Η Αγία Θεδώρα βασίλισσα Αρτης η εκ Σερβίων

Ο Βίος και Πολιτέια της Οσίας μητρός ημών Θεοδώρας που γενήθηκε στα Σέρβια της Μακεδονίας και βασίλευσε στην Άρτα και τελείωσε τον βίο της ως μοναχή.

(σε διηγηματική μορφή)

Η μακαριώτατη και αοίδιμος Αγία Θεοδώρα ήταν απο τα Σέρβια της Μακεδονίας, και βλάστησε στο γένος της και την πατρίδα της , σαν ρόδο πολύτιμο και ηδύπνοο, ευωδιάζοντας απο την ενάρετη και θαυμαστή πολιτεία της. Η γονείς της, ονομαζόνταν Ιωάννης και Ελένη, και καταγόταν απο γένος αρχοντικό, ήταν ευλαβείς στα θεία, ελεήμονες και δίκαιοι, και παρόλο που είχαν εξουσία, φερόταν πρός όλους με μεγάλη καλωσύνη και αγάπη.

Εκείνο τον καιρό , δηλαδή στο 1204 μετά Χριστόν , ήρθαν οι Φράγκοι στην Ανατολή και κυρίευσαν την Κωνσταντινούπολη και έκαναν πολλά κακά στο γένος των Ελλήνων. Τότε η πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας μετατέθηκε στην Νίκαια και τα παιδιά των Βασιλιάδων έφυγαν και πήγαν άλλα στον Μοριά και άλλα στην Ήπειρο και ιδρυσαν εκεί μικρά Βασίλεια. Τα αφήνουμε όμως όλα αυτά για την ιστορία,και ερχόμαστε για να πούμε για την αγία Θεοδώρα, έπειτα απο τον θάνατό του πατέρα της Ιωάννη Πετραλείφη, που ήταν διωρισμένος απο το βασιλιά διοικητή της Θεσσαλονίκης και όλης της Μακεδονίας, η οποία έμενα και φυλάσονταν απο τους αδελφούς της στα Σέρβια ως κόρη οφθαλμού. Διότι η νέα ήταν πολύ όμορφη, αλλά και πολύ σεμνή και καθαρή απο κάθε κακία.

Τότε ήρθε απο τον Μοριά , δηλαδή την Πελοπόνησο, ο Μιχαήλ Δούκας ο Παλαιολόγος, απο γένος βασιλικό, ένα ωραίο και ανδρείο παληκάρι. Όταν αυτός ο Μιχαήλ είδε την Θεοδώρα, ετρώθη στην καρδιά του απο την σεμνή ωραιότητά της, ώστε δεν βρήκε ανάπαυση στο εξής απο την λαβωματιά της αγάπης. Έβαλε λοιπόν μεσίτες και προξενητές για να την πάρει για σύζυγό του, και αυτό έγινε. Τελέστηκαν οι γάμοι με βασιλική λαμπρότητα και ο Μιχαήλ Δούκας με την γυναίκα του την Θεοδώρα έμειναν λίγο καιρό στα Σέρβια και έπειτα πήγαν με μεγάλη και λαμπρή δορυφορία, δηλαδή με στρατιωτιή ακολουθία, ως βασιλιάδες που ήταν , στην Άρτα. Εκεί ο μιχαήλ Δουκας έκτισε το κάστρο , που ακόμα και σήμερα σώζεται και κατοικησε στο εξής σην πόλη εκείνη με τη γυναίκα του τη Βασίλισσα Θεοδώρα.


