Θα πρέπει ίσως να εντρυφήσουμε γύρω από την έννοια της αθανασίας εξ απόψεως ορθοδόξου δογματικής διδασκαλίας. Όταν μιλούμε περί αθανασίας εννούμε τέσσερις έννοιες: Πρώτη η κατά φύσιν αθανασία, δηλαδή η ιδιότητα του να θνήσκειν εκ φύσεως και όχι επιγενομένως. Όπως αντιλαμβανόμασθε την κατά φύσιν αθανασία έχει μόνο ο Θεός. Διότι μόνο ο Θεός εξ υπαρχής έχει την αθανασία και είναι ο μόνος κατά φύσιν αθάνατος. Με αυτό που λέμε «Άγιος Αθάνατος» από δίδουμε αυτήν ακριβώς την αλήθεια. Επειδή ο Θεός είναι άναρχος , από την φύση του δεν έχει και τέλος. Αυτό τονίζει και ο Απόστολος Παύλος όταν λέγει στην Α΄προς Τιμόθεον επιστολή του ότι ο Θεός είναι ο μόνος έχων αθανασίαν φώς οικών απρόσιτον. Αυτή λοιπόν είναι η πρώτη έννοια της αθανασίας.
Η δεύτερη είναι η κατά χάριν αθανασία. Αυτή η αθανασία σημαίνει μία κατάσταση την οποία έχει κάποιος όταν κάποιος άλλος του την έχει δώσει , είναι δοτή ιδιότητα: Οφείλεται σε ένα χάρισμα , σε μία δωρεά την οποία έχει δώσει κάποιος σε κάποιον άλλο. Αυτή την κατά χάριν αθανασία έχει ο άνθρωπος. Η ψυχή του ανθρώπου έχει την κατά χάριν αθανασία και ότι την κατά φύσιν, διότι η ψυχή του ανθρώπου είναι κτιστή , είναι δημιούργημα του Θεού, ως εκ τούτου έχει αρχή και επομένως κάτι τι που έχει αρχή έχει και τέλος. Θα έπρεπε λοιπόν τηρουμένης αυτής της βασικής αρχής η ψυχή του ανθρώπου έχουσα αρχή να έχει και τέλος. Εδώ όμως γίνεται μία εξαίρεση και ενώ η ψυχή είναι κτιστή, και έχει αρχή , εν τούτοις δεν έχει τέλος, διότι έτσι το θέλησε ο Θεός. Αυτή είναι μία κατά χάριν αθανασία, την οποία έχει η ψυχή του ανθρώπου.
Η Τρίτη έννοια της αθανασίας είναι εκείνη που συνδέεται με την ύπαρξη της χάριτος του Θεού. Η ψυχή ως ενωμένη με τον Θεό έχει αυτήν τη μορφή της αθανασίας. Τέτοια μορφή αθανασίας έχουν οι δίκαιοι. Οι αμαρτωλοί έχουν μεν την κατά χάριν αθανασία εφ’ όσον ο Θεός έσωσε σε όλους αυτή την ιδιότητα, δεν ευρίσκονται όμως ενωμένοι με την χάρη του Θεού. Οι ψυχές των αμαρτωλών ανθρώπων δεν διαθέτουν αυτήν την θεοποιό ενέργεια. Ζούν μεν αιωνίως, αλλά μακράν του Θεού. Για τούτο ο Μ.Βασίλειος ονομάζει την αμαρτία «Θάνατον του αθανάτου» εννοώντας ότι υπάρχει μεν η κατά χάριν αθανασία η οποία όμως στερείται της θεοποιού ενεργείας εξ αιτίας της αμαρτίας. Υπάρχει και η τέταρτη μορφή αθανασίας , όταν ο άνθρωπος μετέχει της αναστάσεως του Χριστού.
Χαώδης είναι η διαφορά ανάμεσα στην ορθόδοξη αντίληψη περί της αθανασίας της ψυχής και της φιλοσοφικής διδασκαλίας. Κατά την ορθόδοξη άποψη η ψυχή δεν είναι άναρχη, δεν είναι αγέννητη ,δεν είναι άκτιστη, ούτε προϋπάρχουσα. Είναι κτιστή , κατά χάριν αθάνατη το δε σώμα και η ψυχή αποτελούν μία ενότητα και δεν υπάγονται σε καμία έννοια διϋσμού , δηλαδή δεν είναι δύο αυτόνομες αρχές, οι οποίες έχουν ξεχωριστή προέλευση και καταγωγή και που η μία αντιμάχεται την άλλη.
Θα πρέπει να αναφέρουμε ακόμα ότι και στο θέμα της αθανασίας της ψυχής υπήρξαν και μέσα στους χώρους του χριστιανισμού αρκετές αιρετικές διδασκαλία, τις οποίες εγκαίρως επεσήμανε και κατεδίκασε η Εκκλησία. Δύο από αυτές που έχουν άμεση σχέση με την αθανασία της ψυχής είναι α ) η αίρεση των λεγομένων θνητοψυχικών και β ) η αίρεση της ψυχοπανυχίας.
Οι θνητοψυχίτες δίδασκαν ότι η ψυχή του ανθρώπου είναι όποια με την ψυχή των ζώων και ότι χάνεται μαζί με το σώμα μετά τον θάνατο. Όπως δηλαδή μετον θάνατο παύει να υπάρχει το σώμα και διαλύεται, το ίδιο ισχυρίζοντο ότι συμβαίνει και με τις ψυχές.
Στην αίρεση της ψυχοπανυχίας ισχυρίζονται ότι μετά τον θάνατο οι ψυχές βρίσκονται σε μία κατάσταση ληθάργου και υπνώσεως. Η ορθόδοξη άποψη δεν δέχεται ούτε την περί θνητοψυχίας αίρεση , ούτε την περί ψυχοπανυχίας.
ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ
Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος
η μετά Θάνατον ζωή
Εκδόσεις ΧΡΥΣΟΠΗΓΗ
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου