνυμο της προσκόλλησης στους κανόνες της ορθοδοξίας και στη στρατιωτική πειθαρχία που ακολουθούν οι μοναχοί της.

Η μονή καταγράφεται ως ιδρυμένη απο την Πουλχερία, αδερφή του αυτοκράτορα Θεοδοσίου. Τα δύσκολα χρόνια ήρθαν μπροστά της απο χωρίς: το 1045 έγινε τρομερή καταστροφή απο καθίζηση στη περιοχή· οι Τούρκοι ακολουθως ερήμωσαν το καστρομνάστηρο, που εγκαταλείφθηκε για χρόνια, - τα ψυλά τείχη και οι δυο πύργοι του δε μπόρεσαν να το υπερσπιστούν. Στηνανασύσταση του βοήθησε ο τσάρος της Ρωσίας Αλέξανδρος.

Η μονή είναι αφιερωένη στην Ανάληψη του Κυρίου. Το όνομα της πιθανότατα προέρχεται απο την «περισφυγμένη» θέση της ανάμεσα σε τρείς λόφους (Ζωοδόχου Πηγής, Σαμάρειας, Γριμποβίτσας). Το πολυτιμότερο φυλαχτό της; Ο σταυρός της Πουλχερίας, απο αστραφτερούς πολύτιμους λίθους.

Επίλογος.


Ο περίπλους του Αγίου Όρους είναι ομολογουμένως πιο «ελαφρύς» απο την επίσκεψη στις μονές και τη συζήτηση με τους ασκητές. Το άβατο όμως είναι αυστηρό για τις γυναίκες- μα σεβαστό-, όσο κι αν στηρίζεται σε μια αντίφαση: τους απαγορεύει να περάσουν στο εσωτερικό της μοναστικής πολιτείας, μιας πολιτείας που είαι αφιερωμένης σε μια γυναίκα, την Παναγία!

Για τον περιηγητή- προσκυνητή όμως που καταφέρνει να διαπεράσει τα ψηλά τείχη, ο περίπλους της Αθωνικής Πολιτείας έχει μόνο να δώσει: όλη η ιστορία, ζωντανή μέσα απο τα κτίσματα και το θρύλο που τα συνοδεύει , μοιάζει να είναι συνοδοιπόρος, συνταξιδιώτης σε ένα εσωτερικό ταξίδι. Φωτιές και πρειατές, εχθροί και καταπατητές, δε μπόρεσαν να κάμψουν το φρόνημα των μοναχών , ούτε όμως και την εκπεφρασμένη εμμονή τους να συνεχίσουν την κοινή μοίρα με τον υπόλοιπο ελληνισμό. Τον ΄Αγιον Όρος είναι ένα υπερεθνικό , αυτόνομο «κρατικό» μόρφωμα, αλλά παραμένει ελληνικότατο και προσανατολισμένο στην ιστορική πορεία της πατρίδας, όσο και αν έπαθε ακολουθώντας τη.

Καρδιά της ύπαρξης του είναι η συνομιλία του με το θεία, μια κουβεντούλα ψιθιριστή χωρίς εξάρσεις, που μαθαίνει την ταπεινότητα και στην πιο υπερφίαλη ματιά. Οι ασκητές του αναζητούν τη θεϊκή φλόγα στην απόλυτη μοναξιά , στο άγριο του τοπίου, στην έρημο των ανθρώπων. Πολλοί χαρακτήρισαν την κίνηση απομάκρυνσης απο τα εγκόσμια ως ανθρώπινο παράδοξο, μιας και η φύση των ανθρώπου βρίσκεται πλάι στον άλλο, στην συντροφικότητα, στην φροντίδα για την επιβίωση. Αυτό όμως το παράδοξο επιλέχθηκε για να συναντήσει το άλλο μεγάλο παράδοξο, που είναι η ύπαρξη του Θεού, η απουσία.



Εντούτοις, σύμφωνα με τα λεγόμενα όσων έχουν επισκεφθεί τις μονές και τους μοναχούς του Όρους, οι τελευταίοι δεν είναι διόλου πικρόχολοι , περιχαρακωμένοι στα πιστεύω τους, οχυρωμένοι σε μια μονολιθικότητα που δήθεν θα διαφυλάξει την κεκτημένη πίστη απο τους πειρασμούς του εξωτερικού κόσμου. Είναι ανοιχτοί στον κόσμο, καλόβολοι και γεναιόδωροι κατά κοινή ομολογία, με μια σοφία κατασταλαγμένη πάνω στην διαρκή πάλη με τον εαυτό τους. Μετά απο μια θαλασσινή ματιά στο Όρος, όποτε σκέφτομαι τους μοναχούς του, αναπολώ την φανταστική φιγούρα του αρχοντάρη που έρχεται να κεράσει λουκουμάκι τους ταξιδιώτες.

Ίσως αυτό που μου έλειψε μόνο είναι να αγγίξω μια απλωταριά σαν εκείνες της Σιμωνόπετρας ή ν’αγναντέψω τα καραβάκια του περίπλου φορτωμένα με ταξιδιώτες απο τις επάλξεις της Μονής Εσφιγμένου. Παρόλα αυτά , με την ολοκλήρωση του ταξιδιού δεν κατασταλάζει μέσα σου καμιά θλίψη· μόνο μια γαλήνη αισθάνεσαι, νοτισμένος απο το βορινό αεράκι της ανατολικής πλευράς και ένα δέος στη θύμηση εκείνου που διάβασες στον ταξιδιωτικό οδηγό: ότι με ουρανό καθαρό , αν ανεβεί κανείς στην κορυφή του Άθω, στα 2.050μ, μπορεί να ξεχωρίσει στο βάθος την Πόλη των πόλεων.

Η αδυναμία είναι συνυφασμένη με την ανθρώπινη φύση που προσπαθεί να απαλλαγεί αν και δνε μπορεί να βρεί τον τρόπο. Όμως, ένα καντηλάκι πάνω απο το αιώνιο καί στον Άθω, έλεγαν οι παλιοί και ο Θεός θα συγχωράει την ανθρώπινη αδυναμία όσο αυτό το καντηλάκι είναι αναμμένο.

Της Κατερίνας Κορρέ
Περιοδικό ''άωτον''

Εφαίμ Κατουνακιώτης- Διδασκαλία για το Άγιο Πνεύμα

Ένας προσκυνητής παρακάλεσε τον ιερομόναχο Εφραίμ τον Κατουνακιώτη να του μιλήσει για το Άγιο Πνεύμα. Τότε απόρησε ο Πατήρ Εφραίμ και του είπε: εγώ ένας αμαρτωλός να μιλήσω για το Άγιο Πνεύμα; Δεν μπορώ να σου πω τίποτε, κι έσκυψε το κεφάλι του προς τα κάτω, προφανώς για να προσευχηθεί. Κι αμέσως πλημμύρισε το δωμάτιο του με άρρητη ευωδία.

Εξομολόγηση και Θεία Κοινωνία.

Στην Μονή Φιλοθέου τον Αύγουστο του 1975

…Οι Μοναχοί με την τάξη, με την ταπείνωση, την διάκριση και την αγάπη που έχουν, διοχετεύουν και στους Λαϊκούς τα βιώματα αυτά, κι έτσι ωφελούνται πνευματικά. Το βράδυ έψαλλαν τα επιμνημόσυνα εγκώμια του Κυρίου και στην αυλή έγινε η Περιφορά του Επιταφίου. Συμφωνήσαμε με τον Παύλο , το βράδυ του Μ. Σαββάτου, στην Πασχαλινή Αναστάσιμη Λειτουργία να κοινωνήσουμε. Το πρωί του Μ. Σαββάτου είχαμε στο Καθολικό την πρώτη Ανάσταση του Κυρίου, όπου ετελέσθηκε Θεία Λειτουργία του Αποστόλου Ιακώβου του Αδελφοθέου. Όταν ο Διάκος προσεφώνησε το «μετά φόβου Θεού , Πίστεως και Αγάπης προσέλθετε», τότε πολλοί Μοναχοί και Λαϊκοί μπήκαν στην σειρά να κοινωνήσουν. Βλέπω τον Παύλο που ήταν στο διπλανό στασίδι να μου λέγει: θα πηγαίνω κι εγώ να κοινωνήσω. Τον εμπόδισα λέγοντας τι συμφωνήσαμε. Αυτοί όλοι έχουν νηστέψει την Αγία Τεσσαρακοστή κι έχουν εξομολογηθεί. Αυτός επέμενε να κοινωνήσει. Πλησιάζει στον Ηγούμενο που κοινωνούσε τους πιστούς κι ενώ σε κανένα δεν είπε τίποτε, σ’ αυτόν τον ρώτησε αν έχει εξομολογηθεί. Κι αυτός του απήντησε όχι. Τότε του λέγει το βράδυ να κοινωνήσετε. Το βράδυ μετά το Χριστός Ανέστη ο Μόσχος ο σιτευτός είναι απλωμένος δι’ όλους μας λέγει η ευχή του Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου. Γύρισε ο Παύλος στη θέση του πολύ ταραγμένος. Δεν τον χωρούσε ο τόπος κι όλο έλεγε: τι ήταν αυτό το ρεζιλίκι που έπαθα. Τόσα χρόνια κοινωνώ και δεν βρέθηκε κανένας να μου στερήσει την Θεία Κοινωνία. Έχω κοινωνήσει σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Ήμουν πέντε χρόνια βοηθός του περίφημου Ιεροψάλτου των Αθηνών κ.Πρίγκου . Συνέχιζε να είναι ταραγμένος και μετά την Θεία Λειτουργία. Συνεχώς μου έλεγε στις πλάκες έξω από το Καθολικό που καθόμασταν: Δεν ξέρεις Ιατρέ τι καλός άνθρωπος είμαι. Τώρα τι κακό μεγάλο έπαθα που δεν μ’αφήνει ο Ηγούμενος να κοινωνήσω. Του είπα αυτό μπορεί να είναι διά το καλό σου αυτός όμως που να ησυχάσει. Του είπα πως όλοι οι άνθρωποι είμεθα αμαρτωλοί κι ένοχοι επώνιον του Θεού. Αυτός συνέχιζε να διαμαρτύρεται και να λέγει: δεν ξέρεις τι άνθρωπος είμαι. Εγώ πρίν κάμω Προσκύνημα είμαι έτοιμος και με εξομολόγηση στον Πνευματικό μου να πάρω και να δεχθώ ό,τι μου έδιδε η Χάρη του Θεού. Μου λέγει ότι δεν έχει κακία με κανέναν άνθρωπο. Του λέγω τι δουλειά κάμεις; Μου απαντά ταξιτζής. Του λέγω δεν έχεις μαλώσει με κανένα δύστροπο πελάτη σου ή με κανένα συνάδελφό σου; Μου λέγει όχι, δεν ξέρεις τι ήσυχος τι ειρηνικός άνθρωπος είμαι. Του λέγω με τους συγγενείς σου έχετε καλές σχέσεις; Μου λέγει τα έχω καλά μ’ όλους. Του λέγω διά κληρονομικά, που εκεί εισχωρεί ο σατανάς και κάμει να μαλλώνουν τα παιδιά και τ’ αδέλφια μεταξύ των; Μου λέγει ότι προσέχει πολύ στη ζωή του , να μην προκύψουν τέτοια προβλήματα. Του λέγω πόσο χρονών είσαι; Μου λέγει 40 ετών. Τον ερωτώ αν είναι παντρεμένος ή ελεύθερος και μου λέγει ελεύθερος. Τότε τον ρώτησα με γυναίκες πως τα πας; Τότε σηκώθηκε όρθιος και σαν ένα κουρέλι άρχισε να τρέμει και να κλαίει. Κατέρρεε συνέχει κι ήταν ένας ράκος. Του λέγω σταμάτησε αυτά κι ό,τι έχεις να πεις, να πας το βράδυ στις 7 που κάνει εξομολόγηση ο Ηγούμενος να του τα πείς. Έχω ακούσει καλά λόγια δια τον Ηγούμενο Εφραίμ και δι’ αυτό πήγα κι εγώ να μου διαβάσει συγχωρητική ευχή. Τότε ο Ηγούμενος μου λέγει: Ιατρέ αυτός που είναι μαζί σου είναι συγγενής σου; Του είπα όχι. Εδώ στο Άγιο Όρος τον γνώρισα, και τον πήρα μαζί μου, διότι δια πρώτη φορά ερχόταν στο Όρος. Μου λέγει όταν πλησίασε στο Άγιο Δισκοπότηρο διά να Κοινωνήσει των Αχράντων Μυστηρίων , το Άγιο Δισκοπότηρο άρχισε να τρέμει δυνατά στο χέρι μου, κι αυτό το έχω σημάδι , ότι ο προσερχόμενος δεν είναι καθαρός, δεν είναι προετοιμασμένος, και δεν του επέτρεψα να κοινωνήσει. Μου διάβασε την συγχωρετική ευχή και βγήκα από τον Ναό. Εκεί περίμενε ο συμπροσκυνητής μου Παύλος και μόλις βγήκα, μπήκε αυτός στον Ναό, δια να εξομολογηθεί. Σε 20 λεπτά βγήκε από τον Ναό κι ήλθε κοντά μου που τον περίμενα. Πολύ χαρούμενος μου λέγει : Τώρα αποκατέστησα την επαφή μου με τον Θεό. Του λέγω τι θα γίνει με την Θεία Κοινωνία; Μου λέγει δεν μ’ αφήνει να κοινωνήσω. Του λέγω διατί; μου λέγει διότι ζω παράνομα 20 χρόνια με μια χήρα γυναίκα. Του λέγω πότε σου είπε να κοινωνήσεις και μου απήντησε όταν παντευθώ ή την χήρα ή οποιαδήποτε άλλη γυναίκα ελεύθερη και σταματήσω την αμαρτία. Η παράνομος σχέση είναι αμαρτία. Του είπα φρόντισε να είσαι καθαρός μέχρι που να αποφασίσεις τι θα κάμεις.
Το θαύμα Κύριε συνετελέσθηκε. Εσύ Κύριε ενήργησες να αισθανθεί την αμαρτωλότητά του και να συμμορφωθεί με τες εντολές Σου. Πάντα να έχει Δόξα το Άγιο Όνομά σου.
Τον Παύλο τον συνάντησα μετά 10 χρόνια σε Προσκύνημα στην Ιερά Μονή Γρηγορίου του Αγίου Όρους. Με είδε από μακριά , έτρεξε κοντά μου και με καταφίλησε. Μου είπεν ότι έρχεται κάθε χρόνο στον Όρος και φέρνει μαζί του και πολλούς άλλους συμπροσκυνητές. Χάρηκα πολύ από το γεγονός αυτό. Ο Παύλος άλλαξε· είναι ειρηνικός και χαρούμενος μετά την Ιερά Εξομολόγηση του, δεν διαμαρτύρεται διατί δεν του επέτρεψε ο Ηγούμενος να κοινωνήσει. …

Από το Βιβλίο του Θωμά Κοΐδη «Η επιστροφή μου εις τον Θεό»
Εκδόσεις Ιεράς Μητροπόλεως Σερβίων και Κοζάνης

Μια βραδιά στα Κατουνάκια με τον Γέροντα Δανιήλ

Τέλη του 19ου αιώνα
«Εξημέρωνε η εορτή της Αγίας Μαγδαληνής…Σπογγίζων τον ιδρώτα μου εισήλθον…παρακολουθούμενος από τι δέος. Δεν ήτο ναός το μέρος όπου εισήλθον, αλλ’ ήτο στολισμένος ωσάν ναός. Ήτο ευκτήριον , εν ω ο γέρων Δανιήλ μη έχων ίδιον ναός, εδιάβαζε τας Ακολουθίας με τους δύο υποτακτικούς του. Ήσαν εκεί και οι τρείς, ο καθένας ακουμβών εις την ασκητικήν πατερίτσαν του, κατεσκευασμένην προχείρως από κλώνον καστανέας. Είχαν εκεί τας αγίας Εικόνας των, τα βιβλία των, το θυμιατόν των. Και έψαλλον…
»Εκεί πρωτοείδα τον γέρων-Δανιήλ…Μόλις ήκουσε το όνομά μου έδειξεν ειλικρινή χαράν ωσάν να έβλεπεν αρχαίον τινα μαθητήν του, και δεν ήξερε , καθώς λέγει ο λόγος, πώς να με περιποιηθή..Μετά τον Εσπερινόν, αναπαυθέντες εις την ωραίαν απλωταριάν επί μακρόν, ελάβομεν τα συνήθη της ερήμου αναψυκτικά. Μίαν καραμέλλαν και ποτήριον ψυχρού ύδατος, έχοντες ενώπιον μας το εξαίσιον μεγαλείον του πόντου, όστις ηπλούτο απέραντος μέχρι των Βορείων Σποράδων.
»Κατόπιν εδειπνήσαμεν προς χάριν μου. Διότι οι ερημίται άπαξ της ημέρας εσθίουσιν- την ενάτην ώραν πάντοτε- εισελθόντες εις την μικάραν τράπεζαν λάμπουσαν από της καθαριότητος…Ο μοναχός Ιωάννης ο οποίος είχε και το διακόνημα του μαγείρου, παρέθηκεν ημίν ασκητικά βρώματα, φιδέν νερόβραστον και φρούτα και παξιμάδιον γευστικότατον και γλυκύτατον.
»Εκείνο όμως που μoυ άφησε ανεξαλείπτους εντυπώσεις ήτο η νύξ των Κατουνακίων.
»Αφού εδειπνήσαμεν εν τη πενιχρά της Καλύβης τραπέζη απολαυστικώτατα, διότι η Κυρία Θεοτοκος ευλόγησε τα παρατεθέντα λιτά βρώματα και έγιναν γλυκύτατα, εξήλθομεν και εκαθήσαμεν εις το ύπαιθριον έξω επί πετρίνων αναπαυτικών καθισμάτων , έμπροσθεν της μικράς αιθούσης της φιλοξενίας, να λάβωμεν τα επιδόρπια, άτινα ήσαν λόγοι αποστάζοντες γλυκασμός, του γέροντος Δανιήλ λόγοι. Εκεί διήλθομεν μακράς ώρας συνομιλούντες, έχοντες κατενώπιον ημών τον λαμπυρίζοντα πόντο υπο τας αργυροχρύσους της σελήνης ακτίνας…
»Κατόπιν προχωρούσης της νυκτός εδιαβάσαμεν το Απόδειπνον έξω εις την απλωταριάν μεθ’ ο ο γέρων απεσύρθη εις εξομολόγησιν των δύο πνευματικών του τέκνων, όπερ γίνεται καθ’ εκάστην νύκτα, ενω εγώ παρέμενον ως εν εκστάσει ενώπιον του μεγαλοπρεπούς εκείνου πανοράματος και μόλις το μεσονύκτιον απεσύρθην εις την ετοιμασθείαν μοι τόσον ευγενώς κλίνην , αναλογιζόμενος τα καλά της ερήμου, άτινα πρώτην φοράν έβλεπον».

Αλέξανδρος Μωραϊτίδης

Εφραίμ Βατοπαιδινός

…Μανώλης Μελινός: Παρακαλώ , σ’ αυτό το σημείο λοιπόν , να μας μιλήσετε για τη σημασία του Μοναχισμού σήμερα.

-Αρχιμανδρίτης Εφραίμ Βατοπαιδινός: Δεν με κουράζεις, αλλά με ξεκουράζεις με την καλή σου προαίρεση να ενημερώνεις τους αναγνώστες σου, συντελώντας στην πνευματική προκοπή τους. Ο Θεός διά πρεσβειών της Παναγίας Μητρός Του να ευλογεί και σένα κι αυτούς∙ Όλους μας.

Όσον αφορά το ερώτημα σου, η σημασία του Μοναχισμού σήμερα είναι αυτή που ήτο πάντοτε: Ν ‘αποτελεί και να δίνει μαρτυρία για την ευαγγελική Αλήθεια και για την ορθόδοξη πνευματική παράδοση. Ο σκοπός του Μοναχισμού είναι να οδηγήσει τον άνθρωπο κοντά στον Θεό, στον ύψιστο δυνατό βαθμό και με την ασφαλέστατο τρόπο. Αυτό , στη γενική ιδεολογική σύγχυση που επικρατεί σήμερα, κάνει ίσως πιο επίκαιρο τον Μοναχισμό. Η ευαγγελική Αλήθεια πρέπει όχι μόνο να διδάσκεται με δογματική ακρίβεια και πληρότητα, αλλά πρέπει και να επιδεικνύεται βιούμενη. Επίσης η ορθόδοξη παράδοση δικαιώνεται εφ’ όσον η εφαρμογή της οδηγεί τον άνθρωπο στη θέωση και αυτό δεν είναι κάτι που μπορεί ν’αποκρυβεί∙ Τουλάχιστον όχι για πάντα…
Ο Μοναχισμός είναι- σύμφωνα με τους Αγίους Πατέρας- κατάσταση πνευματική. Στους κύκλους του Μοναχισμού ο άνθρωπος μπορεί να έχει μία μεγάλη , μία βαθειά εμπειρία περί του Θεού. Δυστυχώς ο Μοναχισμός είναι παρεξηγημένος σήμερα από πολλούς, οι οποίοι νομίζουν ότι ο θεσμός φιλοξενεί απελπισμένους , ερωτικώς απογοητευμένους, , δειλούς, ιδιόρρυθμους sui generic, ριψάσπιδες της ζωής. Όλ’ αυτά δεν ανταποκρίνονται στην αλήθεια, διότι ο Μοναχισμός φιλοξενεί ανθρώπους οι οποίοι πραγματικά ποθούνε ν’ ασκητεύσουν, ν’ αγωνισθούν , να βιάσουν τον εαυτό τους. Γνωρίζεις την παροιμία «βαριά η καλογερική». Αυτό ο λαός μας δεν το το είπε τυχαίως, αλλά είναι καρπός μεγάλης εμπειρίας. Ο Μοναχισμός για να είναι σωστός, πρέπει α περάσει από τρεις γέφυρες: Τη γέφυρα της αποταγής , τη γέφυρα της παρθενίας και τη γέφυρα της υπακοής. Η ακτημοσύνη, η παρθενία και η υπακοή δεν είναι μικρά πράγματα, ιδιαίτερα σήμερα στον αιώνα που ζούμε. Για ν’ ασκήσει κανείς τις αρετές αυτές, οπωσδήποτε χρειάζεται την παρουσία της υπέρ φύσιν χάριτος.
Κάποιοι γονείς, συγγενείς αδελφών , κατηγορούν εμάς εδώ – από άγνοια, ασφαλώς- ότι προσηλυτίζουμε ανθρώπους. Αυτό , πόσον αφίσταται της αλήθειας…δεν προσηλυτίζουμε ανθρώπους. Όμως έναν νέο που προσέρχεται, είμαστε υποχρεωμένοι να του ερμηνεύσουμε-ενώπιον Θεού- τι σημαίνει Μοναχισμός. Ο Μοναχισμός είν’ εν’ απόρρητο, ένα μεγάλο μυστήριο. Ο άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτητς λέγει ότι η προσφορά του Μοναχισμού δεν είναι να έχει μοναχούς να φιλοξενούν απλώς τον κόσμο και να τον παραμυθούν με διάφορα λόγια, που ασφαλώς κι αυτό είναι μέσα στους σκοπούς του Μοναχισμού. Ο Μοναχισμός κατ’ ουσία προσφέρει , αν μέσα στους κύκλους του υπάρχουν μοναχοί οι οποίοι καθαρίζουν την καρδιά τους, γεύονται την απάθεια, δέχονται τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος, αποκτούν δύναμη προσευχής. Στο απολυτίκιο του καθηγητού της ερήμου αγίου Αντωνίου, λέει μεταξύ άλλων: «…Ευχαίς σου την οικουμένην εστήριξας…». Ένας μοναχός ο οποίος έχει δύναμη προσευχής, οπωσδήποτε συντηρεί τον κόσμο! Αυτή είναι η απόρρητος προσφορά του Μοναχισμού την οποίαν αγνοούν , διότι απλούστατα δεν έχουν μελετήσει τον Μοναχισμό. Συχνά- όπως είπα και πριν- πολλοί μας φαντάζονται εκκεντρικούς, ιδιοτελείς, ιδιόρρυθμους που..καταφεύγουμε εδώ διότι τάχα δεν μπορούμε να συνεργαστούμε με τον κόσμο!... όταν κάποιος επισκεφθεί τον Άγιον Όρος- που είναι κατ’ εξοχήν εν ενεργεία μοναστική πολιτεία που υπάρχει στην Ορθοδοξία- βλέπει την πραγματική εικόνα. Δόξα τω Θεώ, σήμερα στο Άγιον Όρος είναι σε ανοδική πορεία, με χίλιους οκτακόσιους μοναχούς. Όλα τα μοναστήρια μας είναι κοινοβιακά, ήρθαν στην πατερική γραμμή με πρώτο το Βατοπαίδι το οποίο- ας το πούμε έτσι – ήταν το κέντρο της ιδιορρυθμίας.
(…)
Ο μοναχισμός δεν διδάσκει μίσος προς τους ανθρώπους, δεν προτείνει περιφρόνηση των ανθρώπων, αλλά φυγή από τα αίτια κα τα αιτιατά. Δεν αποστρέφεται τους ανθρώπους∙ όχι! Αν μερικοί φεύγοντας δεν το λένε στους γονείς τους, αυτό γίνεται διότι δεν μπορούνε να το αντέξουνε οι γονείς.

Μ .Μ.: Ποια είναι η σημασία , η έννοια του Αγίου Όρους; Ποια ήταν χθές και ποιά είναι σήμερα και ποιά θα είναι αύριο;

Αρχ. Εφ. Βς. Κατ’ ουσίαν το Άγιον Όρος , αγαπητέ μου Μανώλη, έχει ένα σκοπό. Να φιλοξενεί φιλόθεους ψυχάς που αγωνίζονται για να ομοιάσουν με τον Θεόν. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι οι οποίοι έρχονται εδώ για ν’ακολουθήσουν μετά πάσης ακρίβειας και λεπτομερείας τον Χριστό μας, συμβάλουν ώστε αυτό ο τόπος να είναι κέντρο εφαρμογής κι επαλήθεύσεως της ευαγγελικής διδασκαλίας. Αυτό είναι το Άγιον Όρος. Πολλοί αναρωτιούνται: Είναι σήμερα εφαρμόσιμο το Ευαγγέλιο; Μπορεί η Διδασκαλία του Χριστού να εφαρμοσθεί από τους σύγχρονους ανθρώπους; Κι εμείς απ’ εδώ , τώρα, σήμερα τους απαντούμε μ’ ένα τρόπο εμπειρικό: Μάλιστα, το Ευαγγέλιο είν’ εφικτό να το κατέχουν όλοι. Είν’ εφαρμόσυμο, εφαρμόζεται. Αυτό κάνουμε ως μοναχοί. Το εφαρμόζουμε κι εμπειρικό το παρουσίαζουμε στους ανθρώπους. Αυτή είναι η σημασία του Αγίου Όρους . Από εμπειρία λέμε ότι η ασφάλεια του ανθρώπου είναι να βιώσει τον Θεόν ακολουθώντας την ορθόδοξη παράδοση.

Μ.Μ : Λέγεται τακτικά η έκφραση ότι το Άγιον Όρος είναι τόπος εμπειρίας του Θεού. Τι ακριβώς σημαίνει;

Αρχμ. Εφ. Βς.: Είναι όντως τόπος εμπειρίας του Θεού, διότι οι αθωνίται μοναχοί που το οικούν , έχουν στόχο τους τον αγιασμό. Λέγοτας αγιασμόν, εννοούμε βιώματα πνευματικά, βιώματα της χάριτος. Τα μοναστήρια του και τα λοιπά ιερά σκηνώματα του είναι κέντρα επαληθεύσεως της ευαγγελικής διδασκαλίας. Πως επαληθεύεται η ευαγγελική διδασκαλία; Δια των προσωπικών βιωμάτων. Σήμερα που η αμαρτία για τους πολλούς έχει γίνει άρτος ημέρας τε και νυκτός, υπάρχει εν τούτοις διακαής πόθος πολλών εξ αυτών να δούν αγίους ανθρώπους∙ Μέγας ο πόθος…γι’ αυτό έρχονται συχνά-πυκνά και ρωτούν: Υπάρχει σήμερα , πάτερ, κάποιος στο Άγιον Όρος που έχει προορατικό χάρισμά; κάποιος με διορατικό; Θέλουμε να δούμε κάποιον ασκητή , κάποιον ενάρετο Γέροντα.κλπ. όλ’ αυτά καταδεικνύουν τον διακαή πόθο τους να συναντήσουν κάποιον άγιον άνθρωπο. Επίσης εδώ στο Αγιον Όρος. εξομολογούνται με κάποιαν άνεσιν οι άνθρωποι, μακριά από την τρυφή και τις συνήθειες χωροταξικές αναστολές… κι εμείς οι μοναχοί έχουμε περισσότερο χρόνο να τους δούμε και να τους ακούσουμε. Ε, όλ’ αυτά συντελούν στην ανάπτυξη της πνευματικής αυτής επικοινωνίας. Αυτή η συνεχής βία του εαυτού μας, η συνεχής προσκόλληση στη λατρεία του Θεού, η συνεχή ενατένιση και ο θείος πόθος που έχουμε, οδηγούν στο επιθυμητό. Μερικοί μάλιστα που επιδίδονται κατά έναν ιδιαίτερο τρόπο στην επικοινωνία μετά του Θεού- έχουν εμπειρίες του Θεού. Αυτοί δίδουν σωστή μαρτυρία με τρόπο εμπειρικό , βιωματικό , προβληματίζοντας σωστά τους ανθρώπους.
Πιστεύω ότι σήμερα είναι η ώρα του Μοναχισμού! Όχι διότι ο Μοναχισμός θέλει να μοναστηκοποιήσει τον κόσμο αλλά επειδή ο Μοναχισμός δι’ ενός εμπειρικού μηνύματος θέλει να προβληματίσει σοβαρά τον κόσμον ο οποίος άγεται και φέρεται από την ψυχρή λογική. Ο Μοναχισμός θέλει γόνιμα να συνταράξει τον σύγχρονό άνθρωπο και αυτό γίνεται μόνο για του εμπειρικού βιώματος∙ δεν γίνεται διά των απλών λόγων , δια της θεωρίας δηλαδή. Βλέπεις ότι και σήμερα οι άμβωνες δεν σιγούν και όμως ο λαός ζητά και κάτι άλλο. Χθές ήρθε κάποιος ευλαβής ιερεύς εξ Αθηνών . μου είπε ότι η ενορία του έχει πενήντα χιλιάδες ψυχές. Απ’ αυτούς εκκλησιάζονται οκτακόσιοι , το πολύ χίλιοι άνθρωποι! « Οι δε εννέα , πού;» κάποιος πρέπει να τους πει, να τους δώσει να καταλάβουν ότι η κύρια αποστολή του καθενός είναι η σωτηρία της αθανάτου ψυχής του και όχι η ακατάσχετη υλοφροσύνη. Σ’ αυτό πολύ μας βοηθεί η εμπειρία των σύγχρονων εναρέτων ανθρώπων , η εφηρμοσμένη Θεολογία η βιωματική.
(…)
Η ζωή του μοναχού θέλει αγώνα, πίστη , αποφασιστικότητα, ελπίδα. Ένας άνθρωπος που προσέρχεται στον Μοναχισμό απλώς γιατί έξω έχει προβλήματα, είναι καταδικασμένος ν’ αποτύχει. Το πρόγραμμα της ζωής του μοναχού , η σκληρή εργασία, οι πολύωρες ακολουθίες , η αδιάκριτη υπακοή που χρωστά στους προϊσταμένους του και η πνευματική εργασία που πρέπει να επιτελέσει, δεν κάνει τη μοναχική ζωή κατάλληλη για δειλούς ανθρώπους που θέλουνε να βολευτούν ή να ξέχάσουν ή έστω να περάσουν μια ήσυχη ζωή.