Και ο Μιχαήλ φρόντιζε πως να κυβερνά βασιλικά και να διοικεί επαινετά και ένδοξα το βασίλειο. Η Θεοδώρα όμως, παρόλο που ανήλθε στο ύψος της βασιλείας, δεν κενοδόξησε ούτε παντελώς σκεφτόταν την βασιλικλή τιμή που είχε, αλλά περισσότερο ήλθε σε ταπείνωση γι’ αυτόν που ταπείνωσε τον εαυτό του δια μας τον Χριστό, και φρόντιζε μόνο πως να κατακοσμίσει τον εαυτό της με κάθε είδος αρετής. Ούτε όταν ήταν κόρη πλανήθηκε απο την ωραιότητά της ούτε όταν έγινε Βασίλισσα υπερηφανεύθηκε απο την δόξα της. Μάλλον καταφρόνησε τα πάντα, και ο λογισμός της και η μέριμνά της ήταν πως να ευεργετήσει , για την αγάπη του ελεήμονος Θεού, εκείνους που ήσαν άξιοι ελέους. Έτσι η Βασίλισσα Θεοδώρα ήταν η μητέρα των ορφανών , η προστάτιδα των χηρών και όλων εκείνων που βρίσκονταν σε ανάγκη , τους οποίους όλους είχε ως τέκνα και αδελφούς. Άκουγε η μακαρία στα αυτιά της την φωνή του Χριστύ , που λέγει « Μακάριοι οι ελεήμονες, ότι αυτοί ελεηθήσονται» και την άλλη εκείνη φωνή , ότι «εφ’ όσον εοποιήσατε ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων , εμοί εποιήσατε». Και έτσι με σωφροσύνη μεγάλη, με άκρα ταπείνωση και με πολλή ζώσα πραότητα, η ευσεβής Βασιλισσα είχε ανοιγμένα τα χέρια της και την καρδιά της πάντοτε στους πτωχούς του λαού και σε όλους που ζητούσαν την προστασία καιτην βοήθειά της.

Αλλά ο ανθρωποκτόνος Διάβολος , που πασχίζει κάθε φορά με κάθε λογής τρόπο να κλέψει την σωτηρία των ανθρώπων, επειδή έβλεπε την Αγία να καταγίνεται με τόση χαρά της ψυχής της στον αγώνα της αρετής, και επειδή φθόνησε τον ένθεο ζήλο της και δεν υπόφερε να βλέπει την τόση ευσέβεια των δύο συζύγων πρός τον Θεό και την τόση μεταξύ τους αγάπη, μηχανεύθηκε λοιπόν με διάφορους τρόπους για να κλεψει τον σωτήριο θησαυρό της Αγίας. Και αφού δεν μπόρεσε να νικήσει τον Αγία, κατώρθωσε στο τέλος να νικήσει τον άνδρα της τον Μιχαήλ, με το να ανάψει στην καρδιά του πονηρή επιθυμία για μια χήρα αρχόντισα με το όνομα Γαγγρινή. Και όχι μόνο ότι κυριεύτηκε ο ταλαίπορος απο τον οίστρο της ακολασίας για μια ξένη γυναίκα, αλλά και μίσησε τη νόμιμη σύζυγό του, και χωρίς να φοβάται τον Θεό μήτε να ντρέπεται τους άνθρωπους, αμάρτανε φανερά, και είχε τη Γαγγρινή ως δέσποινα στο παλάτι, και την Θεοδώρα ως υπηρέτρια.

Σε όλα αυτά η Αγία έκανε υπομονή , προσευχόταν και νήστευε, έως ότου μια ημέρα ο Βασιλίας έδιωξε τη Βασίλισσα απο το παλάτι . Τόσο είχε ο ταλαίπορος κυριευθεί απο το πάθος του , όπου συρόταν αιχμάλωτος απο την πονηρή θέληση μιας αναίσχυντης μιχαλίδας γυναίκας. Η Βασίλισσα που ήταν τότε σε κατάσταση εγκυμοσύνης, πήρε τον δρόμο και πέντε χρόνια μαζί με το παιδί της όπου εν τω μεταξύ απέκτησε, περπατούσε εδώ κι εκεί έξω απο το σπίτι της με πολλές στερήσεις και κακουχίες. Αλλά όμως Άγγελος Κυρίου προστάτευε και τη μητέρα και το βρέφος. Μιά μερα που περιπλανιόταν στα μέρη της Πρένιστας, ένας ιερέας από τον τόπο εκείνο, ευλαβής και ενάρετος άνθρωπος, συνάντησε έξω στους αγρούς την Αγία και την ρώτησε ποιός και ποιά είναι και απο πού και πως βρέθηκε εκεί. Εκείνη, παρόλο δεν ήθελε να φανερώσει το μυστικό της, στο τέλος ομολόγησε, επειδή ο ιερέας την όρκισε στο Θεό να μη κρύψει απο αυτόν την αλήθεια. Έτσι η Βασίλισα κλαίγοντας και στενάζοντας για την απώλεια του βαιλειά και δοξάζοντας το όνομα του Θεου για τα παθήματά της ,είπε στον ιερέα του Θεού τα πάντα , εκείνος όμως, επειδή ήξερε καλά τα λόγια του Χριστού, ότι «ξένος ήμουν και συνηγάγετέ με», πήρε την μητέρα και το βρέφος στο σπίτι του και είχε στο εξής γι’αυτούς όλη την φορντίδα.

Αλλά απο οικονομία του Θεού έφθασε το τέλος της εξορίας και των κακών που έπασχε η Αγία. Διότι ο Θεός ακούει τους στεναγμοόυς των δίκαιων και δεν παραβλέπει την δέησή τους. Έτσι μιά μέρα, που ο Βασιλιάς βρισκόταν έξω απο το παλάτι, μαζεύτηκαν οι πρώτοι του παλατιού και επειδή είχαν την υπόνοια, μπήκαν και συνέλαβαν τη Γαγγρινή και την ανάγκασαν να ομολογήσει όλη την αλήθεια, δηλαδή ότι αυτή στα αλήθεια ήταν η αιτία για την οποία ο Βασιλίας έδιωξε την Βασίλισσα. Σ’αυτή την ώρα ήρθε και ο Βασιλίας και , όταν άκουσε και έμαθε ότι η πονηρή σύμβουλος και παράνομη ευνοούμενη είχε ομολογήσει τα πάντα, έπεσε λοιπον σε μεγάλη ντροπή και μετάνοια, όπως έγινε με τον Προφήτη και βασιλία Δαβίδ. Διότι ο Μιχαήλ διέπραξε την αμαρτία κυριευμένος απο απροσεξία απο τον διάβολον, αλλά όμως είχε καλή και αγαθή καρδιά. Έτσι έστειλε αμέσως , παντού ανθρώπους σε αναζήτηση της Βασίλισσας, ώστε όταν εκείνοι ήλθαν στην Πρένιστα, την βρήκαν εκεί κάτω απο τη στεγη και την προστασία του καλόυ ιερέα. Τότε η Βασίλισσα Θεοδώρα , αφού βεβαιώθηκε για τη μετάνοια του και τη διώρθωση του Βασιλία,επειδή τη συμβούλευε και την παρακινούσε και ο ιερέας, επέστρεψε μαζί με το παιδί της στο παλάτι.

Πολλή χαρά και ευροσύνη προξένησε σε όλη την Άρτα ότι βρέθηκε και επανήλθε η Βασίλισσα, όμως μεγαλύτερη απο τη χαρά ήταν η ωφέλεια, που στο εξής βρήκε ο Βασιλιάς, επειδή τώρα σύμβουλος διά βίου στο πλευρό του αγαθός και πιστός ήταν η αοίδημος Θεοδώρα. Και (ω των σοφών σου κριμάτων Χριστέ!) έγινε λοιπόν εδώ, αυτό που λέει ο Απόστολος του Χριστού, δηλαδή ότι «ου( εκεί που) επλεόνασε η αμαρτία υπερεπερίσσευσεν η χάρις». Ο πρώην κακός και άπιστος σύζυγος, με την αγιωσύνη και την αρετή της καλής και οσίας γυναίκας του, παιδαγωγήθηκε και, με την χάρη του Θεού, απέβαλε τον παλαιό άνθρωπο. Έτσι και τα πράγματα του βασιλείου του διαφεντεύονταν καλά και άγιες εκκλησίες έκτισε, για να υμνείται σε αυτές το υπερύμνητο όνομα του Θεού. Και τα έργα αυτά έγινα μαζί με κοινή προθυμία των δύο συζύγων , όμως η μακάρια και αοίδιμος Θεοδώρα παρακινήθηκε απο την πολλή της ευσέβεια και έκτισε δική της εκκλησία στο όνομα του αγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου για γυναικαίο μοναστήρι.

