Έβδομος είναι ο αγώνας κατά της κενοδοξίας∙ αυτή είναι πολύμορφο και πολύ λεπτό πάθος και δεν γίνεται γρήγορα αντιληπτή ούτε και από τον ίδιο τον πειραζόμενο . Οι προσβολές των άλλων παθών είναι πιο φανερές και η εναντίον τους μάχη είναι κάπως ευκολότερη διότι η ψυχή γνωρίζει τον εχθρό και τον ανατρέπει αμέσως με την αντίρρηση και την προσευχή. Η κακία όμως της κενοδοξίας, επειδή είναι πολύμορφη όπως ειπώθηκε, αντιμετωπίζεται δυσκολότερα. Εισδύει σε κάθε ασχολία: στον λόγο, στην σιωπή , στην εργασία, στην αγρυπνία, στην νηστεία∙ όπως και στην προσευχή, στην ανάγνωση , στην ησυχία και στην μακροθυμία. Μέσα από όλα αυτά επιχειρεί να τοξεύει στον στρατιώτη του Χριστού. Όποιον λοιπόν δεν μπορέσει να τον εξαπατήσει με την πολυτέλεια των ενδυμάτων ώστε να κενοδοξεί, αυτόν προσπαθεί να τον πειράξει με το ευτελές ένδυμα. Εκείνον που δεν μπόρεσε να ωθήσει στην έπαρση μέσα από την τιμή , αυτόν τον κάνει άφρονα με το να νομίζει ότι υποτιμάται. Όποιον δεν μπόρεσε να τον πείσει να κενοδοξεί μέσα από την γνώση , εκείνον τον δελεάζει με την σιωπή τάχα ως ησυχαστή∙ και όποιον δεν κατάφερε να τον αποχαυνώσει με την πολυτέλεια των φαγητών, τον ωθεί σε αυτοέπαινο με την νηστεία. Γενικότερα, κάθε έργο και κάθε ασχολία παρέχει αφορμή πολέμου στον πονηρό αυτόν δαίμονα.(…)
Όποιος λοιπόν επιθυμεί να αθληθεί ολοκληρωτικά και να αποκτήσει τον τέλειο στέφανο της δικαιοσύνης, πρέπει να φροντίσει με κάθε τρόπο να νικήσει το πολύμορφο αυτό θηρίο και να έχει πάντοτε κατά νουν εκείνο που είπε ο Δαβίδ: ο Κύριος διασκόρπισε τα οστά των ανθρωπαρέσκων. Ακόμη , να μην ενεργεί τίποτα επιδιώκοντας τον ανθρώπινο έλεγχο∙ αντίθετα να επιζητεί μόνον τον μισθό από τον Θεό. Να ταπεινώνει τον εαυτό Του ενώπιον Του με την συνεχή απόρριψη των λογισμών που εισβάλουν στην καρδιά του και τον επαινούν. Με αυτόν τον τρόπο, συν Θεώ, θα μπορέσει να απαλλαγεί από το πνεύμα της κενοδοξίας.
Κασσιανού του Ρωμαίου
Φιλοκαλία των ιερών νηπτικών
Επιτομή.
Παρασκευή 11 Σεπτεμβρίου 2009
Αγίου Κυρίλου Ιεροσολύμων: Ο Παράκλητος
Πνευματική χάρη χρειάζεται για να μιλήσουμε για το Άγιο Πνεύμα. Αλλά και πάλι δε θα μπορέσουμε να πούμε εκείνα που ταιριάζουν. Υπάρχει μάλιστα και κάποιος κίνδυνος. Και ο κίνδυνος αυτός φαίνεται μεγάλος, αν κρίνουμε από τα λόγια του Κυρίου: «Εκείνος που θα πει λόγο κατά του Αγίου Πνεύματος, δε θα του συγχωρεθεί ούτε στον παρόντα ούτε στον μέλλοντα αιώνα.
Υπάρχει λοιπόν ο φόβος καμιά φορά , είτε από άγνοια είτε από νομιζομένη ευλάβεια, να πούμε κάτι που δεν αρμόζει, και να καταδικαστούμε αιώνια! Γι’ αυτό ας αναφέρουμε εκείνα που το ίδιο το Άγιο Πνεύμα μας αποκάλυψε μελετώντας στις θείες Γραφές, κι ας αρκεστούμε σ’ αυτά.
Ένα και μοναδικό είναι Άγιο Πνεύμα, ο Παράκλητος. Και όπως ένας είναι ο Θεός Πατέρας και δεν υπάρχει δεύτερος, και όπως ένας είναι ο μονογενής Υιός και Λόγος του Θεού και αδελφό δεν έχει, έτσι ένα είναι και το Άγιο Πνεύμα. Δεν υπάρχει δεύτερο ισότιμο πνεύμα. Είναι κάτι το θεϊκό και ανεξιχνίαστο. Είναι ζωντανό, λογικό, πάντοτε και πανταχού παρόν μαζί με τον Πατέρα και τον Υιό. Δεν είναι μια ενέργεια ή μια αναπνοή ή μια ομιλία από τα χείλη του Πατρός ή του Υιού, που σκορπίζεται στον αέρα, αλλά ένα πρόσωπο με ιδιαίτερη υπόσταση, μια ξεχωριστή ύπαρξη. Αυτό το ίδιο λαλεί και ενεργεί και οικονομεί και αγιάζει. Αυτό φωτίζει τις ψυχές των δικαίων. Αυτό και τους Προφήτες και τους Αποστόλους.
Είναι κάτι πολύ μεγάλο, θαυμαστό και παντοδύναμο. Σκέψου: πόσες ψυχές είμαστε εδώ πέρα; Βρίσκεται ανάμεσά μας και βλέπει του καθενός τις πράξεις. Διαβάζει τους λογισμούς του , τη συνείδησή του. Ακούει όσα λέμε. Βλέπει τι σκεπτόμαστε, τι πιστεύουμε. Μεγάλο πράγμα!
Αλλά κι αυτό δεν είναι τίποτα. Γιατί φαντάσου, λ.χ. τους χριστιανούς όλης της χώρας. Κι ακόμα τους επισκόπους , τους πρεσβυτέρους, τους διακόνους, τους μοναχούς και τους λαϊκούς όλων των εθνών, και βλέπε το μεγάλο προστάτη, τον παροχέα των χαρισμάτων , να δίνει στον ένα σωφροσύνη, στον άλλο παρθενία. Σ’ άλλον ελεημοσύνη και σ’ άλλον ακτημοσύνη. Κι όπως ο ήλιος με μια του ακτίνα καταυγάζει τα πάντα, έτσι και το Άγιο Πνεύμα αυτούς που έχουνε μάτια. Κι εκείνοι που δε συνηθίσανε τα μάτια τους να βλέπουνε αυτές τις δωρεές, ας μην κατηγορούν το Άγιο Πνεύμα, αλλά την απιστία τους.
Είδες την εξουσία που έχει σ’ όλο τον κόσμο; Τώρα μη μένεις πάνω στη γη. Ανέβα πιο ψηλά. Ανέβα μαζί μου νοερά στον ουρανό, και βλέπε τόσες και τόσες μυριάδες Αγγέλων . ανέβα ακόμα πιο πάνω αν μπορείς. Βλέπε Αρχαγγέλους, βλέπε Πνεύματα, βλέπε Δυνάμεις, βλέπε αρχές , Εξουσίες, βλέπε Θρόνους, Κυριότητες. Βλέπε τα Χερουβείμ και Σεραφείμ. Όλων αυτών επιστάτης και δάσκαλος και αγιοποιός είναι ο Παράκλητος.
Το Άγιο Πνεύμα έχει διάφορες ονομασίες. Και για να μη νομίσουν μερικοί αμαθείς ότι πρόκειται για πολλά και διάφορα πνεύματα, η Εκκλησία μας διδάσκει στον Σύμβολο της Πίστεως πως είναι ένα. Είναι το τρίτο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, το « το εκ του Πατρός εκπορευόμανον…το λαλήσαν διά των προφητών».
Αλλ’ ας πούμε λίγα γι’ αυτές τις ονομασίες. Ονομάζεται Πνεύμα και πνεύμα της αληθείας και Παράκλητος, όπως ο ίδιος ο Κύριος τα’ ονομάζει. Επίσης πνεύμα Θεού και πνεύμα Πατρός. Πνεύμα Κυρίου το ονομάζει ο απόστολος Πέτρος. Πνεύμα Θεού και πνεύμα Χριστού ο απόστολος Παύλος. Ακόμα πνεύμα Υιού του Θεού. Στην προς Ρωμαίους επιστολή του θα το συναντήσουμε πνεύμα αγιωσύνης και πνεύμα υιοθεσίας, και παρσκάτω σ’ άλλες επιστολές πνεύμα αποκαλύψεως, πνεύμα επαγγελίας και πνεύμα χάριτος. Θυμίσου και τους Ψαλμούς, όπου άλλοτε το συναντάμε αγαθόν και άλλοτε ηγεμονικόν. Ο δε προφήτης Ησαΐας το ονομάζει πνεύμα σοφίας κα βουλής και συνέσεως και ισχύος και γνώσεως, πνεύμα ευσεβείας και φόβου Θεού.
Πνεύμα ονομάζεται και ο δαίμονας , αλλ’ ακάθαρο πνεύμα. Όπως η Γραφή μιλώντας για την ψυχή του ανθρώπου λέει «πνεύμα του ανθρώπου» ή για τον άνεμο «πνεύμα καταιγίδος» ή για την αμαρτία «πνεύμα πορνείας» κλπ. , έτσι κι εδώ. Δεν πρόκειται λοιπόν για το Άγιο Πνεύμα , μη γένοιτο! Υπάρχει άλλωστε μεγάλη διαφορά. Το ακάθαρτο πνεύμα , όταν έρχεται στην ψυχή (ας μας γλυτώσει ο Κύριος από μιά τέτοια μάστιγα), έρχεται σαν αιμοβόρος λύκος, έτοιμος να κατασπαράξει το πρόβατο. Αγριεύει την ψυχή και την καταθλίβει, σκοτίζει τη διάνοια, μπερδεύει τη γλώσσα, παραμορφώνει το στόμα, που βγάζει αφρούς και άναρθρες κραυγές. Όλος ο άνθρωπος πέφτει στον σκοτάδι. Τα μάτια του ανοίγουν διάπλατα, μα η ψυχή δε βλέπει τίποτα. Και τρέμει σπαρακτικά ο άθλιος άνθρωπος. Αισχρότατοι εχθροί του ανθρώπου οι δαίμονες, δίχως έλεος.
Τίποτε όμως παρόμοιο δε συμβαίνει με το Άγιο Πνεύμα. Αντίθετα, όλες Του οι ενέργειες αποβλέπουν στο αγαθό και στη σωτηρία μας. πρώτ’ απ’ όλα η παρουσία Του είναι ήμερη και ευωδιαστή, το φορτίο Του ελαφρότατο. Αστραφτερές ακτίνες φωτός και γνώσεως προαναγγέλλουν την παρουσία Του. Έρχεται με τη στοργή και την ευσπλαχνία του Πατέρα. Έρχεται να σώσει, να γιατρέψει, να διδάξει, να νουθετήσει, να ενισχύσει και να παρηγορήσει. Έρχεται να φωτίσει τη διάνοια. Να της δείξει εκείνα που δε φαντάστηκε ποτέ της. Έρχεται, κι ο μικρός ο άνθρωπος βλέπει ανοιγμένους τους ουρανούς. Βλέπει , σαν τον Ησαϊα, τον Κύριο «επί θρόνου υψηλού και επηρμένου». Σαν τον Ιεζεκιήλ, «τον επί των Χερουβίειμ». Βλέπει , όπως ο Δανιήλ, «μυριάδας μυριάδων και χιλιάδας χιλιάδων». Βλέπει την αρχή και το τέλος του κόσμου , γιατί είναι παρούσα η πηγή του φωτός και της γνώσεως.
Ας ανοίξουμε τις θείες Γραφές κι ας πιούμε νερό από τα δοχεία των αγίων Πατέρων μας. Να πιούμε νερό ζωντανό, που αναβλύζει για να μας χαρίζει την αιώνια ζωή. Έτσι παρομοίασε ο Κύριος κάποτε το Άγιο Πνεύμα, που επρόκειτο να λάβουν όσοι θα πίστευαν σ’ Αυτόν. Και κάπου αλλού λέει : « Όποιος πιστεύει σε μένα, καθώς είπε η Γραφή, ποταμοί ζωντανού νερού θα τρέξουν από τα σπλάγχνα του». Όχι αισθητοί ποταμοί , που ποτίζουν τη χέρσα γη, αλλά ποταμοί νοητοί , που πλημμυρίζουν με φώς τις ψυχές.
Και γιατί άραγε παρομοίασε με νερό τη χάρη του Πνεύματος; Γιατί το νερό είναι το κύριο συστατικό της ζωής. γιατί απ’ τον ουρανό κατεβαίνει το νερό της βροχής. Γιατί μία και απλή είναι η μορφή του, μα η ενέργεια του πολυποίκιλη. Βρέχει σ’ όλη την πλαση. Αλλ’ αυτή η βροχή δίνει λευκότητα στα κρίνα, κόκκινο στα τριαντάφυλλα, ποοφύρα στους μενεξέδες και τους υακίνθούς. Άλλον καρπό θρέφει στον φοίνικα κι άλλον στη κληματαριά. Γίνεται «εν πάσι τα πάντα», κι όμως είν’ αυτή η ίδια , η απλή βροχή.
Έτσι και το Πνεύμα το Άγιο. Είναι ένα και αδιαίρετο, αλλά μοιράζει τα χαρίσματα Του όπως θέλει. Στον ένα κινεί τη γλώσσα να λαλεί σοφία. Στον άλλο φωτίζει την ψυχή κα προφητεύει. Σ’ άλλον δίνει το κατά δαιμόνων χάρισμα και σ’ άλλον τη δυνατότητα να ερμηνεύει τις Γραφές. Διδάσκει τον ένα να νηστεύει και ν’ ασκείται , τον άλλο να σωφρονεί και να εγκρατεύεται. Άλλον απομακρύνει από τα πράγματα του κόσμου κι άλλον προετοιμάζει για το μαρτύριο.
Όπως το μισοξεραμένο δέντρο όταν ποτιστεί πετάει βλαστάρια, έτσι κι η αμαρτωλή ψυχή με τη μετάνοια και τη χάρη του Αγ. Πνεύματος φέρνει γλυκόχυμους καρπούς. Εκεί που καθόσουνα , καμιά φορά δε στάθηκε ο λογισμός σου στην αγνότητα ή την παρθενία; Ο Παράκλητος τον οδήγησε εκεί! και πόσες φορές κάποια κόρη , που βρισκότανε στα πρόθυρα του γάμου δεν έφυγε ακολουθώντας το δάσκαλο της παρθενίας;.. Είναι πάρα πολλοί κι εκείνοι που ζούσανε στα παλάτια και μια μέρα τα εγκαταλείψανε όλα, πλούτο , τιμές και αξιώματα, με την καθοδήγηση του Αγίου Πνεύματος…Άπειρες φορές ο νέος έκλεισε τα μάτια του μπροστά στην ομορφιά . απέφυγε να δει , και ξέφυγε το μολυσμό. Γυρεύεις να μάθεις ποιος δίδαξε την ψυχή του νέου; Το Πνεύμα το Άγιο…Τόσες και τόσες πλεονεξίες στον κόσμο αυτό, κι οι Χριστιανοί επιδιώκουν την ακτημοσύνη. Γιατί; Γιατί τους έταξε πολύ περισσότερα το Άγιο Πνεύμα…
Ας ακολουθήσουμε λοιπόν το έργο του Παρακλήτου μεσ’ από τις Γραφές. Είναι το ίδιο Πνεύμα και στις δυο Διαθήκες. Στην παλαιά προφήτεψε τον ερχομό του Χριστού και στην Καινή κατέβηκε, Τον έδειξε και διακήρυξε τη θεότητά Του.
Ο Προφήτης Ελισσαίος θεράπευσε τον Ναιμάν από τη λέπρα και δε δέχτηκε κανένα από τα δώρα του. Τρέχει ο Γιεζί να πάρει αυτός το μισθό για τα ξένα κατορθώματα. Και παίρνει τα χρήματα από τον Ναιμάν και τα κρύβει. Αλλά τα κρυφά δεν κρύβονται από τους αγίους. Επιστρέφει ο Γιεζί και τιν ρωτάει ο Προφήτης: «πούθε έρχεσαι Γιεζί; Δεν πως η καρδιά μου δεν ήτανε μαζί σου; Εγώ ήμουνα εδώ, κλεισμένος στο σώμα μου, αλλά το Πνεύμα του Θεού που έχω μέσα μου , έβλεπε πολύ μακριά. Λοιπόν , απ’ το σκοτάδι ήρθες και στο σκοτάδι θα πορευτείς. Πούλησες τη θεραπεία του λεπρού; Θα κληρονομήσεις τη λέπρα του. Εγώ τήρησα την εντολή που μου είπε: ‘‘Δωρεάν ελάβετε, δωρεάν δότε’’. Εσύ πούλησες τη χάρη του Αγίου Πνεύματος. Πάρε τώρα εκείνο που αγόρασες.
Το Πνεύμα το Άγιο χαρίτωσε και φώτισε όλους τους δίκαιους και τους προφήτες. Τον Ενώχ και τον Νώε. Τον Αβραάμ, τον Ισαάκ και τον Ιακώβ. Για τον Ιωσήφ ακόμα κι ο Φαραώ κατάλαβε, πως είχε Πνεύμα Θεού μέσα του. Για τον Μωυσή και τα θαύματα που έκανε με τη δύναμη του Παρακλήτου, έχεις ακούσει πολλές φορές. Αυτή η δύναμη στερέωνε και τον πολύαθλο Ιώβ. Με την ίδια δύναμη – για να περάσουμε και στους Κριτές- ο Γοθονιήλ κυβέρνησε κι ο Γεδεών ενδυναμώθηκε. Ο Ιεφθάε νίκησε, η Δεββώρα, αν και γυναίκα, πολέμησε και ο Σαμψών έκανε υπερφυσικά κατορθώματα. Για τον Σαμουήλ και τον Δαβίδ μιλάνε καθαρά τα βιβλία των Βασιλειών. Για τον Ηλία και τον Ελισαίο, τους θαυματουργούς, και τίποτα να μη λέγαμε, είναι φανερό πως ήτανε γεμάτοι από το Άγιο Πνεύμα. Κι αν ξεφυλλίσει κανείς τα βιβλία των προφητών , θα συναντήσει πολλές μαρτυρίες για το Πνεύμα το Άγιο.
Λέει ο προφήτης Ιεζεκιήλ: «Κι έπεσε πάνω μου το Πνεύμα και μου είπε: λέγε, τάδε λέγει Κύριος». Το «έπεσε πάνω μου» να το εκλάβουμε
Σωστά. Θέλει να πει ότι τον έσφιξε στην αγκαλιά Του με στοργή- όπως ο Ιακώβ όταν συναντήθηκε με τον Ιωσήφ έπεσε στον τράχηλο του, κι όπως στα Ευαγγέλια ο Πατέρας του άσωτου έπεσε πάνω στο μετανοημένο γιό του.
Αυτό το ίδιο σόφισε το νεαρό Δανιήλ και δίκασε τους πρεσβυτέρους: Συκοφαντήθηκε η Σωσάννα και καταδικάστηκε σε θάνατο. Η αγνή σαν ακόλαστη. Υποστήριξη από πουθενά. Ποιός θα τη γλύτωνε από τους άρχοντες; Ήδη βάδιζε στο δρόμο του μαρτυρίου. Οι δήμιοι την είχαν στα χέρια τους. Αλλά ο Παντοδύναμος αρωγός ήταν μπροστά, ο Παράκλητος, το Πνεύμα της αληθείας. Φωνάζει τον Δανιήλ: « Έλα μαζί μου . εσύ , το παιδάκι, έλεγξε αυτούς , τους μεγαλύτερους σου , που τώρα στα γεράματά σου έπεσαν σε αμαρτήματα της νιότης».Και με την παρέμβαση του Δανιήλ, σώθηκε η αθώα Σωσσάνα.
Κι ο Ναβουχοδονόσωρ, που γνώριζε ότι στην καρδιά του Δανιήλ αναπαυότανε το Άγιο Πνεύμα, τον κάλεσε μια μέρα και του είπε: «Βαλτάσαρ, πρύτανη των μάντεων. Εγώ ξέρω πολύ καλά ότι το Πνεύμα του Θεού έχεις μέσα σου. « Το ότι είχε το Πνεύμα το Άγιο ήταν αλήθεια, αλλά μάγος δεν ήταν. «Εξήγησέ μου , του λέει, το όραμα που είδα και που δε μπορώ να το ερμηνεύσω». Βλέπεις τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος; Αυτός που είδε το όραμα δεν μπορεί να το ερμηνεύσει. Ο Δανιήλ που δεν το είδε, το γνωρίζει και το ερμηνεύει.
Πραγματικά , θα ήταν δυνατόν να διαλέξουμε και να διηγηθούμε πάμπολλα περιστατικά από την Παλαιά Διαθήκη. Όμως δε μας παίρνει ο καιρός. Είναι αρκετά τα όσα είπαμε. Ας περάσουμε τώρα και στην Καινή Διαθήκη., να σταχυολογήσουμε κι από δώ μερικά. Το άγιον Πνεύμα κατήλθε και στην Παρθένο Μαρία. Επειδή επρόκειτο να γεννήσει το Χριστό , τη σκέπαζε η θεία χάρη κι ο Παράκλητος την ετοίμαζε να γίνει κατοικητήριο του Θεού και Λόγου. Δε χρειάζεται και πολλά λόγια για να μάθεις πως η γέννηση υπήρξε αμόλυντη και άχραντη. Το ξέρεις πολύ καλά. Ο Γαβριήλ ήταν που της είπε: « Εγώ είμαι ο προάγγελος όσων θα γίνουν, μα όχι και ο συνεργός. Είμαι βέβαια Αρχάγγελος, αλλά μέχρι εδώ φτάνει η δικαιοδοσία μου. κι εγώ μεν σου αναγγέλω το ‘‘Χαίρε Κεχαριτωμένη’’, αλλά τον τρόπο της γεννήσεως δεν είμαι σε θέση να σου τον εξηγήσω. ‘‘Πνεύμα άγιον επελεύσεται επί σε και δύναμις του Υψίστου επισκιάσε σοι’’.
Αλλά το Πνεύμα το Άγιο παρουσιάστηκε περίτρανα στη βάπτιση του Κυρίου. Ας δούμε τι γράφει ο Ευαγγελιστής: « Ανοίχτηκαν οι ουρανοί και ειδε (ο Ιωάννης) το Πνεύμα του Θεού να κατεβαίνει σαν περιτέρι πάνω στον βαπτιζόμενο». Έπρεπε , όπως ερμηνεύουν μερικοί , οι απαρχές και τα πρωτεία της χάριτος του Αγίου Πνεύματος , που παρέχεται με το βάπτισμα, να προσφερθούν στην ανθρώπινη φύση του δοτήρος αυτής της χάριτος, του Χριστού.
Τη χάρη του Παρακλήτου μοίρασε στους Αποστόλους Του ο Κύριος, τότε που τους έδωσε και την εξουσία «δεσμείν καιθ λύειν» τα αμαρτήματα των ανθρώπων. Ήταν τότε που τους παράγγειλε να παραμείνουν στα Ιεροσόλυμα, περιμένοντας να «ενδυθούν δύναμιν εξ ύψους».
Ανέβηκε λοιπόν ο Κύριος στους ουρανούς κι εκπλήρωσε την υπόσχεσή Του. Έτσι , όταν έφτασε η μέρα της Πεντηκοστής, κατέβηκε ο Παράκλητος στους Αποστόλους, που συναθροισμένοι στο υπερώο περίμεναν τον ερχομό Του. Κατέβηκε να τους ενδύσει δύναμη και να τους βαπτίσει , όπως τους υποσχέθηκε ο Κύριος. Δεν έλαβαν απλώς ένα μέρος της χάριτος, αλλά μιαν αυτοτελή δύναμη. Όπως ακριβώς ο βαπτιζόμενος βυθίζεται ολόκληρος μέσα στο νερό, έτσι και οι Απόστολοι βαπτίστηκαν μέσα στο Άγιο Πνεύμα. Και το νερό περιβρέχει μόνο το σώμα. Αλλά το Πνεύμα του Θεού ψυχή και σώμα. Αμφιβάλεις; Θα σου φέρω παράδειγμα. Είναι φτωχό κι απλοϊκό, αλλά χρήσιμο. Πάρε τη φωτιά και το σίδερο. Πως η φωτιά περνάει μέσα στο σίδερο και το κάνει όλο πύρινο; Το ψυχρό γίνεται ζεστό! Το μαύρο κατακόκκινο, λαμπρό! Λοιπόν , γιατί σου φαίνεται παράξενο, που το Πνεύμα το Άγιο εισέρχεται στο τρίσβαθα της ψυχής;
Κατέβηκε ο Παράκλητος. Και για να μην περάσει απαρατήρητη η κάθοδος μιάς τόσο μεγάλης χάριτος, ακούστηκε κάτι σαν επουράνια σάλπιγγα, σαν βουητό ενός σφοδρότατου ανέμου. Πλημμύρισε από το φώς το υπερώο κι έγινε η νοητή κολυμβήθρα, όπου βαπτίστηκαν Μαθητές. Πύρινες γλώσσες έκαναν την εμφάνιση τους, διαμοιράστηκαν στον καθένα κι όλοι λούστηκαν στο φώς του Αγίου Πνεύματος. Μετέλαβαν φωτία! Φωτιά που δεν κατακαίει , αλλά ζωογονεί. Που αφανίζει τα’ αγκάθια των αμαρτιών και λαμπρύνει την ψυχή. Πύρινες γλώσσες σαν άλλα διαδήματα, ανεπανάληπτα, στόλισαν τις κεφαλές των Αποστόλων . κάποτε μια φλεγόμενη ρομφαία φρουρούσε τις πύλες του παραδείσου. Τώρα η πύρινη γλώσσα τις άνοιξε, χαρίζοντας τη σωτηρία.
« Και ήρξαντο λαλείν εταίρες γλώσσαις» , καθώς φώτιζε το Άγιο Πνεύμα. Γαλιλαίοι ο Πέτρος κι ο Ανδρέας, στα περσικά ή στα μηδικά μιλούσαν. Το ίδιο και ο Ιωάννης και οι άλλοι Απόστολοι. Και τα πλήθη των ξένων ακούγανε καθένας στη γλώσσα του για τα μεγαλεία του Θεού.
Ποιος είναι τόσο μεγάλος δάσκαλος, να μας διδάξει μεμιάς όσα δεν ξέρουμε; Τόσα χρόνια μελέτη και ασκήσεις, και μόνο τα ελληνικά κατορθώνουμε να μάθουμε. Το Άγιο Πνεύμα τα διδάσκει όλα μονομιάς. Αυτό είναι αληθινά μεγάλη σοφία και θεϊκή δύναμη. Πώς να συγκρθεί η πολυχρόνια αμάθεια των Αποστόλων , με την αθρόα και ξαφνική γλωσσολαλιά; «Γλεύκους μεμεστωμένοι εισίν», έλεγαν οι χλευάζοντες . Ήταν αλήθεια… μεθυστικό κρασί είναι η χάρη του Αγίου Πνεύματος!
Ο Πέτρος τώρα φωτισμένος από τη χάρη Του και γνωρίζοντας καλά ποιο έχει σύμμαχο, στάθηκε με τους έντεκα και ύψωσε τη φωνή του προς τα πλήθη. Έτσι , με τη σαγήνη του κηρύγματος, ψάρεψε τρεις χιλιάδες ψυχές. Τέτοια ήταν η χάρη που συνεργούσε με τους Αποστόλους, που έκανε τόσους πολλούς από τους σταυρωτές του Χριστού να πιστέψουν και α βαπτιστούν στ’ όνομα Του!
Η δύναμη του Παρακλήτου έκανε τα τόσα εκπληκτικά θαύματα. Πλήθος αρρώστων και δαιμονισμένων εύρισκαν τη θεραπεία τους. Ακόμα κι η σκιά του Πέτρου θεράπευε τους ασθενείς. Κι όχι μόνο οι δώδεκα, αλλά και τα πρωτότοκα τέκνα της στείρας μέχρι τότε Εκκλησίας, οι επτά διάκονοι. Και πρώτος απ’ όλους ο Στέφανος, ο πρωτομάρτυρας. Άνδρας γεμάτος πίστη και φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, που έκανε μεγάλα και εξαίσια θαύματα και που κανένας δε μπορούσε ν’ αντισταθεί στη σοφία και στο πνεύμα με το οποίο συζητούσε. Κι όταν συκοφαντήμένος καταδικάστηκε από το συνέδριο, γεμάτος από την παρουσία του Παρακλήτου ,αντίκρισε ανοιγμένους τους ουρανούς και «Ιησούν εστώτα εκ δεξιών του Θεού».
Και πώς να διηγηθεί κανείς επάξια τις θαυμάσιες ενέργειες του Αγίου Πνεύματος, που εκδηλώθηκαν στη ζωή του Αποστόλου Παύλου; Η ψυχή το είχε γεμίσει από τη δύναμή Του. Ο Παράκλητος τον ανέδειξε «σκεύος εκλογής» για να ομολογήσει την πίστη του στο Χριστό, μπροστά σε βασιλιάδες και ειδωλολάτρες και Ισραηλίτες. Μεταμόρφωσε τον άλλοτε διώκτη σε θερμότατο κήρυκα, που άπλωσε το κήρυγμα του από τα Ιεροσόλυμα ως το Ιλλυρικό πέλαγος, που κατήχησε κι αυτήν ακόμα τη βασιλίδα Ρώμη κι είχε την προθυμία να φτάσει μέχρι και την Ισπανία.
Πώς να παρατρέξουμε τις θαυμαστές πράξεις του στην Κύπρο , με την τύφλωση του μάγου Ελύμα, και στα Λύστρα με τη θεραπεία του χωλού! Θαυμαστές ενέργειες του Πνεύματος του Αγίου! Κι ακόμα στην Κιλικία , στη Φρυγία και στη Γαλατία, στη Μυσία και στη Μακεδονία. Στους Φιλίππους εκβάλει το πνεύμα πύθωνος. Και τη νύχτα, μετά το σεισμό και την αποφυλάκισή του , βαπτίζει ολόκληρη την οικογένεια του δεσμοφύλακα.
Κηρύττει στη Θεσσαλονίκη και στη μέση της Αθήνας στον Άρειο Πάγο. Στην Κόρινθο και σ’ όλη την Αχαΐα. Στην Έφεσο μαντήλια και περιζώματα του θεραπεύουν αρρώστους και διώχνουν ακάθαρτα πνεύματα, και στην Τρωάδα ανασταίνει τον Ευτύχιο, που έπεσε από τον τρίτο όροφο και τον σηκώσανε νεκρό.
Και όταν στη Καισάρεια σιδηροδέσμιο οδηγήθηκε μπροστά στους ηγεμόνες ν’ απολογηθεί, τόση χάρη και σοφία έλαβε από το Πνεύμα το Άγιο, ώστε ο ίδιος ο βασιλιά των Ιουδαίων Αγρίπας να πει: «Λίγο ακόμα και με πείθεις να γίνω Χριστιανός».
* * *
Είναι και άλλα, τόσα πολλά. Δε θα μας έπαιρνε ο χρόνος να τα λέγαμε όλα. Και μόνο τα όσα αναφέρει ο Παύλος στις δεκατέσσερις επιστολές του για το Άγιο Πνεύμα, θα έφταναν να καλύψουν πολλές ομιλίες. Για την ώρα αρκούν αυτά. Τα κενά και τις ελλείψεις θα τ’ αναπληρώσει η δύναμη του Παρακλήτου. Εγώ σας προσέφερα ελάχιστα. Εσείς πάρτε περισσότερα. Το Άγιο πνεύμα χαρίζει όσα μπορούνε να βαστάξουμε. Τα δώρα Του είναι πλούσια για όσους έχουν καθαρή καρδιά. Κι η καθαρή καρδιά είναι το περιβόλι του Παρακλήτου με τους γλυκόχυμους καρπούς του: Την αγάπη και τη χαρά , την ειρήνη και τη μακροθυμία, τη χρηστότητα και την αγαθοσύνη, την πίστη , την πραότητα και την εγκράτεια.
Ιερά Μονή Παρακλήτου
Ωροπός Αττικής 2001
Υπάρχει λοιπόν ο φόβος καμιά φορά , είτε από άγνοια είτε από νομιζομένη ευλάβεια, να πούμε κάτι που δεν αρμόζει, και να καταδικαστούμε αιώνια! Γι’ αυτό ας αναφέρουμε εκείνα που το ίδιο το Άγιο Πνεύμα μας αποκάλυψε μελετώντας στις θείες Γραφές, κι ας αρκεστούμε σ’ αυτά.
Ένα και μοναδικό είναι Άγιο Πνεύμα, ο Παράκλητος. Και όπως ένας είναι ο Θεός Πατέρας και δεν υπάρχει δεύτερος, και όπως ένας είναι ο μονογενής Υιός και Λόγος του Θεού και αδελφό δεν έχει, έτσι ένα είναι και το Άγιο Πνεύμα. Δεν υπάρχει δεύτερο ισότιμο πνεύμα. Είναι κάτι το θεϊκό και ανεξιχνίαστο. Είναι ζωντανό, λογικό, πάντοτε και πανταχού παρόν μαζί με τον Πατέρα και τον Υιό. Δεν είναι μια ενέργεια ή μια αναπνοή ή μια ομιλία από τα χείλη του Πατρός ή του Υιού, που σκορπίζεται στον αέρα, αλλά ένα πρόσωπο με ιδιαίτερη υπόσταση, μια ξεχωριστή ύπαρξη. Αυτό το ίδιο λαλεί και ενεργεί και οικονομεί και αγιάζει. Αυτό φωτίζει τις ψυχές των δικαίων. Αυτό και τους Προφήτες και τους Αποστόλους.
Είναι κάτι πολύ μεγάλο, θαυμαστό και παντοδύναμο. Σκέψου: πόσες ψυχές είμαστε εδώ πέρα; Βρίσκεται ανάμεσά μας και βλέπει του καθενός τις πράξεις. Διαβάζει τους λογισμούς του , τη συνείδησή του. Ακούει όσα λέμε. Βλέπει τι σκεπτόμαστε, τι πιστεύουμε. Μεγάλο πράγμα!
Αλλά κι αυτό δεν είναι τίποτα. Γιατί φαντάσου, λ.χ. τους χριστιανούς όλης της χώρας. Κι ακόμα τους επισκόπους , τους πρεσβυτέρους, τους διακόνους, τους μοναχούς και τους λαϊκούς όλων των εθνών, και βλέπε το μεγάλο προστάτη, τον παροχέα των χαρισμάτων , να δίνει στον ένα σωφροσύνη, στον άλλο παρθενία. Σ’ άλλον ελεημοσύνη και σ’ άλλον ακτημοσύνη. Κι όπως ο ήλιος με μια του ακτίνα καταυγάζει τα πάντα, έτσι και το Άγιο Πνεύμα αυτούς που έχουνε μάτια. Κι εκείνοι που δε συνηθίσανε τα μάτια τους να βλέπουνε αυτές τις δωρεές, ας μην κατηγορούν το Άγιο Πνεύμα, αλλά την απιστία τους.
Είδες την εξουσία που έχει σ’ όλο τον κόσμο; Τώρα μη μένεις πάνω στη γη. Ανέβα πιο ψηλά. Ανέβα μαζί μου νοερά στον ουρανό, και βλέπε τόσες και τόσες μυριάδες Αγγέλων . ανέβα ακόμα πιο πάνω αν μπορείς. Βλέπε Αρχαγγέλους, βλέπε Πνεύματα, βλέπε Δυνάμεις, βλέπε αρχές , Εξουσίες, βλέπε Θρόνους, Κυριότητες. Βλέπε τα Χερουβείμ και Σεραφείμ. Όλων αυτών επιστάτης και δάσκαλος και αγιοποιός είναι ο Παράκλητος.
Το Άγιο Πνεύμα έχει διάφορες ονομασίες. Και για να μη νομίσουν μερικοί αμαθείς ότι πρόκειται για πολλά και διάφορα πνεύματα, η Εκκλησία μας διδάσκει στον Σύμβολο της Πίστεως πως είναι ένα. Είναι το τρίτο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, το « το εκ του Πατρός εκπορευόμανον…το λαλήσαν διά των προφητών».
Αλλ’ ας πούμε λίγα γι’ αυτές τις ονομασίες. Ονομάζεται Πνεύμα και πνεύμα της αληθείας και Παράκλητος, όπως ο ίδιος ο Κύριος τα’ ονομάζει. Επίσης πνεύμα Θεού και πνεύμα Πατρός. Πνεύμα Κυρίου το ονομάζει ο απόστολος Πέτρος. Πνεύμα Θεού και πνεύμα Χριστού ο απόστολος Παύλος. Ακόμα πνεύμα Υιού του Θεού. Στην προς Ρωμαίους επιστολή του θα το συναντήσουμε πνεύμα αγιωσύνης και πνεύμα υιοθεσίας, και παρσκάτω σ’ άλλες επιστολές πνεύμα αποκαλύψεως, πνεύμα επαγγελίας και πνεύμα χάριτος. Θυμίσου και τους Ψαλμούς, όπου άλλοτε το συναντάμε αγαθόν και άλλοτε ηγεμονικόν. Ο δε προφήτης Ησαΐας το ονομάζει πνεύμα σοφίας κα βουλής και συνέσεως και ισχύος και γνώσεως, πνεύμα ευσεβείας και φόβου Θεού.
Πνεύμα ονομάζεται και ο δαίμονας , αλλ’ ακάθαρο πνεύμα. Όπως η Γραφή μιλώντας για την ψυχή του ανθρώπου λέει «πνεύμα του ανθρώπου» ή για τον άνεμο «πνεύμα καταιγίδος» ή για την αμαρτία «πνεύμα πορνείας» κλπ. , έτσι κι εδώ. Δεν πρόκειται λοιπόν για το Άγιο Πνεύμα , μη γένοιτο! Υπάρχει άλλωστε μεγάλη διαφορά. Το ακάθαρτο πνεύμα , όταν έρχεται στην ψυχή (ας μας γλυτώσει ο Κύριος από μιά τέτοια μάστιγα), έρχεται σαν αιμοβόρος λύκος, έτοιμος να κατασπαράξει το πρόβατο. Αγριεύει την ψυχή και την καταθλίβει, σκοτίζει τη διάνοια, μπερδεύει τη γλώσσα, παραμορφώνει το στόμα, που βγάζει αφρούς και άναρθρες κραυγές. Όλος ο άνθρωπος πέφτει στον σκοτάδι. Τα μάτια του ανοίγουν διάπλατα, μα η ψυχή δε βλέπει τίποτα. Και τρέμει σπαρακτικά ο άθλιος άνθρωπος. Αισχρότατοι εχθροί του ανθρώπου οι δαίμονες, δίχως έλεος.
Τίποτε όμως παρόμοιο δε συμβαίνει με το Άγιο Πνεύμα. Αντίθετα, όλες Του οι ενέργειες αποβλέπουν στο αγαθό και στη σωτηρία μας. πρώτ’ απ’ όλα η παρουσία Του είναι ήμερη και ευωδιαστή, το φορτίο Του ελαφρότατο. Αστραφτερές ακτίνες φωτός και γνώσεως προαναγγέλλουν την παρουσία Του. Έρχεται με τη στοργή και την ευσπλαχνία του Πατέρα. Έρχεται να σώσει, να γιατρέψει, να διδάξει, να νουθετήσει, να ενισχύσει και να παρηγορήσει. Έρχεται να φωτίσει τη διάνοια. Να της δείξει εκείνα που δε φαντάστηκε ποτέ της. Έρχεται, κι ο μικρός ο άνθρωπος βλέπει ανοιγμένους τους ουρανούς. Βλέπει , σαν τον Ησαϊα, τον Κύριο «επί θρόνου υψηλού και επηρμένου». Σαν τον Ιεζεκιήλ, «τον επί των Χερουβίειμ». Βλέπει , όπως ο Δανιήλ, «μυριάδας μυριάδων και χιλιάδας χιλιάδων». Βλέπει την αρχή και το τέλος του κόσμου , γιατί είναι παρούσα η πηγή του φωτός και της γνώσεως.
Ας ανοίξουμε τις θείες Γραφές κι ας πιούμε νερό από τα δοχεία των αγίων Πατέρων μας. Να πιούμε νερό ζωντανό, που αναβλύζει για να μας χαρίζει την αιώνια ζωή. Έτσι παρομοίασε ο Κύριος κάποτε το Άγιο Πνεύμα, που επρόκειτο να λάβουν όσοι θα πίστευαν σ’ Αυτόν. Και κάπου αλλού λέει : « Όποιος πιστεύει σε μένα, καθώς είπε η Γραφή, ποταμοί ζωντανού νερού θα τρέξουν από τα σπλάγχνα του». Όχι αισθητοί ποταμοί , που ποτίζουν τη χέρσα γη, αλλά ποταμοί νοητοί , που πλημμυρίζουν με φώς τις ψυχές.
Και γιατί άραγε παρομοίασε με νερό τη χάρη του Πνεύματος; Γιατί το νερό είναι το κύριο συστατικό της ζωής. γιατί απ’ τον ουρανό κατεβαίνει το νερό της βροχής. Γιατί μία και απλή είναι η μορφή του, μα η ενέργεια του πολυποίκιλη. Βρέχει σ’ όλη την πλαση. Αλλ’ αυτή η βροχή δίνει λευκότητα στα κρίνα, κόκκινο στα τριαντάφυλλα, ποοφύρα στους μενεξέδες και τους υακίνθούς. Άλλον καρπό θρέφει στον φοίνικα κι άλλον στη κληματαριά. Γίνεται «εν πάσι τα πάντα», κι όμως είν’ αυτή η ίδια , η απλή βροχή.
Έτσι και το Πνεύμα το Άγιο. Είναι ένα και αδιαίρετο, αλλά μοιράζει τα χαρίσματα Του όπως θέλει. Στον ένα κινεί τη γλώσσα να λαλεί σοφία. Στον άλλο φωτίζει την ψυχή κα προφητεύει. Σ’ άλλον δίνει το κατά δαιμόνων χάρισμα και σ’ άλλον τη δυνατότητα να ερμηνεύει τις Γραφές. Διδάσκει τον ένα να νηστεύει και ν’ ασκείται , τον άλλο να σωφρονεί και να εγκρατεύεται. Άλλον απομακρύνει από τα πράγματα του κόσμου κι άλλον προετοιμάζει για το μαρτύριο.
Όπως το μισοξεραμένο δέντρο όταν ποτιστεί πετάει βλαστάρια, έτσι κι η αμαρτωλή ψυχή με τη μετάνοια και τη χάρη του Αγ. Πνεύματος φέρνει γλυκόχυμους καρπούς. Εκεί που καθόσουνα , καμιά φορά δε στάθηκε ο λογισμός σου στην αγνότητα ή την παρθενία; Ο Παράκλητος τον οδήγησε εκεί! και πόσες φορές κάποια κόρη , που βρισκότανε στα πρόθυρα του γάμου δεν έφυγε ακολουθώντας το δάσκαλο της παρθενίας;.. Είναι πάρα πολλοί κι εκείνοι που ζούσανε στα παλάτια και μια μέρα τα εγκαταλείψανε όλα, πλούτο , τιμές και αξιώματα, με την καθοδήγηση του Αγίου Πνεύματος…Άπειρες φορές ο νέος έκλεισε τα μάτια του μπροστά στην ομορφιά . απέφυγε να δει , και ξέφυγε το μολυσμό. Γυρεύεις να μάθεις ποιος δίδαξε την ψυχή του νέου; Το Πνεύμα το Άγιο…Τόσες και τόσες πλεονεξίες στον κόσμο αυτό, κι οι Χριστιανοί επιδιώκουν την ακτημοσύνη. Γιατί; Γιατί τους έταξε πολύ περισσότερα το Άγιο Πνεύμα…
Ας ακολουθήσουμε λοιπόν το έργο του Παρακλήτου μεσ’ από τις Γραφές. Είναι το ίδιο Πνεύμα και στις δυο Διαθήκες. Στην παλαιά προφήτεψε τον ερχομό του Χριστού και στην Καινή κατέβηκε, Τον έδειξε και διακήρυξε τη θεότητά Του.
Ο Προφήτης Ελισσαίος θεράπευσε τον Ναιμάν από τη λέπρα και δε δέχτηκε κανένα από τα δώρα του. Τρέχει ο Γιεζί να πάρει αυτός το μισθό για τα ξένα κατορθώματα. Και παίρνει τα χρήματα από τον Ναιμάν και τα κρύβει. Αλλά τα κρυφά δεν κρύβονται από τους αγίους. Επιστρέφει ο Γιεζί και τιν ρωτάει ο Προφήτης: «πούθε έρχεσαι Γιεζί; Δεν πως η καρδιά μου δεν ήτανε μαζί σου; Εγώ ήμουνα εδώ, κλεισμένος στο σώμα μου, αλλά το Πνεύμα του Θεού που έχω μέσα μου , έβλεπε πολύ μακριά. Λοιπόν , απ’ το σκοτάδι ήρθες και στο σκοτάδι θα πορευτείς. Πούλησες τη θεραπεία του λεπρού; Θα κληρονομήσεις τη λέπρα του. Εγώ τήρησα την εντολή που μου είπε: ‘‘Δωρεάν ελάβετε, δωρεάν δότε’’. Εσύ πούλησες τη χάρη του Αγίου Πνεύματος. Πάρε τώρα εκείνο που αγόρασες.
Το Πνεύμα το Άγιο χαρίτωσε και φώτισε όλους τους δίκαιους και τους προφήτες. Τον Ενώχ και τον Νώε. Τον Αβραάμ, τον Ισαάκ και τον Ιακώβ. Για τον Ιωσήφ ακόμα κι ο Φαραώ κατάλαβε, πως είχε Πνεύμα Θεού μέσα του. Για τον Μωυσή και τα θαύματα που έκανε με τη δύναμη του Παρακλήτου, έχεις ακούσει πολλές φορές. Αυτή η δύναμη στερέωνε και τον πολύαθλο Ιώβ. Με την ίδια δύναμη – για να περάσουμε και στους Κριτές- ο Γοθονιήλ κυβέρνησε κι ο Γεδεών ενδυναμώθηκε. Ο Ιεφθάε νίκησε, η Δεββώρα, αν και γυναίκα, πολέμησε και ο Σαμψών έκανε υπερφυσικά κατορθώματα. Για τον Σαμουήλ και τον Δαβίδ μιλάνε καθαρά τα βιβλία των Βασιλειών. Για τον Ηλία και τον Ελισαίο, τους θαυματουργούς, και τίποτα να μη λέγαμε, είναι φανερό πως ήτανε γεμάτοι από το Άγιο Πνεύμα. Κι αν ξεφυλλίσει κανείς τα βιβλία των προφητών , θα συναντήσει πολλές μαρτυρίες για το Πνεύμα το Άγιο.
Λέει ο προφήτης Ιεζεκιήλ: «Κι έπεσε πάνω μου το Πνεύμα και μου είπε: λέγε, τάδε λέγει Κύριος». Το «έπεσε πάνω μου» να το εκλάβουμε
Σωστά. Θέλει να πει ότι τον έσφιξε στην αγκαλιά Του με στοργή- όπως ο Ιακώβ όταν συναντήθηκε με τον Ιωσήφ έπεσε στον τράχηλο του, κι όπως στα Ευαγγέλια ο Πατέρας του άσωτου έπεσε πάνω στο μετανοημένο γιό του.
Αυτό το ίδιο σόφισε το νεαρό Δανιήλ και δίκασε τους πρεσβυτέρους: Συκοφαντήθηκε η Σωσάννα και καταδικάστηκε σε θάνατο. Η αγνή σαν ακόλαστη. Υποστήριξη από πουθενά. Ποιός θα τη γλύτωνε από τους άρχοντες; Ήδη βάδιζε στο δρόμο του μαρτυρίου. Οι δήμιοι την είχαν στα χέρια τους. Αλλά ο Παντοδύναμος αρωγός ήταν μπροστά, ο Παράκλητος, το Πνεύμα της αληθείας. Φωνάζει τον Δανιήλ: « Έλα μαζί μου . εσύ , το παιδάκι, έλεγξε αυτούς , τους μεγαλύτερους σου , που τώρα στα γεράματά σου έπεσαν σε αμαρτήματα της νιότης».Και με την παρέμβαση του Δανιήλ, σώθηκε η αθώα Σωσσάνα.
Κι ο Ναβουχοδονόσωρ, που γνώριζε ότι στην καρδιά του Δανιήλ αναπαυότανε το Άγιο Πνεύμα, τον κάλεσε μια μέρα και του είπε: «Βαλτάσαρ, πρύτανη των μάντεων. Εγώ ξέρω πολύ καλά ότι το Πνεύμα του Θεού έχεις μέσα σου. « Το ότι είχε το Πνεύμα το Άγιο ήταν αλήθεια, αλλά μάγος δεν ήταν. «Εξήγησέ μου , του λέει, το όραμα που είδα και που δε μπορώ να το ερμηνεύσω». Βλέπεις τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος; Αυτός που είδε το όραμα δεν μπορεί να το ερμηνεύσει. Ο Δανιήλ που δεν το είδε, το γνωρίζει και το ερμηνεύει.
Πραγματικά , θα ήταν δυνατόν να διαλέξουμε και να διηγηθούμε πάμπολλα περιστατικά από την Παλαιά Διαθήκη. Όμως δε μας παίρνει ο καιρός. Είναι αρκετά τα όσα είπαμε. Ας περάσουμε τώρα και στην Καινή Διαθήκη., να σταχυολογήσουμε κι από δώ μερικά. Το άγιον Πνεύμα κατήλθε και στην Παρθένο Μαρία. Επειδή επρόκειτο να γεννήσει το Χριστό , τη σκέπαζε η θεία χάρη κι ο Παράκλητος την ετοίμαζε να γίνει κατοικητήριο του Θεού και Λόγου. Δε χρειάζεται και πολλά λόγια για να μάθεις πως η γέννηση υπήρξε αμόλυντη και άχραντη. Το ξέρεις πολύ καλά. Ο Γαβριήλ ήταν που της είπε: « Εγώ είμαι ο προάγγελος όσων θα γίνουν, μα όχι και ο συνεργός. Είμαι βέβαια Αρχάγγελος, αλλά μέχρι εδώ φτάνει η δικαιοδοσία μου. κι εγώ μεν σου αναγγέλω το ‘‘Χαίρε Κεχαριτωμένη’’, αλλά τον τρόπο της γεννήσεως δεν είμαι σε θέση να σου τον εξηγήσω. ‘‘Πνεύμα άγιον επελεύσεται επί σε και δύναμις του Υψίστου επισκιάσε σοι’’.
Αλλά το Πνεύμα το Άγιο παρουσιάστηκε περίτρανα στη βάπτιση του Κυρίου. Ας δούμε τι γράφει ο Ευαγγελιστής: « Ανοίχτηκαν οι ουρανοί και ειδε (ο Ιωάννης) το Πνεύμα του Θεού να κατεβαίνει σαν περιτέρι πάνω στον βαπτιζόμενο». Έπρεπε , όπως ερμηνεύουν μερικοί , οι απαρχές και τα πρωτεία της χάριτος του Αγίου Πνεύματος , που παρέχεται με το βάπτισμα, να προσφερθούν στην ανθρώπινη φύση του δοτήρος αυτής της χάριτος, του Χριστού.
Τη χάρη του Παρακλήτου μοίρασε στους Αποστόλους Του ο Κύριος, τότε που τους έδωσε και την εξουσία «δεσμείν καιθ λύειν» τα αμαρτήματα των ανθρώπων. Ήταν τότε που τους παράγγειλε να παραμείνουν στα Ιεροσόλυμα, περιμένοντας να «ενδυθούν δύναμιν εξ ύψους».
Ανέβηκε λοιπόν ο Κύριος στους ουρανούς κι εκπλήρωσε την υπόσχεσή Του. Έτσι , όταν έφτασε η μέρα της Πεντηκοστής, κατέβηκε ο Παράκλητος στους Αποστόλους, που συναθροισμένοι στο υπερώο περίμεναν τον ερχομό Του. Κατέβηκε να τους ενδύσει δύναμη και να τους βαπτίσει , όπως τους υποσχέθηκε ο Κύριος. Δεν έλαβαν απλώς ένα μέρος της χάριτος, αλλά μιαν αυτοτελή δύναμη. Όπως ακριβώς ο βαπτιζόμενος βυθίζεται ολόκληρος μέσα στο νερό, έτσι και οι Απόστολοι βαπτίστηκαν μέσα στο Άγιο Πνεύμα. Και το νερό περιβρέχει μόνο το σώμα. Αλλά το Πνεύμα του Θεού ψυχή και σώμα. Αμφιβάλεις; Θα σου φέρω παράδειγμα. Είναι φτωχό κι απλοϊκό, αλλά χρήσιμο. Πάρε τη φωτιά και το σίδερο. Πως η φωτιά περνάει μέσα στο σίδερο και το κάνει όλο πύρινο; Το ψυχρό γίνεται ζεστό! Το μαύρο κατακόκκινο, λαμπρό! Λοιπόν , γιατί σου φαίνεται παράξενο, που το Πνεύμα το Άγιο εισέρχεται στο τρίσβαθα της ψυχής;
Κατέβηκε ο Παράκλητος. Και για να μην περάσει απαρατήρητη η κάθοδος μιάς τόσο μεγάλης χάριτος, ακούστηκε κάτι σαν επουράνια σάλπιγγα, σαν βουητό ενός σφοδρότατου ανέμου. Πλημμύρισε από το φώς το υπερώο κι έγινε η νοητή κολυμβήθρα, όπου βαπτίστηκαν Μαθητές. Πύρινες γλώσσες έκαναν την εμφάνιση τους, διαμοιράστηκαν στον καθένα κι όλοι λούστηκαν στο φώς του Αγίου Πνεύματος. Μετέλαβαν φωτία! Φωτιά που δεν κατακαίει , αλλά ζωογονεί. Που αφανίζει τα’ αγκάθια των αμαρτιών και λαμπρύνει την ψυχή. Πύρινες γλώσσες σαν άλλα διαδήματα, ανεπανάληπτα, στόλισαν τις κεφαλές των Αποστόλων . κάποτε μια φλεγόμενη ρομφαία φρουρούσε τις πύλες του παραδείσου. Τώρα η πύρινη γλώσσα τις άνοιξε, χαρίζοντας τη σωτηρία.
« Και ήρξαντο λαλείν εταίρες γλώσσαις» , καθώς φώτιζε το Άγιο Πνεύμα. Γαλιλαίοι ο Πέτρος κι ο Ανδρέας, στα περσικά ή στα μηδικά μιλούσαν. Το ίδιο και ο Ιωάννης και οι άλλοι Απόστολοι. Και τα πλήθη των ξένων ακούγανε καθένας στη γλώσσα του για τα μεγαλεία του Θεού.
Ποιος είναι τόσο μεγάλος δάσκαλος, να μας διδάξει μεμιάς όσα δεν ξέρουμε; Τόσα χρόνια μελέτη και ασκήσεις, και μόνο τα ελληνικά κατορθώνουμε να μάθουμε. Το Άγιο Πνεύμα τα διδάσκει όλα μονομιάς. Αυτό είναι αληθινά μεγάλη σοφία και θεϊκή δύναμη. Πώς να συγκρθεί η πολυχρόνια αμάθεια των Αποστόλων , με την αθρόα και ξαφνική γλωσσολαλιά; «Γλεύκους μεμεστωμένοι εισίν», έλεγαν οι χλευάζοντες . Ήταν αλήθεια… μεθυστικό κρασί είναι η χάρη του Αγίου Πνεύματος!
Ο Πέτρος τώρα φωτισμένος από τη χάρη Του και γνωρίζοντας καλά ποιο έχει σύμμαχο, στάθηκε με τους έντεκα και ύψωσε τη φωνή του προς τα πλήθη. Έτσι , με τη σαγήνη του κηρύγματος, ψάρεψε τρεις χιλιάδες ψυχές. Τέτοια ήταν η χάρη που συνεργούσε με τους Αποστόλους, που έκανε τόσους πολλούς από τους σταυρωτές του Χριστού να πιστέψουν και α βαπτιστούν στ’ όνομα Του!
Η δύναμη του Παρακλήτου έκανε τα τόσα εκπληκτικά θαύματα. Πλήθος αρρώστων και δαιμονισμένων εύρισκαν τη θεραπεία τους. Ακόμα κι η σκιά του Πέτρου θεράπευε τους ασθενείς. Κι όχι μόνο οι δώδεκα, αλλά και τα πρωτότοκα τέκνα της στείρας μέχρι τότε Εκκλησίας, οι επτά διάκονοι. Και πρώτος απ’ όλους ο Στέφανος, ο πρωτομάρτυρας. Άνδρας γεμάτος πίστη και φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, που έκανε μεγάλα και εξαίσια θαύματα και που κανένας δε μπορούσε ν’ αντισταθεί στη σοφία και στο πνεύμα με το οποίο συζητούσε. Κι όταν συκοφαντήμένος καταδικάστηκε από το συνέδριο, γεμάτος από την παρουσία του Παρακλήτου ,αντίκρισε ανοιγμένους τους ουρανούς και «Ιησούν εστώτα εκ δεξιών του Θεού».
Και πώς να διηγηθεί κανείς επάξια τις θαυμάσιες ενέργειες του Αγίου Πνεύματος, που εκδηλώθηκαν στη ζωή του Αποστόλου Παύλου; Η ψυχή το είχε γεμίσει από τη δύναμή Του. Ο Παράκλητος τον ανέδειξε «σκεύος εκλογής» για να ομολογήσει την πίστη του στο Χριστό, μπροστά σε βασιλιάδες και ειδωλολάτρες και Ισραηλίτες. Μεταμόρφωσε τον άλλοτε διώκτη σε θερμότατο κήρυκα, που άπλωσε το κήρυγμα του από τα Ιεροσόλυμα ως το Ιλλυρικό πέλαγος, που κατήχησε κι αυτήν ακόμα τη βασιλίδα Ρώμη κι είχε την προθυμία να φτάσει μέχρι και την Ισπανία.
Πώς να παρατρέξουμε τις θαυμαστές πράξεις του στην Κύπρο , με την τύφλωση του μάγου Ελύμα, και στα Λύστρα με τη θεραπεία του χωλού! Θαυμαστές ενέργειες του Πνεύματος του Αγίου! Κι ακόμα στην Κιλικία , στη Φρυγία και στη Γαλατία, στη Μυσία και στη Μακεδονία. Στους Φιλίππους εκβάλει το πνεύμα πύθωνος. Και τη νύχτα, μετά το σεισμό και την αποφυλάκισή του , βαπτίζει ολόκληρη την οικογένεια του δεσμοφύλακα.
Κηρύττει στη Θεσσαλονίκη και στη μέση της Αθήνας στον Άρειο Πάγο. Στην Κόρινθο και σ’ όλη την Αχαΐα. Στην Έφεσο μαντήλια και περιζώματα του θεραπεύουν αρρώστους και διώχνουν ακάθαρτα πνεύματα, και στην Τρωάδα ανασταίνει τον Ευτύχιο, που έπεσε από τον τρίτο όροφο και τον σηκώσανε νεκρό.
Και όταν στη Καισάρεια σιδηροδέσμιο οδηγήθηκε μπροστά στους ηγεμόνες ν’ απολογηθεί, τόση χάρη και σοφία έλαβε από το Πνεύμα το Άγιο, ώστε ο ίδιος ο βασιλιά των Ιουδαίων Αγρίπας να πει: «Λίγο ακόμα και με πείθεις να γίνω Χριστιανός».
* * *
Είναι και άλλα, τόσα πολλά. Δε θα μας έπαιρνε ο χρόνος να τα λέγαμε όλα. Και μόνο τα όσα αναφέρει ο Παύλος στις δεκατέσσερις επιστολές του για το Άγιο Πνεύμα, θα έφταναν να καλύψουν πολλές ομιλίες. Για την ώρα αρκούν αυτά. Τα κενά και τις ελλείψεις θα τ’ αναπληρώσει η δύναμη του Παρακλήτου. Εγώ σας προσέφερα ελάχιστα. Εσείς πάρτε περισσότερα. Το Άγιο πνεύμα χαρίζει όσα μπορούνε να βαστάξουμε. Τα δώρα Του είναι πλούσια για όσους έχουν καθαρή καρδιά. Κι η καθαρή καρδιά είναι το περιβόλι του Παρακλήτου με τους γλυκόχυμους καρπούς του: Την αγάπη και τη χαρά , την ειρήνη και τη μακροθυμία, τη χρηστότητα και την αγαθοσύνη, την πίστη , την πραότητα και την εγκράτεια.
Ιερά Μονή Παρακλήτου
Ωροπός Αττικής 2001
Ο Μ. Αντώνιος και ο κυνηγός
Ένας κυνηγός, βλέποντας τον «πατριάρχη της ερήμου» Μ. Αντώνιο (251-356) ν’ αστειεύεται με τους υποτακτικούς του, σκανδαλίσθηκε. Θέλοντας ο όσιος να τον διδάξει ότι μερικές φορές η διάκριση επιβάλει κάποια συγκατάβαση στην πολλή αυστηρότητα, του είπε:
-Τέντωσε το τόξο σου.
Ο κυνηγός υπάκουσε. Ο όσιος του είπε πάλι:
-Τέντωσέ το περισσότερο.
Ο κυνηγός το τέντωσε περισσότερο, οπότε ο όσιος του είπε ξανά:
-Τέντωσέ το ακόμα πιο πολύ.
Ο κυνηγός διαμαρτυρήθηκε:
-Αν το τεντώσω περισσότερο, θα σπάσει.
-Το ίδιο θα συμβεί, αποκρίθηκε ο όσιος, και με τους αδελφούς, εάν αγωνίζονται συνεχώς σκληρά, χωρίς καμιά ανάπαυση και αναψυχή.
-Τέντωσε το τόξο σου.
Ο κυνηγός υπάκουσε. Ο όσιος του είπε πάλι:
-Τέντωσέ το περισσότερο.
Ο κυνηγός το τέντωσε περισσότερο, οπότε ο όσιος του είπε ξανά:
-Τέντωσέ το ακόμα πιο πολύ.
Ο κυνηγός διαμαρτυρήθηκε:
-Αν το τεντώσω περισσότερο, θα σπάσει.
-Το ίδιο θα συμβεί, αποκρίθηκε ο όσιος, και με τους αδελφούς, εάν αγωνίζονται συνεχώς σκληρά, χωρίς καμιά ανάπαυση και αναψυχή.
Ο όσιος Μακάριος και η ύαινα
Μια ύαινα που είχε ένα τυφλό νεογνό, το πήρε με το στόμα της και το έφερε στον όσιο Μακάριο τον Αλεξανδρέα. Έσπρωξε το πορτάκι της αυλής του με το κεφάλι της ,μπήκε μέσα κι έριξε το νεογνό της στα πόδια του.
Ο όσιος Μακάριος το σήκωσε , διαπίστωσε ότι ήταν τυφλό και, αφού έφτυσε στα μάτι του, προσευχήθηκε. Αμέσως τότε το νεογνό άνοιξε τα μάτια του. Η μητέρα του το θήλασε και έφυγαν.
Την επόμενη η ύαινα έφερε στον όσιο Μακάριο ένα δέμα μεγάλου προβάτου. Ο άγιος το κοίταξε και της είπε:
-Που το βρήκες αυτό; Ασφαλώς έφαγες κάποιο πρόβατο. Αφού λοιπόν προέρχεται από αδικία , εγώ δεν το δέχομαι από σένα.
Η ύαινα τότε κατέβασε το κεφάλι , γονάτισε και άφησε το δέμα στα πόδια του αγίου. Εκείνος της είπε:
-Σου λέω ότι δεν το δέχομαι, εκτός εάν μου ορκιστείς ότι δεν θα ξαναλυπήσεις τους φτωχούς τρώγοντας τα πρόβατά τους.
Εκείνη και σ’ αυτό κούνησε το κεφάλι, σαν να συμφωνούσε με τον όσιο Μακάριο. Τότε δέχθηκε το δέρμα που του πρόσφερε η ύαινα.
(Λαυσαϊκή ιστορία)
Ο όσιος Μακάριος το σήκωσε , διαπίστωσε ότι ήταν τυφλό και, αφού έφτυσε στα μάτι του, προσευχήθηκε. Αμέσως τότε το νεογνό άνοιξε τα μάτια του. Η μητέρα του το θήλασε και έφυγαν.
Την επόμενη η ύαινα έφερε στον όσιο Μακάριο ένα δέμα μεγάλου προβάτου. Ο άγιος το κοίταξε και της είπε:
-Που το βρήκες αυτό; Ασφαλώς έφαγες κάποιο πρόβατο. Αφού λοιπόν προέρχεται από αδικία , εγώ δεν το δέχομαι από σένα.
Η ύαινα τότε κατέβασε το κεφάλι , γονάτισε και άφησε το δέμα στα πόδια του αγίου. Εκείνος της είπε:
-Σου λέω ότι δεν το δέχομαι, εκτός εάν μου ορκιστείς ότι δεν θα ξαναλυπήσεις τους φτωχούς τρώγοντας τα πρόβατά τους.
Εκείνη και σ’ αυτό κούνησε το κεφάλι, σαν να συμφωνούσε με τον όσιο Μακάριο. Τότε δέχθηκε το δέρμα που του πρόσφερε η ύαινα.
(Λαυσαϊκή ιστορία)
Αγίου Νεκταρίου- Ταπείνωση
Να αγωνίζεστε προ πάντων στο να ταπεινώνετε τον εγωισμό σας. Αυτή είναι η αρχή της αυταπαρνήσεως και της επικρατήσεως σε εσάς του Θείου θελήματος. Εύχομαι όλες να κερδίσετε σ΄ αυτόν τον αγώνα κατά του εγωισμού ο οποίος είναι δυνατός, επειδή μοιάζει με την πολυκέφαλη Ύδρα την οποίας, αν κόψεις το ένα κεφάλι , φυτρώνει άλλο με άλλη μορφή και άλλο χαρακτήρα. Γι’αυτό ενώ κατορθώνουμε και αφήνουμε τον κόσμο και τα πράγματα του κόσμου και αρνιόμαστε κάθε σωματική απόλαυση και το ταλαιπωρούμε, για να μη κάνουμε το θέλημα του εγωισμού, βλέπουμε ξαφνικά και να παρουσιάζεται ως ψυχική νόσος, και συνήθως ως απείθεια, παρακοή , ως σύνεση , ως γνώση, ως φρόνηση , ως αυταρέσκεια, ως μεμψιμοιρία και τι πρώτο να αριθμήσω; Κάτω από όλες αυτές τις μορφές κρύβεται η ασχήμια του εγωισμού. Εξετάστε λίγο κάθε μια από αυτές και θα ανακαλύψετε την άσχημη μορφή του∙ σπανιότερα παρουσιάζεται ως απαίτηση , ως αξίωση , ως δικαίωμα, ως επιθυμία και σπανιότατα ως φιλοδοξία και τα λοιπά. Όλα αυτά είναι ποικίλες μορφές του εγωισμού. .. Γι’ αυτό δεν επαναπαυόμαστε στις δεήσεις και τις προσευχές μας, εάν πρωτύτερα δεν φροντίσουμε με πολύ επιμέλεια να καταστήσουμε τους εαυτούς μας άξιους ιερομύστες ,και τις θυσίες μας ευπρόσδεκτες στο Θεό. Γι’ αυτό πλανώνται πλάνη δεινή μάλιστα αυτοί που νομίζουν , ότι κάθε λατρεία και κάθε θυσία είναι ευάρεστες στο Θεό. Λατρεία ευάρεστη στο Θεό και θυσία ευπρόσδεκτη , είναι πνεύμα και καρδιά που έχει συντριβεί, και όχι πνεύμα υπερηφάνειας και εγωισμού και καρδιά αγύριστη και με πάθη.