Βιβλίο : Πείρα Aγιορειτών Πατέρων
Συζητήσεις σε Μοναστήρια του Άθωνα.
Μανώλη Μελινός.
Σειρά : Πείρα Πατέρων

Αγίου Σιλουανού του Αθωνίτη.

Μια μέρα μερικοί μοναχοί που ήταν υπεύθυνοι σε άλλα εργαστήρια, ρώτησαν : ‘‘ Πάτερ Σιλουανέ, πως συμβαίνει και οι άνθρωποι που εργάζονται στα δικά σου εργαστήρια να δουλεύουν τόσο καλά, αφού ποτέ δεν τους εποπτεύεις , ενώ εμείς ξοδεύουμε τον καιρό μας παρακολουθώντας τους και κείνοι διαρκώς προσπαθούν να μας απατήσουν’’;

Ο πάτερ Σιλουανός απάντησε: ‘‘ Δεν ξέρω. Μπορώ όμως να σας πω τι κάνω σχετικά με αυτό. δεν έρχομαι το πρωί στο εργαστήριο χωρίς προηγουμένως να έχω προσευχηθεί γι’ αυτούς τους ανθρώπους∙ και έρχομαι με την καρδιά μου γεμάτη στοργή και αγάπη γι’ αυτούς, και όταν μπαίνω μέσα στο εργαστήρι, η ψυχή μου κλάιει από αγάπη γι’ αυτούς. Κατόπιν τους δίνω τις δουλειές που θα έχουν να κάνουν την ημέρα και όσο αυτοί εργάζονται εγώ προσεύχομαι γι’ αυτούς. Πάω μέσα στο κελλί μου και αρχίζω να προσεύχομαι για τον καθένα ατομικά. Στέκομαι μπροστά στο Θεό και λέω: ‘‘Ω Κύριε, θυμίσου τον Νικόλαο. Είναι νέος, είναι μόλις είκοσι χρόνων , άφησε στο χωρίο του την γυναίκα του που είναι ακόμη πιο νέα απ’ αυτόν και το πρώτο τους παιδί. Μπορείς να καταλάβεις την δυστυχία που υπάρχει εκεί ώστε να αναγκασθεί να τους αφήσει για τι δεν θα μπορούσαν να ζήσουν με τη δουλειά του στην πατρίδα. Προστάτευσέ τους τώρα που αυτός απουσιάζει. Γίνου η ασπίδα τους εναντίων κάθε κακού . Δώσε στον ίδιο θάρρος να αγωνισθεί κατά την διάρκεια αυτού του χρόνου και να γυρίσει πίσω να τους συναντήσει με χαρά, με αρκετά χρήματα αλλά κυρίως με πολύ θάρρος για να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες. Στην αρχή προσευχόμουνα με δάκρυα συμπαθείας για τον Νικόλαο, την νεαρή σύζυγό του και το μικρό παιδί τους, αλλά καθώς προσευχόμουνα η αίσθηση της θείας παρουσίας άρχισε να αυξάνεται μέσα μου και σε μια στιγμή αυξήθηκε τόσο πολύ ώστε έχασα την εικόνα του Νικολάου , της συζύγου του, του παιδιού του, των αναγκών του, των συγχωριανών τους και αισθανόμουνα μόνον τον Θεό, και βυθιζόμουνα στην αίσθηση της θείας παρουσίας όλο και περισσότερο μέχρις ότου ξαφνικά , μέσα στην καρδιά αυτής της παρουσίας συνάντησα την θεία αγάπη να κρατά τον Νικόλαο, την γυναίκα του και το παιδί του και τώρα ήταν η αγάπη του Θεού με την οποία άρχισα ξανά να προσεύχομαι γι’ αυτούς, αλλά και πάλι βρήκα την θεία αγάπη. Και έτσι περνώ τις ημέρες μου προσευχόμενος για τον καθένα από αυτούς τους ανθρώπους με την σειρά για τον ένα μετά τον άλλο και όταν τελειώσει η ημέρα πηγαίνω να τους συναντήσω , τους λέω λίγα λόγια, προσευχόμαστε μαζί και αυτοί πάνε να αναπαυθούν, εγώ δε γυρίζω να συμπληρώσω τον κανόνα μου’’.

Αθανάσιος Γρηγοριάτης

Οι ανευλόγητες ασκήσεις

Πολυάριθμα περιστατικά δείχνουν πως τα ενεργήματα του Αγ. Πνεύματος εκδηλώνονται στην ψυχή του περίφημου ηγουμένου της αγιορείτικης Ι. Μονής Γρηγορίου Αθανασίου (1873-1953) σαν νοερό φώς γνώσεως και αποκαλύψεως.

Ο γρηγοριάτης μοναχός Σωφρόνιος διηγήθηκε.
«Στην αρχή της καλογερικής μου ζωής, συνεπαρμένος από ασκητικό ενθουσιασμό, επιχειρούσα πολλών ειδών ασκήσεις. Κάποτε φόρεσα μέσα από τα ρούχα μου σιδερένιες αλυσίδες. Και για να ταλαιπωρούμαι στον ύπνο, τοποθέτησα κάτω από το στρωσίδι μου χαλίκια. Έτσι νόμιζα ότι ευχαριστώ τον Θεό και ακολουθώ τα ίχνη των αρχαίων ασκητών.
Για όλα αυτά βέβαια δεν είχα αναφέρει τίποτε σε κανένα. Κανένας δεν γνώριζε τις προκοπές ου. Ούτε και ο γέροντας. Κάποια μέρα όμως δέχθηκα στο κελλί μου την επίσκεψη του.

-Ε, τι κάνεις εδώ, πάτερ Σωφρόνιε; Πως τα περνάς;
-Με την ευχή σου , γέροντα, καλά είμαι.
-Μήπως κάνεις παραπανίσιες ασκήσεις; Το σώμα σου είναι ασθενικό και δεν αντέχει για πολλά.
-Εγώ , γέροντα, δεν ανήκω στους προκομμένους μοναχούς.
-Για να δούμε όμως, παιδί μου, τι έχεις βάλει κάτω από το στρωσίδι σου; Τι βλέπω εδώ; Χαλίκια! Να τα πάρεις και να τα πετάξεις.
Έμεινα κατάπληκτος! Σκέφτηκα ότι ανθρωπίνως ήταν αδύνατο να γνώριζε ο γέροντας την περίπτωση . και συλλογιζόμουν : ‘’άραγε να ξέρει και για τις αλυσίδες;’’. δεν πρόλαβα όμως να τελειώσω την σκέψη μου.
-Πάτερ Σωφρόνιε, μου λέει, για να δω τι φορείς επάνω σου…Τι πράγματα είναι αυτά; Να τις βγάλεις τις αλυσίδες αυτές. Δεν έχουν να σε ωφελήσουν σε τίποτε.»

Τις στιγμές αυτές ο αρχάριος γρηγοριάτης μοναχός δοκίμασε μέσα του ένα ιερό ρίγος. Αντιλήφθηκε ότι κάτι θαυμαστό συνέβαινε στον γέροντα του. Και προηγουμένως τον αγαπούσε και τον σεβόταν, αλλά τώρα αυξήθηκε υπερβολικά η ευλάβεια προς το πρόσωπο του. Μέσα στον γέροντα του κατοικούσε και ενεργούσε εμφανώς η χάρις του Αγ. Πνεύματος.

( Αθανάσιος Γρηγοριάτης).

Φιλάρετος Κωνσταμονίτης-Η ανταπόδοση της ευεργεσίας

Η αγάπη του παπα-Φιλάρετου , του ηγούμενου της Ι. Μονής Κωνσταμονίτου δεν περιοριζόταν μόνο στα έμψυχα. Απλωνόταν πιο πέρα , στα άψυχα, στα ζώα , στην φύση, αυτήν την συμπάθεια προς την άλογη , φύση την παρατηρούμε σαν ένα χαρακτηριστικό στοιχείο, στην χαρισματική ζωή των εκλεκτών δούλων του Θεού.

Μια μέρα έξω από το κελλί του γέροντα γινόταν μεγάλος θόρυβος. Δύο χελιδόνια είχαν αρχίσει μεταξύ τους σφοδρή μονομαχία! Ο γέροντας ανησύχησε. Βγαίνει έξω και αντικρίζει θέαμα θλιβερό. Το ισχυρότερο χελιδόνι χτυπούσε με το ράμφος του το άλλο και το μαδούσε κυριολεκτικά. Χωρίς να χάσει καιρό το έδιωξε, πήρε στοργικά στα χέρια του το χτυπημένο και το γλύτωσε. Το περιποιήθηκε και το αποτέλεσμα ήταν το χελιδόνι να ζήσει.

Από τότε , όπως το λιοντάρι του αγίου Γερασίμου του Ιορδανίτου ακολουθούσε τον άγιο παντού δείχνοντας την ευγνωμοσύνη του και την αφοσίωση του , έτσι και το χελιδόνι! Πετούσε μπροστά του , έκανε τα φτερουγίσματα του , τα παιχνίδια του , κελαϊδούσε.
Μια μέρα ο γέροντας είχε βγεί λίγο έξω, είτε για να θαυμάσει τον Θεό «εν τοις έργοις Αυτού» είτε για να προσευχηθεί στην ησυχία. Το χελιδόνι , πιστός φίλος και σύντροφος, πετούσε χαρούμενα κοντά του.
Ο γέροντας κάθισε σ’ ένα αλώνι, λίγο πιο πέρα από το μοναστήρι, και χωρίς να το καταλάβει, αποκοιμήθηκε. Αλλά ξαφνικά το χελιδόνι άρχισε να πετάει ορμητικά πάνω από το κεφάλι του τιτιβίζοντας έντονα, σαν να ήθελε να τον ξυπνήσει και να επισημάνει κάποιο κίνδυνο.
Πράγματι! Όταν ο γέροντας ξύπνησε, τι να δει: Λίγο πιο πέρα , ένα μεγάλο ερπετό…Ο συνοδός του είχε κάνει με την σειρά του το δικό του έλεος στο ελεήμονα γέροντα.

Φιλάρετος Κωνσταμονίτης

ΓΕΡΩΝ ΠΑΙΣΙΟΣ-ΚΟΛΥΜΑ ΙΕΡΩΣΥΝΗΣ

- Γέροντα, αφού η εξομολόγηση τα σβήνει όλα, τότε γιατί αυτός που κάνει μεγάλη σαρκική αμαρτία δε μπορεί να γίνει ιερέας;
- (Εκείνη τη στιγμή ο γέροντας έτυχε να κρατάει δύο ανοξείδωτα κύπελλα που κερνούσε νερό στους προσκυνητές). Δε μου λες, αν το κύπελλο σπάσει και το ηλεκτροκολλήσω τότε δε θα γίνει γερό;
- Ναι, και μάλιστα πιο γερό από ότι ήταν πριν.
Τότε, να που το ένα με την κόλληση έγινε πολύ γερό, ενώ το άλλο, που δεν έχει κόλληση, δεν είναι μεν τόσο γερό, αλλά είναι απείραχτο. Όταν έλθει ό Βασιλιάς, με ποιο ποτήρι θα του δώσουμε να πιει νερό;
- Με το δεύτερο, το απείραχτο, που δεν έχει κολληθεί.
- Ε, για αυτό κάνουμε ιερείς εκείνους, που δεν έκαναν αμαρτία ασχέτως εάν δεν είναι τόσο θερμοί, όσο εκείνοι που έκαναν αμαρτία.


Η μαύρη γραμμή της πιστωτικής κάρτας
-Γέροντα, είναι κακό να έχει κανείς πιστωτικές κάρτες; (Ό Γέροντας, αφού εξέτασε την κάρτα, απάντησε):
Όχι ευλογημένε, δεν είναι σφράγισμα αυτό. Άλλα βλέπεις αυτή τη μαύρη γραμμή κάτω από το όνομα; Σου αρέσει να φοράς πένθος χωρίς να έχεις κηδεία;


Τα ονόματα αυτών που δεν γιορτάζουν
Γέροντα, πότε γιορτάζουμε; Όταν γεννηθήκαμε ή όταν βαφτισθήκαμε;
Γιορτάζουμε, όταν γιορτάζει ό άγιος μας, το όνομα του οποίου πήραμε στο βάπτισμα.
Τότε, τι γίνεται με όσους έχουν ονόματα, που δεν είναι ονόματα αγίων;
Όσων ανθρώπων τα ονόματα δεν εορτάζουν, αυτοί είναι υποχρεωμένοι να αγιάσουν!


Το τηλέφωνο του Γέροντα
Ό Γέροντας έδωσε δώρο ένα κομποσχοίνι σε κάποιον προσκυνητή λέγοντας:
Είναι το τηλέφωνο σου. Όταν είναι ανάγκη θα παίρνεις τηλέφωνο με αυτό!


Να μη βιαζόμαστε στα πνευματικά
Γέροντα, τι θα γίνει με εμένα, δε βλέπω προκοπή.
Εσύ σήμερα φύτεψες την κληματαριά και θέλεις αμέσως να πιεις κρασί. Πρέπει να περιμένεις, να βγει το σταφύλι, να ωριμάσει, να το ραντίσεις, να το κόψεις, να το πατήσεις, να το βάλεις στο βαρέλι, να γίνει καλό κρασί και μετά να πιεις. Μη βιάζεσαι λοιπόν. Ακόμα είσαι αρχάριος. Βρε παιδί μου, ζαλίζεσαι έτσι και, ενώ το στομάχι σου δεν μπορεί να χωνέψει το γάλα, πάς να φας μπριζόλα!


Τα παιδιά που δε θηλάζουν
Τα παιδιά που δε θηλάζουν και δε μεγαλώνουν στην αγκαλιά της μάνας τους, γίνονται βλαμμένα, δε στέκουν σταθερά στη ζωή τους και όταν μεγαλώσουν μετά το μπουκάλι του γάλακτος, πιάνουν το μπουκάλι της μπύρας.


Οι πονηριές της Τουρκίας
Η Τουρκία είναι σαν την αλεπού. Όλο πονηριές κάνει. Όταν καταλάβει ότι έχουν στήσει δόκανα για να την πιάσουν, αρχίζει να πηδάει και με τα τέσσερα πόδια κι έτσι πιάνεται και με τα τέσσερα. Αυτό θα πάθει και η Τουρκία.


Το «φουστάνι» της Παναγίας
Παππούλη, πως να σωθώ; Να πιαστείς από το φουστάνι της Παναγίας. Δηλαδή, με απόλυτη εμπιστοσύνη, όπως αυτή που έχει ένα παιδάκι στη μάνα του.


Η εγκράτεια των νέων
Τη γενετήσια ορμή πρέπει να τη βάζουμε στο ψυγείο μέχρι το γάμο και να κάνουμε τίμιο αγώνα ενώπιον του Θεού, για την αγάπη του Θεού. Και μόνο έτσι θα βρούμε λύση στο πρόβλημα αυτό.



Η πραγματική αγάπη είναι άσχημη
Αν έχεις κοπέλα και λες ότι την αγαπάς, για να δεις αν πραγματικά την αγαπάς, φαντάσου το πρόσωπο της καμένο και παραμορφωμένο σε μια άμορφη και άσχημη μάζα. Αν βλέποντας το άσχημο πρόσωπο συνεχίζεις να την αγαπάς το ίδιο, όπως πριν, τότε να είσαι σίγουρος ότι την αγαπάς αληθινά.


Να μην τρέχουμε στο Θεό οριζόντια αλλά κάθετα
(Παρατήρηση του Γέροντα σε γνωστό του που ασχολιόταν πολύ με το τρέξιμο).
Να μην τρέχουμε οριζόντια, αλλά κάθετα προς το Θεό!

ΓΕΡΩΝ ΠΑΙΣΙΟΣ

Χάνονται νέοι!


ΑΝΤΙΜΟΝΑΧΙΚΗ ΜΑΝΙΑ



Τον τελευταίο καιρό βρίσκεται σε έξαρση μία αντιμοναχική πο­λεμική, δείγμα του γενικότερου αντιεκκλησιαστικού και αντιχρι­στιανικού πνεύματος, που είναι βέβαια το πνεύμα του «κόσμου τούτου».
Έτσι: - Τηλεοπτική εκπομπή ανακάλυψε ότι, «χάνονται κορί­τσια». - Εφημερίδα μεγάλης κυκλοφορίας επίσης ανακάλυψε ότι «χάνονται νέοι».
Και μου πήγε αμέσως η σκέψη στα κακόμοιρα πλάσματα που καταλήγουν ως εμπόρευμα σε μαγαζιά ή ανάκτορα της Ανατολής και της Δύσης. Μετά σκέφτηκα όλα εκείνα τα θύματα του λευκού θανάτου, που το τραγικό τους τέλος, και κυρίως τη συχνότητά του, τόσο συνηθίσαμε που δεν μας κάνει καμία αίσθηση πια. Για λίγο μου πέρασε από το μυαλό η ελπίδα του Έθνους που σαπίζει στα νυ­κτερινά ποτισμένη από το αλκοόλ. Είπα ότι για όλους αυτούς δεί­χνουν το ενδιαφέρον τους τα Μέσα μαζικής ενημέρωσης. Όταν όμως διάβασα τα πιο μέσα απογοητεύτηκα που «χαμένα», για τα ΜΜΕ, ήταν οι νέοι και οι νέες που βρήκαν το Χριστό, που αποστράφηκαν την αθλιότητα και ψευτιά και υποκρισία του «κόσμου» και α­ναζήτησαν την γνήσια «και μένουσα» αγάπη και χαρά.

Είναι δύσκολο για τον «κόσμο» να δεχθεί την αλήθεια. Προτιμά­ει τον θάνατο. Δεν αναγνωρίζει τον Χριστό για Θεό του και παραπαίει απογοητευμένος. Του φτάνουν τα ξυλοκέρατα του ασώτου και τον ικανοποιεί το χοιροτροφείο. Και όταν αντιληφθεί κάποιον να ξεφεύγει από την λάσπη της φθοράς οδύρεται και διαμαρτύρεται φωνά­ζοντας: «Χάνονται κορίτσια» ή «Χάνονται νέοι»!

Αυτός είναι ο «κόσμος» μας.

Εφραίμ Φιλοθεΐτου- Το τελειωτικό κτύπημα

...Έτσι μια ημέρα ήλθε ένα τέτοιο καραβοτσακισμένο πλάσμα· ήλθε μια γυναίκα στο μυστήριο –εγώ βέβαια τη λυπήθηκα τρομερά- και μου παρουσιάζει η καημένη πενήντα εκτρώσεις! Βάλε τώρα το γεγονός αυτό να τίθεται στην κρίσι του πνευματικού· πενήντα φόνοι παιδιών! Φυσικά εφ ’όσον ο Θεός την έχει στην ζωή ακόμη, είναι εγγύησις του Θεού ότι την ανέχεται και την περιμένει, οπότε ποιος πνευματικός είναι εκείνος, ο οποίος θα της φερθεί κατ’ άλλον τρόπον; Την πήρα βέβαια με πολλή στοργή, με πολλή αγάπη προσπάθησα να την βολέψω και της έδωσα εκείνο το φάρμακο που της χρειαζότανε.
Σκεφθήτε πόσα χρόνια περάσαμε· την βασάνιζε το αμάρτημα αυτό και δεν είχε την τόλμη να το πή! Και γύρισε πίσω με την ελπίδα της σωτηρίας. Πόσο τρομερή είναι η αγάπη του Θεού! Αλλά και η χαρά των Αγγέλων! «Επί ενί αμαρτωλώ μετανοούντι μεγάλη χαρά γίνεται εν τω Ουρανώ» (Λούκ. 15,17). Δεν είναι μόνον το ότι μετανοεί ο άνθρωπος και κλαίει και οδύρεται την κατάντια του και ο Θεός τον σώζει, αλλά και το παραχρήμα γίνεται και στον Ουρανό χαρά. Ολόκληρος ο Ουρανός πανηγυρίζει και ο Άγγελοι υμνούν και αινούν τον Θεό για την σωτηρία μιας αθανάτου ψυχής.
«Μακάριοι ως αφέθησαν αι αμαρτίαι και ων επεκαλύφθησαν αι αμαρτίαι»(Ψαλμ. 31,32)· δηλαδή είναι ευτυχής ο άνθρωπος, ο οποίος αξιώθηκε να συγχωρηθούν οι αμαρτίες του.Τι ευχαριστία να αποδώση κανείς στον Θεό…
Με την μετάνοια και εξομολόγηση , δεν υπάρχουν τώρα, έχουν σβήσει , δεν ζητούνται αυτά πλέον, βγήκαν από τα κατάστιχα των δαιμόνων αμέσως, πάραυτα! Είναι διαταγή του Θεού! Με το κάθε αμάρτημα που καταθέτεις, πατάει το κουμπάκι του «κομπιούτερ», τακ, άφεσις! Τακ, άφεσις! Άφεσις! Με άθροισμα από κάτω «μηδέν». Λευκό μητρώο! Ύστερα , είναι να μην προσκυνήσεις αυτόν τον Θεό, να μην πέσης κάτω και να καλαίς από αγάπη και έρωτα και πόθον Θεού!
Γι’ αυτό , παιδιά, από το σκότος που είμεθα της αμαρτίας, πρέπει να περάσουμε στο φως της μετανοίας και της ελπίδος. Κι όταν έτσι, τότε ελπίζουμε , δοξάζομε και τιμούμε τον Θεό της αγάπης και του ελέους. Ας ευχηθούμε εν μετανοία εν εξομολογήσει, εν αγάπη και εν ελπίδι Θεού να προχωρήσουμε ενωμένοι χέρι με χέρι, για να φθάσουμε στην σωτηρία μας.
Αυτή η μικρή , η ελάχιστη προσφορά που πήρατε, εύχομαι να γίνει στην ψυχή σας εκατονταπλάσια, να μείνη βαθειά ριζωμένη μέσα σας, να χαράξετε έναν καλύτερο πνευματικό δρόμο και η μετάνοια να σας συνοεύη ανά πάσαν στιγμή. Αγωνισθήτε, όσο μπορείτε , να κρατάτε αγνότητα ψυχής και σώματος, γιατί η αγνεία έχει μεγάλη παρρησία στον Θεό.
Εύχομαι η Χάρις του Αγίου Πνεύματος να μας επισκιάζη όλους και να μας διατηρή εν Χριστώ .Αμήν.

Ο ΑΜΑΡΤΩΛΟΣ ΚΑΙ Η ΜΑΚΡΟΘΥΜΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

Ο ΑΜΑΡΤΩΛΟΣ ΚΑΙ Η ΜΑΚΡΟΘΥΜΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

Στίχοι διδακτικοί πνευματικού Πατρός ως ευλογία εξ Αγίου Όρους

Το ποίημα τούτο διάβασε και δεν θα χάσης διόλου
σαν το διαβάσης , θα να ιδής τη μάσκα του Διαβόλου
πως ξεγελά τον άνθρωπο με την παρανομία
και του κολάζει την ψυχή μέσα στην αμαρτία.

Με την ψευτιά και την κλεψιά δεν θα ορθοποδήσεις
και κάποια ημέρα, άνθρωπε, πένης θα καταντήσεις
και θα τρυγήσεις τους καρπούς των παρανομιών σου,
εάν προσέχεις και κοιτάς μόνο τον εαυτό σου.

Να είσαι πάντα δίκαιος, εάν θέλεις να ζήσης,
σαν άνθρωπος πραγματικός, αλλιώς θα δυστυχήσεις∙
να έχεις ειλικρίνεια, να λέγεις την αλήθεια,
αν θες τη χάρι του Θεού νάχης και τη βοήθεια.

Αν ο Θεός ο σπλαχνικός σου δίνη την υγεία,
ως άνθρωπε, κι εργάζεσαι και ζής με ησυχία,
είναι γιατί μακροθυμεί και τόσο σε πονάει,
που αν είσαι και αμαρτωλός, εκείνος σ΄ αγαπάει.

Είν’ ο Θεός μακρόθυμος και θέλει να γυρίσης
στο δρόμο του, ω άνθρωπε∙ τον Σατανά ν’ αφήσεις
και να πιστέψεις στον Χριστό και εις την Παναγία
και στην Ορθοδοξία του, την πίστη την αγία.

Και ν’ αγαπήσεις τον Θεό με όλη την καρδιά σου,
με όλη σου την δύναμι και την διάνοια σου,
καθώς και κάθε άνθρωπο, σαν και τον εαυτό σου
και θάχης άγγελο Θεού να στέκει στο πλευρό σου.


Να είσαι ανεξίκακος στους γύρω σου ανθρώπους,
να τους μιλάς ευγενικά και με ωραίους τρόπους∙
μην κατακρίνεις, άνθρωπε, τα σφάλματα του άλλου
και παίρνει θέσι δικαστού και ύψος διδασκάλου.

Είσαι και συ αμαρτωλός, γι’ αυτό πρέπει να κλάψεις,
το καταλάλον στόμα σου να κλείσης να το ράψης.
και κρίνε μόνον αυστηρά τα παραπτώματά σου,
τα λόγια και τα έργα σου και τ’αμαρτήματά σου.

Στην Εκκλησία του Θεού να πας να γονατίσης,
μπρός στην εικόνα του Χριστού να κλάψης να θρηνήσεις
κι ύστερα στον Πνευματικό πιστά ξομολογήσου
και μην αφήσης τίποτα κρυφό μεσ’ στην ψυχή σου.

Κάθε γιορτή και Κυριακή να πας στην Εκκλησία
και να μετάσχης στου Χριστού τη Θεία Κοινωνία∙
την Κυριακή μην εργασθής, είναι ημέρα αγία,
για να σου δίνη ο Θεός χαρά και ευλογία.

Άγιον Όρος. 1968

Παπα-Σάββας ο Πνευματικός

Ο ρουμάνος διάκονος.

Στους τόσους που εξομολογούσε ο ίδιος ο παπα-Σάββας ο πνευματικός ήταν και ένας ρουμάνος διάκονος. Νεαρός ακόμη ήρθε στον Άθωνα και ησύχαζε κάπου στην έρημο, όχι πολύ μακριά από την σκήτη της Μικράς Αγίας Άννης.

-Πνευματικέ μου, του λέει μια μέρα ο διάκονος αυτός περίλυπος, σε παρακαλώ, μη ξεχάσεις να μνημονεύσεις αύριο στην θ. λειτουργία την μητέρα μου, που έχει τα τριήμερα της.

Τα λόγια χτύπησαν στην ακοή του παπα-Σάββα σαν λόγια που πρόδιδαν θριάμβους του διαβόλου. Ο διακριτικός γέροντας ταράχθηκε. Εδώ, σκέφτηκε, κάποιο άσχημο φαγητό μαγείρεψε ο εχθρός. Ο πανούργος! Με τόση τέχνη πλανεύει και σκοτίζει τα πλάσματα του Θεού!

Χωρίς να δείξει εξωτερικά την αγωνία του , επιδόθηκε στην ανίχνευση του κακού.

-Για πες μου, παιδί μου , καθαρότερα την υπόθεση. Η μητέρα σου έχει αύριο τα τριήμερα της. Δηλαδή πέθανε προχθές. Πέθανε στην Ρουμανία. Πως εσύ σε δύο ημέρες πληροφορήθηκες τον θάνατό της;

Μεσολάβησε μικρή σιγή.
-Πως; Πως το έμαθα; άρχισε να λέει δειλά ο διάκονος. Να, μου το είπε…

-Ποιος σου το είπε;

-Μου το είπε ο φύλακας άγγελός μου.
-Ο φύλακας άγγελός σου; Έχεις δει τον άγγελό σου;
-Αξιώθηκα να τον δω! Δεν είναι μια δύο φορές. Είναι δυο χρόνια. Μου παρουσιάζεται και με συντροφεύει στην προσευχή. Λέμε μαζί τους Χαιρετισμούς, κάνουμε μετάνοιες, ανοίγουμε πνευματικές συζητήσει….

Εκείνο το «δυο χρόνια» πίκρανε πολύ τον παπα-Σάββα. Δύο χρόνια πλάνης δεν είναι κάτι το ασήμαντο. Ν’ αφήνεις τον εχθρό να χτίζει μέσα σου ανενόχλητα επί δύο χρόνια το οικοδόμημα της καταστροφής σου είναι θλιβερό.

-Και γιατί παιδί μου , τόσο καρό δεν μου ανέφερες τίποτα;

-Μου είπε ο άγγελος , πως δεν είναι απαραίτητο.

Ο παπα-Σάββας καταλάβαινε πως έχει να σώσει μεγάλη μάχη. Να πείσει πρώτα τον δυστυχή διάκονο, ότι δεν πρόκειται για άγγελο. Να ετοιμαστεί έπειτα ν’ αντιμετωπίσει την οργή του δαίμονος. «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησον και σώσον ημάς», προσευχήθηκε με θέρμη.

-Παιδί μου , είσαι βέβαιος πως είναι άγγελος του Θεού αυτός που σου εμφανίζεται;

-Βέβαιος; Βεβαιότατος, γέροντά μου! Μα προσευχόμαστε μαζί, κάνουμε καθημερινώς χίλιες μετάνοιες. Συζητούμε για την μέλλουσα ζωή, για τον παράδεισο… Ο φύλακας άγγελος μου είναι.

Ο διάκονος φαινόταν αμετάπειστος. Εκείνο όμως που τον έκανε τώρα λίγο διστακτικό ήταν η εμπιστοσύνη του στον θεοφώτιστο πνευματικό του. Αλλά πάλι, έλεγε, πως μπορεί ο δαίμονας να με ενισχύσει στον προσευχή; Αυτός πολεμεί τους πεοσευχόμενους.

Μετά από πολλά συμφώνησαν να καταφύγουν σε μερικές δοκιμασίες. Να δοκιμάσουν τον «φύλακα άγγελο».

Ζήτησέ του , του είπε ο παπα-Σάββας , μόλις ξανάρθει, να μπει το «Θεοτόκε Παρθένε». Ακόμη πες του να κάνει το σημείο του Σταυρού.

Τα πράγματα όμως δεν ήταν τόσο απλά. Όταν δύο ολόκληρα χρόνια σε έχει ο πονηρός τυλιγμένο στην πλάνη, τότε και τα μάτια σου και τα’ αυτιά σου τα πλανεύει και φαντάζεσαι πως ακούς το «Θεοτόκε Παρθένε» και πως τον βλέπεις να σταυροκοπιέται.

Στην επόμενη επίσκεψη ο διάκονος, με κάποια κρυφή εσωτερική ικανοποίηση , ανήγγειλε στον πνευματικό :

-Γέροντα μου, τα πράγματα έχουν όπως σου τα έλεγε, είναι άγγελος του Θεού! Είναι ο φύλακας άγγελος μου! Και το «Θεοτόκε Παρθένε» το είπε και τον σταυρό του τον έκανε.

Ο παπα-Σάββας καλά το είχε αντιληφθεί δύο ετών δουλειά από τον πολυμήχανο εχθρό δεν μπορούσε ν’ αχρηστευθεί εύκολα. Αν όμως αυτός ξέρει πολλές μηχανές, στους θεοφόρους λάμπει το φώς της πανσοφίας του Θεού, που εξουδετερώνει τα τεχνάσματα του σκότους.

Κάποια φωτεινή ιδέα άστραψε τότε στον φωτόμορφο νου του πνευματικού. Και στρέφεται αμέσως προς τον διάκονο:

-Άκου δω, παιδί μου. Πρόσεξε μια τελευταία δοκιμασία. Μ’ αυτή θα ξεκαθαρίσουν τα πράγματα. Στους αγγέλους του Θεού υπάρχει η δυνατότητα όλα να είναι γνωστά, γιατί τους τα αποκαλύπτει ο Θεός. Στους δαίμονες αντιθέτως δεν υπάρχει παρόμοια δυνατότητα και πολλά πράγματα τους είναι σκοτεινά. Συμφωνείς;

-Συμφωνώ.

-Αφού συμφωνείς, πρόσεξε τι θα κάνουμε. Εγώ την στιγμή αυτή, ακριβώς την στιγμή αυτή, κάτι θα σκεφθώ- σκέφθηκε κάτι σε βάρος του διαβόλου- και το αφήνω κρυφό και αψηλάφητο μέσα μου. Εσύ το βράδυ θα ζητήσεις από τον «άγγελο» να σου το πει. Αν το βρει, τότε χωρίς αμφιβολία είναι του Θεού. Και νάρθεις να με ενημερώσεις.

Γυρίζοντας ο διάκονος στην καλύβα του, σάλευε μέσα του κάτι σαν αγωνία, σαν δυσάρεστη προαίσθηση . από την άλλη μεριά θαύμαζε την σπουδαία ιδέα του πνευματικού. Η υπόθεση θα περνούσε τώρα την κρίσιμη φάση της.

Μόλις ζητήθηκε την νύχτα από τον «άγγελο» η λύση του προβλήματος , κάποια δυσδιάκριτη ταραχή αυλάκωσε το φωτεινό πρόσωπο του. Φάνηκε να σαστίζει.
-Μα , αγαπητέ μου πάτερ. Γιατί εσύ, ανώτερο άνθρωπος, να ενδιαφέρεσαι για τους λογισμούς ενός θνητού. Αυτό είναι κατάντημα. Φτωχές επιθυμίες. Δεν προτιμάς να πάμε να σου δείξω απόψε την κόλαση, τον παράδεισο, την δόξα της Κυρίας Θεοτόκου;

Ο διάκονος, που άρχισε κάτι να υποψιάζεται , επέμενε στο θέμα του.

-Κάνω υπακοή στον πνευματικό. Να μου πείς τι σκέφθηκε.

Ο «άγγελος» με μερικούς επιδέξιους ελιγμούς προσπάθησε να μεταφέρει αλλού την συζήτηση. Ο διάκονος όμως μ’ επιμονή τον επανέφερε στο θέμα. Άλλωστε οι τεχνικές αυτές υπεκφυγές δεν του προξενούσαν καλή εντύπωση.

-Να μου πεις, τι σκέφθηκε ο πνευματικός! Το θέμα είναι απλό. Γιατί αποφεύγεις; Το αγνοείς;

-Πρόσεχε, διάκο! Με τον μικροπρεπή τρόπο που μου συμπεριφέρεσαι, κινδυνεύεις να χάσεις την εύνοια μου.

-Δεν ξέρω. Σου ζητώ κάτι το εύκολο. Γνωρίζεις ή όχι, επί τέλους, τι σκέφτηκε ο πνευματικός;

Την ώρα αυτή πετάχτηκε το λαμπερό προσωπείο, μια φρικτή μορφή αποκαλύφθηκε, μερικά άγρια δόντια έτριξαν , και σαν από στόμα λυσσασμένο θηρίου ακούσθηκαν τα λόγια:

-Να χαθείς , άθλιε! Αύριο τέτοια ώρα στην κόλαση , στην φωτιά! Θα σε κάψουμε!

Και ο διάκονος έμεινε μόνος του, σωστό ερείπιο. Όλη η γλυκύτητα των οπτασιών , δύο χρόνια τώρα, δεν αντιστάθμιζε την τωρινή του πίκρα. Αν δεν τον στήριζαν από μακριά οι προσευχές του πνευματικού, που ξαγρυπνούσε και παρακαλούσε γι’ αυτόν, θα’ χε παραδώσει το πνεύμα του.

Πέρασαν αρκετές ώρες, ώσπου να συνέρθει και να σταθεί στα πόδια του. Η καλύβη του πια δεν τον χωρούσε. Πουθενά δεν έβλεπε ασφάλεια παρά μόνο κοντά στον πνευματικό. Σ’ όλη την διαδρομή βούιζε στ’ αυτιά του η απειλή: «Αύριο τέτοια ώρα στην κόλαση»! ο τρόμος τον διαπερνούσε σύγκορμο.

Έφτασε , όμως , ως την καλύβη της Αναστάσεως, που ασκήτευε ο παπα-Σάββας. Έπιασε το ράσο του πνευματικού και δεν το άφηνε ούτε στιγμή. Και την ώρα που έπαιρνε εκείνος να κοιμηθεί λίγο, δίπλα του ο τρομοκρατημένος διάκονος!

-Μη φοβάσαι , παιδί μου! Ηρέμισε.

-Πώς να η φοβηθώ, πνευματικέ μου, που πλησιάζει η ώρα . Ω! πλησιάζει η ώρωα που θα με πάρουν . Χριστέ μου σώσε με!

Και πράγματι. Την καθορισμένη ώρα δέχθηκε βίαια επίθεση των πονηρών πνευμάτων. Τι κραυγές πόνου και απελπισίας ήταν αυτές!

-Σώσε με, πνευματικέ μου! Χάνομαι! Με παίρνουν! Σώσε με!

Γονατίζει ο παπα-Σάββας και γεμάτος πόνο και δάκρυα δέεται στον Κύριο να λυπηθεί τον δούλο Του και να επιτιμήσει τους πονηρούς δαίμονες. Εισακούσθηκε η δέηση του και ο ταλαίπωρος διάκονος σώθηκε «από στόματος λέοντος»

Έτσι πήρε τέλος η τραγωδία.

ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΚΑΡΔΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ

ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΚΑΡΔΙΑΣ
ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ

Μετά από τον φόρτο της μικρής Σαρακοστής του Δεκαπενταυγούστου το έφερε ο θεός και έσπρωξε για ένα προσκύνημα στο Άγιο Όρος. Διψούσε η καρδιά για μια πνευματική ανανέωση και δύναμη. Ένα εσωτερικό κυνηγητό και φυγή από τον κόσμο οδηγούσε τα βήματα προς την έρημο του Αγίου Όρους, εκεί που ο πολύς κόσμος αποφεύγει να καταφύγει… εκεί που η ησυχία και η αμεριμνησία είναι μόνιμος τρόπος ζωής… εκεί που ο ουρανός ενώνεται με την γη… εκεί που οι κορυφές του Άθωνα ενώνονται με τις καρδιές των νηπτικών πατέρων που ζουν αενάως προσευχόμενοι σε ένα εσωτερικό άγγιγμα του ουρανού…εκεί που δεν υπάρχει μέρα και νύχτα αλλά μια διαρκής προσευχή κάτω από τον ήλιο Χριστό...εκεί που η ζωή δεν έχει αρχή και τέλος, εκεί που τα ρολόγια και οι ημερομηνίες και οι ημέρες καταργούνται και η ζωή μαζί με τον άναρχο Θεό γίνεται ένα μόνιμο προσευχητικό παρόν…εκεί που η διακονία της αγάπης στους αδελφούς γίνεται μια άλλη προσευχή που περνά μέσα από τα δύσβατα μονοπάτια του Άθωνα προς τον ουρανό… εκεί που ο λόγος είναι έργο καρδιάς, ‘’είτε ουν εσθίετε είτε πίνετε είτε τι ποιείτε, πάντα προς δόξαν Θεού ποιείτε’’. (Α’ Κορινθ. 10,31)

Πέμπτη
Πρωί στις έξι και μισή το πλοίο έφυγε από την Ουρανούπολη. Πλέει κατ’ ευθείαν προς την Δάφνη, το λιμάνι του Αγίου Όρους. Από μακριά φαίνονται τα Μοναστήρια φυτεμένα στους πρόποδες των βουνών, μέσα στα βράχια, κοντά στην θάλασσα να τα γλυκαίνει με το κύμα της. Μια συγκίνηση και ένα κλάμα κατέκλυσε την καρδιά. Αναλογίζεται τον εαυτό της και το έργο του Θεού και κατανύσσεται.. .μόνη, και σκέφτεται, και προσεύχεται... έλεγε λόγια, παρακαλούσε το Θεό να μιλήσει για την ζωή και νέους δρόμους να ανοίξει...να συνειδητοποιήσει τα λάθη και την αναξιότητα... να διδαχθεί και να βρει την αληθινή ταπείνωση. Ο προορισμός ήταν κατ’ ευθείαν για την Ιερά Σκήτη των Καυσοκαλυβίων, που βρίσκεται στο άκρον του Άθωνα μέσα στην έρημο και την ησυχία. Εκεί ησυχάζουν γέροντες πνευματικοί, που στο πρόσωπο τους προσβλέπεις τον αληθή λόγο και την έκφραση του Θεού...εκεί είναι για να ακούς και να ζεις και να προσεύχεσαι… κουράστηκε η ψυχή να είναι μόνιμα δάσκαλος στους άλλους… επί τέλους ταπεινά σαν μαθητούδι… κάτω από την γλυκεία ταπείνωση.
Μόλις φάνηκε η Μονή του Αγίου Παντελεήμονος, το ρωσικό Μοναστήρι... Μετά από την Δάφνη, το λιμάνι του Αγίου Όρους, διέπλευσε το πλοίο κάτω από τα μεγαλόπρεπα Μοναστήρια της Σιμωνόπετρας και της Γρηγορίου. Μπροστά από θαλάσσης και μέσα από την θάλασσα πάνω στα βράχια ξεπρόβαλλε η Ιερά Μονή Διονυσίου όπου δυνατή η θύμηση των νεανικών χρόνων ξεσήκωσε την καρδιά… μικρός οδηγούμενος από τον σεβαστό πατέρα…θέλγητρο μεγάλο κι ακατάσχετο να γίνεις μοναχός εκεί...η σκέψη άρχισε να περπατά όλα τα εκκλησάκια της Μονής, εκεί που δεκαεφτά χρονών περιδιάβαινε και προσευχόταν και έκανε τις μετάνοιες και φιλούσε τις εικόνες και τα καντήλια γλύκαιναν σαν φως ουράνιο την καρδιά… μπροστά σαν ζωντανός εμφανίστηκε η μορφή του μακαριστού αγίου γέροντος Γαβριήλ... να ψέλνει με την βροντερή του φωνή...ήταν Πάσχα τότε...ακουγόταν να μιλά γλυκά και ήρεμα και να νουθετεί…να μιλά για την Ιερωσύνη… ένας μικρός τότε έφηβος του ζητούσε εν αφελεία ΄΄συμμαρτυρία’’ για να γίνει ιερέας… του έδινε την ευχή και του έκανε προσευχή και τον ενίσχυε στην ουράνια αυτή κλήση… και είχε τόση αγάπη και καταδεκτικότητα και γλυκύτητα ο γέροντας ηγούμενος… κειμήλιο ιερό η ευχή του για το έργο του Θεού… τόσο πολύτιμη… πήραν τα δάκρυα να νοτίζουν την καρδιά… φαινόταν τα κοιμητήρια της Μονής όπου αναπαύεται… και η καρδιά χαιρετούσε με συγκίνηση και αποζητούσε την ευχή του και την αγάπη του από εκεί ψηλά, τόσο ψηλά...
Φάνηκε η Ιερά Μονή του Αγίου Παύλου...θύμηση ζωντανή στην καρδιά η ευγένεια των μοναχών… και η απερίγραπτη χαρά τους, η πεπληρωμένη… το πέρασμα μιας Μεγάλης Εβδομάδος και Πάσχα εν μέσω της μοναχικής αυτής αδελφότητος... Nέα Σκήτη, Αγία Άννα, τόποι άγιοι στο διάβα τους, κελιά παντού, θυσιαστήρια λατρείας Θεού ζώντος, καρδιές καλογέρων καιόμενες σε μια προσευχητική διακονία... ξεπρόβαλαν τα φρικτά Καρούλια με τα ησυχαστήρια κρεμασμένα σαν φωλιές πάνω στα βράχια με υποπόδιο την άβυσσο της θαλάσσης, σαν πτηνά του θεού ησυχάζοντες πάνω στις πέτρες, ως στρουθία μονάζοντα άδοντες εν τη καρδία τω Θεώ… και η σκήτη των Δανιηλαίων με την ευγένεια των καλλίφωνων μοναχών της...
Το πλοίο προσαράζει στο λιμάνι της Ιεράς Σκήτης των Καυσοκαλυβίων... η ανάβαση περίπου τρία τέταρτα μέχρι το Κυριακό...ανεβαίνοντας μέσα στην ζέστη και με γρήγορο βήμα για να φτάσει η καρδιά στον ποθούμενο τόπο βλέπει απέναντι το απέραντο γαλάζιο και τις πράσινες πλαγιές να κατεβαίνουν στην βραχώδη θάλασσα... χρόνια πολλά η θύμηση του αγίου αυτού τόπου… μετά από την πρώτη ανάβαση από το λιμάνι και πάνω στον αυχένα ξεπρόβαλλε η Σκήτη σε δύο πλαγιές, που χωρίζονταν από το ποταμάκι της που πήγαζε από τον Άθωνα. Απ’ την μια και την άλλη μεριά φυτεμένα σαν καλλιέλαιοι όλα τα ασκητήρια με τις αυλές τους και τα μποστάνια και τις κληματαριές τους και με τις δάφνες να μοσχοβολούν όλο τον τόπο, λες και ένα μόνιμο θυμίαμα συνόδευε τις προσευχές των ησυχαστών… ήταν η καρδιά της ερήμου του αγίου Όρους, που η σιωπή και η μοναξιά είναι η μόνη σίγουρη κατάσταση… δύσκολες υπομονές και επιμονές στην άσκηση… ησυχαστές έγκλειστοι από το 1938 και εντεύθεν, εξαγιασμένες μορφές δοσμένες στον Θεό. Στο κέντρο της Σκήτης διακρίνονταν ο κεντρικός Ναός, το Κυριακό, που δέσποζε σ’ όλο τον χώρο και σαν να κατέβαζε τον Άθωνα στην γη και ένωνε τις δυο πλαγιές. Ένας τεράστιος περίβολος αγκάλιαζε τον χώρο της Εκκλησίας, όπου υπήρχε το κτήριο φιλοξενίας των προσκυνητών… ο ιδρώτας αυλάκωνε το πρόσωπο, αλλά η χαρά ήταν απερίγραπτη… μια ευωδία ειρήνης καρδιάς και ένα άγγιγμα χεριού Θεού, χάδι ουράνιας χειρός γινόταν αισθητό… εκεί αγίασαν ο Άγιος Ακάκιος και ο Άγιος Μάξιμος οι Καυσοκαλυβίται, ο ένας ζώντας μέσα σε μια σπηλιά σαν στρουθίο και ο άλλος ζώντας την ανεστιότητα και την ξενιτεία, καίγοντας κάθε φορά την καλύβη του και ζώντας από τόπο σε τόπο σαν αγρίμι του λόγγου για να προκαλεί τον Θεό να τον φροντίζει με την παρουσία Του. Τόπος της νήψεως τα Καυσοκάλυβα, από παράδοση τόπος ησυχασμού και αποταγής όλων των γήινων. Τόπος υπέρλογης λογικής.
Πρώτος χαιρετισμός στον πάτερ Γαβριήλ, γέροντα άνω των ενενήντα χρονών… η ευγένεια και η αγάπη εκφραστική… απόμεινε μια λέξη του να ηχεί δυνατά στην καρδιά ''είμαστε ξενιτεμένοι''...
Ακολούθησε η συνάντηση με τον γέροντα πνευματικό μέσα στο ασκητήριο του, στο βασίλειο της απλότητας και της ξενιτείας του και της ελεύθερης καρδιάς του. Ένας χώρος θαυμαστός μπαίνοντας… το χαγιάτι είναι και η ημιυπαίθρια κουζίνα με το πλυσταριό και τα κουζινικά και την μαγειρική κουζίνα με αέριο, καθώς και τα εποχιακά είδη μαναβικής απλωμένα εντεύθεν και εντεύθεν για δική του χρήση και για διάθεση... όλα είναι διαθέσιμα στον καθένα που ζητά... μόνιμη προσφορά αγάπης… για τους αδελφούς...τον γνωρίζουν πολλοί και τον αγαπούν και τον στέλνουν διάφορα αγαθά. Τα διαθέτει ποικιλοτρόπως και στους αδελφούς συγκελιώτες και στους εργάτες, που παίρνουν μερικές φορές και χωρίς να ρωτήσουν. Δεν του κακοφαίνεται, αφού δεν είναι δικά του αλλά ολονών. Μόνο την ειλικρίνεια και την τιμιότητα αποζητά για να είναι και αυτός και οι αδελφοί απέναντι στον Θεό καθαροί. Το κελί του στον κάτω όροφο έχει το εκκλησάκι αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάσαφ και είναι πρόσφατα ανακαινισμένο. Ο επάνω όροφος έχει τέσσερα δωμάτια, το ένα δικό του και τα άλλα για φιλοξενία. Το μπαλκόνι είναι απλωμένο σε μια θέα προς το Αιγαίο, ατέλειωτη θάλασσα, όπου σε καθάριο ορίζοντα φαίνεται το Πήλιο, η Σκόπελος και η Μεγάλη Παναγιά. Πιο κάτω είναι το κελί του παπαΜάξιμου και πιο εκεί του πατρός Συμεών, πιο πάνω του γέροντα Γαβριήλ μια γειτονιά αδελφική με σπίτια που σήμερα είναι δικό σου, αύριο του άλλου και τελικά κανενός και όλοι κλήρος Θεού. Ένα χωριό του Θεού που ο ένας έχει την έγνοια και την αγάπη του άλλου, αλλά και που είναι και μόνοι με τον Έναν, τον Μόνον, τον Χριστό. Τα δωμάτια είναι στενά, όσο να χωράς αλλά εκεί αυτό που μετρά είναι το πλάτεμα της καρδιάς και της αγάπης και της προσευχής.
Ο γέροντας μαγείρεψε απλά για να ξεκουράσει την πείνα. Ζητά την βοήθεια στο μαγείρεμα με καταδεκτικότητα και διδακτικότητα απλή. Έστρωσε τραπέζι και ευλογήθηκε το ψωμί...εδώ δεν κοιτάς την πλήρη καθαριότητα, εδώ ζεις απλά μια μόνιμη ξενιτεία και άρνηση περιττής φροντίδας και πολυτέλειας... έχει απ' όλα να δώσει και νοικοκυρεμένα. Η απλότητα απλώνεται παντού. Δεν είναι το σπίτι της πόλης που έχει τις ανέσεις με τα πλυντήρια και τα απαστράπτοντα μάρμαρα και τα καθάρια τραπέζια και τα σερβίτσια και τα πετσετάκια και… εδώ βασιλεύει η απλότητα και η λιτότητα και η απόρριψη κάθε ανέσεως. Εδώ υπάρχει η εκούσια άσκηση και απάρνηση του κοσμικού φρονήματος. Βάζει την ποδιά και υπηρετεί με τα ευλογημένα χέρια του. Μπορεί να πονούν τα πρησμένα πόδια του και να δυσκολεύεται στην δουλειά, αλλά δεν γογγύζει ούτε και παραπονιέται, εργάζεται την αγάπη. Μια ιλαρότητα απλώνεται στο πρόσωπο του και συνεχώς έχει λόγο να πει άγιο, σαν ένα μοίρασμα για τον εαυτό του και τον διπλανό του. Δεν κάνει τον δάσκαλο, ούτε και τον πολύξερο, αλλά μιλά εμπειρικά, απ’ αυτά που ζει και έζησε κοντά σε γεροντάδες και που ο κόπος και η θλίψη των ασθενειών του έμαθε. Κάθεται κανείς και ακούει. Είναι το διαρκώς στρωμένο τραπέζι. Τα εσωτερικά πάθη της καρδιάς, έλεγε, αναστατώνουν όλους μας. Ο χειρότερος εχθρός είναι το ίδιον θέλημα και ο εγωισμός του ανθρώπου. Όλα μέσα εδώ στην καρδιά συμβαίνουν-και έκανε με το χέρι του έναν κύκλο πάνω από την καρδιά του- και από εδώ βγαίνουν και εκβράζονται είτε οι κακίες μας, είτε οι αγάπες μας. Η ταπείνωση και η υπομονή στους αδελφούς μας είναι η μεγάλη αρετή που κάθεται στην καρδιά μετά από την προσευχή και την σιωπή. Δύσκολα θα βρεις ανθρώπους να λένε ‘’ευλόγησον’’ και να ταπεινώνονται και να σβήνουν τα μαλώματα και να φέρνουν την ειρήνη και να ζητούν συγχώρηση. Η βαρυγκώμια και η γκρίνια και η κρίση είναι η χειρότερη αμαρτία, που την σιχαίνεται ο Θεός. Οι μοναχοί και οι ιερείς είναι ταγμένοι στην μεγάλη διακονία της παρηγοριάς των αδελφών και είναι το πρώτο έργο τους. Ο Απ. Παύλος το είπε να μη ζητούμε τα του εαυτού μας αλλά τα του άλλου. Όταν χτίζουμε γύρω μας τις πολυτέλειες για να περνούμε καλά και να έχουμε ανέσεις τότε γινόμαστε εγωιστές, κλεινόμαστε στον εαυτό μας και χάνουμε τον στόχο μας και τον δρόμο μας, που είναι ο ουρανός και η κατοικία μας ο Παράδεισος. Τι πιο χαζό να αρέσουμε στους ανθρώπους και να έχουμε την καλή γνώμη τους και τους επαίνους των… αυτά μας καταστρέφουν.
Ο γέροντας είναι ένας γλυκύς άνθρωπος του Θεού με μια ευγένεια ψυχής και ένα γνήσιο αριστοκρατικό πνεύμα αγάπης, που εθελούσια ζει σε μια ξενιτεία και αμεριμνησία. Είναι ο ’’εύτακτος εν αταξίαις σαλός’’ καθώς το λέγει ένας φωτισμένος ασκητικός πατέρας. Δεν αγαπά τα μεγαλεία και την δόξα, αντιθέτως με επιμέλεια και ταπεινοφροσύνη προσπαθεί να προκαλέσει την απομάκρυνση και την φυγή των άλλων με το να κρατά απεριποίητο το κελί του. Αυτός που έχει κοσμικό φρόνημα βλέπει την απλότητα τα παλιά στοιβαγμένα αντικείμενα και φεύγει σκανδαλισμένος μονολογώντας για την ακαταστασία, τρομάζοντας και επιτιμώντας για τις ελλείψεις των ανέσεων του σπιτιού του. Ένας αρχοντάνθρωπος ζει την εκούσια ακαταστασία σαν μια αναγκαία προϋπόθεση για την νήψη της καρδιάς και την αδιάλειπτη προσευχή. Δεν τον ένοιαξε ποτέ να δείξει ένα φτιαχτό καθωσπρέπει πρόσωπο. Πολύ γλυκά και χωρίς παράπονο μειδιά και λέγει πώς τον κατηγορούν για ακατάστατο μοναχό. Κι εκείνοι που κοιτούν πιο βαθιά μέσα του ανακαλύπτουν την καρδιά ενός μικρού παιδιού, που ζει την εκούσια εγκατάλειψη του εαυτού του και την περιφρόνηση των ανέσεων για να τον επισκέπτεται η χάρις του Θεού και να χαίρεται την εσωτερική ενόραση. Και όσο πιο πολύ εγκαταλείπει την γη τόσο πιο πολύ τον επισκέπτεται ο ουρανός. Δεν είναι ο καημενούλης καλόγερος που βρίσκεται σε φτώχεια, αλλά ο εκούσια φτωχός του Θεού για τον εαυτό του, πλούσιος όμως για τους άλλους. Αρνείται επιμόνως την άνεση σαν μια αναγκαία βάση της ησυχαστικής νηπτικής ζωής… σαν μια συνέχεια της καυσοκαλυβίτικης παράδοσης, που άφησε ο τοπικός Άγιος Μάξιμος. Ο γέροντας την έχει καμένη την καλύβη του στ’ αλήθεια. Σαν τα πουλιά που τα τρέφει ο θεός και τα φροντίζει ο Θεός. Και η καρδιά του καιόμενη στον Θεό, πλούσιος από την αγάπη του. ‘’ Όπου ο θησαυρός, εκεί και η καρδία ημών ’’. Και η καρδιά του ήταν μέσα στο θησαυροφυλάκιο του Θεού. Και έβλεπες αυτήν την ανεστιότητα και ζήλευες να μπεις και συ να ζήσεις μ’ αυτόν τον τρόπο της αυτοεγκατάλειψης και της προσευχής… και πάλευες… και κοντράριζες στην καλομάθεια του εαυτού σου και στο ίδιον θέλημα…
Φαγητό κάνει πιο πολύ πάντοτε για όλους και για τα γατάκια που μαζεύονται λόγω της αγάπης του απ’ όλη την Σκήτη... τ' αγαπά και έχει στρωμένο φαΐ μόνιμο στην τραπεζαρία του...το λαδάκι της κονσέρβας το έριξε στα ψωμάκια για να το φάνε πιο νόστιμο...να μη πετιέται τίποτα... η έγνοια και η αγάπη και για τα πουλιά... να φάνε κι αυτά. Είναι μέρες που μαγειρεύει μόνο γι’ αυτά. Τις προάλλες βρήκε δύο γατάκια εγκαταλελειμμένα στην πόρτα του και με απλότητα τα προσκαλούσε λέγοντας ΄΄ελάτε και εσείς στην οικογένεια μας, όλοι χωράμε’’. Και έλεγε το ρητό από τις Παροιμίες του Σολομώντος ''δίκαιος οικτίρει ψυχάς κτηνών αυτού’’(Παροιμ. 12,10). Κάθεσαι να φας με μια καρδιά Μοναχού που αγαπά τον Θεό, τους ανθρώπους, τα ζώα, όλη την κτίση. Δεν είναι αρρωστημένη ζωοφιλία, αλλά μια αγάπη καθαρή που μέσα απ΄ αυτήν βλέπει την παρουσία του Θεού… στα πόδια σου τρέχουν τα γατάκια και μιλούν με τον τρόπο τους για την αγάπη του Θεού. Κοιτάς τα ζώα αυτά και καταλαβαίνεις πως η γλυκύτητα ενός ησυχαστού και η προσευχή του τα προσδίδει μια άλλη ηρεμία και συμφιλίωση…έμοιαζαν το αφεντικό τους… θύμιζαν Παράδεισο. Μια ουράνια συμφιλίωση ανθρώπου και φύσεως.
Ήρθαν κάποιοι προσκυνητές να εξομολογηθούν και ένας μοναχός για να ζητήσει ζαρζαβατικά... με χαρά, διαθέσιμος και πάντα χωρίς γκρίνια έκανε το έργο του… αγόγγυστα καθώς τον πρόσταζε ο Θεός. Ήρθε το ταχυδρομείο στο Κυριακό. Κάθε μεσημέρι εργάτες ανεβάζουν όλες τις πραμάτειες και την αλληλογραφία με τα μουλάρια στο κέντρο της Σκήτης. Θέλει κόπο μέσα από τα καλντερίμια για να πάει να το πάρει κάποιος, γίνεται μούσκεμα μέσα στον καύσωνα και στις σιδερόπετρες που καίνε σαν φούρνος.
Ο μεσημεριανός ύπνος ήρθε να φέρει την ανάπαυση στο ταλαίπωρο σαρκίο. Το κινητό τηλέφωνο δεν μπορεί πλέον να χτυπήσει δεν έχει σήμα. Το έκανε κι αυτό ο Θεός έτσι για να έρθει να καθίσει η ησυχία στην καρδιά του ανθρώπου. Στο μπαλκόνι φυσάει αύρα Θεού που δροσίζει το πρόσωπο.
Έγειρε ο ήλιος πίσω από τον Άθωνα και τα πουλιά πήραν να κελαηδούν... βουλιάζουν όλα σε μια ησυχία και απραγία... αρχίζει δειλά η προσευχή… Ακολουθεί κοινωνία λόγου με το γέροντα... μια διδαχή μέσα από τις δικές του εμπειρίες... τα δικά του σοφά μονοπάτια… μόνιμα ο λόγος για την υπακοή και το ίδιον θέλημα... Η ζωή του μια έγνοια γλυκύτητας στην διακονία και στην καρδιακή προσφορά.



Παρασκευή
Όλη η νύχτα κουβαλούσε μια κούραση, απαλός ύπνος με διαλείμματα. Η καρδιά ξυπνούσε το σώμα σε έναν αναμηρυκασμό λόγων και σκέψεων, μαζί με ένα ζύμωμα προσευχής και δακρύων. Όλα ήταν στον Θεό ακουμπισμένα. Ακουγόταν από το δίπλα κελί ο βαθύς αγόγγυστος στεναγμός της προσευχής του γέροντα βγαλμένος από τον πόνο και την σωματική ταλαιπωρία, σαν μια νυχτιάτικη ευχαριστία. Όλο το βράδυ μέχρι αργά προσευχόταν σε μια εσωτερική θεωρία και ενόραση. Εδώ η νύχτα γίνεται ημέρα και φωτίζει με φως Χριστού. Ο χρόνος εισέρχεται στη αιωνιότητα. Ατμόσφαιρα προσευχητική ήταν όλη νύχτα στο ασκητήριο. Έμπαινες στον χορό των αγγέλων χωρίς να το καταλάβεις, σαν το νερό στο αυλάκι που ποτίζει το μποστάνι. Ένα κλάμα καρδιακό ξεπηδούσε με μια προσευχή για το έλεος του Θεού... μια άλλη ζωή εδώ χωρίς τηλέφωνα και έγνοιες και θέματα... άκουγες, άκουγες, έβλεπες και οσφραινόσουν ευωδία Χριστού… τα λόγια του γέροντα...η σκέψη του κι ο λόγος του ποτάμι που δεν το προλαβαίνεις. Το πρωί από τις έξι κινήθηκε και πάλι προσευχητικά. Δεν χτύπησε καμπανάκια ούτε φώναξε για εγερτήριο. Γλυκεία ευγένεια καρδιάς με μια απαλή αβίαστη πρόσκληση για προσευχή...το θυμίαμα γέμισε τα δωμάτια… προσευχητική ευωδία… λίγα λόγια στο Εκκλησάκι με μια ευλαβική κίνηση αγάπης στον Θεό που ευλογά την ημέρα. Έδωκε αγιασμό και αντίδωρο... η προσευχή, η σιωπή, η χαρά της μοναξιάς.
Είναι επιμελής και πρακτικός και νοικοκύρης στην κουζίνα του. Ξεφεύγει από τα γήινα και την προσκόλληση τους και ολα τα ανατάσσει στον Θεό. Δεν πετά τίποτα από τα αγαθά που έρχονται στο κελί του, έχοντας το πάντοτε σαν αρχή του... και τις μελιτζάνες και τα κολοκυθάκια τα καθαρίζει στα σάπια μέρη των και τα μαγειρεύει. Είναι μια μορφή ταπείνωσης και ευλογίας. ‘’Σάπισε λίγο και το πετάμε σαν τους κοσμικούς στους κάδους των σκουπιδιών’’, έλεγε, ’’είναι μια άσκηση να ζεις σε μια δυσκολία και απλότητα και να τιμάς τα αγαθά του θεού... ’’
Το πρωί έγινε η καθαριότητα στην κουζίνα, κάηκαν τα χαρτιά και τα άχρηστα κουτιά στο βαρέλι... πλύθηκαν κάπως οι χώροι... κι όμως ξαναστρώθηκαν τα φαγητά για τα γατάκια και γύρω-γύρω υπήρχαν τόσα παλαιά πράγματα και παρατημένα από καιρό, σαν ένα συμβολικό τείχος που έψαχνε την ερμηνεία και εξήγηση του. Έβλεπες μια άλλη λογική και μια ιδιοτυπία μοναχικής ζωής. Δεν μπορούσες να εξηγήσεις με την δική σου λογική το τι συνέβαινε. Ένιωθε η καρδιά του επισκέπτη πως αυτά όλα ήταν τα σκουπίδια του εαυτού του. Το όλο σκηνικό των παλαιών και άχρηστων μιλούσε για την αιωνιότητα και την υπέρβαση των γήινων, την ανύψωση του νου στα ουράνια...έβλεπες τα εσωτερικά σου πάθη, τα σκουπίδια του εαυτού σου, που μόνιμα ζουν μέσα σου και σαν φράκτης αποκλείουν την επικοινωνία με τον ουρανό. Εν μέσω παλαιών αντικειμένων με την σχετική ακαθαρσία τους και εν μέσω των συμπαθών γατιών, που ερχόταν για να φάνε από το φιλόξενο γέροντα, ένιωθε κανείς πως ζούσε σε μια αποταγή του κόσμου και της γήινης καλομάθειας και της καθωσπρέπειας και της αριστοκρατίας. Έπρεπε να πατήσεις πάνω σ’ αυτά για να εκτοξευθείς στον ουρανό. ‘’Δεν ήρθαμε στο Όρος για παραθέριση’’, έλεγε, ‘’είναι θέμα καρδιάς η νήψη και τα γήινα αγαθά και η προσκόλληση σ’ αυτά μας απομακρύνουν’’. Μια άλλη λογική, μια κατά Χριστόν σαλότητα, μια εκτροπή από το ωραίο του κόσμου, μια αποταγή της γης και μια ανάληψη στον ουρανό. Πατάς στην γη, αλλά δεν κολλάς πάνω της… βρίσκεσαι αλλού, στον ουρανό.
Το πνεύμα του Θεού, που κατοικεί εκεί στον οίκο αυτό της απλότητας με τις προσευχές, τα κάνει όλα όμορφα και τίποτα δεν ενοχλεί... Είναι ωραιοπάθεια να καθαρίζεις συνεχεία και να μοσχοβολάς και να αρέσεις και να έχεις πρόσωπο θελκτικό και να καυχιέσαι και να δέχεσαι επαίνους. Η συνεχής καθαριότητα δείχνει το μεγάλο κενό και την ανία της ψυχής, που ψάχνει εσωτερική κάθαρση και αλλαγή από την πεζότητα της καθημερινότητας.
Ο γέροντας ζει μια αμεριμνησία και περιφρόνηση του εαυτού του. Βογκά όλη την νύχτα από τους πόνους και προσεύχεται, σαν μια λυτρωτική πρόσκληση και πρόκληση για προσευχή και δύναμη… ''η γαρ δύναμις μου εν ασθενεία τελειούται'', έλεγε και ξανάλεγε...σβάρνιζε τα πόδια του και πότιζε τα δένδρα... Όντως είναι μια ακρότητα να μη λυπάται τον εαυτό του, αλλά να βρίσκεται σε μια συνεχή βία της φύσεως του.
Και μαγείρευε για να δώσει χαρά... και μιλά και παίρνεις πολλά. Έλεγε ότι το ίδιον θέλημα υπάρχει και στο φαγητό του ανθρώπου. Τα φρούτα και τα ζαρζαβατικά που δίνει ο Θεός σε κάθε εποχή είναι ευλογημένα για φαγητό. Αυτό είναι το αληθινά οικολογικό πνεύμα της Ορθοδοξίας. Το κυνηγητό των γεύσεων είναι βρώμικες ορέξεις και εγωισμοί και πολυτέλεια και ίδιον θέλημα. Η αριστοκρατία των ορέξεων και ο εκλεκτισμός στο φαγητό είναι τα πάθη της εποχής. Η ανία και η απελπισία της αμαρτίας και της απιστίας ανοίγει τον δρόμο για φυγή από την πραγματικότητα... και το τσαλαβούτημα με βουλιμία σε καινούργιες γεύσεις προσφέρεται σαν ψευτοπαρηγοριά στις ενοχές.
Έγινε το φαγητό, νόστιμο τουρλού μαγειρεμένο από τα χεριά του.
Έβλεπε κανείς το αγόγγυστο στην διακονία του και την υπακοή του στους αδελφούς. Έκανε υπακοή στο έργο του θεού παρ’ όλη την κούραση του και την συνεχή δουλειά και τα πολλαπλά προβλήματα υγείας. Έβλεπες μια ελευθερία στην καρδιά του και στην αγάπη του, που ξεπερνούσε την σκλαβιά και τα δεσμά του σώματος. Μέσα από την ανθρώπινη αδυναμία ανασταινόταν δύναμη Θεού. Οι άνθρωποι, έλεγε, δημιουργούν εκνευρισμό με την μεγάλη τους απαιτητικότητα. Έχουν τα άγχη τους και τις δυσκολίες τους. Εδώ είναι ο μεγάλος πειρασμός σ’ έναν ιερέα, να κρυφτή και να φύγει για να διευκολύνει την προσωπική του ησυχία και την άνεση. Όμως αυτό είναι μια φυγή από την προσταγή του Θεού και μια άρνηση υπακοής. Στο δίλημμα τι να διαλέξει την προσευχή ή την αγάπη στον αδελφό, το δεύτερο είναι ο μονόδρομος. Όλα τα αφήνει κανείς για την βοήθεια των αδελφών, ακόμη και τον εαυτό του τον παρατάει από τις ανάγκες του για να βρίσκεται παρών στην διακονία… Η συνεχής προσευχή σπάζει τον εγωισμό και βγαίνει ο άνθρωπος από τον εαυτό του και κρατάει την αγάπη και την προσφορά σαν πρώτο έργο. Σήμερα οι χριστιανοί είναι βολεμένοι με την αυτάρκεια τους και δεν γυρίζουν δίπλα τους να δουν τι πόνος και αμαρτία υπάρχει και να σκύψουν με συμπάθεια στον πεσμένο. Ο δρόμος που οδηγεί στον Παράδεισο περνάει μέσα από τους αδελφούς και την αγάπη. Υπομονή και προσευχή χρειάζεται ώστε μέσα στην κούραση και στον κόπο να βρίσκεις την χαρά και την ιλαρότητα και την προθυμία για να ακούς και να παρηγορείς και να προσφέρεις. Αυτό είναι κατάθεση καρδιάς και αγκάλη Θεού. Αυτό είναι το έργο μας και η διακονία μας, έλεγε.
Εδώ στο πρόσωπο ενός ησυχαστού βλέπεις ότι δεν του ενδιαφέρει η εξωτερική εμφάνιση. Η καρδιά είναι το κέντρο της πνευματικής ζωής και της παρουσίας του θεού, όλα τα άλλα θυμίζουν γη και χώμα. Όλα είναι γη και σποδός και καταλήγουν στη φθορά. Η απλότητα, η περιφρόνηση του ενδύματος και των αναγκών του σώματος δεν είναι εδώ επιτηδευμένα, ώστε πίσω από ένα τριμμένο και λιγδιασμένο ράσο να κρύβεται μια ψεύτικη αγιοσύνη και ταπεινοσχημία. Είναι μια περιφρόνηση του γήινου και κοσμικού που πηγάζει μέσα από μια εργασία της καρδιάς και από μια υπομονή αγάπης και ελπίδος τεραστία. Και, έλεγε, πως μοναχός δεν είναι εκείνος που μιλά και κρίνει τους πάντες... μοναχός είναι εκείνος που γηροκόμησε και γηροκομεί πατέρες χωρίς γκρίνια και με αγάπη πολύ. Τα έλεγε μέσα από μια πρακτική που ο ίδιος αγωνιζόταν και ζούσε. Και το έβλεπες στ’ αλήθεια. Ο γέροντας με χαρά παρατούσε τα πάντα για να υπηρετήσει τους παλιούς και ασθενείς Μοναχούς, τα Γεροντάκια της Σκήτης... πολλές φορές εις βάρος της υγείας του... και τι τον ένοιαζε για την υγεία του… φάρμακο ζωής και δυνάμεως είναι η διακονία των ανήμπορων. Ετοίμαζε το φαγητό και το πήγαινε στο διπλανό κελί… το μαγείρευε με χαρά, όσο πιο νόστιμο μπορούσε να το προσφέρει… λαχταρούσε να πάρει ευχές και προσευχές από έναν γέροντα, πολύτιμη ελπίδα και δύναμη για τις υπομονές της καρδιάς μέσα σ’ αυτήν την έρημο του Αγίου Όρους. Κάποτε έτρεχε με χαρά να πάει το φαγητό και σκόνταψε στις πέτρες, μια και τα πόδια του δεν τον βοηθούν πολύ, και έπεσε στο απότομο καλντερίμι και λιανίστηκε. Αγόγγυστα σήκωσε κι αυτήν την ταπείνωση και τις πληγές, αφού η αγάπη δεν αγανακτεί ούτε και που κουράζεται. Με χαρά μιλά για τις ευχές που έπαιρνε από τον γερο Συμεών που τον ξεπροβόδισε στους ουρανούς. Χαρούμενος πάντα να δίνει, ζει ανάμεσα στους αδελφούς κρατώντας συνάμα την ακεραιότητα του εαυτού του και την πνευματική διάκριση. Πολλές φορές μονολογούσε με στενοχώρια για τους εγωισμούς και το κυνηγητό των πρωτείων και την εξουσιομανία, που σαν πνευματική μάστιγα δεν αφήνει να λειτουργήσει το εκκλησιαστικό και κοινοβιακό πνεύμα.
Το μεσημέρι ο ύπνος ήταν φυσίζωος... η ζεστή πολύ... αλλ’ όμως δροσισμός θεού στην καρδιά ήταν ο λόγος και η προσευχή… η μονολόγιστη ευχή ‘’Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον με’’ κινούσε την καρδιά αβίαστα και με μια κρυφή χαρά ... δόξα τω Θεώ.
Το απόγευμα ο δρόμος οδήγησε στο κελί του πάτερ Γεράσιμου. Περνούσε μέσα από το ρέμα, που από παντού έβλεπε κανείς τις δάφνες και τις φυλλωσιές των δένδρων να το καλύπτουν και μια μοσχοβολιά να αναδύουν. Μέσα από τα δένδρα γαλάζιος ο ορίζοντας του ουρανού και της θάλασσας απλώνονταν σε έναν άριστο συνδυασμό πράσινου και μπλε. Ο δρόμος περνούσε μέσα από το Κυριακό, πλάι στην σκάλα του μεγάλου καμπαναριού που δέσποζε σ’ όλη την Σκήτη. Οι καμπάνες σαν χριστουγεννιάτικα στολίδια στεκόταν κρεμασμένες μιλώντας για τους αγγέλους και την αιωνιότητα και για τα εγερτήρια σαλπίσματά τους για εγρήγορση στην λατρεία του Θεού. Από κάτω απ’ αυτές το ξύλινο πληκτρολόγιο για να δίνει το άριστο και εύηχο μέλος στο συναπάντημα των σήμαντρων. Μόνιμοι κρεμαστοί άγγελοι Θεού για να Τον υμνούν σε μια αέναη δοξολογία. Ο δρόμος συνέχιζε με ένα απότομο πέτρινο καλντερίμι, που είχε μπλε αποχρώσεις σαν του ουρανού το χρώμα… σφραγίδα της απεραντοσύνης του θεού το μπλε του ουρανού που χύνονταν πάνω του. Οι πέτρες ανέδυαν την ζεστασιά του ήλιου που τις έκαιγε όλη μέρα. Η κλίμακα των αρετών πλάθονταν μέσα στη σκέψη του προσκυνητή που θέλει κόπο και ελπίδα για να ανέβει. Το σπίτι του πάτερ Γεράσιμου, στον άκρον της Σκήτης, περιέχει έναν καινούριο ναΐσκο. Αντάμωμα με έναν άλλο ασκητή που όλες του τις ώρες τις περνά στην σιωπή και στην προσευχή... λίγα λόγια... με την αγάπη του και με τον τρόπο του. Ο καθένας έχει και την δικιά του ευλογία και χάρη.
Ο δρόμος κατέβαινε πιο εύκολα. Μια ησυχία απλώνεται μέσα στην καρδιά....
Είναι οκτώ και μισή και χτυπούν οι καμπάνες στο Κυριακό. Έχει αγρυπνία για την γιορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος.
Είναι βράδυ γύρω στις εννιά. Το Κυριακό φωτίστηκε από τα καντήλια και τα κεριά, έξω είναι σκοτεινιά και ο ουρανός σε ένα ιδιαίτερο πανηγύρι χαράς με τα αστέρια και τον γαλαξία που τον φωτίζουν. Οι δύο ουρανοί ενωνόταν με κλίμακα την κάτασπρη κορυφή του Άθωνα, ο Ναός με τα καντήλια του και το στερέωμα με τ’ άστρα του. ‘’Ουρανός πολύφωτος η Εκκλησία ανεδείχθη άπαντας φωταγωγούσα τους πιστούς… ’’ Άρχισε η αγρυπνία... παρακαλεί η καρδιά τον θεό να ευλογεί… θυμάται όλους με αγάπη και χαρά. Εσπερινός, όρθρος, ψαλσίματα άγια και μελωδικά, εκεί μέχρι τις μιάμιση… και μετά, παράλληλα με το Κυριακό, η λατρεία του Θεού συνεχίζεται σ' ένα Κελί του γερο Γαβριήλ που δεν μπορούσε να κινηθεί απ’ τα γεράματα. Εκεί τρεις ψυχές λειτουργούσαν στον θεό με μια απλότητα και πτωχεία. Τα άμφια ήταν λιτά, παλιά, κοντά, στενά και με δυσκολία χωρούσαν τον ιερέα... ήταν ντυμένος με την φτώχεια του Κυρίου, χωρίς την εξωτερική λάμψη των χρυσοποίκιλτων αμφίων, σαν τον μικρό Χριστό όπου τον τύλιξαν με τα σπάργανα στον στάβλο εκεί φτωχικά. Όμως ήταν η ιεροσύνη που κατείχε την καρδιά του και τα φώτιζε και κάλυπτε τα πάντα. Απλά και σύντομα ήταν και τα ψαλσίματα. Θεία κοινωνία... ένιωθε η καρδιά μια χαρά... ένα κλάμα κατάνυξης ξεπήδησε και μια κραυγή ‘’δόξα τω Θεώ’’. Η πείνα της καρδιάς πολλή... χορτασμός από Χριστώ... γεμάτο το Αγιοπότηρο στην κατάλυση γλυκαίνει την ψυχή του ιερέως… ’’τούτο ήψατο των χειλέων μου και τας αμαρτίας μου περικαθαριεί και γλυκανεί την ύπαρξιν μου’’… πλήρωμα χαράς και ευωδίας και δυνάμεως. Τι άλλο να γευτεί πιο μεγάλο;
Επιστροφή πίσω στο κελί μέσα από τα σκοτεινά μονοπάτια της Σκήτης μ’ ένα φακό στα χέρια και τον Χριστό ολοζώντανο και φωτεινό μέσα στην καρδιά... ήταν τέσσερις τα ξημερώματα και η καρδιά δεν άφηνε το σώμα να αποκοιμηθεί, να κλίσει τα μάτια του. Κάθισε στο μπαλκόνι του κελιού και έβλεπε τον ουρανό. Ήταν γεμάτος αστέρια… τα μάτια κοιτούσαν ψηλά και έβλεπαν να ενώνεται η γη με τον ουρανό... φώτιζε παράξενα όλος ο Άθωνας, που εκείνη την ώρα στην κορυφή του τέλειωνε η αγρυπνία με πλήθος πολύ προσκυνητών. Απόμεινε εκεί η καρδιά εκστατική. Ύπνος δεν κολλούσε στα βλέφαρα... τα κύματα ακουγόταν από την θάλασσα καθώς έγλυφαν τα μυτερά απότομα βράχια που στεκόταν ολόρθα κάτω στα πόδια της Σκήτης. Το λίγο φως διέγραφε την παρουσία τους… η απέραντη θάλασσα απλωνόταν σκοτεινή. Ακουγόταν τα γρι-γρι που αγκομαχούσαν τραβώντας τα δίχτυα. Όλη η Σκήτη ησύχαζε. Μόνος απόμεινε να περπατά σιγά-σιγά μέσα στην νύχτα ο γέροντας. Κάνει μισή ώρα για να έρθει από την Εκκλησία... κρεμά με σκοινί ένα φανάρι πετρελαίου από το λαιμό του στο ύψος των ποδιών του για να βλέπει που πατά, παίρνει τα δυο μπαστούνια του και λίγο-λίγο μέσα από ένα μαρτύριο πόνου και δυσκολίας προχωρά... με την προσευχή παραμάσχαλα και τον τορβά με τα άμφια κρεμασμένο σαν σταυρό στον ώμο του, αγόγγυστα και υπομονητικά βαδίζει σιγά-σιγά... δεν βιάζεται. Εδώ ο χρόνος καταργείται και η νύχτα δεν λογιάζεται και τα εμπόδια και οι πέτρες υπερβαίνονται… δεν έχουν ρολόγια να τους τρέχουν ούτε και την βιασύνη και την λύπηση του εαυτού τους να τους τρέχει, ούτε και κάποιον να τους περιμένει, αλλά έχουν τις καρδιές των στο Θεό να τρέχουν. Παντού σε κάθε τόπο και γωνιά και πέτρα και δένδρο είναι ο Θεός που στέκεται και περιμένει και ευλογεί. Παντού ο Χριστός. ’’τα πάντα και εν πάσι Χριστός’’. Εξαγιασμός χρόνου και τόπου. Μια απόσταση πορείας των πέντε λεπτών ο γέροντας την έκανε μισή ώρα και παραπάνω... είναι η λειτουργία μιας αγαθής ψυχής, βία της φύσεως διηνεκής για να ξεχειλίζει με τον πόνο η καρδιά σε προσευχή... άλλη μίση ώρα μέσα στην αιωνιότητα του Θεού. Και η αγάπη σπρώχνει στην υπέρβαση του εαυτού...αγάπη στον Θεό και στους ανθρώπους...μόνιμα σ' ένα φιλότιμο καρδιάς αγαπώσης τον Θεό...

