Κεφάλαια ασκητικά και Θεολογικά

Αββά Ιουστίνου Πόποβιτς

Τροφή μου είναι τα βιβλία , γράμματα τρώω- με τα γράμματα τρέφομαι. Βιβλιοφάγος και γραμματοφάγος, για αυτό είμαι μονίμως πεινασμένος και διψασμένος. Σαν να μου έχουν πέσει τα αυτιά και δεν ακούω τους λόγους Εκείνου: «Εμόν βρώμα εστίν, ίνα ποιώ το θέλημα του πέμψαντό μας» (Ιω.3,34). Το γράμμα αποκτενεί , το πνεύμα ζωοποιεί. Όλη η σοφία του ανθρώπου και όλη η επιστήμη δεν είναι τάχα ένα κομποσκοίνι από γράμματα; Ο άνθρωπος έγινε γραμματισμένος , έγινε όλος ένα αλφάβητο και νομίζεις πως έγινε το αλφάβητο όλου του κόσμου και του Θεού. Ο πολιτισμός μας γεννήθηκε μέσα στα τυπογραφεία και κάθε τι το πολιτισμένο υποκλίνεται μπροστά στα γράμματα, σε αυτά τα λεπτεπίλεπτα είδωλα. Έτσι , τα γράμματα έγιναν ο θησαυρός και οι εκτιμητές κάθε αξίας. Ακόμα και ο Θεός άρχισε να εκυπώνεται αφού έπαψε να βιώνεται και να επιβιώνει. Τα τυπογραφεία μεταμορφώθηκαν σε ναούς, σε βασίλεια των γραμμάτων∙ αυτός είναι ο πολιτισμός μας. Βασίλευσε το γράμμα και σήμερα σκοτώνει την Ευρώπη, αφού «το γράμμα αποκτεννεί, το δε πνεύμα ζωοποιεί»(Β΄Κορ.3,6)

Η αμαρτία είναι το μόνο παρά φύσιν μέσα στην φύση και μαζί της ο θάνατος και ο διάβολος. Η τριάδα αυτή είναι το μοναδικό αφύσικο πράγμα μέσα στην φύση του Θεού, το μόνο ενάντιο στην φύση. Εδώ το αφύσικο αυτοανακηρύχθηκε σε φυσικό. Επί πλέον , ο θάνατος ανακηρύχτηκε σε ζωή και ο διάβολος ανακηρύχθηκε σε Θεό.

Από τότε που εμφανίστηκαν σε μας οι εφημερίδες, η ανάγνωση δηλαδή των εφημερίδων , έγιναν η «πρωινή προσευχή του μοντέρνου ανθρώπου». Αυτός ο «μοντέρνος» άνθρωπος μεταλλάσσεται γοργά σε «υπάνθρωπο» του οποίου ο πρόγονος μα και ο έσχατος απόγονος είναι ο «απάνθρωπος».

Μην πορεύεσαι μονάχος κανένα δρόμο του κόσμου αυτού παρά μονάχα έχοντας μπροστά σου τον Κύριο Ιησού ή με την ευχή του Ιησού εμπρός σου, με την πίστη σε Εκείνον εμπρός σου , με την αγάπη προς Εκείνον εμπρός σου, με την ανάσα , το δάκρυ και την κραυγή προς Εκείνον εμπρός σου. Τότε θα φεύγει από μπροστά σου κάθε θάνατος και κάθε πειρασμός , μα όχι εξαιτίας σου αλά εξαιτίας Εκείνου που στέκει μπροστά σου.

Ο Κύριος χάριν της νηστείας δίδει την προσευχή σε αυτόν που νηστεύει. Για χάρη πάλι της προσευχή, δίδει την νηστεία.

«ου γάρ εστίν η βασιλεία του Θεού βρώσις και πόσις, αλλά δικαιοσύνη και ειρήνη και χαρά εν Αγίω Πνεύματι» (Ρωμ. 14,17). Ο χριστιανοσοσιαλισμός ή ο κομμουνισμός υπερτονίζουν το αντίστροφο ρητό: η βασιλεία του Θεού είναι βρώσις και πόσις!

Με το βάπτισμα , ο καθένας μας καθίσταται ένας πιθανός άγιος. Οι Άγιοι εφάρμωσαν στην ζωή τους όλο το πρόγραμμα της ζωής, προδιαγεγραμμένο δια του αγίου Βαπτίσματος, σπερματικώς δοσμένο.

