Ο Άγιος Αθανάσιος και ο Άρειος

Ο Άρειος πλησίον του αλαζόνα φιλοσόφου ξεκίνησε τη συζήτηση πάντα με το ίδιο τροπάρι.

-Ην ποτέ, ότε ούκ ήν ο Ιησούς και κτίσμα και ποίημα εξ ούκ όντων και εξ ετέρας ουσίας και υποστάσεως εστί (υπήρχε εποχή που δεν υπήρχε ο Ιησούς και κτίσμα και ποίημα του Θεού είναι, από την ανυπαρξία προερχόμενος και από άλλη ουσία και υπόσταση).

Και επεξηγεί.
- Ο Θεός δεν ήταν πάντα Πατέρας ούτε ο Χριστός ήταν πάντα Υιός, γιατί ο Υιός δεν υπήρχε πριν γεννηθεί, αλλά έγινε από το μηδέν. Από τότε που ο Θεός έκτισε τον Υιόν , ονομάστηκε Πατέρας και ο Υιός είναι κτίσμα και ποίημα και επομένως ξένος και ανόμοιος προς την ουσία του Πατρός και βεβαίως δεν είναι Θεός.

Ο Χριστός είναι Υιός του Θεού, όπως και όλοι εμείς οι άνθρωποι είμαστε παιδιά του Θεού. Κτίσματα είμαστε κι όμως παιδία του Θεού. Κτίσμα ο Χριστός και Υιός του Θεού.

- ‘‘ Ούκ ήν ποτέ, ότε ούκ ή ο Υιός , αντείπε ο Αθανάσιος, αλλ’ εν αρχή ην ο Λόγος και ο λόγος ήν προς τον Θεόν και Θεός ήν ο λόγος’’ ( δεν υπήρχε εποχή που δεν υπήρχε ο Υιός. Από την αρχή υπήρχε ο Λόγος και ο Λόγος ήταν μαζί με τον Θεό και είναι Θεός ο Λόγος).

Ο Αθανάσιος δεν ήθελε να απευθύνεται στον Άρειο.

Προτιμούσε να αποκρίνεται στο φιλόσοφο, για να μην ακούει ούτε τη φωνή του βλασφήμου.

-Που στηρίζεται , ω φιλόσοφε, η βλάσφημη άποψη ότι ο Υιός είναι κτίσμα και όχι Θεός εκ Θεού αληθινού; Γιατί τότε ονομάζει ο Πατέρας τον Υιό μονογενή , αφού όλοι εμείς μπορούμε να είμαστε παιδιά του Θεού , όπως δέχεστε;

- Ο Ιησούς υπερέχει απ’ όλους εμάς σ’ αυτόν , είπε ο φιλόσοφος, ότι μόνος αυτός έγινε από το Θεό μόνο, ενώ όλα τα άλλα δημιουργήματα και εμείς οι άνθρωποι δημιουργηθήκαμε από το Θεό ε συνεργασία με τον Υιό , γιατί τάχα κουράστηκε ο Θεός μόνος του να δημιουργεί.

-είναι ασεβέστατος ο συλλογισμός, ότι ο Θεός κουράστηκε δημιουργώντας, γατί λέγει ο Ησαΐας ότι ο Θεός είναι αιώνιος, δεν πεινάει ,ούτε κουράζεται . Ούτε πάλι μπορούμε να χωρίσουμε την κτίση και να πούμε αυτό είναι του Πατρός και αυτό είναι του Υιού, διότι λέγει η Γραφή το χέρι του Θεού εποίησε τα πάντα. Ένας είναι ο Θεός , εξ ου τα πάντα και ένας είναι ο Κύριος Ιησούς Χριστός, δι’ ου τα πάντα. Επομένως τα πάντα δημιούργησε ο Πατήρ, ο Υιός και το Άγιον Πνεύμα.

-Υπήρχε κάποια εποχή που δεν υπήρχε ο Υιός.

-Πάντα ο Θεός ήταν Πατήρ και πάντα ο Λόγος ήταν Υιός.

Ποιος μπορεί να χωρίσει την ακτινοβολία του ηλίου από τον ήλιο, ή ποιος μπορεί να ονομάσει την πηγή χωρίς να υπάρχει αναβλήζον ύδωρ, γιατί ευθύς με την ύπαρξη του ηλίου υπάρχει και η ακτινοβολία του και με την ανάβλυση του ύδατος ονομάζεται πηγή.

Έτσι προ αιώνων ευθύς με την ύπαρξη του Πατρός υπήρχε ο Υιός.

-Και πως εξηγείτε το χωρίο των Παροιμιών , ΄λεγει ο φιλόσοφος.

‘‘Κύριος έκτισέ με αρχήν οδών αυτού εις έργα αυτού’’;

-Σαν σμήνος βλαβερών κουνουπιών βομβείτε όλοι οι αιρετικοί τριγύρω από το εδάφιο αυτό και είναι τόσο απλή η εξήγησή

Ορθά είπε ο Χριστός ότι ‘‘εκτίσθη’’, αλλά εννοούσε με βεβαιότητα εκείνη τη στιγμή που έγινε επί της γης άνθρωπος. Πάντοτε υπάρχων ο Κύριος γίνεται κατά τους εσχάτους χρόνους άνθρωπος και όντας Υιός του Θεού γίνεται και Υιός του ανθρώπου. Σαν Υιός του Θεού υπάρχει αιωνίως σαν Υιός του ανθρώπου ενηνθρώπησε μέσα στο χρόνο και είπε το έκτισέ με.