Έπειτα απο χρόνια ήρθε ο καιρός και πέθανε ο βασιλιάς Μιχαήλ. Έτσι έχοντας η Αγία άδεια να κάνει όσα κατά θεό επιθυμούσε, έγινε αμέσως καλόγρια και απο τότε πλήθυνε περισσότερο τις προηγόυμενες νηστείες και αγρυπνίες και τις αγαθοεργίες. Μάλιστα στο μοναστήρι έδειξε τόση υπακοή και ταπεινωση , που αγόγγυστα και πρόθυμα, παρότι ήταν μια Βασιλισσα, να υποτάσεται σε όλες τις καλόγριες που ήταν μαζί της στο μοναστήρι. Ω αγία υπακοή και ταπεινοφροσύνη, εσύ αναβιβάζεις τον άνθρωπο ως τον ουρανό , έτσι όπως το δίδαξε με τα έργο του και τον λόγο του ο κύριος μας Ιησούς Χριστός. Όλοι οι Άγιοι της Εκκλησίας , στο παράδειγμα των οποίων ακολούθησε η αγία Θεοδώρα, όλοι είχαν ταπεινοφροσύνη και όλοι έκαναν υπακοή , ώστε και ο Θεός τους υπερύψωσε και, καθώς εκείνοι τον δόξασαν με το σώμα τους και με το πνεύμα τους, έτσι και ο Θεός τους αντεδόξασε, όπως είναι γραμμένο, ότι «τους εμέ δοξάσαντας εγώ αντιδοξάσω».

Αφου έζησε η Αγίας αρκετά ακόμη χρόνια, «νηστείαις και δεήσεσι λατρεύουσα νύκτα και ημέραν», ήλθε τέλος ο καιρός για να την καλέσει ο Κύριος της ζωής και του θανάτου και να αναπαυθεί απο τους κόπους της,. Όμως ακούστε αδελφοί μου,τότε τι θαύμα συνέβη. Ο Θεός έδωσε σημείο και κατάλαβε η Αγία την ώρα του θανάτου της, έτσι όπως όλοι οι άγιοι την ξέρουν αυτή την ώρα, και έτοιμοι περιμένουν τον φωτεινό Άγγελο, που θα πάρει την εξαγνισμένη ψυχή τους. Έτσι και η μακαρία και οσία Θεοδώρα, όταν είδε ότι ήλθε η ώρα της, με τέτοια λόγια προσευχήθηκε στον Ιησού Χριστό και είπε. «Κύριε και Θεέ μου , εγώ η ταπεινή δούλη σου σε όλο μου το βίο αυτή την ώρα περίμενα και γι’ αυτήν κόπιαζα. Και τώρα πως να μη χαίρομαι, που μεταβαίνω απο το θάνατο στη ζωή; Όμως αν είναι το θέλημά σου, ας μείνω ακόμη έξη μήνες για να ευπρεπήσω και να τελειώσω το ναό σου. Αν ίσως πάλι και δεν είναι με το θέλημά σου, να η δούλη σου, ας γίνει σύμφωνα το ρήμα σου. Έτσι είπε η Αγία στον λογισμό της και ( ω του θαύματο!) ο Κύριος άκουσε τη δέησή αυτή, και έδωσε σε αυτή παράταση βίου όση εκείνη ζήτησε. Και στο μεταξύ συμπλήρωσε η Αγία κάθε λογής έλλειψη στο ναό του μοναστηριού, δίδαξε και νουθέτησε ακόμα μία φορά τις καλόγριες και στο τέλος παρέδωσε την αγία ψυχή στα χέρια του Θεού. Και ο Θεός την ανάπαυσε στην ουράνιο βασιλεία του, στις αιώνιες μονές, με όλους τους ανά τους αιώνες Αγίους, των οποίων μιμήθηκε τη ζωή και τα κατορθώματα.

Αλλά των Αγίων οι ευεργεσίαις προς εμάς που είμαστε στη ζωή συνεχίζονται και μετά τον θάνατο τους, παρόλο που δεν υπάρχει θάνατος για τους ανθρώπους του Θεού, παρά εκδημία απο το σώμα και ενδημία προς το Θεό, και μετάσταση απο τα λυπηρά πρός τα καλύτερα και ευτυχέστερα, όπως λέει και η Εκκλησία στις ευχές της Πεντηκοστής. Έτσι και ο ναός της όσιας Μητέρας μας Θεοδώρας και η θήκη των ιερών της λειψάνων είναι για όλους τους πιστούς άμισθο ιατρείο. Όσοι ήρθαν στο ναό της Αγίας και πρόσπεσαν σε αυτή με πίστη, λυτρώθηκαν απο δεινές αρρώστιες και μεγάλα νοσήματα με τις πρεσβείες της. Και όχι μόνο τότε αλλά και σήμερα όποιος επικαλεστεί με πίστη της πρεσβεία της προς τον Θεό, βρίσκει την Αγία βοηθό και γιατρό σε κάθε του θλίψη και αρρώστια. Όχι μονο όσοι έρχονται στο ναό της και ασπάζοντα τα ευωδιαστά θεία της λείψανα, αλλά και όσοι απο μακρυά την επικαλούνται με πίστη, και στη θάλασσα και στη ξηρά, λαμβάνουν την εκπλήρωση των αιτημάτων τους.

Έτσι και εμείς, γιορτάζοντας σήμερα την μνήμη της οσίας μας Θεοδώρας της Βασίλισσας , και τελούμε τα εγκαίνια του σε τιμή της ανεγερθένετος στα Σέρβια ναύδριου, με τις πρεσβείες της είθε να λάβουμε έλεος και χάρη και να βρούμε εύκαιρη βοήθεια απο το Θεό, στον οποίο η δόξα και το κράτος , τω Πατρί και τω Υιώ και το Αγίω Πνεύαμτι εις τους αιώνας.Αμήν.

Στα Σέρβια της Μακεδονίας
23 Ιουνία 1968

Απολυτίκια της Οσίας Μητρός ημών Θεοδώρας Βασιλίσσης Άρτης της εκ Σερβίων

Ήχος δ΄ Ο μάρτυς σου , Κύριε

Σερβίων το βλάστημα και Άρτης το σέμωνμα,
την Βασίλισσαν και οσίαν Θεοδώραν
αξίως τιμήσωμεν·
αύτη γαρ την πορφύραν και τον κόσμος λιπούσα,
έφυγεν, αυλισθήσα ως τριγών εν ερήμω·
αυτής ταις ικαισίαις , Χριστέ ο Θεός,
σώσων τας ψυχάς ημών.

Ήχος πλ. δ΄

Θεοδώραν την οσίαν τιμήσωμεν,
των Σερβίων το άνθος το πάνσεπτον·
αύτη γάρ μετά σρκός ενασκήσασα,
αγγελικήν πολιτείαν ενεδείξατο·
όθεν και νύν πρεσβεύει τω Χριστώ
σηθήναι τας ψυχάς ημών.

Ήχος ο αυτός

Θεοδώρας τα τίμια λείψανα
οι πιστοί ευλαβώς ασπασώμαθα
και Χριστόν δι’ αυτής ικετεύσωμεν,
ίνα σώση τας ψυχάς ημών.

Μεγαλυνάρια

Βασίλισσαν άπαντες την σεπτήν
και Οσίων την περίσεμνον καλλονήν,
το μυρίπνουν άνθος και κρίνον των Σερβίων
την θείαν Θεοδώραν ύμνοις τιμήσωμεν

Άνθος των Σερβίων ερατεινόν,
χαίροις, Θεοδώρα, η σφραγίς των Βασιλισσών,
χαίροις, των Οσίων το καύχημα το μέγα,
χαίροις, η προστασία των ανυμνούντων σε.

Χαίροις, των Σερβίων κόρη σεμνή,
αρετών δοχείον, ευωδία πνευματική.
Χαίροις , Θεοδώρα, φυτόν του παραδείσου
χαίροις, η μυροθήκη του θείου πνεύματος.