Εκείνο που δεν μπορεί να συνθλίψει η μυλόπετρα της λογικής θα το συνθλίψει η μυλόπετρα της Χάριτος…Η προσευχή λεπτύνει σταδιακά την ψυχή , εξαλείφει ακάθαρτους λογισμούς και αισθήματα, μεταπλάθει ατέλειες. Το σώμα στο τέλος καθίσταται ναός του Αγίου Πνεύματος. Αυτός είναι ο δρόμος του Χριστιανού: από τον εαυτό του προς τον Θεό, που σημαίνει από τον διάβολο προς τον Θεό. Και αν ακόμη ο Θεός απέσυρε όλα τα θαυμάσιά Του από αυτόν τον σκοτισμένο πλανήτη, δεν έχει αποσύρει όμως το πιο αγαπητό Του θαύμα: τους οικτηρμούς και το έλεος. Αυτά θα τα αποσύρει τελευταία, κατά την ημέρα της Φοβεράς Κρίσεως.

Τι είναι οι Βίοι των Αγίων; Είναι τα δόγματα μεταφρασμένα σε ζωή. Και τι είναι τα δόγματα; Είναι οι βίοι των Αγίων στην πράξη.

Την αμαρτία και το κακό θα πρέπει να τα εκλάβουμε ως ασθένεια της ανθρώπινης φύσης και ΄χι σαν φυσική αναγκαιότητα, σαν ένα ατύχημα, αρρώστια, σαν τον ορμαθό όλων των ασθενειών: τον θάνατο, τον οποίο καλούμαστε να θεραπεύσουμε.

Ούτε ο θάνατος είναι αναγκαιότητα , ούτε η δουλεία στην αμαρτία και το κακο, ούτε και η υπηρεσία στον διάβολο. Όποιος με αυτό τον τρόπο σκέφτεται ή έτσι διδάσκει ή το ισχυρίζεται, δεν είναι Χριστιανός. Αντίθετα , είναι χριστιανομάχος αφού απορρίπτει την ουσία του Χριστιανισμού και όλο τον αγώνα του Χριστού, την σωτηρία. Επειδή Εκείνος ήρθε για να μας σώσει: από τον θάνατο, την αμαρτία , τον διάβολο. Έτσι για πολλούς ο Χριστιανισμός έπαψε να είναι άσκηση και αναγκαιότητα και κατήντησε: κόσμημα ή εθνικό έθιμο, λαϊκή παράδοση, μνημείο, ηθικισμός, φιλοσόφημα, όλα εκτός από ριζοσπαστική μεταμόρφωση του ανθρώπου , από θνητό σε αθάνατο, από αμαρτωλό σε αναμάρτητο, από διαβολεμένο σε άνθρωπο του Θεού. Ο Χριστιανισμός έγινε ρηχός, τόσο ρηχός που καταστράφηκε πλήρως. Έτσι, ο υλικός πολιτισμός έγινε το πάν. Χάθηκε η αίσθηση της αθανασίας και κατά συνέπεια της ευλαβείας , του ουρανού , της ουράνιας καταγωγής του ανθρώπου, της θεοειδίας.

Μετάνοια: μόλις ο Πανοικτήρμων Κύριος αφυπνίσει μέσα στον άνθρωπο την συναίσθηση της αμαρτωλότητος, τον εισάγει ήδη στον αγώνα κατά της αμαρτίας.

Η αλήθειας της Εκκλησίας δεν είναι ένα αξίωμα, δεν είναι μία διδασκαλία, δεν είναι ένα συλλογιστικό συμπέρασμα,δεν είναι μία λογική έννοια, αλλά Πρόσωπο Ζωντανό, ο Θεάνθρωπος Χριστός, πάντοτε παρών, ως σώμα και Κεφαλή της Εκκλησίας.

Η Ορθοδοξία δεν αποδεικνύεται αλλά επιδεικνύεται: «έρχου και ίδε», πρώτιστα τον Θεάνθρωπο Χριστό, τους Αγίους , του Μάρτυρες.
Εκκλησιολογία, είναι η καθολική , γενικευμένη Χριστολογία, η Χριστοποίηση. Είναι η εφαρμοσμένη Χριστολογία η οποία περικλείει ολόκληρη την σωτηριολογία. Μία εμπειρική Χριστολογία, αυτό είναι η Εκκλησιολογία.

Να μελετάς την Αγία Γραφή , διά μέσου των Αγίων Πατέρων και ταυτόχρονα να μιμείσαι την βιοτή τους.

Ο ναός είναι ένα κομμάτι του ουρανού επί της γης, μία εξουράνωση της γης, μια όαση αθανασίας…μια όαση παραδείσου μέσα στο πέλαγος της επιγείου κολάσεως.

Είθε η ζωή μας έξω από τον ναό να γίνει προέκταση της ακολουθίας του ναού: προέκταση της προσευχή μας, της κατάνυξης και της ταπείνωσης μας.

Η γνώση δεν είναι απαραίτητη για την αιώνια ζωή. Για την αιώνια μακαριότητα δεν είναι απαραίτητη η εμπειρική γνώση του κακού.

Η σκέψη είναι πάντοτε μια καρφίτσα: πάνω της δεν μπορείς ποτέ σου να σταθείς. Μονάχα η προσευχή είναι βράχος ακλόνητος επάνω στον οποίο μπορώ ολόκληρος να στέκομαι και να επιβιώνων.

Αγώνας με τα πάθη. Η γνώση είναι σαν ένα μικρό νησάκι στον ωκεανό της ανθρώπινης υπάρξεως. Για μια στιγμή το πλημμυρίζει κάποιο πάθος με τα οργισμένα του κύματα. Τότε είναι που ο άνθρωπος κατανοεί πόσο λίγο έχει εμπεδώσει, έχει εμβαθύνει, έχει ριζώσει την γνώση του στον Κύριο και Χριστό. Για παράδειγμα το πάθος του θυμού , προς στιγμήν θολώνει αυτή την ελάχιστη γνώση μέσα στον άνθρωπο, το ίδιο και το πάθος της φιλαργυρίας, της φιληδονίας, του φθόνου . Ποιο είναι το καινό στους Αγίους; Το ότι διεύρυναν αυτή τους την γνώση ,την εμβάθυναν και την ρίζωσαν στον Χριστό. Έτσι δεν μπορεί να τους καταπιεί το πάθος, μπορεί μονάχα να τους πειράξει. Βρίσκονται σε μια συνεχή νήψη ψυχής και καρδίας και γι’ αυτό ποτέ δεν έχουν ανάπαυση στον αγώνα τους.

Κάθε στιγμή της ζωής μου είναι του Θεού. Τότε για ποιο λόγο να φοβούμαι ο,τιδήποτε ή οποιονδήποτε πλην του Θεού;

Ο Κύριος κυριαρχεί, ο διάβολος διαβάλλει και ο Θεός θεώνει. Είναι όμως το ίδιο φοβερό, όταν ο άνθρωπος θεώνει ή διαβάλλει , πάντοτε γίνεται εκτός εαυτού. Βάραθρο, όταν ο άνθρωπος θεώνει. Βάραθρο , όταν ο άνθρωπος διαβάλλει. Στην δεύτερη περίπτωση θρίαμβος του σατανισμού, στη πρώτη φαρισαϊσμός: «έχοντες μόρφωση ευσεβείας, την δε δύναμιν αυτής ηρημένοι»(Β΄Τιμ. 3,5).

Με την εκβιομηχάνιση ανατέλλει η εποχή του λίθου. Λιθολατρεία, αυτή είναι η ευρωπαϊκή κουλτούρα μαζί με τα υποκατάστατα της. Κατασκευαστές ειδώλων∙ οι πετρωμένες ψυχές φτιάχνονται , μαραίνονται και πετρώνουν σε αυτό το πολιτιστικό μίγμα της λατρείας των κτισμάτων στην Ευρώπη. Οι αρχιτέκτονες της εποχής του λίθου: όλες οι ουμανιστικές δυνάμεις της Ευρώπης.
Κανόνας: να προσεύχεσαι στον Θεό για κάθε άνθρωπο που επισκέφτηκες, συνάντησες ή αποχαιρέτησες. Ας σε αποχαιρετά με τη ευχή σου, είναι ο καλύτερος συνοδοιπόρος.
Αλίμονο στην κάθε σκέψη που δεν εξελίσσεται, δεν μεταμορφώνεται σε προσευχή.

Αυτό είναι που επιζητεί συνεχώς ο διάβολος: να εμφανίσει την αμαρτία ως αναπόφευκτη, να δείξει πως η αμαρτία είναι κάτι το φυσικό για να δικαιολογήσει έτσι τον εαυτό του. Η αμαρτία είναι κατά τον Άγιο Μακάριο της Αιγύπτου, η λογική του Σατανά. Έχει η αμαρτία την δική της λογική, την δική της απολογητική για να μπορεί να δικαιολογηθεί η ίδια, για να μπορεί να αναδειχθεί ως αναγκαία , ως κάτι το φυσικό. Αυτό κάνει συνεχώς ο διάβολος. Ο χριστός όμως είναι ο μόνος αληθινός Λόγος του κόσμου , η Θεία Λογική του κόσμου , είναι η λογική του αγαθού , η Θεία λογική του αγαθού. Η Λογοποίηση είναι η ουσία του κόσμου.
Αυτός που θα συναντηθεί ειλικρινώς με τον Κύριο και Χριστό , βιώνει να αλλάζουν όλα μέσα του. Θυμηθείτε ότι συναντήθηκε μαζί Του ένας χωρικός ψαράς και από εκείνη την συνάντηση προέκυψε ένας Απόστολος Πέτρος. Συναντήθηκε μαζί Του ο Σαύλος, ο πιο μορφωμένος άνθρωπος της εποχής του, συνάντησε τον Θεό στο πρόσωπο του Χριστού και έγινε ο πιο φημισμένος ανάμεσα στους ανθρώπους. Γιατί, ποιος του έδωσε όλη εκείνη την δύναμη που είχε αν όχι ο ίδιος ο Χριστός; Συναντήθηκε με τον Κύριο και ο Ζακχαίος, ο τυφλός και αμαρτωλός τελώνης και όλη του η ψυχή μεταμορφώθηκε. Το ίδιο και η δαιμονισμένη Μαγδαληνή με τα επτά της δαιμόνια, συναντώντας τον κύριο μεταβάλλεται σε Μυροφόρα. Μα και ο κακούργος επάνω στον σταυρό, συναντήθηκε με τον Θεό και αμέσως εισήλθε στον Παράδεισο. Με τον Κύριο συναντήθηκε και ο Ιουστίνος ο Φιλόσοφος και κατέστη Μάρτυρας του Χριστού. Το ίδιο και ο Μέγας Βασίλειος και ο Επίσκοπος Νικόλαος Αχρίδος και ο Ράστο-Άγιος Σάββας ο Σέρβος. Έτσι , η συνάντηση με τον Κύριο αποτελούσε πάντα το σημαντικότερο γεγονός για τον κάθε άνθρωπο , είτε αυτός κινείται προς τον Κύριο Ιησού είτε εναντίον εκείνου .

Όταν ο άνθρωπος ζει μονάχα για τον εαυτό του και δια του εαυτού του, όταν δηλαδή δεν χρειάζεται τίποτε από τον Θεό , τότε δεν είναι άνθρωπος. Ο γνήσιος ουμανισμός ή ανθρωπισμός είναι το μεγαλύτερο αμάρτημα γιατί αποτελεί την πλήρη απόρριψη του Θεού και όλων όσων προέρχονται από Θεού. Το αμάρτημα του Αδάμ δεν συνίσταται στην διάπραξη κάποιου εγκλήματος αλλά στην επιθυμία και κίνηση προς την αποδέσμευση του ανθρώπου από τον Θεό , δηλαδή στον ουμανισμό. Δεν μπορεί το πνεύμα του ανθρώπου να υπάρχει και να ενεργεί αφ’ εαυτού. Του είναι απαραίτητη η συνεχής άρδευση εξ ουρανού, εκ του Πνεύματος του Θεού. Ο Αδάμ, με την παρακοή του , έπαψε να δέχεται αυτή την πληρότητα από το Πνεύμα του Θεού , γι’ αυτό και ένιωσε την γύμνια του.
Με την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος επάνω στους Αποστόλους, ανανεώθηκε αυτή η πλήρωση και επεκτείνεται διαρκώς μέσα στην Εκκλησία. Το πνεύμα του ανθρώπου είναι αφ’εαυτού σαν ένας κενός δοκιμαστικός σωλήνας ο οποίος πρέπει να πληρωθεί με το Πνεύμα του Θεού για να είναι ακέραιος και πλήρης. Δεν υπάρχει πλήρης ανθρώπινη σκέψη. Ο άνθρωπος σκέφτεται είτε εν Θεώ είτε, εν διάβολο. Αυτό φανερώνει και ο Ντοστογιέβσκι στον Ιβάν Καραμαζώφ ο οποίος χτυπά τον διάβολο με το μελανοδοχείο επειδή εκείνος τον βεβαιώνει πως του έχει ψιθυρίσει κάποια ιδέα.

Οι Άγιοι Πατέρες είναι οι ιεροί και αθάνατοι οδηγοί και διδάσκαλοι της αιωνίου ζωής. Οι αθάνατοι στρατηγοί στην αθάνατη στρατιά του Κυρίου. Μόνο σαν τους ακολουθούμε και συμπορευόμαστε με τους Αγίους και Οικουμενικούς Πατέρες, μπορούμε εμείς οι σημερινοί Χριστιανοί να είμαστε γνήσιοι Χριστιανοί, να νικήσουμε και να διαφυλάξουμε τηνπίστη μας. Είμαστε Χριστιανοί και μάλιστα γνήσιοι εφόσον φυλάττουμε την πίστη των Αγίων Πατέρων. Δίχως ετούτη την πίστη σωτηρία δεν έχουμε , μα μήτε και αιώνια ζωή. Μόνον έτσι μπορούμε να έχουμε την χαριτωμένη συναίσθηση του ορθοδοξείν η οποία δίδεται μέσω της προσευχητικής κοινωνίας μετά των Αγίων .