-Και εμείς παραδεχόμαστε ότι ο Χριστός είναι όμοιος με το Θεό, είναι ‘‘αεί’’, είναι ‘‘δύναμις’’, είναι ‘‘είκών ‘’, είναι ‘‘η δόξα του Θεού’’. Παρόμοια όμως και όλοι οι χριστιανοί μπορούν να έχουν τα ίδια τα γνωρίσματα σύμφωνα με τα αγιοργαφικά ρητά,
‘‘ο άνθρωπος είναι εικόνα και δόξα Θεού΄΄,
‘‘διότι πάντοτε ημείς οι ζώντες εν αυτώ ζώμεν και κινούμεθα και εσμέν’’.
‘‘ουδέν ημάς χωρίσει από της αγάπης του Χριστού’’.

Από τα χωρία αυτά συνεπάγεται ότι και εμείς οι άνθρωποι, τα δημιουργήματα του Θεού, έχομε τα ίδια γνωρίσματα με το Χριστό.

-Στις καρδιές των ασεβών υπάρχει δόλος, που μηχανεύεται κακά. Αφού θέλετε να προχωρήσομε και στην εξέταση αυτών των χωρίων.

Πράγματι εμείς οι άνθρωποι φθάνομε στην ομοίωση με το Θεό, μπορούμε να γίνομε εικόνες του και να αποκτήσουμε τη δύναμη του και τη δόξα του και να γίνομε υιοί του Θεού κατά χάρη μιμούμενοι το Χριστό. Όλα αυτά όμως τα αποκτούμε τηρώντας τις εντολές του Θεό με πολύ κόπο και αποκτώντας με βία την αρετή και την αγιότητα.

Ο Χριστός όμως είναι Υιός του Θεού ομοούσιος με τον Πατέρα. Έχει την ίδια ουσία με τον Πατέρα χωρίς καμμία προσπάθεια. Είναι το φως, , η δόξα , η αγιότης, ο Θεός.

Επομένως σε τούτο διαφέρομε εμείς τα κτίσματα από τον Υιό του Θεού. Ότι εμείς σαν κτίσματα και μάλιστα εν αποστασία πρέπει να καταβάλομε πολύ κόπο, για να ομοιάσουμε τον Κτίστη και Δημιουργό, αντίθετα ο Υιός του Θεού , ως Κτίστης και Δημιουργός και Θεός κατά συνέπεια δεν χρειάζεται να ομοιάσει το Θεό , αλλά είναι Θεός.
Εμείς δηλαδή με πολλή προσπάθεια μπορούμε να γίνομε εικόνες του Θεού, ενώ ο Χριστός είναι ο ίδιος η εικών του θεού και ‘‘ομοούσιος τω Πατρί’’. Αυτή η αλήθεια αναιρεί όλες τις φλυαρίες σας ότι είναι ο Χριστός κτίσμα , ποίημα, γεννητός, τερπτός και δεν υπήρχε πριν γεννηθεί.
-Και ποια είναι η ουσία του Θεού;
-Δεν μπορούμε να καταλάβουμε άνθρωποι ότνας γήϊνοι , τι ακριβώς είναι η ουσία του Θεό (μη η δυνατόν καταλάβειν ό,τι ποτέ εστίν η του Θεού ουσία).

Πιστεύομεν όμως ότι υπάρχει Θεός, ‘‘εγώ ειμί ο υπάρχων , εγώ ειμί Κύριος ο Θεός’’. Διαβάζοντας αυτά καταλαβαίνομε ότι αναφέρονται στη νακατάληπτη ουσία του Θεού. Απ’ αυτή την ακατάληπτη ουσία του Πατρός είναι και ο Υιός και Λόγος του Θεό , γι’ αυτό λέμε φως εκ φωτός Θεός αληθινός εκ Θεού αληθινού.

Αυτή η άποψη του ομοουσίου Υιού , του πάντοτε υπάρχοντος μετά του Πατρός και μη έχοντος αρχήν, είναι η άποψη των γραφών και των αγίων Πατέρων , που πέρασε και θα περάσει από γενεά σε γενεά.

Που βασίζεστε εσείς τις βλασφημίες σας εκτός από το διάβολο; Γιατί μόνος αυτός είναι ο πατήρ της αποστασίας σας και αυτός έσπειρε από την αρχή μέσα σας την ασέβεια, ώστε να υβρίζετε το Χριστό σαν κτίσμα και ποίημα και να γκρεμίζετε όλο το λυτρωτικό του έργο.
Διότι αν ο Χριστός δεν είναι Θεός δεν μπορεί να θεώσει τον άνθρωπο. Και το οικοδόμημα της Εκκλησίας δεν έχει κανένα στήριγμα. Έπειτα περιφονείτε όλους αυτούς τους μάρτυρες, που κατακρεουργήθηκαν από τους διώκτες για την αγάπη του Χριστού.

Ο Μέγας Εξόριστος
(Αφηγηματική βιογραφία του Μεγάλου Αθανασίου)
Ιερά Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας
Ιερά Μονή Αγίου Αθανασίου
Ημαθία 2004