Απο το Τάλαντο
Απο το Τάλαντο
Αγίου Νεκταρίου- Αθανασία Ψυχής
Από πού παρακινείσαι να διακρίνεις τις πράξεις σε αγαθές και κακές; Δεν σου το διδάσκει αυτό ο γραπτός νόμος που βρίσκεται στην καρδιά σου; Γιατί ο νομοθέτης έγραψε αυτόν τον νόμο στην καρδιά σου αφού κάθε παράβαση και παρακοή δεν θα λάμβανε καμιά απόδοση του δίκαιου μισθού;
Αφού χάνεσαι στον τάφο για πάντα και εξισώνεσαι με το μηδέν και δεν έχεις να δώσεις σε κανένα λόγο για τις πράξεις σου;
Γιατί γράφτηκε ο νόμος μέσα σου , από τον οποίο γράφτηκαν και οι υπόλοιποι ανθρώπινοι νόμοι , αφού τάχθηκες σε ίση μοίρα με τα λοιπά ζώα και τα κτήνη του κάμπου και τα πετεινά του ουρανού και τα ψάρια της θάλασσας και πλάσθηκες να ζεις όμοια με αυτά;
Ποιο το όφελος από τους αγώνες και τους κόπους που υφίστασαι υπέρ της φιλοσοφίας και υπέρ της επιστήμης, υπέρ της παιδείας , υπέρ της αλήθειας, υπέρ της αρετής, υπέρ του καλού , υπέρ του αγαθού , υπέρ της ελευθερίας υπέρ της κοινωνίας, υπέρ των άλλων , υπέρ της μόρφωσης και της ανάπτυξής σου;
Από πού προέρχεται αυτή η δύναμή, από την οποία προέρχονται όλα αυτά τα αγαθά; μήπως όχι από την ενδιάθετη κλίση προς το αγαθό; όχι από την ιδέα της θείας δικαιοσύνης και της θείας ανταποδόσεως; Όχι από την ενδόμυχη πληροφορίας περί της αθανασίας σου;
Ναι , από αυτήν και μόνο αυτήν.
Από την αθανασία προέρχεται η ανύψωση του νου από τα επίγεια προς τα πνευματικά∙ από εκεί και οι ψηλές σκέψεις περί των αγαθών έργων∙ από εκεί τα ευγενή αισθήματα, από εκεί το συναίσθημα που αναπτύσσεται στην καρδιά του ανθρώπου σε κάθε περίσταση, όπου συγκρούονται τα προσωπικά συμφέροντα προς τα κοινά συμφέροντα, και η αρετή προς την κακία.
Από την αθανασία προέρχεται η μυστική πληροφορία στον άνθρωπο που τον κάνει να διαλέγεται για την αιωνιότητα και που τον πείθει να φροντίζει για αυτά που αφορούν τα μετά τον θάνατο και να θυσιάζει τα παρόντα και ορατά για τα μέλλοντα και τα αόρατα.
Η αθανασία πείθει τον άνθρωπο να αγαπά το καλό και να αποστρέφεται το κακό. Αυτή τον πιέζει στο να γίνεται τέλειος σε όλα.
Η αθανασία της ψυχής παρηγορεί αυτούς που πάσχουν και επιχέει βάλσαμο παρηγοράς πάνω στις πληγές των καρδιών που έχουν πληγωθεί∙ η αθανασία της ψυχής παρέχει τα ανώδυνα φάρμακα σε όλες τις συμφορές, σε όλα τα κακά και σε όλε στις αθλιότητες της ανθρωπότητας, και φέρνει την υπομονή, την καρτερία, την ειρήνη της ψυχής, την γαλήνη της καρδιάς, αποκρούει την απελπισία, εμβάλλει την ελπίδα, κραταιώνει την πίστη προς την θεία αντίληψη και διώχνει τα νέφη των λυπηρών που έχουν καλύψει την ψυχή και την καρδιά του ανθρώπου.
Η αθανασία της ψυχής οδηγεί στην αληθινή ευδαιμονία και διδάσκει τον άνθρωπο, ότι ευδαιμονία είναι να ζει σύμφωνα με τον Θεό.
Αυτή τον φέρνει στην αγκαλιά της αιώνιας μακαριότητας.
Η αθανασία της ψυχής είναι ο θεμέλιο λίθος πάνω τον οποίο οικοδομείται η συντήρηση , ανάπτυξη και προαγωγή του ανθρώπου∙ είναι ο συνεκτικός δεσμός των κοινωνιών, είναι το όργανο που κινεί προς την ανάπτυξη, είναι το μέσο της προαγωγής και τελειότητας του ανθρώπου…. Οι υλιστικές θεωρίες που αρνούνται την αθανασία της ψυχής του ανθρώπου και τον εκμηδενίζουν, υπονομεύουν την ύπαρξη του και την συντήρησή του , την προαγωγή του και την ευδαιμονία του.
Ο υψηλός προορισμός του άνθρωπου αποκρούεται(από τις υλιστικές θεωρίες), ο άνθρωπος υποβιβάζεται στην τάξη των άλογων ζώων∙ ο πνευματικός του κόσμος καταστρέφεται, τα ευγενή αισθήματα αποβάλλουν την αξία τους, η ηθική , η δικαιοσύνη και όλος ο σεμνός χορός των αρετών αναγράφονται ως λέξεις που έχουν παλιώσει χωρίς έννοια και στερημένες σημασίας.
Η ευσέβεια , η ελπίδα, η πίστη , η αγάπη , η λατρεία θεωρούνται γέννημα σκοτισμένης διάνοιας περασμένων χρόνων. Η κοινωνικότητα διώχνεται, εισάγεται αντί γι’ αυτήν ο ατομικισμός και η εγωιστική ύπαρξη. Ο καθένας είναι αντίπαλος του άλλου και όλοι μεταξύ τους αντίπαλοι.
Η ειρήνη φυγαδεύεται στα όρη, στις κοινωνίες εισβάλλει ο πόλεμος αμείλικτος, για να αναδείξει το δίκαιο του ισχυρότερου και τον ισχυρό, τρομερός και αιμοβόρος τύραννος, που ευχαριστιέται στις θλίψεις των συνανθρώπων του, που οφείλουν το αίμα και ο ιδρώτας τους να ποτίζει την γη και το έδαφος της απόλαυσης και της ηδυπάθειας του τύραννου.
Το παρών είναι το παν για τον άνθρωπο, το παρελθόν και το μέλλον είναι αυτά που δεν υπάρχουν∙ η παρούσα απόλαυση και η ευδαιμονία που τη συνοδεύει θα είναι οι σκέψεις που θα επικρατούν∙ η άνοιξη της ζωής είναι ο χρόνος των απολαύσεων, και τα γηρατειά σκιά αμφίβολης ύπαρξης∙ η ζωή είναι ζωή στην απόλαυση, και στην δυστυχία θάνατος, ο οποίος πρέπει να προκαλείται , εάν δεν έρχεται(βλ. ευθανασία)! Οι αυτόχειρες θα είναι οι μακάριοι και οι αληθινοί φιλόσοφοι.»
Αφού χάνεσαι στον τάφο για πάντα και εξισώνεσαι με το μηδέν και δεν έχεις να δώσεις σε κανένα λόγο για τις πράξεις σου;
Γιατί γράφτηκε ο νόμος μέσα σου , από τον οποίο γράφτηκαν και οι υπόλοιποι ανθρώπινοι νόμοι , αφού τάχθηκες σε ίση μοίρα με τα λοιπά ζώα και τα κτήνη του κάμπου και τα πετεινά του ουρανού και τα ψάρια της θάλασσας και πλάσθηκες να ζεις όμοια με αυτά;
Ποιο το όφελος από τους αγώνες και τους κόπους που υφίστασαι υπέρ της φιλοσοφίας και υπέρ της επιστήμης, υπέρ της παιδείας , υπέρ της αλήθειας, υπέρ της αρετής, υπέρ του καλού , υπέρ του αγαθού , υπέρ της ελευθερίας υπέρ της κοινωνίας, υπέρ των άλλων , υπέρ της μόρφωσης και της ανάπτυξής σου;
Από πού προέρχεται αυτή η δύναμή, από την οποία προέρχονται όλα αυτά τα αγαθά; μήπως όχι από την ενδιάθετη κλίση προς το αγαθό; όχι από την ιδέα της θείας δικαιοσύνης και της θείας ανταποδόσεως; Όχι από την ενδόμυχη πληροφορίας περί της αθανασίας σου;
Ναι , από αυτήν και μόνο αυτήν.
Από την αθανασία προέρχεται η ανύψωση του νου από τα επίγεια προς τα πνευματικά∙ από εκεί και οι ψηλές σκέψεις περί των αγαθών έργων∙ από εκεί τα ευγενή αισθήματα, από εκεί το συναίσθημα που αναπτύσσεται στην καρδιά του ανθρώπου σε κάθε περίσταση, όπου συγκρούονται τα προσωπικά συμφέροντα προς τα κοινά συμφέροντα, και η αρετή προς την κακία.
Από την αθανασία προέρχεται η μυστική πληροφορία στον άνθρωπο που τον κάνει να διαλέγεται για την αιωνιότητα και που τον πείθει να φροντίζει για αυτά που αφορούν τα μετά τον θάνατο και να θυσιάζει τα παρόντα και ορατά για τα μέλλοντα και τα αόρατα.
Η αθανασία πείθει τον άνθρωπο να αγαπά το καλό και να αποστρέφεται το κακό. Αυτή τον πιέζει στο να γίνεται τέλειος σε όλα.
Η αθανασία της ψυχής παρηγορεί αυτούς που πάσχουν και επιχέει βάλσαμο παρηγοράς πάνω στις πληγές των καρδιών που έχουν πληγωθεί∙ η αθανασία της ψυχής παρέχει τα ανώδυνα φάρμακα σε όλες τις συμφορές, σε όλα τα κακά και σε όλε στις αθλιότητες της ανθρωπότητας, και φέρνει την υπομονή, την καρτερία, την ειρήνη της ψυχής, την γαλήνη της καρδιάς, αποκρούει την απελπισία, εμβάλλει την ελπίδα, κραταιώνει την πίστη προς την θεία αντίληψη και διώχνει τα νέφη των λυπηρών που έχουν καλύψει την ψυχή και την καρδιά του ανθρώπου.
Η αθανασία της ψυχής οδηγεί στην αληθινή ευδαιμονία και διδάσκει τον άνθρωπο, ότι ευδαιμονία είναι να ζει σύμφωνα με τον Θεό.
Αυτή τον φέρνει στην αγκαλιά της αιώνιας μακαριότητας.
Η αθανασία της ψυχής είναι ο θεμέλιο λίθος πάνω τον οποίο οικοδομείται η συντήρηση , ανάπτυξη και προαγωγή του ανθρώπου∙ είναι ο συνεκτικός δεσμός των κοινωνιών, είναι το όργανο που κινεί προς την ανάπτυξη, είναι το μέσο της προαγωγής και τελειότητας του ανθρώπου…. Οι υλιστικές θεωρίες που αρνούνται την αθανασία της ψυχής του ανθρώπου και τον εκμηδενίζουν, υπονομεύουν την ύπαρξη του και την συντήρησή του , την προαγωγή του και την ευδαιμονία του.
Ο υψηλός προορισμός του άνθρωπου αποκρούεται(από τις υλιστικές θεωρίες), ο άνθρωπος υποβιβάζεται στην τάξη των άλογων ζώων∙ ο πνευματικός του κόσμος καταστρέφεται, τα ευγενή αισθήματα αποβάλλουν την αξία τους, η ηθική , η δικαιοσύνη και όλος ο σεμνός χορός των αρετών αναγράφονται ως λέξεις που έχουν παλιώσει χωρίς έννοια και στερημένες σημασίας.
Η ευσέβεια , η ελπίδα, η πίστη , η αγάπη , η λατρεία θεωρούνται γέννημα σκοτισμένης διάνοιας περασμένων χρόνων. Η κοινωνικότητα διώχνεται, εισάγεται αντί γι’ αυτήν ο ατομικισμός και η εγωιστική ύπαρξη. Ο καθένας είναι αντίπαλος του άλλου και όλοι μεταξύ τους αντίπαλοι.
Η ειρήνη φυγαδεύεται στα όρη, στις κοινωνίες εισβάλλει ο πόλεμος αμείλικτος, για να αναδείξει το δίκαιο του ισχυρότερου και τον ισχυρό, τρομερός και αιμοβόρος τύραννος, που ευχαριστιέται στις θλίψεις των συνανθρώπων του, που οφείλουν το αίμα και ο ιδρώτας τους να ποτίζει την γη και το έδαφος της απόλαυσης και της ηδυπάθειας του τύραννου.
Το παρών είναι το παν για τον άνθρωπο, το παρελθόν και το μέλλον είναι αυτά που δεν υπάρχουν∙ η παρούσα απόλαυση και η ευδαιμονία που τη συνοδεύει θα είναι οι σκέψεις που θα επικρατούν∙ η άνοιξη της ζωής είναι ο χρόνος των απολαύσεων, και τα γηρατειά σκιά αμφίβολης ύπαρξης∙ η ζωή είναι ζωή στην απόλαυση, και στην δυστυχία θάνατος, ο οποίος πρέπει να προκαλείται , εάν δεν έρχεται(βλ. ευθανασία)! Οι αυτόχειρες θα είναι οι μακάριοι και οι αληθινοί φιλόσοφοι.»
Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού-Περί των εν πίστει κεκοιμημένων
Ότι οι λειτουργίες και αγαθοεργίες τους ωφελούν
Νεοελληνική απόδοση Δημητρίου Ρίζου
ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ
Έρχεται η ώρα, η ώρα του θανάτου, και προσφιλή μας πρόσωπα αναχωρούν από τον κόσμο τούτο, όπως θ' αναχωρήσουμε κι εμείς όταν έρθη η δική μας ώρα. Και αμέσως μετά τις εξόδιες τιμές και υποχρεώσεις τελούμε τα κανονισμένα από την Εκκλησία μας μνημόσυνα.
Πόσο αλήθεια είναι παρεξηγημένα τα μνημόσυνα; Και πόσες αντιρρήσεις δεν ακούγονται γι' αυτά:
-Τί τα χρειαζόμαστε; Δεν ωφελούν σε τίποτε.
-Τί τα θέλεις, πάει ο άνθρωπος; Τώρα τελείωσε!!
-Αυτά είναι επινοήσεις των παπάδων για να εισπράττουν.
-Δεν τον κύτταξαν όταν ζούσε, τώρα θα του κάνουν τα μνημόσυνα, για τα μάτια του κόσμου.
Α, εμείς «αντί μνημόσυνου» θα δώσουμε, και πιο πολύ θα «πιάσει», στο (τάδε) ίδρυμα κτλ.
Τα ερωτήματα όμως μένουν. Ωφελούν ή όχι τα μνημόσυνα; Πρέπει να τελούνται; Μπορεί ν' αντικατασταθεί το μνημόσυνο που γίνεται στο ναό, με μια δωρεά; Πότε και ποια μνημόσυνα πρέπει να γίνονται;
Η απάντηση βρίσκεται στην πραγματεία «Περί των εν πίστει κεκοιμημένων» που έγραφε ή, όπως φαίνεται από μια προσφώνηση, εκφώνησε ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός. Πρόκειται για μια σύνοψη της διδασκαλίας της Εκκλησίας μας για τα μνημόσυνα. Περιέχονται όλα όσα πρέπει να ξέρει ο ορθόδοξος χριστιανός και μάλιστα από έναν μεγάλο θεολόγο του 9ου αιώνα, όπως είναι ο Δαμασκηνός. Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός λύνει πολλά προβλήματα και απαντάει σε πολλά ερωτήματα που συναντάμε στις κατ' ιδίαν συζητήσεις με τους χριστιανούς. Φαίνεται ότι οι ίδιοι προβληματισμοί απασχολούσαν τους ανθρώπους και τότε και τώρα, γύρω από το μέγα θέμα του θανάτου και των μνημοσυνών...
Η νεοελληνική απόδοση που έκανα είναι ελεύθερη, χωρίς βεβαίως ν' απομακρύνεται πολύ από το κείμενο.
Θέλω εδώ να προσθέσω μια πολύ σημαντική σημείωση του αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου για τα μνημόσυνα.
«Επειδή δε ενταύτα ο λόγος περί Μνημοσυνών είναι, σημειούμεν, ότι, τα μεν τρίτα οπού γίνονται εις τους κεκοιμημένους αδελφούς, δηλούσι κατά τον Θεσσαλονίκης ιερόν Συμεών, ότι ο κοιμηθείς αδελφός υπό της αγίας Τριάδος εξ αρχής συνετέθη. Τα δε έννατα των κεκοιμημένων σημαίνουσιν, ότι ο διαλυθείς εις τα εξ ων συνετέθη, έχει να συγκαταριθμηθή με τα εννέα άυλα τάγματα των Αγγέλων, ως άυλος και αυτός. Τα δε τεσσαρακοστά δηλούσιν, ότι, εν τη μελλούση αναστάσει συντεθείς πάλιν κατά τρόπον υψηλότερον, έχει και αυτός να αναληφθή ως ο Κύριος, και αρπαγείς εν νεφέλαις, να υπαντήση τω Κριτή. Ταύτας τας τρεις καταστάσεις του ανθρώπου σημαίνουσι και τα τρίμηνα και εξάμηνα, και εννεάμηνα, και απλώς ειπείν, υπέρ καθαρισμού του αποθανόντος ταύτα τελούνται, και εξαιρέτως τα τεσσαρακοστά, ως τούτο δηλούται από το παράδειγμα του Κυρίου μας, όστις και εις τας τρεις γεννήσεις αυτού τρεις ολόκληρους Τεσσαρακοστάς εφύλαξεν, εν εαυτώ τυπών τον ημέτερον βίον. Γενέθλιος γαρ ημέρα και ο εκάστου θάνατος ονομάζεται, κατά τον να' της εν Λαοδικεία. Αι δε Αποστολικαί Διαταγαί (βιβλ. η, κεφ. μβ') λέγουσιν, ότι τα μεν τρίτα γίνονται δια τον τριημέρως εγερθέντα Χριστόν, τα δε έννατα εις ενθύμησιν ζώντων και τεθνεώτων, τα δε τεσσαρακοστά, κατά τον παλαιόν τύπον. Ούτω γαρ και Μωυσήν ο λαός επένθησεν. Τινές δε λέγουν ότι τα μεν τρίτα γίνονται εις καθαρισμόν του τριμερούς της ψυχής, τα δε έννατα εις καθαρισμόν των πέντε του σώματος αισθήσεων και του γονίμου φυσικού, και μεταβατικού, τα δε τεσσαρακοστά εις καθαρισμόν των εν τω σώματι τεσσάρων στοιχείων, από τα οποία καθ' ένα υπηρέτησεν εις την παράβασιν των δέκα εντολών, τετράκις δε τα δέκα, κάμνουν τεσσαράκοντα». (Πηδάλιον, Εν Αθήναις 1886, σελ. 221)
Αγίου Νεκταρίου-Για τα θαύματα.
Αυτοί που δεν επιδέχονται τα θαύματα αρνούνται κάθε δυνατή αποκάλυψη του Θεού, διότι το θαύμα δεν είναι τίποτα άλλο παρά αποκάλυψη του Θεού στον κόσμο∙ εάν λοιπόν απορρίψουμε τα θαύματα, πρέπει να απορρίψουμε κάθε δυνατή αποκάλυψη του Θεού στον κόσμο∙ διότι δεν μπορεί ο Θεός σε κάποιον να αποκαλύπτεται σε κάποιον και σε κάποιον άλλον να μη μπορεί να αποκαλυφθεί.
Άρα (αν συμβαίνει το τελευταίο) αναγκαστικά θα απορρίψουμε την θεοπνευστία και την θεία έμπνευση , διότι θαύμα και θεοπνευστία είναι δύο διαφορετικές μορφές της θείας αποκάλυψης, από τις οποίες ο Θεός αποκαλύπτεται στους ανθρώπους. Άρα το θαύμα είναι λογική συνέπεια της αποκάλυψης του Θεού στον κόσμο.
Μάταια λοιπόν εγείρονται οι σοφοί αυτού του αιώνα κατά των θαυμάσιων αυτών φαινομένων της πίστης∙ μάταια την απορρίπτουν∙ τα έργα της πίστης τους αναιρεί , και η αλήθεια των έργων τους διαψεύδει∙ η διάτορος ομολογία των έργων διασαλπίζει ότι ο Θεός δεν εγκατέλειψε τον κόσμο έρμαιο της τύχης, ότι προνοεί γι’ αυτόν , ότι τον οδηγεί σε ένα άριστο και λογικό τέλος και ότι τον διευθύνει με νόμους άγνωστούς σε εμάς, και προνοεί γι’ αυτόν με τρόπο ακατάληπτο σε εμάς.
Εάν οι σοφοί αυτοί έκυπταν σε μελέτη των θρησκευτικών αυτών ζητημάτων και με αμεροληψία ζητούσαν την αλήθεια, θα οδηγούνταν στο συμπέρασμα, ότι η φύση του κόσμου και ο προορισμός του ανθρώπου απαιτούν την συνεχή πρόνοια και αποκάλυψη του Θεού, για να ολοκληρώσουν και οι δύο τον δικό τους προορισμό.
Ο κύριος λόγος, για εμάς, για τον οποίο οι φιλόσοφοι οδηγούνται στην άρνηση της αποκάλυψης του Θεού στον κόσμο και την άρνηση των θαυμάτων , είναι η άγνοια του Θεού και του ανθρώπου: διότι αυτός που γνωρίζει τον Θεό στα ιδιώματά του και τον άνθρωπο στην πνευματική φύση του, ποτέ δεν τολμά να αρνηθεί την αποκάλυψη του Θεού στον κόσμο∙ διότι και η επιστημονική αλήθεια τον πείθει, και το ιδιαίτερο αίσθημα του ανθρώπου, το οποίο καλείται θρησκευτικό, τον πληροφορεί.
Η άγνοια του Θεού και του ανθρώπου είναι ο κύριος λόγος της αθέτησης των θαυμάτων∙ αυτή θέτει τον Θεό αυθαίρετα σε μια μονομερή υπερβατικότητα, του ορίζει τόπο διαμονής, όπως θα όριζε κάποιος τη διαμονή του δικού του δούλου, τον περιορίζει σε ένα χώρο, σαν να είναι ο Θεός ένα όν πεπερασμένο, και τον θέτει όπου ο εγωιστής νους του ευχαριστιέται.
Αποκλείει το δικαίωμα να έρχεται ο Θεός σε σχέση με τον κόσμο, καθιστά την δημιουργία ανεξάρτητη κ αι αυτοτελή. Προικίζει την δημιουργία με δύναμη, ελευθερία και σοφία απόλυτη , και της αποδίδει την μακαριότητα.
Με την αυθαίρετη αυτή πράξη ο τολμηρός άνθρωπος αφαιρεί τα απόλυτα ιδιώματα του Θεού, του δημιουργού της κτίσεως, και τα χαρίζει αυτά με ατάραχη συνείδηση και με πνεύμα υπερηφάνειας στη δημιουργία.
Η μεταβίβαση (των ιδιωμάτων) ευχαριστεί τα υπερήφανα πνεύματα, διότι αυτή ανυψώνει με λάθος τρόπο τον άνθρωπο και τον προβιβάζει από την τάξη της υποτέλειας και την θέτει τον θρόνο του πάνω από τον Θεό∙ τον κάνει ( αυτόν τον άνθρωπο) τέλειο Θεό, αφού θέτει στον Θεό και στις ενέργειές του όρια.
Η εγωιστική του αδυναμία μέσα στην αφέλειά της τον τέρπει και τον ικανοποιεί.
Και ο αδαής άνθρωπος φουσκωμένος με υπερηφάνεια αναπαύεται στο φανταστικό αυτό μεγαλείο του και μεγαλαυχεί για αυτά που τόλμησε.
Αλλά δυστυχώς για τον τρόπο που βλέπει τα πράγματα αυτός ο άνθρωπος, η σταθερή αλήθεια των πραγμάτων εξαγγέλλει την πλάνη, αποδεικνύει την στείρωσης της και αποκαλύπτει την άγνοια των σοφισμένων και των γεννημάτων της(πλάνης), στέκεται με σταθερό πόδι και με υψηλό κήρυγμα και καλεί η αλήθεια προς αυτήν τους εραστές της.
Οι οπαδοί αυτής της θεωρία φρονούν, ότι ανυψώνεται με αυτήν ο άνθρωπος πάνων από τους ουρανούς, και τοποθετείται στο αληθινό του μεγαλείο.
Εμείς , που είμαστε μακριά από το να παραδεχτούμε αυτή τη δοξασία, φρονούμε , ότι ο άνθρωπος με αυτήν υποβιβάζεται και ταπεινώνεται∙ διότι απέχει πολύ από το να γίνει Θεός ο άνθρωπος, και με αυτήν αποβαίνει κτήνος με την αθέτηση της θείας αποκάλυψης.
Εάν οι κύριοι αυτοί είχαν πλήρη γνώση της μεγάλης πνευματικής και ηθικής αξίας του ανθρώπου, ποτέ, ποτέ, δεν θα ανέχονταν να στερηθούν από μια σχέση που τιμά τόσο την ανθρώπινη φύση.
Η σχέση με τον Θεό, που συνδέεται με την αποκάλυψη , είναι το βασιλικό ένδυμα, που περιβάλλει την ανθρώπινη φύση και περιέχει την θεία αίγλη∙ είναι ο τίτλος της ευγένειάς του, που τον ξεχωρίζει από την υπόλοιπη φύση, είναι η κούφη νεφέλη που τον σηκώνει από τα γήινα και τον ανυψώνει μέχρι τρίτου ουρανού, όπου ακούει άρρητα ρήματα, που δεν επιτρέπεται στον άνθρωπο να λαλήσει και τον θέτει σε περιωπή, στην οποία μόνο καθαρή πνευματική φύση μπορεί να ανυψωθεί.
Η σχέση του Θεού προς τον άνθρωπο και η επιδεκτικότητα του είναι η δύναμη που τελειώνει τον άνθρωπο, η δύναμη που τον ελευθερώνει από τα δεσμά, που τον αγνίζει και τον αγιάζει και τέλος η αληθινή μεταμορφωτική ενέργεια, με την οποία ο άνθρωπος γίνεται Θεός.
Αυτά είναι τα πλεονεκτήματα της σχέσης που υφίσταται μεταξύ Θεού και ανθρώπου. Άρα, πάντως, αυτοί που αρνούνται αυτή τη σχέση αγνοούν τον άνθρωπο∙ διότι, αν γνώριζαν την μεγάλη του αξία και την συγγένεια του προς το θείο, ποτέ δεν θα ανέχονταν να τον ταπεινώσουν και να τον εξευτελίσουν τόσο, ώστε κάποιοι να τον συγκρίνουν προς τα άλογα ζώα, καινα έλκουν την καταγωγή του από το γένος τον άλογων ζώων.
Άγνοια λοιπόν του Θεού και του ανθρώπου είναι ο κύριος λόγος που δίνει παρόρμηση και θάρρος σε μια τόση τολμηρή αθέτηση στη σχέση του Θεού προς τον άνθρωπο∙ και οδηγεί η άγνοια του Θεού στην άρνηση των θείων του ιδιωμάτων , και η άγνοια του ανθρώπου στην ανοχή της ταπείνωσης του και του εξευτελισμού της ανθρώπινης φύσης.
Και ότι η αλήθεια είναι αυτή , κανένας, φρονώ, δεν μπορεί να το αρνηθεί∙ διότι είναι αδύνατο να παραδεχτούμε , ότι είναι δυνατό να συνυπάρχουν γνώση του Θεού και άρνηση της αποκάλυψης.
Την αλήθεια αυτή θα αποδείξουμε.
Αυτός που γνωρίζει τον Θεό τον γνωρίζει στα ιδιώματά του∙ διότι ο Θεός χωρίς ιδιώματα είναι Θεός χωρίς ουσία, και επομένως λέξη χωρίς έννοια, χωρίς σημασία.
Όπως δεν μπορούμε να πούμε ότι γνωρίζουμε τον άνθρωπο, αν δεν τον γνωρίζουμε στις δυνάμεις της ψυχής του και του πνεύματός του, έτσι δεν μπορούμε να πούμε , ότι τον γνωρίζουμε στα ιδιώματά του.
Αυτός όμως που γνωρίζει τον Θεό στα ιδιώματά του πρέπει να παραδέχεται και την αποκάλυψή του στον κόσμο, διότι τα ιδιώματα του Θεού τα απόλυτα και τα σχετικά εκφράζουν τη σχέση της ουσίας του Θεού προς τον εαυτό του και την σχέση του με τον κόσμο.
Εάν αυτός που γνωρίζει τον Θεό στα ιδιώματα του αρνιέται την σχέση του προς τον κόσμο, αυτός αντιφάσκει προς τον εαυτό του, και δεν υπάρχει αλήθεια σ’ αυτόν∙ διότι η άρνηση της σχέση του Θεού προς τον κόσμο, δηλαδή της αποκάλυψης, είναι άρνηση των ιδιωμάτων Του, άρα και πρέπει ή να δέχεται και τα δύο, για να γνωρίζει τον Θεό, ή να τα αρνιέται και τα δύο, για να μην αντιφάσκει.
Αυτός που αρνιέται την θεία Αποκάλυψη , αρνιέται τον Θεό, αρνιέται την ύπαρξη του, διότι όταν αρνιέται την αποκάλυψη αρνιέται τα ιδιώματα του Θεού, αρνιέται την ουσία του Θεού, την προσωπικότητα του, επομένως τον ίδιο τον Θεό∙ είναι ανάγκη λοιπόν, για να νοούμε τον Θεό, να τον νοούμε ως «Ον προσωπικόν και αποκαλυπτώμενον εις τον κόσμω».
Με την έκφραση όμως αυτή δεν νοούμε ότι και ο κόσμος είναι αναγκαίος για την ύπαρξη του Θεού∙ διότι τα ιδιώματα του Θεού δεν είναι προϊόντα της δημιουργίας, ούτε παράγονται από αυτή, αλλά είναι η ουσία του Θεού που αυτή καθ’ αυτή υπάρχει άσχετα προς την δημιουργία. Η αναγκαιότητα της Αποκαλύψεως υφίσταται όχι στη φύση του Θεού, αλλά στην έννοια που έχει για τον Θεό ο άνθρωπος∙ διότι στα σχετικά ιδιώματα του Θεού , που τα νοούμε στην αποκάλυψη , δεν είναι κάτι που δίνεται στον Θεό από την δημιουργία , αλλά είναι ιδιάζουσες μορφές της έκφανσης των εσωτερικών προσδιορισμών της ουσίας του Θεού που προκαλείται από τη σχέση του Θεού προς τη δημιουργία. Έτσι, όχι σύσταση , αλλά αφορμή παρέχει η δημιουργία για την εκδήλωση των ιδιωμάτων».
«Χριστολογία», σελ. 115-118).
Απόδοση Ταλαντο
Άρα (αν συμβαίνει το τελευταίο) αναγκαστικά θα απορρίψουμε την θεοπνευστία και την θεία έμπνευση , διότι θαύμα και θεοπνευστία είναι δύο διαφορετικές μορφές της θείας αποκάλυψης, από τις οποίες ο Θεός αποκαλύπτεται στους ανθρώπους. Άρα το θαύμα είναι λογική συνέπεια της αποκάλυψης του Θεού στον κόσμο.
Μάταια λοιπόν εγείρονται οι σοφοί αυτού του αιώνα κατά των θαυμάσιων αυτών φαινομένων της πίστης∙ μάταια την απορρίπτουν∙ τα έργα της πίστης τους αναιρεί , και η αλήθεια των έργων τους διαψεύδει∙ η διάτορος ομολογία των έργων διασαλπίζει ότι ο Θεός δεν εγκατέλειψε τον κόσμο έρμαιο της τύχης, ότι προνοεί γι’ αυτόν , ότι τον οδηγεί σε ένα άριστο και λογικό τέλος και ότι τον διευθύνει με νόμους άγνωστούς σε εμάς, και προνοεί γι’ αυτόν με τρόπο ακατάληπτο σε εμάς.
Εάν οι σοφοί αυτοί έκυπταν σε μελέτη των θρησκευτικών αυτών ζητημάτων και με αμεροληψία ζητούσαν την αλήθεια, θα οδηγούνταν στο συμπέρασμα, ότι η φύση του κόσμου και ο προορισμός του ανθρώπου απαιτούν την συνεχή πρόνοια και αποκάλυψη του Θεού, για να ολοκληρώσουν και οι δύο τον δικό τους προορισμό.
Ο κύριος λόγος, για εμάς, για τον οποίο οι φιλόσοφοι οδηγούνται στην άρνηση της αποκάλυψης του Θεού στον κόσμο και την άρνηση των θαυμάτων , είναι η άγνοια του Θεού και του ανθρώπου: διότι αυτός που γνωρίζει τον Θεό στα ιδιώματά του και τον άνθρωπο στην πνευματική φύση του, ποτέ δεν τολμά να αρνηθεί την αποκάλυψη του Θεού στον κόσμο∙ διότι και η επιστημονική αλήθεια τον πείθει, και το ιδιαίτερο αίσθημα του ανθρώπου, το οποίο καλείται θρησκευτικό, τον πληροφορεί.
Η άγνοια του Θεού και του ανθρώπου είναι ο κύριος λόγος της αθέτησης των θαυμάτων∙ αυτή θέτει τον Θεό αυθαίρετα σε μια μονομερή υπερβατικότητα, του ορίζει τόπο διαμονής, όπως θα όριζε κάποιος τη διαμονή του δικού του δούλου, τον περιορίζει σε ένα χώρο, σαν να είναι ο Θεός ένα όν πεπερασμένο, και τον θέτει όπου ο εγωιστής νους του ευχαριστιέται.
Αποκλείει το δικαίωμα να έρχεται ο Θεός σε σχέση με τον κόσμο, καθιστά την δημιουργία ανεξάρτητη κ αι αυτοτελή. Προικίζει την δημιουργία με δύναμη, ελευθερία και σοφία απόλυτη , και της αποδίδει την μακαριότητα.
Με την αυθαίρετη αυτή πράξη ο τολμηρός άνθρωπος αφαιρεί τα απόλυτα ιδιώματα του Θεού, του δημιουργού της κτίσεως, και τα χαρίζει αυτά με ατάραχη συνείδηση και με πνεύμα υπερηφάνειας στη δημιουργία.
Η μεταβίβαση (των ιδιωμάτων) ευχαριστεί τα υπερήφανα πνεύματα, διότι αυτή ανυψώνει με λάθος τρόπο τον άνθρωπο και τον προβιβάζει από την τάξη της υποτέλειας και την θέτει τον θρόνο του πάνω από τον Θεό∙ τον κάνει ( αυτόν τον άνθρωπο) τέλειο Θεό, αφού θέτει στον Θεό και στις ενέργειές του όρια.
Η εγωιστική του αδυναμία μέσα στην αφέλειά της τον τέρπει και τον ικανοποιεί.
Και ο αδαής άνθρωπος φουσκωμένος με υπερηφάνεια αναπαύεται στο φανταστικό αυτό μεγαλείο του και μεγαλαυχεί για αυτά που τόλμησε.
Αλλά δυστυχώς για τον τρόπο που βλέπει τα πράγματα αυτός ο άνθρωπος, η σταθερή αλήθεια των πραγμάτων εξαγγέλλει την πλάνη, αποδεικνύει την στείρωσης της και αποκαλύπτει την άγνοια των σοφισμένων και των γεννημάτων της(πλάνης), στέκεται με σταθερό πόδι και με υψηλό κήρυγμα και καλεί η αλήθεια προς αυτήν τους εραστές της.
Οι οπαδοί αυτής της θεωρία φρονούν, ότι ανυψώνεται με αυτήν ο άνθρωπος πάνων από τους ουρανούς, και τοποθετείται στο αληθινό του μεγαλείο.
Εμείς , που είμαστε μακριά από το να παραδεχτούμε αυτή τη δοξασία, φρονούμε , ότι ο άνθρωπος με αυτήν υποβιβάζεται και ταπεινώνεται∙ διότι απέχει πολύ από το να γίνει Θεός ο άνθρωπος, και με αυτήν αποβαίνει κτήνος με την αθέτηση της θείας αποκάλυψης.
Εάν οι κύριοι αυτοί είχαν πλήρη γνώση της μεγάλης πνευματικής και ηθικής αξίας του ανθρώπου, ποτέ, ποτέ, δεν θα ανέχονταν να στερηθούν από μια σχέση που τιμά τόσο την ανθρώπινη φύση.
Η σχέση με τον Θεό, που συνδέεται με την αποκάλυψη , είναι το βασιλικό ένδυμα, που περιβάλλει την ανθρώπινη φύση και περιέχει την θεία αίγλη∙ είναι ο τίτλος της ευγένειάς του, που τον ξεχωρίζει από την υπόλοιπη φύση, είναι η κούφη νεφέλη που τον σηκώνει από τα γήινα και τον ανυψώνει μέχρι τρίτου ουρανού, όπου ακούει άρρητα ρήματα, που δεν επιτρέπεται στον άνθρωπο να λαλήσει και τον θέτει σε περιωπή, στην οποία μόνο καθαρή πνευματική φύση μπορεί να ανυψωθεί.
Η σχέση του Θεού προς τον άνθρωπο και η επιδεκτικότητα του είναι η δύναμη που τελειώνει τον άνθρωπο, η δύναμη που τον ελευθερώνει από τα δεσμά, που τον αγνίζει και τον αγιάζει και τέλος η αληθινή μεταμορφωτική ενέργεια, με την οποία ο άνθρωπος γίνεται Θεός.
Αυτά είναι τα πλεονεκτήματα της σχέσης που υφίσταται μεταξύ Θεού και ανθρώπου. Άρα, πάντως, αυτοί που αρνούνται αυτή τη σχέση αγνοούν τον άνθρωπο∙ διότι, αν γνώριζαν την μεγάλη του αξία και την συγγένεια του προς το θείο, ποτέ δεν θα ανέχονταν να τον ταπεινώσουν και να τον εξευτελίσουν τόσο, ώστε κάποιοι να τον συγκρίνουν προς τα άλογα ζώα, καινα έλκουν την καταγωγή του από το γένος τον άλογων ζώων.
Άγνοια λοιπόν του Θεού και του ανθρώπου είναι ο κύριος λόγος που δίνει παρόρμηση και θάρρος σε μια τόση τολμηρή αθέτηση στη σχέση του Θεού προς τον άνθρωπο∙ και οδηγεί η άγνοια του Θεού στην άρνηση των θείων του ιδιωμάτων , και η άγνοια του ανθρώπου στην ανοχή της ταπείνωσης του και του εξευτελισμού της ανθρώπινης φύσης.
Και ότι η αλήθεια είναι αυτή , κανένας, φρονώ, δεν μπορεί να το αρνηθεί∙ διότι είναι αδύνατο να παραδεχτούμε , ότι είναι δυνατό να συνυπάρχουν γνώση του Θεού και άρνηση της αποκάλυψης.
Την αλήθεια αυτή θα αποδείξουμε.
Αυτός που γνωρίζει τον Θεό τον γνωρίζει στα ιδιώματά του∙ διότι ο Θεός χωρίς ιδιώματα είναι Θεός χωρίς ουσία, και επομένως λέξη χωρίς έννοια, χωρίς σημασία.
Όπως δεν μπορούμε να πούμε ότι γνωρίζουμε τον άνθρωπο, αν δεν τον γνωρίζουμε στις δυνάμεις της ψυχής του και του πνεύματός του, έτσι δεν μπορούμε να πούμε , ότι τον γνωρίζουμε στα ιδιώματά του.
Αυτός όμως που γνωρίζει τον Θεό στα ιδιώματά του πρέπει να παραδέχεται και την αποκάλυψή του στον κόσμο, διότι τα ιδιώματα του Θεού τα απόλυτα και τα σχετικά εκφράζουν τη σχέση της ουσίας του Θεού προς τον εαυτό του και την σχέση του με τον κόσμο.
Εάν αυτός που γνωρίζει τον Θεό στα ιδιώματα του αρνιέται την σχέση του προς τον κόσμο, αυτός αντιφάσκει προς τον εαυτό του, και δεν υπάρχει αλήθεια σ’ αυτόν∙ διότι η άρνηση της σχέση του Θεού προς τον κόσμο, δηλαδή της αποκάλυψης, είναι άρνηση των ιδιωμάτων Του, άρα και πρέπει ή να δέχεται και τα δύο, για να γνωρίζει τον Θεό, ή να τα αρνιέται και τα δύο, για να μην αντιφάσκει.
Αυτός που αρνιέται την θεία Αποκάλυψη , αρνιέται τον Θεό, αρνιέται την ύπαρξη του, διότι όταν αρνιέται την αποκάλυψη αρνιέται τα ιδιώματα του Θεού, αρνιέται την ουσία του Θεού, την προσωπικότητα του, επομένως τον ίδιο τον Θεό∙ είναι ανάγκη λοιπόν, για να νοούμε τον Θεό, να τον νοούμε ως «Ον προσωπικόν και αποκαλυπτώμενον εις τον κόσμω».
Με την έκφραση όμως αυτή δεν νοούμε ότι και ο κόσμος είναι αναγκαίος για την ύπαρξη του Θεού∙ διότι τα ιδιώματα του Θεού δεν είναι προϊόντα της δημιουργίας, ούτε παράγονται από αυτή, αλλά είναι η ουσία του Θεού που αυτή καθ’ αυτή υπάρχει άσχετα προς την δημιουργία. Η αναγκαιότητα της Αποκαλύψεως υφίσταται όχι στη φύση του Θεού, αλλά στην έννοια που έχει για τον Θεό ο άνθρωπος∙ διότι στα σχετικά ιδιώματα του Θεού , που τα νοούμε στην αποκάλυψη , δεν είναι κάτι που δίνεται στον Θεό από την δημιουργία , αλλά είναι ιδιάζουσες μορφές της έκφανσης των εσωτερικών προσδιορισμών της ουσίας του Θεού που προκαλείται από τη σχέση του Θεού προς τη δημιουργία. Έτσι, όχι σύσταση , αλλά αφορμή παρέχει η δημιουργία για την εκδήλωση των ιδιωμάτων».
«Χριστολογία», σελ. 115-118).
Απόδοση Ταλαντο
Η πεταμένη φάβα
Στο βίο του οσίου Σάββα του Ηγιασμένου υπάρχει ένα αξιόλογο ανέκδοτο, που δείχνει με πόση σοφή μέθοδο ενέπνεε στους μοναχούς του ο Άγιος το πνεύμα της οικονομίας και της νοικοκυροσύνης.
Στο ξενοδοχείο της Λαύρας διακονούσε ο μοναχός Ιάκωβος. Ο μοναχός αυτός μαγείρεψε κάποτε μεγάλη ποσότητα φάβας και όση του περίσσευσε την πέταξε από το παράθυρο στον χείμαρρο. Ο άγιος από τον πύργο απέναντι το πήρε είδηση. Και αργότερα χωρίς να γίνει αντιληπτός πήγε και την μάζεψε.
Μετά από λίγες ημέρες παρέθεσε γεύμα στον Ιάκωβο. Όταν τελείωσε, του λέει:
-Συγχώρεσέ με, αδελφέ, γιατί δεν σε ευχαρίστησα με το μαγείρεμά μου.
-Αντίθετα, άγιε πάτερ, πολύ με ευχαρίστησες. Σου ομολογώ ότι έχω πολλά χρόνια να δοκιμάσω τόσο νόστιμο και καλομαγειρεμένο φαγητο.
-Ώστε σου άρεσε! Ξέρεις όμως ποια φάβα ήταν αυτή;
-Ποια;
-Εκείνη που πέταξες προ ημερών στον χείμαρρο!
Σ’ αυτά τα τελευταία λόγια ο μοναχός ένιωσε πολύ άσχημα. Με σκυμμένο το κεφάλι , ντροπιασμένος, αμίλητος σκεπτόταν το μάθημά που του έδωσε ο Άγιος. Και με όσα εν συνεχεία άκουσε, κατάλαβε ότι τα πράγματα της Μονής, είτε τρόφιμα είναι, είτε οτιδήποτε άλλο, πρέπει να τα διαχειρίζεται με πολλή φειδώ και οικονομία.
Στο ξενοδοχείο της Λαύρας διακονούσε ο μοναχός Ιάκωβος. Ο μοναχός αυτός μαγείρεψε κάποτε μεγάλη ποσότητα φάβας και όση του περίσσευσε την πέταξε από το παράθυρο στον χείμαρρο. Ο άγιος από τον πύργο απέναντι το πήρε είδηση. Και αργότερα χωρίς να γίνει αντιληπτός πήγε και την μάζεψε.
Μετά από λίγες ημέρες παρέθεσε γεύμα στον Ιάκωβο. Όταν τελείωσε, του λέει:
-Συγχώρεσέ με, αδελφέ, γιατί δεν σε ευχαρίστησα με το μαγείρεμά μου.
-Αντίθετα, άγιε πάτερ, πολύ με ευχαρίστησες. Σου ομολογώ ότι έχω πολλά χρόνια να δοκιμάσω τόσο νόστιμο και καλομαγειρεμένο φαγητο.
-Ώστε σου άρεσε! Ξέρεις όμως ποια φάβα ήταν αυτή;
-Ποια;
-Εκείνη που πέταξες προ ημερών στον χείμαρρο!
Σ’ αυτά τα τελευταία λόγια ο μοναχός ένιωσε πολύ άσχημα. Με σκυμμένο το κεφάλι , ντροπιασμένος, αμίλητος σκεπτόταν το μάθημά που του έδωσε ο Άγιος. Και με όσα εν συνεχεία άκουσε, κατάλαβε ότι τα πράγματα της Μονής, είτε τρόφιμα είναι, είτε οτιδήποτε άλλο, πρέπει να τα διαχειρίζεται με πολλή φειδώ και οικονομία.
Συμβουλές Γέροντος σε Χριστιανούς που ζούν στον κόσμο
Η παρούσα ζωή μας δόθηκε μόνο και μόνο για να δοξάζουμε το Θεό, να ευεργετούμε τον πλησίον και να αγωνιζόμαστε για την απόκτηση της βασιλείας των ουρανών, βαδίζοντας τη «στενή»και «τεθλιμένη» οδό που μας υποδεικνύει το Ευαγγέλιο (Ματθ. 1: 14).
Ο αγώνας της ζωής αυτής αποδεικνύεται φορτίο δυσβάστακτο για όσους δεν πιστεύουν στο Θεό. Για εκείνους όμως που εμπιστεύονται την ύπαρξη τους στον Κύριο μας Ιησού Χριστό και ελπίζουν στη δική του πρόνοια, η παρούσα ζωή γίνεται «ζυγός χρηστός» και «φορτίο ελαφρόν» (Ματθ.11:30)
Σας παρακαλώ, αδερφοί μου , αν θέλετε να ευαρεστήσετε το Θεό, μην περιφρονείτε καμιάν αρετή. Γιατί μπορούμε με πολλούς τρόπους να γίνουμε ευάρεστοι στο Θεό.
Η ευγενική συμπεριφορά στον πλησίον , ο παρήγορος λόγος μας στον θλιμμένο, η υπεράσπιση του αδικουμένου , η αντίδραση μας στους κακούς λογισμούς, ο αγώνας μας σην προσευχή, η υπομονή , η ευσπλαχνία, η δικαιοσύνη και κάθε άλλη αρετή . αυτά είναι που αναπαύουν το Θεό και προσελκύουν στην ψυχή μας τη δική Του χάρη, η οποία μας κάνει ικανούς να ξεπερνάμε και τις πλέον ανυπέρβλητες δυσκολίες της ζωής.
Επιδιώξτε τη σωτηρία σας ευαρεστώντας το Θεό πρωτίστως με την αρετή της αγάπης. Αυτό να είναι το μοναδικό σας μέλημα: το πώς θα γίνετε πλούσιοι σε αγάπη. Εκείνος που έχει αγάπη, έχει μέσα του τον ίδιο το θεό.
Να ζείτε μέσα στην αγάπη του Θεού∙ αυτή να είναι οδηγός σας, αυτή αναπνοή σας. «Ο Θεός, αγάπη εστί, και ο μένων εν τη αγάπη εν τω Θεώ μένει και ο Θεός εν αυτώ» (Α΄Ιω.4:16). Με την αγάπη του Θεού η πικρή ζωή γίνεται γλυκειά και όμορφη.
Αν ζείτε με άλλου, διακονείστε τους πρόθυμα σαν να υπηρετείτε τον ίδιο το Θεό. Και μην απαιτείτε αγάπη για την αγάπη σας, μήτε την ευγνωμοσύνη για τις θυσίες που άνετε, μήτε τον έπαινο για την ταπείνωσή σας.
Μην είστε βλοσυροί και απλησίαστοι. Συμπεριφερθείτε σαν τα άκακα παιδιά και, αν χρειαστεί, βοηθείστε πρόσχαρα τον πλησίον σας. Προσοχή, μην τον προσβάλετε έστω και με το βλέμμα σας. Να τον αγαπάτε ολόθερμα, γιατί η αξία του είναι ανεκτίμητη. Είναι μέλος του Χριστού. Γι’ αυτόν έχυσε το αίμα Του ο Κύριος.
«Η αγάπη», λέει ο Απόστολος, «καλύψει πλήθος αμαρτιών» (Α΄Πετρ. 4: 8 ).πότε θα συμβεί αυτό; όταν εσείς γίνετε η παρηγοριά των θλιμμένων , η αναψυχή των δυστυχισμένων ,ο προστάτης των φτωχών, ο κηδεμόνας των ορφανών, η ανακούφιση των ασθενών, ο χειραγωγός των πλανημένων, ο πρόθυμος βοηθός κάθε χριστιανού. Γι’ αυτή σας την αγάπη προς τους ελαχίστους αδελφούς του Χριστού, προς τα δικά Του τίμια μέλη, ο Κύριος μας θα εξαλείψει τις αμαρτίες σας και θα σας αξιώσει να Τον βλέπετε «πρόσωπον προς πρόσωπον» ( Α΄Κορ. 13:12) στην αιώνια βασιλεία Του.
Αποφεύγετε τα λόγια και τις πράξεις που μπορούν να σκανδαλίσουν ή να προσβάλουν τους αδελφούς σας. Τι προσβολές όμως των άλλων εσείς να τις δέχεστε σαν δώρο Θεού. Είναι το όπλο που σας προσφέρει ο ίδιος ο Κύριος για να νεκρώσετε τα πάθη που φωλιάζουν στην ψυχή σας.
Μην ανταποδίδετε τους ονειδισμούς ή τις θλίψεις που τυχόν σας προξενούν . δείξτε υπομονή και η θελήσετε ποτέ να πικράνετε κανένα. να είστε τότε σίγουροι πως και το δικό σας όνομα θα συγκαταριθμηθεί στα ονόματα των αγίων»των γεγραμμένων εν τω βιβλίω της ζωής» (Αποκ.21:27)
Να μη θυμάστε με λύπη το κακό που σας προξένησε ο αδελφός σας, για να μη θυμηθεί και ο Κύριος τις δικές σας αμαρτίες για τις οποίες σας συγχώρεσε.
Το κακό να το νικάτε με το καλό. Το κακό δεν διορθώνεται ποτέ με το κακό (πρβλ.Ρωμ. 12:21)
Πριν πείτε οτιδήποτε, σκεφθείτε μήπως με τα λόγια σας προσβάλετε το Θεό ή τον πλησίον σας.
Προτού επισκεφθείτε τον αδελφό σας, θέστε ως όρο στον εαυτό σας να διατηρήσετε και μετά την επίσκεψη σας την ίδια αγαθή διάθεση και αγάπη που τρέφετε και τώρα απέναντι του ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον οποίο θα σας υποδεχθεί εκείνος.
Σε κάθε προστριβή με τον πλησίον σας εξετάστε πρώτα τον εαυτό σας. Ασκώντας αυστηρή αυτοκριτική , σχεδόν πάντα θα διαπιστώσετε πως αιτία της δυσαρέσκειας είναι ο ίδιος μας ο εαυτός.
Μην προβάλλετε δικαιολογίες. Αποφεύγετε τις διενέξεις. Συμπεριφερθείτε με συγκατάβαση στον πλησίον σας, ανάλογα με το χαρακτήρα και την ηλικία του. Φανείτε με κάθε τρόπο παρήγοροι σε όλους και στον καθένα χωριστά.
Υπομένετε αγόγγυστα τους κακούς τρόπους του αδελφού σας, την αγανάκτηση του, την οργή του, τις απερισκεψίες του.
Όταν βλέπετε κάποια αίσθημα αντιπάθειας προς τον πλησίον ν’ αγγίζει την ψυχή σας, αγωνιστείτε να το διώξετε. Υποχρεώστε τον ε\αυτό σας να εξυπηρετήσει και να διακονήσει με κάθε τρόπο τον συγκεκριμένο αδελφό. Πιέστε τον εαυτό σας στην εξής προσευχή: «Κύριε, σώσε το δούλο Σου (τάδε) και με τις άγιες προσευχές του ειρήνευσε και τη δική μου ψυχή». βλέποντας ο Κύριος αυτή την καλή σας προαίρεση , όχι μόνον θα ξεριζώσει από μέσα σας την αντιπάθεια, μα και θα σκορπίσει ανάμεσα σας την αγία Του αγάπη.
Μη θίγετε με τα λόγια σας την τιμή του πλησίον. Να χρησιμοποιείτε τη γλώσσα μόνο για να δοξάζετε το Θεό και για να λέτε λόγους ψυχοφελούς στους αδελφούς σας. Αν θελήσετε να κακολογήσετε κάποιον, θυμηθείτε πρώτα τις δικές σας αμαρτίες- όλες εκείνες που κάνατε από τα νεανικά σας χρόνια μέχρι σήμερα- κατηγορείστε τον εαυτό σας γι’ αυτές κα αποφύγετε έτσι την καταλαλιά. Μην ξεχνάτε ποτέ πως η ενασχόληση με τα σφάλματα των άλλων αποτελεί παράπτωμα.
Πολεμήστε με κάθε τρόπο το πάθος του θυμού, και, με τη βοήθεια του Θεού, αυτό θα υποχωρήσει. Αν τυχόν νευριάσετε ή οργιστείτε, είναι προτιμότερο να μην πείτε τίποτε. Απομακρυνθείτε ή , αν κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο, κείστε σφιχτά τα χείλη σας για να μην παταχθεί έξω η οργισμένη φλόγα που καίει στην ψυχή σας και αναστατώσει όλο σας το περιβάλλον. Η σιωπή και η προσευχή είναι το καλύτερο φάρμακο γι’ αυτές τις στιγμές. Όταν η φλόγα του θυμού σβήσει και η καρδιά σας γαληνέψει , τότε μόνο μπορείτε να πείτε με ασφάλεια λόγους ωφέλιμους.
Αν εσείς γίνατε αφορμή να πικραθεί ο αδελφός σας, χρησιμοποιήστε κάθε τρόπο για να απαλλαγεί από τη λύπη που του δημιουργήσατε.
Παρατηρείστε τον εαυτό σας και θα διαπιστώσετε πως μόνο τότε είστε αναπαυμένοι με όλα, όταν υπάρχει μέσα σας η υπομονή , ή η ταπεινοφροσύνη, η υπακοή , η αγάπη.
Η σωτηρία δεν βρίσκεται στην πολυλογία , αλλά στη σιωπή και στην άγρυπνη προσοχή τους εαυτού μας.
Μην κρίνετε ποτέ τον πλησίον σας, είτε ζει ενάρετα είτε ζει αμαρτωλά. «Συ τις ει ο κρίνων αλλότριον οικέτην; τω ιδίω Κυρίω στήκει ή πίπτει ∙ σταθήσετα δε∙ δυνατός γαρ εστίν ο Θεός στήσαι αυτόν».(Ρωμ.14:4)
Σε κάθε περίσταση παραδοθείτε στο θέλημα του Θεού. Αυτό είναι το πλέον σωτήριο για σας.
Προσέχετε να μη δυσανασχετείτε μπροστά σε οποιαδήποτε δυσκολία. Οι θλίψεις δεν παρουσιάζονται τυχαία στη ζωή μας, αλλά παραχωρούνται από την πρόνοια του Θεού , με σκοπό τον αγιασμό και τα σωτηρία μας. γι’ αυτόν το σκοπό παραχωρήθηκε και στον Απόστολο Παύλο να βραθεί μπροστά σε μυρίους κινδύνους: «Κινδύνοις ποταμών , κινδύνοις ληστών , κινδύνοις εκ γένους, κινδύνοις εξ εθνών, κινδύνοις εν πόλει, κινδύνοις εν ερημία, κινδύνοις εν θαλάσση, κυνδύνοις εν ψευδαδελφοίς…» ( Β΄Κορ. 11: 26).
Γνωρίζοντας αυτή την αλήθεια , μην ασχολείστε με το ποιός και γιατί σας αδίκησε. Θυμηθείτε μόνο πως χωρίς παραχώρηση Θεού κανείς δεν θα τολμούσε να σας ακουμπήσει. Καλύτερα, λοιπόν , να ευγνωμονείτε τον Κυριο, γιατί οι δοκιμασίες του Αυτός επιτρέπει αποδεικνύουν πως είστε δικά Του παιδιά. Αυτός φροντίζει για σας και με κάθε τρόπο σας καθοδηγεί στη βασιλεία των ουρανών. «Ει παιδείαν υπομένετε, ως υιοίς προσφέρεται ο Θεός∙ τις γαρ εστίν υιός ον ου παιδεύει πατήρ;( Εβρ. 12:7)
Στις στιγμές της απελπισίας να θυμάστε πως δεν σας εγκατέλειψε ο Κύριος, αλλά μάλλον εσείς Τον λησμονήσατε.
Να τις σας συμβουλεύω για τις ώρες της μοναξιάς σας. : Να επικαλείστε ακατάπαυστα το όνομα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Και βίαζετε σε τούτο το έργο τον εαυτό σας, όσο κι αν αυτός δυφορεί και αντιδρά.
Η καχυποψία δεν αρμόζει στους Χριστιανούς, γι’ αυτόν μην την αποδέχεσθε. Διάκριση μάλλον απαιτεί από μας ο Θεός και προσοχή και σύνεση. «Γίνεσθαι φρόνιμοι ως οι όφεις και ακέραιοι ως αι περιστεραί».(ΜΑτθ. 10: 16)
Να βαδίζετε πάντα τη μέση οδό. Τα άκρα σε καμιά περίπτωση δεν ωφελούν.
«Ούχ υμών γνώναι χρόνους ή καιρούς ους ο πατήρ έθετο εν τη ιδία εξουσία»(Πραξ.1: 17). Αυτό ζήτησε ο Χριστός από τους Αποστόλους. Αυτό θέλει και από κάθε γνήσιο δούλο Του. Να μην πολυπραγμονεί δηλαδή για τα μέλλοντα( συντέλεια του κόσμου κ.α.)
Σε όλη τη ζωή μην ξεχνάτε , πριν από κάθε σας ενέργεια , να ρωτάτε τον εαυτό σας: «Αυτό που προτίθεμαι να κάνω μήπως είναι αντίθετο στο θέλημα του Θεού; Μήπως είναι επιζήμιο για την ψυχή μου; μήπως είναι άδικο για τον αδελφό μου;» αν μετά από μια τέτοια αυστηρή αυτοεξέταση η συνείδησή σας δεν διαμαρτύρεται, μπορείτε ακίνδυνα να πραγματοποιήσετε την επιθυμία σας. Αν όμως η συνείδηση σας ελέγχει, συγκρατηθείτε και αποφύγετε την εκτέλεσή της.
Να εργάζεστε προσεκτικά και χωρίς βιασύνη. Τότε όλα σας τα έργα θα στέφονται με επιτυχία.
Να θεωρείτε τον εαυτό σας ως τον πλέον αμαρτωλό και «έσχατον πάντων» (Α΄Κορ. 15:1
.
Κόσμημα και καλλονή όλων των αρετών είναι η ταπείνωση. Αυτή είναι για την ανθρώπινη ψυχή ό,τι είναι η βροχή για την ξεραμένη γη. Η αληθινή ταπείνωση έχει την αρχή της στον ταπεινό Ιησού Χριστό. «Μάθετε απ’ εμού», μας προτρέπει ο Κύριος, «ότι πράος ειμί και ταπεινός τη καρδία, και ευρήσετε ανάπαυσιν ταίς ψυχαίς υμών» (Ματθ. 11:29)
Σ’ αυτή την αρετή αναπαύεται και ευαρεστείται ο Θεός. «Επί τίνα επιβλέψω;», λέει ο Ίδιος, «αλλ’ ή επί τον ταπεινόν και ησύχιον και τρέμοντα τους λόγους μου» (Ησ. 66:2)
Αλλά τι είναι η ταπεινοφροσύνη;
Ταπεινοφροσύνη είναι το να λογαριάζεις τον εαυτό σου ως τον μεγαλύτερο αμαρτωλό, το να μην προσβάλλεις, να μην εξουθενώνεις και να μην κατακρίνεις κανέναν, αλλά να βλέπεις μόνο τις δικές σου αμαρτίες. Ταπεινοφροσύνη είναι το να μην επιζητείς επαίνους , πλούτη , δόξες και τιμές, θεωρώντας εντελώς ανάξιο τον εαυτό σου για κάτι τέτοιο.
Ο ταπεινός άνθρωπος υπομένει με ανδρεία τις προσβολές , τις ύβρεις, τις κατηγόριες, πιστεύοντας βαθιά πως αυτά του αξίζουν. Σε όλους συμπεριφέρεται χαρούμενα. Είναι πρόθυμος να προσφέρει με αγάπη τις υπηρεσίες του σε οποιονδήποτε. Δεν δίνει καμιά σημασία στα καλά του έργα και πολύ περισσότερο δεν κάνει λόγο γι’ αυτά αν δεν υπάρχει ανάγκη.
Μια τέτοια ταπεινοφροσύνη εύχομαι , παιδιά μου, να σας χαρίσει ο Κύριος, γιατί αυτή θα σας ελευθερώσει από τα δεσμά της αμαρτίας και θα σας οδηγήσει στην αγάπη Εκείνου που «εταπείνωσεν εαυτόν μέχρι θανάτου, θανάτου δε σταυρού» (Φιλ .2:
Οι πεδιάδες που βρίσκονται χαμηλά είναι σχεδόν πάντα εύφορες και καρπερές, ενώ τα ψηλά βουνά παραμένουν συνήθως άγονα. Και τα στάχια που στέκονται όρθια είναι άδεια, ενώ όσα γέρνουν χαμηλά είναι γεμάτα από σπόρους. Αποκτήστε λοιπόν κι εσείς καρδιά ταπεινή και θα πλουτίσετε με καρπούς πνευματικούς που θα εξασφαλίσουν τη σωτηρία σας.
Ο αγώνας της ζωής αυτής αποδεικνύεται φορτίο δυσβάστακτο για όσους δεν πιστεύουν στο Θεό. Για εκείνους όμως που εμπιστεύονται την ύπαρξη τους στον Κύριο μας Ιησού Χριστό και ελπίζουν στη δική του πρόνοια, η παρούσα ζωή γίνεται «ζυγός χρηστός» και «φορτίο ελαφρόν» (Ματθ.11:30)
Σας παρακαλώ, αδερφοί μου , αν θέλετε να ευαρεστήσετε το Θεό, μην περιφρονείτε καμιάν αρετή. Γιατί μπορούμε με πολλούς τρόπους να γίνουμε ευάρεστοι στο Θεό.
Η ευγενική συμπεριφορά στον πλησίον , ο παρήγορος λόγος μας στον θλιμμένο, η υπεράσπιση του αδικουμένου , η αντίδραση μας στους κακούς λογισμούς, ο αγώνας μας σην προσευχή, η υπομονή , η ευσπλαχνία, η δικαιοσύνη και κάθε άλλη αρετή . αυτά είναι που αναπαύουν το Θεό και προσελκύουν στην ψυχή μας τη δική Του χάρη, η οποία μας κάνει ικανούς να ξεπερνάμε και τις πλέον ανυπέρβλητες δυσκολίες της ζωής.
Επιδιώξτε τη σωτηρία σας ευαρεστώντας το Θεό πρωτίστως με την αρετή της αγάπης. Αυτό να είναι το μοναδικό σας μέλημα: το πώς θα γίνετε πλούσιοι σε αγάπη. Εκείνος που έχει αγάπη, έχει μέσα του τον ίδιο το θεό.
Να ζείτε μέσα στην αγάπη του Θεού∙ αυτή να είναι οδηγός σας, αυτή αναπνοή σας. «Ο Θεός, αγάπη εστί, και ο μένων εν τη αγάπη εν τω Θεώ μένει και ο Θεός εν αυτώ» (Α΄Ιω.4:16). Με την αγάπη του Θεού η πικρή ζωή γίνεται γλυκειά και όμορφη.
Αν ζείτε με άλλου, διακονείστε τους πρόθυμα σαν να υπηρετείτε τον ίδιο το Θεό. Και μην απαιτείτε αγάπη για την αγάπη σας, μήτε την ευγνωμοσύνη για τις θυσίες που άνετε, μήτε τον έπαινο για την ταπείνωσή σας.
Μην είστε βλοσυροί και απλησίαστοι. Συμπεριφερθείτε σαν τα άκακα παιδιά και, αν χρειαστεί, βοηθείστε πρόσχαρα τον πλησίον σας. Προσοχή, μην τον προσβάλετε έστω και με το βλέμμα σας. Να τον αγαπάτε ολόθερμα, γιατί η αξία του είναι ανεκτίμητη. Είναι μέλος του Χριστού. Γι’ αυτόν έχυσε το αίμα Του ο Κύριος.
«Η αγάπη», λέει ο Απόστολος, «καλύψει πλήθος αμαρτιών» (Α΄Πετρ. 4: 8 ).πότε θα συμβεί αυτό; όταν εσείς γίνετε η παρηγοριά των θλιμμένων , η αναψυχή των δυστυχισμένων ,ο προστάτης των φτωχών, ο κηδεμόνας των ορφανών, η ανακούφιση των ασθενών, ο χειραγωγός των πλανημένων, ο πρόθυμος βοηθός κάθε χριστιανού. Γι’ αυτή σας την αγάπη προς τους ελαχίστους αδελφούς του Χριστού, προς τα δικά Του τίμια μέλη, ο Κύριος μας θα εξαλείψει τις αμαρτίες σας και θα σας αξιώσει να Τον βλέπετε «πρόσωπον προς πρόσωπον» ( Α΄Κορ. 13:12) στην αιώνια βασιλεία Του.
Αποφεύγετε τα λόγια και τις πράξεις που μπορούν να σκανδαλίσουν ή να προσβάλουν τους αδελφούς σας. Τι προσβολές όμως των άλλων εσείς να τις δέχεστε σαν δώρο Θεού. Είναι το όπλο που σας προσφέρει ο ίδιος ο Κύριος για να νεκρώσετε τα πάθη που φωλιάζουν στην ψυχή σας.
Μην ανταποδίδετε τους ονειδισμούς ή τις θλίψεις που τυχόν σας προξενούν . δείξτε υπομονή και η θελήσετε ποτέ να πικράνετε κανένα. να είστε τότε σίγουροι πως και το δικό σας όνομα θα συγκαταριθμηθεί στα ονόματα των αγίων»των γεγραμμένων εν τω βιβλίω της ζωής» (Αποκ.21:27)
Να μη θυμάστε με λύπη το κακό που σας προξένησε ο αδελφός σας, για να μη θυμηθεί και ο Κύριος τις δικές σας αμαρτίες για τις οποίες σας συγχώρεσε.
Το κακό να το νικάτε με το καλό. Το κακό δεν διορθώνεται ποτέ με το κακό (πρβλ.Ρωμ. 12:21)
Πριν πείτε οτιδήποτε, σκεφθείτε μήπως με τα λόγια σας προσβάλετε το Θεό ή τον πλησίον σας.
Προτού επισκεφθείτε τον αδελφό σας, θέστε ως όρο στον εαυτό σας να διατηρήσετε και μετά την επίσκεψη σας την ίδια αγαθή διάθεση και αγάπη που τρέφετε και τώρα απέναντι του ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον οποίο θα σας υποδεχθεί εκείνος.
Σε κάθε προστριβή με τον πλησίον σας εξετάστε πρώτα τον εαυτό σας. Ασκώντας αυστηρή αυτοκριτική , σχεδόν πάντα θα διαπιστώσετε πως αιτία της δυσαρέσκειας είναι ο ίδιος μας ο εαυτός.
Μην προβάλλετε δικαιολογίες. Αποφεύγετε τις διενέξεις. Συμπεριφερθείτε με συγκατάβαση στον πλησίον σας, ανάλογα με το χαρακτήρα και την ηλικία του. Φανείτε με κάθε τρόπο παρήγοροι σε όλους και στον καθένα χωριστά.
Υπομένετε αγόγγυστα τους κακούς τρόπους του αδελφού σας, την αγανάκτηση του, την οργή του, τις απερισκεψίες του.
Όταν βλέπετε κάποια αίσθημα αντιπάθειας προς τον πλησίον ν’ αγγίζει την ψυχή σας, αγωνιστείτε να το διώξετε. Υποχρεώστε τον ε\αυτό σας να εξυπηρετήσει και να διακονήσει με κάθε τρόπο τον συγκεκριμένο αδελφό. Πιέστε τον εαυτό σας στην εξής προσευχή: «Κύριε, σώσε το δούλο Σου (τάδε) και με τις άγιες προσευχές του ειρήνευσε και τη δική μου ψυχή». βλέποντας ο Κύριος αυτή την καλή σας προαίρεση , όχι μόνον θα ξεριζώσει από μέσα σας την αντιπάθεια, μα και θα σκορπίσει ανάμεσα σας την αγία Του αγάπη.
Μη θίγετε με τα λόγια σας την τιμή του πλησίον. Να χρησιμοποιείτε τη γλώσσα μόνο για να δοξάζετε το Θεό και για να λέτε λόγους ψυχοφελούς στους αδελφούς σας. Αν θελήσετε να κακολογήσετε κάποιον, θυμηθείτε πρώτα τις δικές σας αμαρτίες- όλες εκείνες που κάνατε από τα νεανικά σας χρόνια μέχρι σήμερα- κατηγορείστε τον εαυτό σας γι’ αυτές κα αποφύγετε έτσι την καταλαλιά. Μην ξεχνάτε ποτέ πως η ενασχόληση με τα σφάλματα των άλλων αποτελεί παράπτωμα.
Πολεμήστε με κάθε τρόπο το πάθος του θυμού, και, με τη βοήθεια του Θεού, αυτό θα υποχωρήσει. Αν τυχόν νευριάσετε ή οργιστείτε, είναι προτιμότερο να μην πείτε τίποτε. Απομακρυνθείτε ή , αν κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο, κείστε σφιχτά τα χείλη σας για να μην παταχθεί έξω η οργισμένη φλόγα που καίει στην ψυχή σας και αναστατώσει όλο σας το περιβάλλον. Η σιωπή και η προσευχή είναι το καλύτερο φάρμακο γι’ αυτές τις στιγμές. Όταν η φλόγα του θυμού σβήσει και η καρδιά σας γαληνέψει , τότε μόνο μπορείτε να πείτε με ασφάλεια λόγους ωφέλιμους.
Αν εσείς γίνατε αφορμή να πικραθεί ο αδελφός σας, χρησιμοποιήστε κάθε τρόπο για να απαλλαγεί από τη λύπη που του δημιουργήσατε.
Παρατηρείστε τον εαυτό σας και θα διαπιστώσετε πως μόνο τότε είστε αναπαυμένοι με όλα, όταν υπάρχει μέσα σας η υπομονή , ή η ταπεινοφροσύνη, η υπακοή , η αγάπη.
Η σωτηρία δεν βρίσκεται στην πολυλογία , αλλά στη σιωπή και στην άγρυπνη προσοχή τους εαυτού μας.
Μην κρίνετε ποτέ τον πλησίον σας, είτε ζει ενάρετα είτε ζει αμαρτωλά. «Συ τις ει ο κρίνων αλλότριον οικέτην; τω ιδίω Κυρίω στήκει ή πίπτει ∙ σταθήσετα δε∙ δυνατός γαρ εστίν ο Θεός στήσαι αυτόν».(Ρωμ.14:4)
Σε κάθε περίσταση παραδοθείτε στο θέλημα του Θεού. Αυτό είναι το πλέον σωτήριο για σας.
Προσέχετε να μη δυσανασχετείτε μπροστά σε οποιαδήποτε δυσκολία. Οι θλίψεις δεν παρουσιάζονται τυχαία στη ζωή μας, αλλά παραχωρούνται από την πρόνοια του Θεού , με σκοπό τον αγιασμό και τα σωτηρία μας. γι’ αυτόν το σκοπό παραχωρήθηκε και στον Απόστολο Παύλο να βραθεί μπροστά σε μυρίους κινδύνους: «Κινδύνοις ποταμών , κινδύνοις ληστών , κινδύνοις εκ γένους, κινδύνοις εξ εθνών, κινδύνοις εν πόλει, κινδύνοις εν ερημία, κινδύνοις εν θαλάσση, κυνδύνοις εν ψευδαδελφοίς…» ( Β΄Κορ. 11: 26).
Γνωρίζοντας αυτή την αλήθεια , μην ασχολείστε με το ποιός και γιατί σας αδίκησε. Θυμηθείτε μόνο πως χωρίς παραχώρηση Θεού κανείς δεν θα τολμούσε να σας ακουμπήσει. Καλύτερα, λοιπόν , να ευγνωμονείτε τον Κυριο, γιατί οι δοκιμασίες του Αυτός επιτρέπει αποδεικνύουν πως είστε δικά Του παιδιά. Αυτός φροντίζει για σας και με κάθε τρόπο σας καθοδηγεί στη βασιλεία των ουρανών. «Ει παιδείαν υπομένετε, ως υιοίς προσφέρεται ο Θεός∙ τις γαρ εστίν υιός ον ου παιδεύει πατήρ;( Εβρ. 12:7)
Στις στιγμές της απελπισίας να θυμάστε πως δεν σας εγκατέλειψε ο Κύριος, αλλά μάλλον εσείς Τον λησμονήσατε.
Να τις σας συμβουλεύω για τις ώρες της μοναξιάς σας. : Να επικαλείστε ακατάπαυστα το όνομα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Και βίαζετε σε τούτο το έργο τον εαυτό σας, όσο κι αν αυτός δυφορεί και αντιδρά.
Η καχυποψία δεν αρμόζει στους Χριστιανούς, γι’ αυτόν μην την αποδέχεσθε. Διάκριση μάλλον απαιτεί από μας ο Θεός και προσοχή και σύνεση. «Γίνεσθαι φρόνιμοι ως οι όφεις και ακέραιοι ως αι περιστεραί».(ΜΑτθ. 10: 16)
Να βαδίζετε πάντα τη μέση οδό. Τα άκρα σε καμιά περίπτωση δεν ωφελούν.
«Ούχ υμών γνώναι χρόνους ή καιρούς ους ο πατήρ έθετο εν τη ιδία εξουσία»(Πραξ.1: 17). Αυτό ζήτησε ο Χριστός από τους Αποστόλους. Αυτό θέλει και από κάθε γνήσιο δούλο Του. Να μην πολυπραγμονεί δηλαδή για τα μέλλοντα( συντέλεια του κόσμου κ.α.)
Σε όλη τη ζωή μην ξεχνάτε , πριν από κάθε σας ενέργεια , να ρωτάτε τον εαυτό σας: «Αυτό που προτίθεμαι να κάνω μήπως είναι αντίθετο στο θέλημα του Θεού; Μήπως είναι επιζήμιο για την ψυχή μου; μήπως είναι άδικο για τον αδελφό μου;» αν μετά από μια τέτοια αυστηρή αυτοεξέταση η συνείδησή σας δεν διαμαρτύρεται, μπορείτε ακίνδυνα να πραγματοποιήσετε την επιθυμία σας. Αν όμως η συνείδηση σας ελέγχει, συγκρατηθείτε και αποφύγετε την εκτέλεσή της.
Να εργάζεστε προσεκτικά και χωρίς βιασύνη. Τότε όλα σας τα έργα θα στέφονται με επιτυχία.
Να θεωρείτε τον εαυτό σας ως τον πλέον αμαρτωλό και «έσχατον πάντων» (Α΄Κορ. 15:1
.Κόσμημα και καλλονή όλων των αρετών είναι η ταπείνωση. Αυτή είναι για την ανθρώπινη ψυχή ό,τι είναι η βροχή για την ξεραμένη γη. Η αληθινή ταπείνωση έχει την αρχή της στον ταπεινό Ιησού Χριστό. «Μάθετε απ’ εμού», μας προτρέπει ο Κύριος, «ότι πράος ειμί και ταπεινός τη καρδία, και ευρήσετε ανάπαυσιν ταίς ψυχαίς υμών» (Ματθ. 11:29)
Σ’ αυτή την αρετή αναπαύεται και ευαρεστείται ο Θεός. «Επί τίνα επιβλέψω;», λέει ο Ίδιος, «αλλ’ ή επί τον ταπεινόν και ησύχιον και τρέμοντα τους λόγους μου» (Ησ. 66:2)
Αλλά τι είναι η ταπεινοφροσύνη;
Ταπεινοφροσύνη είναι το να λογαριάζεις τον εαυτό σου ως τον μεγαλύτερο αμαρτωλό, το να μην προσβάλλεις, να μην εξουθενώνεις και να μην κατακρίνεις κανέναν, αλλά να βλέπεις μόνο τις δικές σου αμαρτίες. Ταπεινοφροσύνη είναι το να μην επιζητείς επαίνους , πλούτη , δόξες και τιμές, θεωρώντας εντελώς ανάξιο τον εαυτό σου για κάτι τέτοιο.
Ο ταπεινός άνθρωπος υπομένει με ανδρεία τις προσβολές , τις ύβρεις, τις κατηγόριες, πιστεύοντας βαθιά πως αυτά του αξίζουν. Σε όλους συμπεριφέρεται χαρούμενα. Είναι πρόθυμος να προσφέρει με αγάπη τις υπηρεσίες του σε οποιονδήποτε. Δεν δίνει καμιά σημασία στα καλά του έργα και πολύ περισσότερο δεν κάνει λόγο γι’ αυτά αν δεν υπάρχει ανάγκη.
Μια τέτοια ταπεινοφροσύνη εύχομαι , παιδιά μου, να σας χαρίσει ο Κύριος, γιατί αυτή θα σας ελευθερώσει από τα δεσμά της αμαρτίας και θα σας οδηγήσει στην αγάπη Εκείνου που «εταπείνωσεν εαυτόν μέχρι θανάτου, θανάτου δε σταυρού» (Φιλ .2:
Οι πεδιάδες που βρίσκονται χαμηλά είναι σχεδόν πάντα εύφορες και καρπερές, ενώ τα ψηλά βουνά παραμένουν συνήθως άγονα. Και τα στάχια που στέκονται όρθια είναι άδεια, ενώ όσα γέρνουν χαμηλά είναι γεμάτα από σπόρους. Αποκτήστε λοιπόν κι εσείς καρδιά ταπεινή και θα πλουτίσετε με καρπούς πνευματικούς που θα εξασφαλίσουν τη σωτηρία σας.
Το θέλημα του Θεού και η ελευθερία του ανθρώπου
«Ο Αγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης», γ.Σωφρονίου (Σαχάρωφ), σ.408-417
Είναι μεγάλο αγαθό να παραδινόμαστε στο θέλημα του Θεού. Τότε στην ψυχή είναι Μόνος ο Κύριος και δεν έρχεται καμιά ξένη σκέψη, η ψυχή προσεύχεται με καθαρό νου και αισθάνεται την αγάπη του Θεού, έστω και αν υποφέρει σωματικά.
Όταν η ψυχή παραδοθεί ολοκληρωτικά στο θέλημα του Θεού, τότε ο Ίδιος ο Κύριος αρχίζει να την καθοδηγεί, και η ψυχή διδάσκεται απευθείας από τον θεό, ενώ προηγουμένως την οδηγούσαν οι άνθρωποι και η Γραφή. Αλά το να είναι Δάσκαλος της ψυχής ο Ίδιος ο Κύριος με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος είναι σπάνιο και λίγοι γνωρίζουν αυτό το μυστήριο, εκείνοι μόνο που ζουν κατά το θέλημα του Θεού.
Ο υπερήφανος δεν αναζητεί το θέλημα του Θεού , αλλά προτιμά να κατευθύνει ο ίδιος τη ζωή του. Και δεν καταλαβαίνει πώς , χωρίς τον Θεό , δεν επαρκεί το λογικό του ανθρώπου για να τον καθοδηγεί. Κι εγώ , όταν εζούσα στον κόσμο προτού να γνωρίσω τον Κύριο και το Άγιο Πνεύμα , εστηριζόμουν στο λογικό μου. Όταν όμως εγνώρισα με το Άγιο Πνεύμα τον Κύριο μας Ιησού Χριστό , τον Υιό του Θεού , τότε παραδόθηκε η ψυχή μου στον Θεό και δέχομαι οτιδήποτε θλιβερό μου συμβεί και λέω : «Ο Κύριος με βλέπει … Τι να φοβηθώ ;» Προηγουμένως όμως δεν μπορούσα να ζω κατ ‘ αυτό τον τρόπο .
Για όποιον παραδόθηκε στο θέλημα του Θεού η ζωή γίνεται πολύ ευκολότερη , γιατί στις αρρώστιες , στη φτώχεια και στο διωγμό σκέφτεται : «Έτσι ευδόκησε ο Θεός και πρέπει να υπομείνω για τις αμαρτίες μου» .
Να , εδώ και πολλά χρόνια πάσχω από πονοκέφαλο και δύσκολα τον υποφέρω , αλλά με ωφελεί , γιατί με την ασθένεια ταπεινώνεται η ψυχή . Η ψυχή μου επιθυμεί διακαώς να προσεύχεται και να αγρυπνεί αλλά η ασθένεια με εμποδίζει , διότι το άρρωστο σώμα απαιτεί ανάπαυση . Και παρακάλεσα πολύ τον Κύριο να με θεραπεύσει , αλλά δεν με άκουσε . Κι αυτό σημαίνει πώς αυτό δεν θα ήταν προς όφελός μου .
Να όμως και μια άλλη περίπτωση , που ο Κύριος με άκουσε και με έσωσε . Σε μια γιορτή πρόσφεραν στην τράπεζα ψάρι . Ενώ λοιπόν έτρωγα , ένα κόκαλο μπήκε πολύ βαθιά στο λαιμό μου . Επικαλέστηκα τον Άγιο Παντελεήμονα , παρακαλώντας να με θεραπεύσει , γιατί ο γιατρός του Μοναστηριού δεν θα μπορούσε να μου βγάλει το κόκαλο από το φάρυγγα . Και μόλις είπα : «γιάτρεψέ με» , η ψυχή μου πήρε απάντηση : «Βγες , έξω από την τράπεζα , κάνε μια βαθιά εισπνοή και μια απότομη εκπνοή και το κόκαλο θα βγει με αίμα» . Έτσι κι έκαμα και βγήκε ένα μεγάλο κόκαλο με αίμα . Και κατάλαβα πώς , αν ο Κύριος δεν με θεραπεύει από τον κεφαλόπονο , αυτό σημαίνει ότι είναι ωφέλιμο για την ψυχή μου να υποφέρω τον πόνο . …… Όταν η χάρη είναι μαζί μας , είμαστε δυνατοί στο πνεύμα . Όταν όμως την χάσομε , βλέπομε την αδυναμία μας , βλέπομε πως χωρίς τον Θεό δεν μπορούμε ούτε να σκεφτούμε το καλό . Πώς μπορείς να ξέρεις αν ζεις σύμφωνα με το θέλημα του Θεού ; Να η ένδειξη : Αν στενοχωριέσαι για κάτι , αυτό σημαίνει πως δεν παραδόθηκες τελείως στο θέλημα του Θεού , έστω κι αν σου φαίνεται πως ζεις σύμφωνα με το θέλημα του Θεού . Όποιος ζει κατά το θέλημα του Θεού , αυτός δεν μεριμνά για τίποτε . Κι αν κάτι του χρειάζεται , παραδίνει τον εαυτό του και την ανάγκη του στον Θεό . Κι αν πάρει ότι θέλει , μένει ήρεμος , σαν να το είχε . Ψυχή που παραδόθηκε στο θέλημα του Θεού δεν φοβάται τίποτε : ούτε θύελλες ούτε ληστές ούτε τίποτα άλλο . ‘Ότι κι αν έλθει , λέγει : «Έτσι ευδοκεί ο Θεός» , κι έτσι διατηρείται η ειρήνη στην ψυχή και στο σώμα . Το καλύτερο έργο είναι να παραδοθούμε στο θέλημα του Θεού και να βαστάζομε τις θλίψεις με ελπίδα . Ο Κύριος βλέποντας τις θλίψεις μας δεν θα επιτρέψει ποτέ κάτι που να ξεπερνά τις δυνάμεις μας . Αν οι θλίψεις μας φαίνονται υπερβολικές , αυτό σημαίνει πως δεν έχομε παραδοθεί στο θέλημα του Θεού . …
ιερέας περπατάει
… Όποιος κάνει το θέλημα του Θεού , είναι ευχαριστημένος με όλα , έστω κι αν είναι φτωχός και ίσως ασθενής και πάσχει , γιατί τον ευφραίνει η χάρη του Θεού . Όποιος όμως δεν είναι ικανοποιημένος με την μοίρα του και γογγύζει για την αρρώστια του ή εναντίον εκείνου που τον προσέβαλε , αυτός να ξέρει πως κατέχεται από υπερήφανο πνεύμα και έχασε την ευγνωμοσύνη για τον Θεό . Αλλ ‘ ακόμα και σε μια τέτοια περίπτωση μη στενοχωριέσαι , αλλά ζήτησε μ ‘ επιμονή από τον Κύριο πνεύμα ταπεινό . Κι όταν έλθει σ ‘ εσέ το ταπεινό Πνεύμα του Θεού που αναζητάς , τότε θα Τον αγαπήσεις και θα έχεις βρει ανάπαυση , παρ ‘ όλες τις θλίψεις σου . Ψυχή που απέκτησε την ταπείνωση θυμάται πάντα τον Θεό και αναλογίζεται : «Ο Θεός με έκτισε ΄ έπαθε για μένα ΄ συγχωρεί τις αμαρτίες μου και με παρηγορεί ΄ με τρέφει και φροντίζει για μένα . Γιατί λοιπόν να μεριμνώ εγώ για τον εαυτό μου ή τι έχω να φοβηθώ , έστω κι αν με απειλή ο θάνατος» . …
… Κάθε ψυχή που ταράζεται από οποιαδήποτε αιτία πρέπει να καταφεύγει στον Κύριο και ο Κύριος θα την καθοδηγήσει . Αυτό όμως γίνεται κυρίως σε καιρό συμφοράς και απροσδόκητου συγχύσεως – κανονικά πρέπει να ρωτάμε τον πνευματικό , γιατί αυτό είναι ταπεινότερο . … []
Και όλα , όλα δίνουν τότε αγάπη στην καρδιά , διότι όλα είναι του Θεού. Ο Κύριος νουθετεί με το έλεος Του τον άνθρωπο , για να δέχεται μ’ ευγνωμοσύνη τις θλίψεις . Ποτέ σ ‘ όλη μου τη ζωή , ούτε μια φορά δεν εγόγγυσα για τις θλίψεις , αλλά τα δεχόμουν όλα σαν φάρμακο από τα χέρια του Θεού και πάντα Τον ευχαριστούσα και γι ‘ αυτό ο Κύριος μου έδωσε να υπομένω ελαφρά τον αγαθό ζυγό Του . Όλοι οι κάτοικοι της γης υφίστανται αναπόφευκτα θλίψεις . Και παρόλο που δεν είναι μεγάλες οι θλίψεις που παραχωρεί ο Κύριος , όμως φαίνονται στους ανθρώπους αφόρητες και συντριπτικές . Κι αυτό γίνεται , διότι οι άνθρωποι δεν θέλουν να ταπεινωθούν ενώπιον του Θεού και να παραδοθούν στο θέλημά Του . Όσοι όμως άφησαν τον εαυτό τους στο θέλημα του Θεού , αυτούς τους καθοδηγεί ο Ίδιος ο Κύριος με τη χάρη Του και υπομένουν με ανδρεία τα πάντα για χάρη του Θεού , τον Οποίο αγάπησαν και με τον Οποίο θα δοξάζονται αιώνια . Όταν η Παναγία βρισκόταν κοντά στον Σταυρό , η θλίψη Της ήταν ακατάληπτα μεγάλη , επειδή Αυτή αγαπούσε τον Υιό της περισσότερο απ ‘ ότι μπορεί κανείς να φαντασθεί . Κι εμείς ξέρομε πως όσο μεγαλύτερη είναι η αγάπη , τόσο μεγαλύτερη είναι και η λύπη . Κατά την ανθρώπινη φύση η Θεοτόκος δεν θα μπορούσε με κανένα τρόπο να μην υποκύψει στις θλίψεις Της ΄ παραδόθηκε όμως στο θέλημα του Θεού και το Άγιο Πνεύμα Την ενίσχυσε ν ‘ αντέξει στον πόνο της . Μετά την Ανάληψη του Κυρίου η Παναγία έγινε η μεγάλη παρηγοριά στις θλίψεις για όλο τον λαό του Θεού . Ο Κύριος έδωσε επί γης το Άγιο Πνεύμα και όσοι Το έλαβαν αισθάνονται τον παράδεισο μέσα τους . Ίσως πεις : Γιατί λοιπόν δεν έχω κι εγώ μια τέτοια χάρη ; Διότι συ δεν παραδόθηκες στο θέλημα του Θεού , αλλά ζεις κατά δικό σου θέλημα . Παρατηρήστε εκείνον που αγαπά το θέλημά του . Αυτός δεν έχει ποτέ ειρήνη στην ψυχή και δεν ευχαριστιέται με τίποτε ΄ γι ‘ αυτόν όλα γίνονται όπως δεν έπρεπε . Όποιος όμως δόθηκε ολοκληρωτικά στο θέλημα του Θεού , έχει την καθαρή προσευχή και η ψυχή του αγαπά τον Κύριο. []
Είναι μεγάλο αγαθό να παραδινόμαστε στο θέλημα του Θεού. Τότε στην ψυχή είναι Μόνος ο Κύριος και δεν έρχεται καμιά ξένη σκέψη, η ψυχή προσεύχεται με καθαρό νου και αισθάνεται την αγάπη του Θεού, έστω και αν υποφέρει σωματικά.
Όταν η ψυχή παραδοθεί ολοκληρωτικά στο θέλημα του Θεού, τότε ο Ίδιος ο Κύριος αρχίζει να την καθοδηγεί, και η ψυχή διδάσκεται απευθείας από τον θεό, ενώ προηγουμένως την οδηγούσαν οι άνθρωποι και η Γραφή. Αλά το να είναι Δάσκαλος της ψυχής ο Ίδιος ο Κύριος με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος είναι σπάνιο και λίγοι γνωρίζουν αυτό το μυστήριο, εκείνοι μόνο που ζουν κατά το θέλημα του Θεού.
Ο υπερήφανος δεν αναζητεί το θέλημα του Θεού , αλλά προτιμά να κατευθύνει ο ίδιος τη ζωή του. Και δεν καταλαβαίνει πώς , χωρίς τον Θεό , δεν επαρκεί το λογικό του ανθρώπου για να τον καθοδηγεί. Κι εγώ , όταν εζούσα στον κόσμο προτού να γνωρίσω τον Κύριο και το Άγιο Πνεύμα , εστηριζόμουν στο λογικό μου. Όταν όμως εγνώρισα με το Άγιο Πνεύμα τον Κύριο μας Ιησού Χριστό , τον Υιό του Θεού , τότε παραδόθηκε η ψυχή μου στον Θεό και δέχομαι οτιδήποτε θλιβερό μου συμβεί και λέω : «Ο Κύριος με βλέπει … Τι να φοβηθώ ;» Προηγουμένως όμως δεν μπορούσα να ζω κατ ‘ αυτό τον τρόπο .
Για όποιον παραδόθηκε στο θέλημα του Θεού η ζωή γίνεται πολύ ευκολότερη , γιατί στις αρρώστιες , στη φτώχεια και στο διωγμό σκέφτεται : «Έτσι ευδόκησε ο Θεός και πρέπει να υπομείνω για τις αμαρτίες μου» .
Να , εδώ και πολλά χρόνια πάσχω από πονοκέφαλο και δύσκολα τον υποφέρω , αλλά με ωφελεί , γιατί με την ασθένεια ταπεινώνεται η ψυχή . Η ψυχή μου επιθυμεί διακαώς να προσεύχεται και να αγρυπνεί αλλά η ασθένεια με εμποδίζει , διότι το άρρωστο σώμα απαιτεί ανάπαυση . Και παρακάλεσα πολύ τον Κύριο να με θεραπεύσει , αλλά δεν με άκουσε . Κι αυτό σημαίνει πώς αυτό δεν θα ήταν προς όφελός μου .
Να όμως και μια άλλη περίπτωση , που ο Κύριος με άκουσε και με έσωσε . Σε μια γιορτή πρόσφεραν στην τράπεζα ψάρι . Ενώ λοιπόν έτρωγα , ένα κόκαλο μπήκε πολύ βαθιά στο λαιμό μου . Επικαλέστηκα τον Άγιο Παντελεήμονα , παρακαλώντας να με θεραπεύσει , γιατί ο γιατρός του Μοναστηριού δεν θα μπορούσε να μου βγάλει το κόκαλο από το φάρυγγα . Και μόλις είπα : «γιάτρεψέ με» , η ψυχή μου πήρε απάντηση : «Βγες , έξω από την τράπεζα , κάνε μια βαθιά εισπνοή και μια απότομη εκπνοή και το κόκαλο θα βγει με αίμα» . Έτσι κι έκαμα και βγήκε ένα μεγάλο κόκαλο με αίμα . Και κατάλαβα πώς , αν ο Κύριος δεν με θεραπεύει από τον κεφαλόπονο , αυτό σημαίνει ότι είναι ωφέλιμο για την ψυχή μου να υποφέρω τον πόνο . …… Όταν η χάρη είναι μαζί μας , είμαστε δυνατοί στο πνεύμα . Όταν όμως την χάσομε , βλέπομε την αδυναμία μας , βλέπομε πως χωρίς τον Θεό δεν μπορούμε ούτε να σκεφτούμε το καλό . Πώς μπορείς να ξέρεις αν ζεις σύμφωνα με το θέλημα του Θεού ; Να η ένδειξη : Αν στενοχωριέσαι για κάτι , αυτό σημαίνει πως δεν παραδόθηκες τελείως στο θέλημα του Θεού , έστω κι αν σου φαίνεται πως ζεις σύμφωνα με το θέλημα του Θεού . Όποιος ζει κατά το θέλημα του Θεού , αυτός δεν μεριμνά για τίποτε . Κι αν κάτι του χρειάζεται , παραδίνει τον εαυτό του και την ανάγκη του στον Θεό . Κι αν πάρει ότι θέλει , μένει ήρεμος , σαν να το είχε . Ψυχή που παραδόθηκε στο θέλημα του Θεού δεν φοβάται τίποτε : ούτε θύελλες ούτε ληστές ούτε τίποτα άλλο . ‘Ότι κι αν έλθει , λέγει : «Έτσι ευδοκεί ο Θεός» , κι έτσι διατηρείται η ειρήνη στην ψυχή και στο σώμα . Το καλύτερο έργο είναι να παραδοθούμε στο θέλημα του Θεού και να βαστάζομε τις θλίψεις με ελπίδα . Ο Κύριος βλέποντας τις θλίψεις μας δεν θα επιτρέψει ποτέ κάτι που να ξεπερνά τις δυνάμεις μας . Αν οι θλίψεις μας φαίνονται υπερβολικές , αυτό σημαίνει πως δεν έχομε παραδοθεί στο θέλημα του Θεού . …
ιερέας περπατάει
… Όποιος κάνει το θέλημα του Θεού , είναι ευχαριστημένος με όλα , έστω κι αν είναι φτωχός και ίσως ασθενής και πάσχει , γιατί τον ευφραίνει η χάρη του Θεού . Όποιος όμως δεν είναι ικανοποιημένος με την μοίρα του και γογγύζει για την αρρώστια του ή εναντίον εκείνου που τον προσέβαλε , αυτός να ξέρει πως κατέχεται από υπερήφανο πνεύμα και έχασε την ευγνωμοσύνη για τον Θεό . Αλλ ‘ ακόμα και σε μια τέτοια περίπτωση μη στενοχωριέσαι , αλλά ζήτησε μ ‘ επιμονή από τον Κύριο πνεύμα ταπεινό . Κι όταν έλθει σ ‘ εσέ το ταπεινό Πνεύμα του Θεού που αναζητάς , τότε θα Τον αγαπήσεις και θα έχεις βρει ανάπαυση , παρ ‘ όλες τις θλίψεις σου . Ψυχή που απέκτησε την ταπείνωση θυμάται πάντα τον Θεό και αναλογίζεται : «Ο Θεός με έκτισε ΄ έπαθε για μένα ΄ συγχωρεί τις αμαρτίες μου και με παρηγορεί ΄ με τρέφει και φροντίζει για μένα . Γιατί λοιπόν να μεριμνώ εγώ για τον εαυτό μου ή τι έχω να φοβηθώ , έστω κι αν με απειλή ο θάνατος» . …
… Κάθε ψυχή που ταράζεται από οποιαδήποτε αιτία πρέπει να καταφεύγει στον Κύριο και ο Κύριος θα την καθοδηγήσει . Αυτό όμως γίνεται κυρίως σε καιρό συμφοράς και απροσδόκητου συγχύσεως – κανονικά πρέπει να ρωτάμε τον πνευματικό , γιατί αυτό είναι ταπεινότερο . … []
Και όλα , όλα δίνουν τότε αγάπη στην καρδιά , διότι όλα είναι του Θεού. Ο Κύριος νουθετεί με το έλεος Του τον άνθρωπο , για να δέχεται μ’ ευγνωμοσύνη τις θλίψεις . Ποτέ σ ‘ όλη μου τη ζωή , ούτε μια φορά δεν εγόγγυσα για τις θλίψεις , αλλά τα δεχόμουν όλα σαν φάρμακο από τα χέρια του Θεού και πάντα Τον ευχαριστούσα και γι ‘ αυτό ο Κύριος μου έδωσε να υπομένω ελαφρά τον αγαθό ζυγό Του . Όλοι οι κάτοικοι της γης υφίστανται αναπόφευκτα θλίψεις . Και παρόλο που δεν είναι μεγάλες οι θλίψεις που παραχωρεί ο Κύριος , όμως φαίνονται στους ανθρώπους αφόρητες και συντριπτικές . Κι αυτό γίνεται , διότι οι άνθρωποι δεν θέλουν να ταπεινωθούν ενώπιον του Θεού και να παραδοθούν στο θέλημά Του . Όσοι όμως άφησαν τον εαυτό τους στο θέλημα του Θεού , αυτούς τους καθοδηγεί ο Ίδιος ο Κύριος με τη χάρη Του και υπομένουν με ανδρεία τα πάντα για χάρη του Θεού , τον Οποίο αγάπησαν και με τον Οποίο θα δοξάζονται αιώνια . Όταν η Παναγία βρισκόταν κοντά στον Σταυρό , η θλίψη Της ήταν ακατάληπτα μεγάλη , επειδή Αυτή αγαπούσε τον Υιό της περισσότερο απ ‘ ότι μπορεί κανείς να φαντασθεί . Κι εμείς ξέρομε πως όσο μεγαλύτερη είναι η αγάπη , τόσο μεγαλύτερη είναι και η λύπη . Κατά την ανθρώπινη φύση η Θεοτόκος δεν θα μπορούσε με κανένα τρόπο να μην υποκύψει στις θλίψεις Της ΄ παραδόθηκε όμως στο θέλημα του Θεού και το Άγιο Πνεύμα Την ενίσχυσε ν ‘ αντέξει στον πόνο της . Μετά την Ανάληψη του Κυρίου η Παναγία έγινε η μεγάλη παρηγοριά στις θλίψεις για όλο τον λαό του Θεού . Ο Κύριος έδωσε επί γης το Άγιο Πνεύμα και όσοι Το έλαβαν αισθάνονται τον παράδεισο μέσα τους . Ίσως πεις : Γιατί λοιπόν δεν έχω κι εγώ μια τέτοια χάρη ; Διότι συ δεν παραδόθηκες στο θέλημα του Θεού , αλλά ζεις κατά δικό σου θέλημα . Παρατηρήστε εκείνον που αγαπά το θέλημά του . Αυτός δεν έχει ποτέ ειρήνη στην ψυχή και δεν ευχαριστιέται με τίποτε ΄ γι ‘ αυτόν όλα γίνονται όπως δεν έπρεπε . Όποιος όμως δόθηκε ολοκληρωτικά στο θέλημα του Θεού , έχει την καθαρή προσευχή και η ψυχή του αγαπά τον Κύριο. []
Τετάρτη 9 Σεπτεμβρίου 2009
Μεγάλου Βασιλείου: Περί των Ψαλμών
Μεγάλου Βασλείου
Περί των Ψαλμών
Το βιβλίο των Ψαλμών προφητεύει τα μέλλοντα∙ υπενθυμίζει τα παρελθόντα∙ θεσπίζει νόμους για τη ζωή∙ υποδεικνύει όσα πρέπει να πράξουμε και με ένα λόγο είναι κοινό ταμείο καλών διδαγμάτων που προμηθεύει στον καθένα το κατάλληλο σύμφωνα με τη σπουδή του. Διότι και τα παλαιά τραύματα των ψυχών θεραπεύει και στο νετραυματισθέντα αποδίδει γρήγορα τη θεραπεία∙ και το άρρωστο περιποιείται και το υγειές προφυλάσσει και γενικώς ξεριζώνει , όσο είναι δυνατό , τα πάθη , τα οποία κατατυραννούν ποικιλοτρόπως στη ζωή τις ψυχές των ανθρώπων∙ και τούτο με κάποια μελωδική ψυχαγωγία και ευχαρίστηση που γεννά αγνή σκέψη. Τι έκανε λοιπόν το Πνεύμα το άγιο βλέποντας ότι το ανθρώπινο γένος δύσκολα οδηγείται προς την αρετή, και ότι εμείς εξ αιτίας της ροπής προς την ηδονή παραμελούμε τον ορθό βίο; Ανέμιξε με τις αλήθειες της πίστεως την τέρψη της μελωδίας, ώστε να δεχόμαστε χωρίς αντίδραση την ωφέλεια των λόγων που θα ακούονται γλυκά και απαλά. Έτσι και οι σοφοί ιατροί προσφέρουν και τα πικρότερα φάρμακα να τα πιούν δύσκολοι ασθενείς αλείφοντες πολλάκις το ποτήρι ολόγυρα με μέλι. Γι’ αυτό επινοήθησαν τα αρμονικά αυτά άσματα των Ψαλμών , ώστε και τα παιδιά , ή γενικώς και οι ανώριμοι στο ήθος να φαίνονται μεν ότι ψάλλουν , στην πραγματικότητα όμως να μορφώνονται ψυχικώς(…) Και ένα κανείς , από εκείνους που γίνονται θηρία ανήμερα από το θυμό, αρχίσει να λέγει τους ψαλμούς, αμέσως φεύγει η αγριότητα από την ψυχή του, διότι την αποκοίμισε με τη μελωδία.
Ο Ψαλμός γαληνεύει τις ψυχές, τις βραβεύει με ειρήνη, καθησυχάζει τους θορύβους και τα κύματα των λογισμών . Μαλακώνει την τάση της ψυχής για θυμό και σωφρονίζει την ακολασία της. Ο Ψαλμός συσφίγγει τη φιλία∙ ενώνει τα χωρισμένα∙ συμφιλιώνει τους εχθρούς. Διότι ποιός δύναται ακόμη να θεωρεί εχθρό εκείνον με τον οποίο ύψωσε την ίδια φωνή προς το Θεό; Ώστε η ψαλμωδία χορηγεί και το μέγιστο αγαθό, την αγάπη, διότι επινόησε ως συνδετικό κρίκο για την ένωση την από κοινού ψαλμωδία και συναρμόζει το λαό στη συμφωνία ενός χορού.
Ο ψαλμός πρέπει σε φυγή τους δαίμονες, επιφέρει τη βοήθεια των αγγέλων∙ είναι όπλο στους φόβους της νύχτας και ανάπαυση στους κόπους της ημέρας∙ ασφάλεια για τα νήπια∙ κόσμημα για τους ακμαίους στην ηλικία άνδρες∙ παρηγοριά για τους πρεσβυτέρους∙ στολίδι πάρα πολύ ταιριαστό για τις γυναίκες. Κατοικίζει τις ερήμους, σωφρονίζει τις συγκεντρώσεις∙ είναι βάση για τους αρχαρίους, αύξηση αυτών που προκόπτουν , στήριγμα των τελείων , φωνή της Εκκλησίας. Αυτός λαμπρύνει τις εορτές, αυτός προξενεί την κατά Θεό λύπη. Διό τι ο Ψαλμός εξάγει δάκρυ και από πέτρινη καρδιά.
Ο Ψαλμός είναι το έργο των αγγέλων , το ουράνιο πολίτευμα , το πνευματικό θυμίαμα. Ω τι σοφή επινόηση του διδασκάλου , ο οποίος επινόησε να ψάλλουμε και συγχρόνως να μαθαίνουμε τα ωφέλιμα! Για το λόγο αυτόν και κάπως βαθύτερα εγχαράσσονται τα διδάγματα στις ψυχές. Διότι μάθημα που έγινε με βία δεν είναι δυνατό να παραμείνει, όσα όμως εισέρχονται με ευχαρίστηση και χάρη, κάπως σταθερότατα κατοικούν στις ψυχές μας. Διότι τι δέ δύνασαι να μάθεις από εδώ; Δεν μαθαίνεις τη μεγαλοπρέπεια της ανδρείας; την ακρίβεια της δικαιοσύνης; τη σεμνότητα της σωφροσύνης; την τελειότητα της φρονήσεως; τον τρόπο της μετανοίας; τα μέτρα της υπομονής; και οτιδήποτε πείς από τα αγαθά; Εδώ ενυπάρχει τέλεια θεολογία∙ πρόρρηση της ενανθρωπίσεως του Χριστού∙ απειλή της κρίσεως∙ η ελπίδα της Αναστάσεως∙ ο φόβος της κολάσεως∙ οι υποσχέσεις για τη δόξα∙ αποκαλύψεις μυστηρίων. ‘Ολα είναι αποθησαυρισμένα στο βιβλίο των Ψαλμών ως σε κάποιο μεγάλο και κοινό θησαυροφυλάκιο.
Αποσπάσματα από την Ομιλία τις τον πρώτον Ψαλμόν, σε νεοελληνική απόδοση ( ΒΕΠΕΣ, τόμ, 52 , σελ. 11-12 Μigne .PG. τομ. 29, στ. 212-213)
Από το βιβλιαράκι: ΤΟ ΨΑΛΤΗΡΙ
ΕΚΔΟΣΙΣ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΔΙΑΚΟΝΙΑΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Περί των Ψαλμών
Το βιβλίο των Ψαλμών προφητεύει τα μέλλοντα∙ υπενθυμίζει τα παρελθόντα∙ θεσπίζει νόμους για τη ζωή∙ υποδεικνύει όσα πρέπει να πράξουμε και με ένα λόγο είναι κοινό ταμείο καλών διδαγμάτων που προμηθεύει στον καθένα το κατάλληλο σύμφωνα με τη σπουδή του. Διότι και τα παλαιά τραύματα των ψυχών θεραπεύει και στο νετραυματισθέντα αποδίδει γρήγορα τη θεραπεία∙ και το άρρωστο περιποιείται και το υγειές προφυλάσσει και γενικώς ξεριζώνει , όσο είναι δυνατό , τα πάθη , τα οποία κατατυραννούν ποικιλοτρόπως στη ζωή τις ψυχές των ανθρώπων∙ και τούτο με κάποια μελωδική ψυχαγωγία και ευχαρίστηση που γεννά αγνή σκέψη. Τι έκανε λοιπόν το Πνεύμα το άγιο βλέποντας ότι το ανθρώπινο γένος δύσκολα οδηγείται προς την αρετή, και ότι εμείς εξ αιτίας της ροπής προς την ηδονή παραμελούμε τον ορθό βίο; Ανέμιξε με τις αλήθειες της πίστεως την τέρψη της μελωδίας, ώστε να δεχόμαστε χωρίς αντίδραση την ωφέλεια των λόγων που θα ακούονται γλυκά και απαλά. Έτσι και οι σοφοί ιατροί προσφέρουν και τα πικρότερα φάρμακα να τα πιούν δύσκολοι ασθενείς αλείφοντες πολλάκις το ποτήρι ολόγυρα με μέλι. Γι’ αυτό επινοήθησαν τα αρμονικά αυτά άσματα των Ψαλμών , ώστε και τα παιδιά , ή γενικώς και οι ανώριμοι στο ήθος να φαίνονται μεν ότι ψάλλουν , στην πραγματικότητα όμως να μορφώνονται ψυχικώς(…) Και ένα κανείς , από εκείνους που γίνονται θηρία ανήμερα από το θυμό, αρχίσει να λέγει τους ψαλμούς, αμέσως φεύγει η αγριότητα από την ψυχή του, διότι την αποκοίμισε με τη μελωδία.
Ο Ψαλμός γαληνεύει τις ψυχές, τις βραβεύει με ειρήνη, καθησυχάζει τους θορύβους και τα κύματα των λογισμών . Μαλακώνει την τάση της ψυχής για θυμό και σωφρονίζει την ακολασία της. Ο Ψαλμός συσφίγγει τη φιλία∙ ενώνει τα χωρισμένα∙ συμφιλιώνει τους εχθρούς. Διότι ποιός δύναται ακόμη να θεωρεί εχθρό εκείνον με τον οποίο ύψωσε την ίδια φωνή προς το Θεό; Ώστε η ψαλμωδία χορηγεί και το μέγιστο αγαθό, την αγάπη, διότι επινόησε ως συνδετικό κρίκο για την ένωση την από κοινού ψαλμωδία και συναρμόζει το λαό στη συμφωνία ενός χορού.
Ο ψαλμός πρέπει σε φυγή τους δαίμονες, επιφέρει τη βοήθεια των αγγέλων∙ είναι όπλο στους φόβους της νύχτας και ανάπαυση στους κόπους της ημέρας∙ ασφάλεια για τα νήπια∙ κόσμημα για τους ακμαίους στην ηλικία άνδρες∙ παρηγοριά για τους πρεσβυτέρους∙ στολίδι πάρα πολύ ταιριαστό για τις γυναίκες. Κατοικίζει τις ερήμους, σωφρονίζει τις συγκεντρώσεις∙ είναι βάση για τους αρχαρίους, αύξηση αυτών που προκόπτουν , στήριγμα των τελείων , φωνή της Εκκλησίας. Αυτός λαμπρύνει τις εορτές, αυτός προξενεί την κατά Θεό λύπη. Διό τι ο Ψαλμός εξάγει δάκρυ και από πέτρινη καρδιά.
Ο Ψαλμός είναι το έργο των αγγέλων , το ουράνιο πολίτευμα , το πνευματικό θυμίαμα. Ω τι σοφή επινόηση του διδασκάλου , ο οποίος επινόησε να ψάλλουμε και συγχρόνως να μαθαίνουμε τα ωφέλιμα! Για το λόγο αυτόν και κάπως βαθύτερα εγχαράσσονται τα διδάγματα στις ψυχές. Διότι μάθημα που έγινε με βία δεν είναι δυνατό να παραμείνει, όσα όμως εισέρχονται με ευχαρίστηση και χάρη, κάπως σταθερότατα κατοικούν στις ψυχές μας. Διότι τι δέ δύνασαι να μάθεις από εδώ; Δεν μαθαίνεις τη μεγαλοπρέπεια της ανδρείας; την ακρίβεια της δικαιοσύνης; τη σεμνότητα της σωφροσύνης; την τελειότητα της φρονήσεως; τον τρόπο της μετανοίας; τα μέτρα της υπομονής; και οτιδήποτε πείς από τα αγαθά; Εδώ ενυπάρχει τέλεια θεολογία∙ πρόρρηση της ενανθρωπίσεως του Χριστού∙ απειλή της κρίσεως∙ η ελπίδα της Αναστάσεως∙ ο φόβος της κολάσεως∙ οι υποσχέσεις για τη δόξα∙ αποκαλύψεις μυστηρίων. ‘Ολα είναι αποθησαυρισμένα στο βιβλίο των Ψαλμών ως σε κάποιο μεγάλο και κοινό θησαυροφυλάκιο.
Αποσπάσματα από την Ομιλία τις τον πρώτον Ψαλμόν, σε νεοελληνική απόδοση ( ΒΕΠΕΣ, τόμ, 52 , σελ. 11-12 Μigne .PG. τομ. 29, στ. 212-213)
Από το βιβλιαράκι: ΤΟ ΨΑΛΤΗΡΙ
ΕΚΔΟΣΙΣ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΔΙΑΚΟΝΙΑΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