Σάββατο
Επίσκεψη το πρωί στον πάτερ Πατάπιο, σ' ένα κελί πολύ όμορφο στο άλλο άκρον της Σκήτης...μπαλκόνι όντως του Αιγαίου. Εκεί βρίσκεται η σπηλιά του αγίου Ακακίου. Όμορφος ασκητικός τόπος με διάχυτη την ευλογία του Θεού. Τεράστιος ο κόπος των ησυχαστών να διαφυλάξουν και να συντηρήσουν τους αγιότοπους αυτούς. Και η αγάπη περίσσεια εκ καρδίας των που φυλάγουν και συνεχίζουν την παράδοση του Ορθόδοξου Μοναχισμού.
Γυρισμός στην βάση μέσα από το καλντερίμι που έχει θέα την Σκήτη και την γαλήνια θάλασσα. Στο κελί του γέροντα προστέθηκαν σήμερα ως φιλοξενούμενοι δύο νέοι ο Χαράλαμπος και ο Σταύρος. Ο πάτερ είναι ο αληθινά ξενιτεμένος. Χαίρεται τους ανθρώπους και χαρισματικά αντιλαμβάνεται τις ανάγκες των και τους ανοίγει την καρδιά και τους ξεκλειδώνει από την μοναξιά και τον φόβο. Ο λόγος του Θεού βγαλμένος από μια αληθινή αγάπη και πόνο κάνει το έργο του. Αγαπά την φιλοξενία που του στέλνει ο Θεός παρ’ όλο που δυσκολεύεται στις δουλειές… σαν να ζει σε μόνιμη κατασκήνωση Θεού. Είναι πανέξυπνος και ζει με έναν σαρκασμό στην πολυτέλεια και τον καλλωπισμό και την καλοπέραση. Το πόδι του έχει ανοικτή πληγή και δεν λέγει να βγει έξω...με τα τέσσερα ανεβαίνει και κατεβαίνει στο δωμάτιο του. Χρειάζεται άνθρωπο και δεν τ' αποζητά. Ξέρει ο Θεός τις ανάγκες του και τον φροντίζει σαν τα πουλιά του ουρανού. Δεν ξέρει τι είναι απελπισία, αλλ’ αντιθέτως ξέρει τι είναι να ελπίζεις υπομένοντας εν τη προσευχή. Δεν είναι ο παραιτηθείς από την ζωή, αλλά αυτός που ζει εν Χριστώ. Έχει επίγνωση στο τι κάνει και ποιος είναι...καταλαβαίνει τους ανθρώπους, δεν τους απορρίπτει, τους καταδέχεται με πόνο πολύ και αγάπη καρδιάς. Τους ψυχογραφεί και τους τοποθετεί στο ζύγι τους. Βλέπει από κοντά την αρρώστια της καρδιάς των, διεισδύει διορατικά, αποκαλύπτει τα κρύφια της καρδίας, δίνει λύσεις, θεραπεύει και εύχεται και ευλογεί.
Το μεσημέρι τηγάνισε ψάρια. Λιτό το φαγητό και εορτάσιμο συνάμα. Το φαγητό γίνεται τράπεζα λόγου. Ώρες-ώρες βλέπεις να παρασύρεται στην προσφορά και στη διακονία σαν σε μια περιπέτεια αγάπης και έγνοιας και ενθουσιασμού για να δώσει... είναι της αρετής του. Δεν παρασύρεται στην προσφορά αυτή άθελα ή κενόδοξα, αλλά για τον Θεό και την αγάπη του. Δεν έχει εγωισμό και δεν διαμαρτύρεται ούτε διεκδικεί. Λέγει την αλήθεια θαρρετά και δεν φοβάται. Έχει επίγνωση των δυνάμεων του, ελευθερία στο πνεύμα του και δεν δεσμεύεται από φαρισαϊκούς κανόνες και τυπικά..
Ο Θεός δεν θέλει τους δογματισμούς και την τυπικότητα, έλεγε. Η Πίστη μας δεν είναι μια σειρά τυπικών πράξεων που μας δίνει την ψεύτικη αίσθηση του καλού. Όλα δουλεύονται μέσα στην καρδιά και από εκεί πηγάζουν με μια ελευθερία. Πρέπει να είμαστε άνθρωποι της καρδιάς και της διακονίας... τους αδελφούς να στηρίζουμε χωρίς βαρυγκομιά διότι χάνουμε τον μισθό μας. Ο άνθρωπος στην προσευχή δεν πρέπει να γίνεται τυπικός χωρίς να νιώθει αυτά που λέγει... ο ίδιος δεν ακούει αυτά που προσεύχεται, ο Θεός θα τον ακούσει; Με την καρδιά μας όλα να τα κάνουμε. Να επιτελούμε την συγχώρηση στους αδελφούς εκ καρδίας και την διακονία της αγάπης εκ καρδίας και την προσευχή εξ όλης της καρδίας. Ο Θεός την καρδιά μας ζητά και μ’ αυτήν να δουλεύουμε εν Κυρίω. Τυπικά λες την ευχή και νομίζεις ότι κάτι κάνεις και το καμαρώνεις... τυπικά κάνεις την νηστεία σε μια ψεύτικη αίσθηση θρησκευτικής ικανοποίησης. Και ενώ λες ότι δουλεύεις στον Θεό η κατάκριση είναι συνεχής για όλους, και δεν σταματάς να κατηγορείς και να ιεροκατηγορείς χωρίς αγάπη μέσα σου. Από την καρδιά όλα αυτά προέρχονται και είναι ψεύτικη η αγιοσύνη των καλών τυπικών πράξεων. Μπορεί να δει κανείς, έλεγε, εκπλήξεις και θαύματα σε ανθρώπους που πολύ εύκολα τους κρίνει και τους απορρίπτει η φαρισαϊκή νοοτροπία μας. Έλεγε για μια πόρνη που τον πλησίασε και του μίλησε και έμεινε έκπληκτος για τον αγώνα της ψυχής της. Πόσο εύκολα κανείς βγάζει κρίσεις και συμπεράσματα ενώ αλλιώτικη είναι η καρδιά του ανθρώπου. Ο ληστής μετανόησε και έγινε ο πρώτος κάτοικος του Παραδείσου. Με πόση γλυκύτητα αγάπης και συμπάθεια πρέπει κανείς να αντιμετωπίζει τον αμαρτωλό και πεσμένο και μετανοούντα..
Στην Θεία κοινωνία, έλεγε, ο χριστιανός είναι το ίδιο με τον Ιερέα ως προς την συνεχή του συμμετοχή και προσέλευση. Άλλο είναι η νηστεία και άλλο είναι η Θεία Κοινωνία. Μπερδεύονται πολλοί και απομακρύνονται και ξεγλιστρούν από την συνεχή Θεία Κοινωνία εξ αιτίας του λαδιού και του αλάδωτου. Ο Χριστός μας καλεί να συμμετάσχουμε σε κάθε Θεία Λειτουργία που τελείται με καθαρότητα καρδιάς και νου. Τέλειος κανείς δεν είναι και η προσέλευση στην Αγία Τράπεζα να γίνεται με φόβο Θεού και με πολύ πόθο. Οι νηστείες έχουν τοποθετηθεί σοφά μέσα στον εκκλησιαστικό χρόνο και να τις τηρεί ο χριστιανός. Αλλά δες που όλοι δεν μπορούν να νηστέψουν λόγω και των αρρωστιών και άλλων προβλημάτων. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν πρέπει να Κοινωνούν. Το κέντρο της πνευματικής ζωής είναι η συνεχής συμμετοχή του πιστού στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας… ένας να είναι ο πόθος και η χαρά του ανθρώπου πώς να Κοινωνήσει και μια να είναι η θλίψη του αν υπάρξει πρόβλημα και δεν συμμετάσχει στο Ποτήριο της Ζωής.
Το μεσημέρι έφερε ξεκούραση... κι όμως ο γέροντας δεν είναι καλά... σηκώνει σταυρό δυσκολίας και πόνου και κόπου των ποδιών του... είναι δύσκολα και χρειάζεται βοήθεια... αφήνεται πολύ θαρρετά μόνο στον Θεό... μαζί με τα γατάκια που τον κοιτούν παρηγορητικά και τον ενισχύουν ως από Θεού, όταν είναι στενοχωρημένος…
Η καρδιά όλων των φιλοξενουμένων είναι σε μια απραξία και ηρεμία, σαν να κατακάθεται η σκόνη από τον κουρνιαχτό και το τρέξιμο... η κούραση και η ένταση άρχισε να υποχωρεί... κελιώτικη ζωή... που το αύριο το έχει ο Θεός...
Το απόγευμα ήταν μια ιδιαίτερη ευλογία η επίσκεψη στον γέροντα Ιγνάτιο. Ο γέροντας, ενενήντα δύο χρονών με εγκεφαλικό, σηκώθηκε από το κρεβάτι του για να μας χαιρετίσει με αγάπη και απλότητα. Δεν του ενδιέφερε η εξωτερική εμφάνιση, αλλά μόνο η φιλόξενη αγάπη. Βρίσκεται στο Άγιο Όρος από το 1938. Η μορφή του ήταν λευκασμένη και ανέπεμπε μια ιλαρότητα. Η απλότητα και η χαρά ήταν διάχυτη.
Από εκεί τα βήματα οδήγησαν στο κελί που γιόρταζε την ημέρα αυτή, του πάτερ Πολύκαρπου.
Βράδυ μέχρι αργά στις μια ο γέροντας μιλούσε για την ταπείνωση και την νήψη... ήταν μια εξομολογητική συνομιλία... αποκάλυπτε όλα που απασχολούσαν την καρδιά του συνομιλητού με παραδείγματα και με την δική του εμπειρία... επικοινωνία ταπεινή με μια αλληλοεξομολογητικότητα... ένα μοίρασμα καρδιάς και συγχώρησης χωρίς προσχήματα και τυπικότητες και διδασκαλικότητα και γεροντισμούς, αλλά ως ίσος προς ίσον ενώπιον του Θεού... η σκέψη τότε ερμήνευε εμπειρικά την παρότρυνση του Αγίου Ιακώβου του Αδελφοθέου στην Καινή Διαθήκη ''εξομολογείσθε αλλήλοις τα παραπτώματα ημών''... Ο γέροντας ένιωθε πιο χαμηλά από τον διπλανό του, ως συναμαρτωλός, ως υπηρετών δούλος Χριστού. Πρωτόγνωρη τέτοια εξομολόγηση, σε μια τέλεια ταπείνωση. Και έρεε η χάρη του Θεού ως ποταμός μέσα από την καρδιά του την ώρα που με δάκρυα και στεναγμό επικαλούνταν την χάρη του Παναγίου Πνεύματος για συγχώρηση.
Η κούραση έκλινε τα μάτια... η ευγένεια είναι η αρετή του γέροντα... και η έγνοια του πάντα για το τι θα χρειαστεί...

Κυριακή
Το πρωί η Θεία Λειτουργία τελέσθηκε στο Εκκλησάκι του κελιού του γέροντα Γαβριήλ. Απλά και φτωχικά τελέσθηκε με μετρημένα τα πρόσωπα, τις καλογερικές μορφές, που δεν φάνταζαν κενόδοξα αλλά κινούνταν λιτά και ευχαριστιακά μέσα στο σκοτάδι του Ναού. Ο γερο Γαβριήλ ετοίμασε πρωινό με την αγάπη του και την χαρά του. Το νερό έτρεχε σ’ όλες τις βρύσες γάργαρο και κρύο ερχόμενο μέσα από τις πηγές του Άθωνα. Γέμισαν τα χέρια από ευλογίες δοσμένα από την καρδιά των γερόντων.
Η επιστροφή στον κόσμο ήταν προγραμματισμένη γι’ αυτήν την ημέρα. Επιστροφή στην διακονία, στην αγία έγνοια και την πολυκοσμία.
Πήρε τα δυο μπαστούνια του ο γέροντας και βγήκε μέχρι το μονοπάτι σ΄ ένα κατευόδιο αγάπης και ευλογιών. Στεκόταν από ψηλά και με μια ιλαρότητα και ειρήνη χαιρετούσε. Απόμεινε το πρόσωπο του χαραγμένο στις καρδιές. Οι ευχές του και τα λόγια του συνόδευαν, ηχούσαν μέσα βαθιά στην ψυχή σαν αντίλαλος από χαράδρα του Άθωνα… στο κατέβασμα για το λιμάνι. Ένα φορτιό ευλογιών βάραινε ανάλαφρα την ψυχή.
Το καράβι έπλεε πλάι-πλάι στα μοναστήρια. Ο γυρισμός, η κατάβαση από το όρος το Θαβώρ. Ένας χαιρετισμός, ένα ακόμη βλέμμα στις φωλιές του Θεού, κι άλλο ένα βλέμμα στις καρδιές των προσευχομένων Μοναχών… κι άλλο ένα βλέμμα στην κορυφή του Άθωνα… κι άλλο ένα βλέμμα αχόρταγα… πληθωρικά…
Και κραύγαζε μέσα μου μια φωνή, σαν ‘’φωνή υδάτων πολλών’’…
δόξα τω Θεώ… δόξα τω Θεώ... δόξα τω Θεώ.
Θεέ μου, με πόση αγιοσύνη και ταπείνωση προικίζεις τους ανθρώπους σου… για να σε βλέπουμε !!!
Ήταν μια επίσκεψη καρδιάς στην καρδιά του Αγίου Όρους.

Αρχιμ. Σεβαστιανός Τοπάλης

ΕΚΔΟΣΗ ΚΕΛΛΙΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΣΑΦ
ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΑ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ













ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΚΑΡΔΙΑΣ